Fizjoterapia w Pediatrii

Wrodzone i nabyte wady narządy

ruchu u dzieci

•

Zniekształcenia klatki piersiowej i szyi

a)

Klatka lejkowata ( szewska)

b)

Klatka kurza

c)

Zniekształcenie Sprengla (wysokie ustawienie łopatki)

d)

Kręcz szyi

•

Zniekształcenia kończyny dolnej i obręczy
kończyny dolnej

a)

Dysplazja biodra i wrodzone zwichniecie stawu biodrowego

b)

Stopa końsko-szpotawa

c)

Stopa wydrążona, piętowa, szpotawa, końska, płaska, płasko-
koślawa

d)

Kolana koślawe i szpotawe

•

Zniekształcenia w obrębie kręgosłupa

a)

Wrodzone boczne skrzywienia kręgosłupa ( strukturalne)

b)

Wrodzona krótka szyja (Zespół Klippel - Feila)

c)

Rozszczepy kręgosłupa

Wady nabyte postawy

a) Choroba Scheuermanna ( młodzieńcza

kifoza)

b) Skoliozy ( funkcjonalne)

c) Plecy okrągłe, wklęsłe,okrągło-

wklęsłe,płaskie

Wady rozwojowe powstają ( oprócz tkanek
mózgu) do 3 miesiąca życia płodowego,
ponieważ największy szkodliwy wpływ jest
wywierany na tkanki w okresie ich rozwoju
( 2-3 miesiąc)!!!

Przyczyny:
1) Pochodzenia endogennego ( nieprawidłowości w
kodzie genetycznym)

2) Pochodzenia egzogennego( tzw. czynniki
zewnątrzpochodne)

- niedotlenienie w ciąży jajowodowej,chorobach łożyska
- czynniki toksyczne; leki, środki chemiczne
- czynniki hormonalne; cukrzyca matki
- czynniki dietetyczne; niedobór witamin
- czynniki infekcyjne; choroby wirusowe
- promienie jonizujące; naświetlania promieniami rtg w
czasie ciąży

Klatka lejkowata ( szewska) jest to

zniekształcenie dolnej części mostka

powodujące wklęśnięcie przedniej

ściany klatki piersiowej

•

Etiologia jest raczej nieznana

•

Przyczyną tego rodzaju deformacji może być
wrodzony krótki przyczep przepony, a także
pierwotne zaburzenia wzrostowe chrząstek
żebrowych!!!

•

Objawy:

a)

Zbliżenie się mostka do kręgosłupa ( ciężkie przypadki !!!)

b)

Przemieszczenie się ku tyłowi i na lewo narządów śródpiersia

c)

Ograniczenie możliwości rozwoju narządów wewnętrznych

d)

Zmniejszenie wydolności układu krążeniowo-oddechowego
(upośledzenie mechaniki oddychania-typ restrykcyjny)

e)

wady postawy, defekt kosmetyczny

f)

Upośledzenie stanu ogólnego dziecka

Leczenie Fizjoterapeutyczne

• Masaż

klatki piersiowej ze strechingiem brzegów wklęsłości klatki

piersiowej

• Ćwiczenia czynno- bierne, czynne kończyn górnych ( odwodzenie i wznos

ramion przodem w górę) stosowane u niemowląt i małych dzieci

zmniejszające wgłębienie/wklęśnięcie klatki piersiowej, wykonywane w

synchronizacji z rytmem oddechowym podczas wdechu!!!

• Ćwiczenie oddechowe i czynne ramion w formie zabawowej stosowane u

starszych dzieci ( wydmuchiwanie baniek mydlanych, dmuchanie piórka,

balonu, wydmuchiwanie wody za pomocą rurki)

• Ćwiczenia oddechowe o piersiowym torze oddychania z dużym udziałem

dodatkowych mięsni wdechowych mięśni międzyżebrowych zewn. i wew..,

pochyłych szyi i głowy

• Ćwiczenia oddechowe z oporem- kierowanie strumienia wdychanego

powietrza w stronę wywieranego ucisku ręką terapeuty!!!

• Ćwiczenia bierne redresyjne, relaksacja poizometryczna przykurczonych

mięsni piersiowych i powięzi piersiowej, mięsni międzyżebrowych, a także

zastosowanie technik rozluźniających tkanki miękkie.

• Ćwiczenia ogólnorozwojowe w celu zapobiegania tworzeniu się wad

postawy, poprawiające parametry fizjologiczne dziecka!!!

Klatka piersiowa kurza-

jest odwrotną

deformacją do klatki lejkowatej, tworzącej

wypukłość poprzez wysunięcie do przodu

mostka i przymostkowych części żeber

• Występuje jako objaw we wrodzonych wadach serca np.
w niezarośniętym otworze w przegrodzie międzykomorowej

• Stosowane zabiegi rehabilitacyjne :
- masaż klatki piersiowej z uciskiem na wystającą część

mostka

- wskazane jest leżenie na brzuchu!!!
- ćwiczenia oddechowe ( komponenta wydechowa!!!)
- ćwiczenia ogólnokondycyjne
- ćwiczenia czynne kończyn górnych

• Zabiegi profilaktyczno-rehabilitacyjne maja na celu poprawę

ukształtowania klatki piersiowej oraz zwiększenie wydolności
układu oddechowo-krążeniowego!!!

