Zaburzenia afektywne-
leczenie

Dr hab. n. med. Tadeusz Pietras

Zaburzenia afektywne-
leczenie



Leczenie epizodu depresyjnego w CHAD
I



Leczenie epizodu depresyjnego w CHAD
II



Leczenie epizodu maniakalnego



Zapobieganie nawrotom w CHAD I



Zapobieganie nawrotom w CHAD II

Zaburzenia nastroju F30-F39



F30

epizod maniakalny



F31 zaburzenia afektywne dwubiegunowe



F32 epizod

depresyjny



F33 zaburzenia depresyjne nawracające



F34 uporczywe zaburzenia nastroju



F34.0 cyklotymia



F34.1 dystymia

F41.2 Mieszane zaburzenia depresyjno- lekowe
F06.3 Organiczna

zaburzenia nastroju

CHAD- choroba afektywna dwubiegunowa

CHAJ- jednobiegunowa

Kryteria epizodu
depresyjnego



Czas trwania minimum dwa tygodnie



Obniżony nastrój w godzinach porannych



Utrata zainteresowań i zadowolenia (anhedonia)



Zmniejszona energia lub zwiększona męczliwość



Spadek zaufania do siebie



Nieracjonalne wyrzuty sumienia



Nawracające myśli o śmierci



Zmiany w zakresie aktywności psychoruchowej



Zaburzenia snu wszelkiego typu



Zmiany łaknienia

Kryteria epizodu
depresyjnego



Epizod depresyjny



Łagodny



Umiarkowany



Ciężki bez objawów psychotycznych



Ciężki z objawami psychotycznymi- urojenia
winy, małej wartości, nadchodzącej
katastrofy

Lęk w depresji



Lęk nie jest kryterium epizodu
depresyjnego



Lęk występuje prawie zawsze jako
objaw towarzyszący



Typowy dla epizodu depresyjnego jest
lęk wolnopłynący

Kryteria epizodu
maniakalnego



Wzmożona aktywność lub niepokój fizyczny



Wzmożona rozmowność



Odwracalność uwagi, trudności koncentracji



Zmniejszona potrzeba snu



Zwiększona energia seksualna



Lekkomyślność



Wzmożona łatwość kontaktów i
niezachowywanie dystansu



Podwyższony nastrój przechodzący w dysforię

Kryteria epizodu
maniakalnego



Epizod maniakalny



Łagodny



Umiarkowany



Ciężki bez objawów psychotycznych



Ciężki z objawami psychotycznymi- urojenia
wielkościowe, posłannictwa, misji

Podział CHAD II wg Akiskala



Typ I – psychoza maniakalno-
depresyjna – naprzemiennie mania i
derpesja



Typ II- nawracające zaburzenia
nastroju i hipomiania



Typ III- mania indukowana lekami
przebiegu zaburzeń nastroju



Typ IV- cykloida- szybka zmiana faz

Fenotypy choroby afektywnej
jednobiegunowej co do typu
przebiegu



Pojedynczy epizod depresyjny



Nawracające zaburzenia nastroju-

nawroty epizodów depresyjnych przedzielone

okresami remisji



Dystymia- przewlekła depresja o niewielkim

nasileniu



Podwójna depresja -nałożenie dystymii na

nawracające zaburzenia nastroju



Depresja poronna



Depresja maskowana- somatyzacja

objawów np. bóle głowy

Fenotypy choroby afektywnej
jednobiegunowej co do obrazu
klinicznego



Depresja atypowa- z nadmierna
sennością i wzrostem apetytu



Depresja poporodowa



Depresja jesienno- zimowa

Epidemiologia zaburzeń
afektywnych



Rozpowszechnienie w ciągu życia: 7-12 % u
mężczyzn i 20-25 % u kobiet



Roczna chorobowość 6-12 % w populacji osób
dorosłych



Kobiety 2-3 krotnie częściej chorują na depresję



Rozpowszechnienie choroby afektywnej
dwubiegunowej typu I jest jednakowe u obu płci



Prawdopodobieństwo nawrotu leczonej depresji
w ciągu życia wynosi 80 %

Epidemiologia zaburzeń
afektywnych



W przebiegu depresji zaburzenia lękowe
z napadami paniki są 19 razy częstsze



Zaburzenia obsesyjno- kompulsywne 11
razy częstsze



Zaburzenia w postaci fobii 9 razy
częstsze



10-15 % osób z depresja popełnia
samobójstwo

Epidemiologia zaburzeń
afektywnych



Częstość depresji zwiększa się-
prawdopodobnie związane jest to z
rozpadem rodziny wielopokoleniowej i
utratą więzi społecznej

Kontrowersyjne dane na temat
występowania choroby
afektywnej jedno i
dwubiegunowej



Kryteria DSM-IV:



0,5 %CHADI, 0,4% CHADII,

21.3% CHAJ



1:11



Kryteria Zurych twarde:



0,5 % CHADI, 5,3% CHADII,

17,1% CHAJ



1:3



Kryteria Zurych łagodne:



0,5 % CHADI, 11,0% CHADII,

11,4% CHAJ



1:1

1