Wysokie wrodzone ustawienie łopatki-

zniekształcenie Sprengla

– jest to wrodzone

niezstąpienie łopatki

• Objawy kliniczne :

Charakteryzuje się:

- jednostronnym występowaniem

- asymetrią budowy i czynności obręczy barkowej

- łopatka ustawiona jest wysoko, bardziej przyśrodkowo,

a także skręcona tak, że jej przyśrodkowy brzeg
biegnie pod ostrym skosem od góry ku dołowi w stronę
kręgosłupa w przeciwieństwie do fizjologicznego
ustawienia pionowego.

Postępowanie

lecznicze

• Leczenie operacyjne-

leczenie
podstawowe!!!

• Operacyjne usunięcie

połączeń między łopatką
a kręgosłupem z
następowym ustawieniem
do poziomu i
przytwierdzeniem jej
dolnego kąta do żeber-
pętla, drut

• Leczenie rehabilitacyjne

a) przedoperacyjne
Celem zmniejszenia

wystąpienia zaników

mięśniowych, ograniczeń

ruchów w stawach kończyny

górnej

b) Pooperacyjne
- ćwiczenia redresyjne kkg
- ćwiczenia relaksacji

poizometrycznej kkg

- ćwiczenia w wodzie

crawlem

- terapia zajęciowa

Ważna jest stabilizacja

obręczy barkowej!!!!

Wrodzony kręcz szyi

–

jest to

przymusowe utrzymywanie głowy i szyi w

pochyleniu bocznym, niekiedy z rotacją.

• Rodzaje:

a) Pochodzenia mięśniowego

b) Pochodzenia kostnego

Kręcz szyi pochodzenia

mięśniowego

• Przyczyny

1. Skrócenie mięśnia mostkowo-obojczykowo-

sutkowego ( MOS)- (wynik zbliznowacenia,
zwłóknienia, lub urazu we wczesnym okresie
rozwojowym!!!)

2. Niedorozwój naczyń krwionośnych

3. Uraz porodowy ( porody pośladkowe, użycie

kleszczy w czasie porodu!!)

Kręcz szyi pochodzenia

mięśniowego

•

Objawy:

1.

Nieprawidłowe ustawienie głowy (skłon boczny w
stronę kręczu z rotacją i wyprostem w kierunku
przeciwnym)

2. Wtórny przykurcz części górnej,zstępującej

mięśnia czworobocznego

3. Asymetria twarzy( połowa twarzy po stronie

przykurczu rozwija się słabiej,jest mniejsza,
natomiast po stronie twarzy zdrowej jest silniej
rozwinięta i jest przez to większa!!)

4. Wtórne deformacje w układzie kostnym

( odkształcenie czaszki, zaburzenia zgryzu,
sklinowacenia kręgów szyjnych, skrzywienie boczne
w piersiowym odcinku kręgosłupa)

Postępowanie rehabilitacyjne

•

Program ćwiczeń według K. Milanowskiej:

1.

Masaż przykurczonych mięsni przed i po ćwiczeniach

2.

Ćwiczenia bierne redresyjne w celu rozciągnięcia
przykurczonego mięśnia MOS a także zstępującej części
mięśnia czworobocznego!!!

3. Zabiegi z zastosowaniem ciepła ( okłady hot-cold pack,

parafina?!)

4.

Zastosowanie kołnierza ortopedycznego( tektura owinięta wata
i bandażem z miękkiej masy mikroporowatej z
wyższa częścią po stronie przykurczonego mięśnia)

5.

Pokazywanie dziecku zabawek w taki sposób by zwracało ono
głowę w stronę przykurczu!!!,a także ustawienie łóżeczka
w stronę światła i otoczenia tak by czynnie ćwicząc MOS
po stronie zdrowej mogło ono rozciągać MOS po stronie
przykurczu!!!

Postępowanie chirurgiczne

•

Zabieg operacyjny wykonywany jest w ciężkich
przypadkach kręczu pochodzenia
mięśniowego!!! ( polega na przecięciu
ścięgien MOS w okolicy przyczepów głów
mostkowej, obojczykowej, a czasem w okolicy
przyczepu do wyrostka sutkowego- ok.. 2 roku
życia!!!

•

Opatrunek gipsowy stosowany jest po zabiegu
ok.. 8 tygodni!!!

•

Stosowanie wyżej wymienionych ćwiczeń!!!

•

Stosowanie kołnierza ortopedycznego prze 1
rok!!!

Wrodzony kręcz szyi pochodzenia

kostnego

•

Przyczyny

Zniekształcenia kręgów szyjnych ( krąg klinowy, blok kręgowy)

•

Objawy

Asymetria twarzy, przykurcz mięśni jak przy kręczu pochodzenia

mięśniowego

•

Leczenie

Zachowawcze ( gipsowe opatrunki korekcyjne, kołnierze

ortopedyczne, ćwiczenia jak przy kręczu pochodzenia mięśniowego)

NIE STOSUJE SIĘ LECZENIA OPERACYJNEGO ZE WZGLĘDU

NA BLISKIE SASIEDZTWO RDZENIA PRZEDŁUŻONEGO
( wiąże się to z niebezpieczeństwem uszkodzenia
ośrodków oddechowych i krążenia!!!)

Wrodzona dysplazja biodra i wrodzone

zwichnięcie biodra-

jest to niedorozwój stawu

biodrowego z jego następczym podwichnięciem lub

zwichnięciem.

• Częstość występowania: Dziewczynki >

Chłopcy

• 5% Dysplazja stawu biodrowego

• 2% Zwichnięcie stawu biodrowego

• Obustronnie

• Częściej przy pierwszym porodzie ( porody

pośladkowe, nóżkowe)

Wrodzona dysplazja biodra

• Obraz kliniczny:

- asymetria fałdów udowych, szpary sromowej, pośladków

- Płytka i stroma panewka stawu biodrowego

- Zwiększenie przodoskrecenia szyjki kości udowej

( przemieszczenie kości udowej ku górze i na zewnątrz)

- Ograniczenie odwiedzenia w stawie biodrowym

- Nadmierne przywiedzenie i rotacja zewnętrzna w stawie

biodrowym

- Objaw przeskakiwania ( świadczy o patologii stawu biodrowego,

wiotkości więzadeł i torebki stawowej stawu biodrowego)

W mechanizmie powstawania

dysplazji ważna rolę odgrywają

• Pozycje ultrafizjologiczne (

nadmierne

utrzymywanie nóżek w zgięciu w czasie trwania życia
płodowego)

• Siły przywodzące i rotujące udo na zewnątrz

• Zanik, wgniecenie, wywiniecie chrzestnego

brzegu panewki (

wynik ucisku głowy kości udowej

wysuwającej się z panewki)

• Nagłe, długotrwałe prostowanie bioder

( poród

nózkowy, zabiegi reanimacyjne w czasie porodu,
nieprawidłowa pielęgnacja niemowlaka)

Wrodzone zwichnięcie stawu

biodrowego

• Objawy:

- Skrócenie kończyny dolnej

- Ograniczenie odwodzenia stawu biodrowego

- Uwypuklenie okolicy biodra po stronie zwichnięcia

- Chód kaczkowaty- obustronne zwichnięcie ( obustronne

osłabienie mięśni pośladkowych średnich- objaw

Trendelenburga*)

- Chód utykający- jednostronne zwichnięcie, związane ze

skróceniem kończyny

- Objaw Duchenne’a*

- Hiperlordoza lędźwiowa

Typy zwichnięcia stawu biodrowego

według Degi

• Górny przedni brzeg panewki

( subluxatio)

• Okolica nad panewką ( luxatio

supracotyloidea)

• Talerz kości biodrowej ponad i poza

panewką ( luxatio iliaca)

Leczenie zachowawcze

• Rozpoczyna się we wczesnym okresie życia

dziecka( okres niemowlęcy)

• I rok życia jest ważny!!! zabiegi profilaktyczne

prowadzą do repozycji zwichnięcia

- 3-4 tygodnie szerokie pieluszkowanie ( utrzymywanie zgięcia,

odwiedzenia i rotacji wewnętrznej ud) celem zniesienia przykurczu
mięśni przywodzicieli i scentrowanie głowy w panewce!!!

Poduszka Frejki, Szelki Grucy, Uprząż Pawlika,szyna Koszli i

Ortolaniego

- ćwiczenia w odwiedzeniu i rotacji wewnętrznej uda!!!

• Po drugim roku życia zastosowany może być stały

wyciąg z zawieszenia kończyn

(stopniowe

wprowadzanie głowy do panewki z zastosowaniem ciągu
osiowego 1-2 tygodni, a następnie stopniowym zwiększaniem
odwiedzenia w zgięciu kończyny 1-2 tygodni

Leczenie operacyjne

• W przypadku gdy leczenie zachowawcze

nie przyniosło żadnych rezultatów!!!

• Wiek dziecka >3 lat!!!

• Stosowane zabiegi

: (otwarta repozycja

zwichnięcia, plastyka stawu, plastyka daszka,

osteotomia miednicy, osteotomia

podkrętarzowa,miedzykrętarzowa

i stabilizująca)

Postępowanie Fizjoterapeutyczne po

zabiegu operacyjnym- I okres

• Dziecko w biodrowym opatrunku gipsowym 3-

6 tygodni, 4 tydzień zakłada się mu gips

czynnościowy stopniowo zastępując korytkiem

gipsowym do ćwiczeń prowadzonych w pozycji

siedzącej.

• ( 2-3 dzień po zabiegu)- ćwiczenia oddechowe,

ćwiczenia czynne kończyn górnych, ćwiczenia

czynne nie objętych opatrunkiem gipsowym

części ciała ( palce stóp), ćwiczenia kontra,-

ipsilateralne jako ćwiczenia izometryczne

mięsni tułowia i kończyn( wzmacniające

mięsnie pośladkowe i czworogłowe )

• Ważne są częste zmiany pozycji ułożeniowej

dziecka (leżenie przodem, tyłem w połączeniu z

ćwiczeniami w formie zabawowej!!!)

Postępowanie Fizjoterapeutyczne po

zabiegu operacyjnym- II okres

• ( 4 tydzień po zabiegu) nauka siadania i przyjmowanie

pozycji siedzącej do ćwiczeń przy pomocy drabinki

sznurowej; ćwiczenia mięsni brzucha przez zginanie

kończyn dolnych w stawach biodrowych!!!,

• Ćwiczenia bierne, czynno-bierne, czynne z ograniczeniem

przywodzenia kończyn dolnych( ruch tylko do pozycji

pośredniej!!!)a także z wyeliminowaniem ruchów

rotacyjnych ( 2 miesiące po zabiegu!!!)

• Nie wolno prowadzić ćwiczeń w klęku i pozycji stojącej!!!
• Ćwiczenia w wodzie ( działanie rozluźniające i

odciążające!!!)

• Układanie dziecka na brzuchu z obciążeniem woreczkiem

z piaskiem pośladków w celu wyeliminowania

przykurczu zgięciowego w stawach biodrowych!!!

• Masaż, elektrostymulacje ( przy znacznych zanikach

mięśniowych kończyn dolnych!!!)

Postępowanie Fizjoterapeutyczne po

zabiegu operacyjnym- III okres

• 4-6 miesiąc po zabiegu operacyjnym rozpoczyna

się obciążanie kończyny/kończyn dolnej/dolnych
poddanej/poddanych zabiegowi!!!

• Pionizacja i nauka chodzenia
• Zabiegi fizykoterapeutyczne ( elektrostymulacje,

jonoforeza, galwanizacja katodowa/ drażniąca,
masaż klasyczny, segmentarny)

• Zastosowanie sprzętu ortopedyczno-

rehabilitacyjnego wspomagającego
chodzenie( balkonik, kule, inny sprzęt odciążający
i stabilizujący kończyny dolne)

• UWAGA: W przypadkach powikłanych jałowa

martwicą głowy kości udowej obciążanie zaczyna
się po 8 miesiącach od zabiegu operacyjnego!!!

Usprawnianie dzieci leczonych

zachowawczo

• Ćwiczenia rozciągające mięsnie przywodziciele uda

• Ćwiczenia według Vlacha( drażnienie

eksteroreceptywne), Vojty

• Pamiętać należy że nie stosuje się ćwiczeń

wzmacniających mięsnie przywodziciele jak i
mięsnie rotujące zewnętrznie udo!!!

• Zabronione jest układanie dziecka w pozycji na

boku ( zbyt duże przywiedzenie i możliwość
wypadnięcia przez podwichnięcie głowy kości
udowej z panewki).

Wrodzona stopa końsko-szpotawa- jest

to deformacja stopy polegająca na

ustawieniu stopy w zgięciu

podeszwowymi, przywiedzeniu

z odwróceniem przodostopia

• Częstość występowania : Chłopcy >

Dziewczynki

• W 1/3 przypadków zniekształcenie jest

obustronne

• Etiologia raczej nieznana
• Wpływ mogą mieć czynniki genetyczne lub i

tez zewnątrzpochodne ( stres, choroby
zakaźne w czasie trwania ciąży)

• Teoria przykurczu mięśniowego ( osłabienie

mięsni unerwionych przez nerw strzałkowy
wspólny)

• Wtórne zmiany strukturalne powstałe w

wyniku zaburzenia równowagi mięśniowej

Podział i objawy kliniczne wrodzonej

stopy końsko-szpotawej

• Podział:
- stopa miękka
- Stopa twarda
• Objawy:

- Wyraźne zaznaczenie komponenty końskiej
- Wyraźne zaznaczenie komponenty szpotawej
- Nierównomierny wzrost i deformacja w wyniku niesymetrycznego

rozłożenia sił działających na rosnąca kość

- Zaburzony chód ( brak obciążania pięty, prawidłowego

przetaczania i odbicia stopy,nadmierny przeprost kolan,
nieprawidłowe obciążanie bocznego brzegu stopy w przedniej
części !!!)

- Chód asymetryczny ( bardziej obciążana jest zdrowa kończyna!!!)
- Nierówna długość kończyn
- Skolioza funkcjonalna

Postępowanie lecznicze – leczenie

zachowawcze

• Ważne badanie rtg!!!
• Dotyczy stóp miękkich( dających się łatwo redresować!!!)
• Stosuje się od pierwszych dni życia noworodka do 1

miesiąca życia!!!

• Zastosowanie ćwiczeń biernych redresyjnych, ciepłych

okładów i kąpieli

• Zastosowanie sprzętu ortopedycznego: Szyna typu Saint-

Germaina, Denis –Browna lub łuska korekcyjna

termoplastyczna!!!

• Zastosowanie profilaktycznych zabiegów

redresyjnych( ręcznie w narkozie dziecka) z

założeniem opatrunku gipsowego( stopa-podudzie-udo)

• Ćwiczenia odruchowe według Vojty, Vlacha
• Elektrostymulacje nerwu strzałkowego wspólnego,

galwanizacje katodowe, masaże podudzia( w przypadku

uszkodzenia nerwu strzałkowego)

Postępowanie lecznicze – leczenie

zachowawcze

• Zastosowanie obuwia ortopedycznego

zabezpieczającego prawidłowe ustawienie stopy

- Stopa z dominującym końskim ustawieniem-

obuwie z usztywnioną zapiętką buta i
cholewką od strony tylnej, a także wyrównujące
nierówność kończyn dolnych!!!

- Stopa z dominującym szpotawym ustawieniem-

zastosowanie do obuwia wkładki pronującej, a
także zastosowanie odwróconego obcasa Thomasa

Postępowanie lecznicze- leczenie

operacyjne i postępowanie

pooperacyjne

• Przypadki ciężkie i zaniedbane, a także zastosowanie, gdy

leczenie zachowawcze nie dało żadnego rezultatu!!!

• Pierwsze półrocze, rok
• Zabieg polegający na otwartej repozycji z przecięciem

elementów okołostawowych i wydłużeniem ścięgna Achillesa,
czasem z zastosowaniem przyczepów mięśniowych

• Zastosowanie po zabiegu łuski gipsowej ( 2 tygodnie),

następnie zastąpienie jej gipsem udowym(4-5 tygodni) i
gipsem marszowym (> 5 tygodni)- Całkowite
unieruchomienie stopy przez 3-5 miesięcy

• W postępowaniu pooperacyjnym stosuje się zabiegi jak w

leczeniu zachowawczym, a także ćwiczenia kontralateralne i
ipsilateralne w formie zabawowej ze stawianiem niedużego
oporu( w tym czasie jest jeszcze opatrunek!!), ćwiczenia
czynne po zdjęciu gipsu ze stopniowym obciążaniem stopy,
nauka chodu.

Wady stóp

• Stopa wydrążona- kości stępu ustawione są piętowo,

natomiast kości śródstopia w odwróceniu( supinacji), mięsnie
krótkie stopy i rozcięgno podeszwowe stopy są
skrócone. Stopa charakteryzuje się wysokim wysklepieniem!!!

• Stopa szpotawa- rotacja kości piętowych do wewnątrz,

oparcie stopy krawędzią boczną!!!

• Stopa płaska- obniżenie lub całkowite zniesienie łuku

podłużnego stopy, stopa opiera się cała podeszwą o podłoże,
osłabienie mięsni krótkich podeszwowej strony stopy!!!

• Stopa płasko-koślawa- Rotacja kości piętowych na zewnątrz,

stopa w oparciu krawędzią zewnętrzna o podłoże!!!

• Stopa płaska poprzecznie- osłabienie mięśnia strzałkowego

długiego, piszczelowego tylnego, mięśnia przywodziciela
palucha, obniżenie główek II,III kości śródstopia, spłaszczenia
łuku poprzecznego przedniego, bezbolesna deformacja z
modzelami!!!

Wady kolan

• Kolana koślawe- deformacja polegająca na rotacji uda do

wewnątrz z kątem otwartym na zewnątrz w wyniku

przeciążenia zewnętrznej strony stawu kolanowego!!!.

Charakteryzuje się zahamowaniem rozwoju głowy strzałki,

kłykcia bocznego kości udowej i więzadła pobocznego

strzałkowego. Skróceniu ulega mięsień dwugłowy

uda!!,natomiast stabilizatory stawu kolanowego jak

m.półbłoniasty, półściegnisty, przywodziciele, głowa

przyśrodkowa m. czworogłowego oraz m. krawiecki ulęgają

rozciągnięciu!!!

• Kolana szpotawe- wada z nadmiernym uciskiem po stronie

wewnętrznej stawu kolanowego, tworząca kąt otwarty do

wewnątrz. Udo w rotacji zewnętrznej a podudzie w rotacji

wewnętrznej!!!więzadło poboczne piszczelowe jak i kłykieć

przyśrodkowy rozwijają się wolniej w stosunku do więzadła

pobocznego strzałkowego i kłykcia bocznego!!!

M.półbłoniasty, półściegnisty, przywodziciele, głowa

przyśrodkowa m. czworogłowego oraz m. krawiecki są

skrócone, natomiast m. dwugłowy uda jest rozciągnięty!!!

Anomalie wrodzone w obrębie

kręgosłupa-wrodzona krótka szyja

( Zespół Klippel-Feila)

• Wada kosmetyczna!!!
• Krótka,asymetryczna, sztywna szyja
• Owłosienie głowy sięgające do okolicy

miedzyłopatkowej

• Żabi kark- wrażenie bezpośredniego połączenia głowy

z tułowiem, fałdy skórne!!!

• Przyczyny: ilość, kształt, zrosty w obrębie odcinka

szyjnego i górnego odcinka piersiowego( kręgi
klinowe, półkręgi, bloki kostne, odcinkowe
rozszczepy!!!)

• Wadzie współtowarzyszy wysokie ustawienie łopatki

(

jedno-, obustronne),

kostnopochodny kręcz szyi

• Niestabilność kręgosłupa- stosowanie kołnierza

ortopedycznego

• Objawy neurologiczne-rzadko!!!
• Leczenie zachowawcze!!!

Anomalie wrodzone w obrębie

kręgosłupa- wrodzone boczne

skrzywienie

•

Wrodzone anomalie kręgów ( krąg klinowy,
jednostronne bloki kostne, zrosty żeber)

•

Nieznaczna torsja kręgów

•

Objawy neurologiczne-rzadko!!( ucisk rdzenia przez
napiętą oponę twardą na szczycie skrzywienia!!)

•

Leczenie zachowawcze!!( pozycje ułożeniowe
niemowlaków; łóżeczka gipsowe, ułożenia
korekcyjne, ćwiczenia stymulujące rozwój dziecka,
wyciągi za głowę w przypadku wystąpienia objawów
neurologicznych)

•

Zabieg chirurgiczny w celu ustabilizowania
kręgosłupa-rzadko!!

Anomalie wrodzone w obrębie

kręgosłupa-rozszczep kręgosłupa

• Niezamknięcie tylnych zawiązków łuków kręgów-

szczelina łuków!!!-zaburzenia rozwoju i kostnienia kręgu(-
ów)

• Bezobjawowy przebieg, utajony rozszczep kręgosłupa L5-

S1-tarń dwudzielna-wykryty w obrazie radiologicznym!!!

• Występowanie przepukliny przez uwypuklanie się struktur

zawartych w kanale kręgowym (opony, ogona
końskiego)przez szczelinę łuków

• Objawy neurologiczne przy przepuklinie- często!!!

(

porażenia, niedowłady zniekształcenia kończyn dolnych;

zwichnięcie stawu biodrowego, przykurcze kolana, stopa końsko-
szpotawa, piętowa i inne, dysfunkcje zwieracza odbytu i pęcherza
moczowego!!!)

• Rozszczep utajony- bez leczenia
• Rozszczep z przepukliną oponowa lub oponowo-

rdzeniową-wczesne leczenie operacyjne

• Leczenie usprawniające przy objawach neurologicznych+

aparatowanie chorego dziecka

Nabyte i rozwojowe wady

postawy-

powstają w wyniku

przebytych chorób w

okresie rozwoju

Choroba Scheuermanna

• Wada rozwojowa kręgosłupa
• Kifoza dorastających, Zespół Okrągłych Pleców
• 12-14 rok życia
• Rozpoznanie na podstawie obrazu klinicznego i

radiologicznego

• Zaburzenie kostnienia nasad ( płytek granicznych) trzonów

kręgowych

• Przyczynia się do wykształcenia trzonów klinowatych,

zwężenia krążków międzykręgowych i w następstwie dalszych

zmian zwyrodnieniowych

• Zmniejszenie wytrzymałości chrzestnych płytek granicznych

trzonów kręgów powoduje wgłębienie się zawartości krążka w

obręb trzonów- guzki Schmorla!!!

• Objawy: tyłowygięcie kręgosłupa piersiowego,

przodowysuniecie barków, palpacyjne wyczuwanie i

uwidocznienie pod skórą wyrostków kolczystych, zmiany na

poziomie TH1-L5 lub L1-L5 powodują zniesienie/wyrównanie

lordozy lędźwiowej- plecy płaskie!!!, ograniczenie ruchomości

odcinkowej kręgosłupa, bolesność

• Ból w zaawansowanych zniekształceniach!!! Po zakończeniu

wzrostu w następstwie zaburzeń statyczno-ruchowych

kręgosłupa i rozwijających się wtórnie zmian

zwyrodnieniowych!!!

Choroba Scheuermanna

• Postępowanie fizjoterapeutyczne:
• Zabiegi fizykoterapeutyczne w celu wyeliminowania bólu

przy wtórnie pojawiających się zmianach zwyrodnieniowych
krążków i trzonów międzykręgowych ( krioterapia,
elektroterapia; prądy interferencyjne, TENS, galwanizacja
anodowa, jonoforeza z NLPZ, laseroterapia,pole
magnetyczne)

• Zabiegi kinezyterapeutyczne: ćwiczenia wzmacniające

mięśnie grzbietu ( izometryczne,czynne wolne, czynne z
obciążeniem), ćwiczenia poprawiające statykę i równowagę-
kształtujące nawyk prawidłowej postawy

• Unikanie długotrwałej pozycji siedzącej w

przodopochyleniu!!!

• Leżenie na plecach często w ciągu dnia celem

odciążenia kręgosłupa!!!

• Progresja zniekształcenia wymaga zaopatrzenia

gorsetem ortopedycznym reklinacyjnym typu Jewetta

SKOLIOZA

• Jest to skrzywienie boczne kręgosłupa,

które wpływa na zmianę sylwetki i
postawę ciała dziecka, a także w
ciężkich przypadkach doprowadza do
zaburzeń w układzie oddechowo-
krążeniowym i innych narządach

• PODZIAŁ SKOLIOZ:
• I. Funkcjonalne
• II. Strukturalne

Skoliozy funkcjonalne

•

Wada postawy!!!

•

Przyczyny poza kręgosłupem ( skrócenie kończyny dolnej,

przykurcz stawu biodrowego, podrażnienie korzeni

nerwowych)

•

W badaniu przedmiotowym i klinicznym:

-

jednostronne w kształcie litery C z długa cięciwą skrzywienia

-

Miękkie poddające się łatwo leczeniu fizjoterapeutycznemu

-

Całkowite zniesienie w pozycji lezącej i przy teście Adamsa!!!

-

Wyrównanie skrzywienia funkcjonalnego przez wyrównanie

skrócenia kończyny dolnej, wyeliminowanie bólu

powodującego odruchowe skrzywienie boczne, poprawa

wadliwie ustawionego biodra,

Skoliozy strukturalne

• Zmiany nieodwracalne stwierdzane klinicznie i radiologicznie
• Skrzywienie w płaszczyźnie czołowej występujące równocześnie z

torsja ( skręceniem) kręgosłupa wzdłuż osi długiej,

dając w efekcie zniekształcenia klatki piersiowej i zaburzenia

fizjologiczne.

• PODZIAŁ:
• I. Kostnopochodne:
wrodzone ( krąg klinowy, zrosty żeber)

torakopochodne ( ropniak opłucnej, po zabiegach operacyjnych na

klatce piersiowej

inne ( w przebiegu różnych schorzeń)
• II. Nerwopochodne
wrodzone
po poliomyelitis ( ch. Heinego-Medina)
inne
• III. Mięsniopochodne
wrodzone
dystrofie mięśniowe
inne
• IV. Idiopatyczne 80-90% przyczyna nieznana!!!

Skoliozy idiopatyczne

• 80-90% wszystkich skolioz
• Upośledzenie stanu ogólnego
• Niedobór wagi, wzrostu
• Obniżenie przemiany materii- zaburzenia

metabolizmu w chrząstkach wzrostowych

• PODZIAŁ:
• Wczesnodziecięce 6-24 miesiąc do 3 roku

życia

• Dziecięco-młodzieńcze po 3 roku życia

( najczęściej 9-14 rok życia)

Skoliozy idiopatyczne

• Czynnik przyczynowy zapoczątkowuje powstanie

skrzywienia!!

• Czynnik biomechaniczny wspólny dla wszystkich

rodzajów skolioz, działa zgodnie z prawami
grawitacji, wzrostu, kierując rozwojem i
przebiegiem skoliozy!!

• Okresy pojawienia się skrzywienia bocznego
- 6-24 mc życia- typ niemowlęcy
- 5-6 rok życia – typ dziecięcy
- 11-14 rok życia ( okres pokwitania; dziewczynki

11-15 lat, chłopcy 13-16 lat!!!)- typ młodzieńczy

- Ważne aby wykonywać badania kontrolne w

czasie okresów przyspieszonego wzrastania!!!

Lokalizacja- skoliozy idiopatyczne

I . Skrzywienia w odcinku piersiowym- najczęściej

występujące-

!!!(

wczesne ich występowanie źle rokuje,

deformacje doprowadzają do zniekształceń kręgosłupa
piersiowego, obniżają wydolność układu krążeniowo-
oddechowego)

• TH6-Th12 ( szczyt TH6!!!)
• Wyższe ustawienie barku po stronie wypukłej
• Odstawanie łopatki po stronie wypukłej
• Palpacyjne badanie wzdłuż wyrostków kolczystych pozwala na

ocenę przesunięcia się lini kręgosłupa w bok w stosunku do osi
pionowej!!!

• Torsja trzonów kręgów powoduje deformacje klatki piersiowej

z przemieszczeniem żeber do tyłu po stronie
wypukłości a do przodu po stronie wklęsłości

• Tylne kąty żeber ulęgają zaostrzeniu, tworząc garb żebrowy po

stronie wypukłej

• Płuco po stronie wypukłej jest uciśnięte, natomiast płuco po

stronie wklęsłej przyjmuje funkcję płuca uciśniętego!!!

• Zmniejszenie pojemności życiowej płuc

Lokalizacja- skoliozy idiopatyczne

II. Skrzywienie w odcinku piersiowo-

lędźwiowym

• Odcinek TH7- L2
• Rzadko osiąga duże wartości kątowe!!!
• Mało widoczna, nieszpeci sylwetki dziecka
• Dolegliwości bólowe po 20 roku życia!!!
• Obniżenie żeber po stronie wklęsłości,

zachodzących na talerz biodrowy z
kompensacyjnym obniżeniem przepony

• Spadek pojemności jamy brzusznej, ucisk na

narządy!!!

Lokalizacja- skoliozy idiopatyczne

III. Skrzywienie w odcinku lędźwiowym

• TH11-L3
• Wiek ok. 12 rok życia dziecka
• Garb lędźwiowy- torsja kręgów, skręcone

trzony kręgów i wyrostki kręgowe
uwypuklają wał mięśniowy po wypukłej
stronie skrzywienia!!!

• Zmiany w obrębie miednicy- niesymetryczna,

ulega skręceniu z ustawieniem i kształtem
zależnym od V kręgu lędźwiowego!!!

Postępowanie lecznicze w

skoliozach

• Postępowanie rehabilitacyjne
1. wiek niemowlęcy:
- kładzenie na brzuch, ćwiczenia czynno-bierne kkg

( zapobieganie przykurczowi mięsni
piersiowych),masaż grzbietu i klatki piersiowej

- stosowanie łóżeczek korekcyjnych

( Zimmera)- dziecko

leży na plecach pochylone do boku w stronę wypukłości
wygięcia pierwotnego

- opóźnianie wstawania i chodzenia celem

odciążenia kręgosłupa

- nauka pływania
- noszenie dziecka w dużym rozkroku z korekcją,

jeśli wypukłość dotyczy lewej strony to dziecko
trzyma się na lewej ręce z dociskiem prawą ręką
na wypukłość skrzywienia

Postępowanie lecznicze w

skoliozach

2. Wiek przedszkolny i szkolny:
- poprawa ogólnej sprawności fizycznej
- eliminowanie przykurczy mięśniowych
- ćwiczenia wzmacniające mięsnie posturalne i mięsnie

brzucha

- kształtowanie nawyku prawidłowej postawy ciała w

różnych pozycjach

- ćwiczenia poprawiające układ oddechowy i krążenia
• ćwiczenia symetryczne mięsni grzbietu, brzucha i

pośladków

( ćwiczenia elongacyjne, wzmacniające,

antygrawitacyjne, pływanie)

• elektrostymulacja mięsni przykręgosłupowych celem

poprawy równowagi, siły i napięcia tych mięsni!!!

Postępowanie lecznicze w skoliozach

• W przypadkach wyraźnej progresji skrzywienia

bocznego i w okresie przyspieszonego wzrostu
dziecka stosuje się gorsety korekcyjne(

działanie

odciążające, stymulujące i korygujące

!!!)

• Gorset ortopedyczny Milwaukee i Blount ( co

2, 3 miesiące dopasowuje się do zmian
strukturalnych i funkcjonalnych
rosnącego dziecka)

- kosz biodrowy
- dwie szyny tylne dochodzące do potylicy
- Jedna szyna przednia dochodząca do żuchwy
• Gorset gipsowy Cotrela- rzadko!!!
• Gorsety Bostoński, Stagnara

Wady postawy

• Plecy okrągłe- nadmierne tyłowygięcie

kręgosłupa piersiowego,cały kręgosłup w tym
odcinku daje tak zwaną postać
siedzeniową!!!Charakteryzuje się
osłabieniem mięsni grzbietu

(prostownik grzbietu,

mięsnie równoległoboczne)

, mięśnie piersiowy

większy i mniejszy ulęgają skróceniu!!! a
także mięsnie wdechowe międzyżebrowe
zewnętrzne ulęgają przykurczom; zapadnięta
klatka piersiowa, upośledzona funkcja
oddechowa!!!,głowa, barki, łopatki w
protrakcji, asymetrycznie ustawione w
płaszczyźnie strzałkowej!!!

Wady postawy

• Plecy wklęsłe- wada dotyczy odcinka

lędźwiowego kręgosłupa, ulega pogłębieniu do
przodu

- pogłębienie lordozy bez zmian lokalizacji
- lordoza niska- krótka z towarzysząca jej

kifozą o długim łuku

- lordozę wysoką- długą , obejmującą swoim

wygięciem kifozę piersiową

Mięsnie brzucha, pośladkowe, kulszowo-

goleniowe są rozciągnięte!!! A ich antagoniści tj.
prostownik grzbietu odcinka lędźwiowego,
czworoboczny lędźwi, zginacz stawu biodrowego
są skrócone. Brak stabilizacji prowadzi do
hiperlordozy lędźwiowej i przodopochylenia
miednicy!!!

Wady postawy

• Plecy okrągło-wklęsłe- charakteryzują się

pogłębioną kifozą piersiowa i lordozą lędźwiową.
Deformacja w wyniku patologicznej
kompensacji w celu zrównoważenia osiowego
kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej!!!.zmiany
anatomopatologiczne jak dla pleców okrągłych i
wklęsłych!!!

• Plecy płaskie- spłaszczenie fizjologicznych

krzywizn kręgosłupa!!!mała funkcja
amortyzacyjna!!!,mięsnie grzbietu odcinka
piersiowego ulęgają skróceniu!!!, natomiast
prostownik grzbietu, czworoboczne lędźwi,
zginacze stawu biodrowego ulęgają
rozciągnięciu!!!, mięsnie pośladkowe maja
tendencje do skracania się!!!Osoba z wiotka
budowa ciała, upośledzona pojemność i ruchomość
klatki piersiowej, skłonność do skoliozy!!!

Stosowanie ćwiczeń korekcyjnych w

wadach postawy!!!

• Ćwiczenia ogólnoustrojowe
• Ćwiczenia specjalne
• Ćwiczenia elongacyjne
• Ćwiczenia antygrawitacyjne
• Ćwiczenia kształtujące nawyk prawidłowej

postawy

• Ćwiczenia oddechowe
• Ćwiczenia Klappa (

podpór niski; klęk

podarty!!!)

• Pływanie
• Gry i zabawy ruchowe

Dziękuje Państwu za

uwagę 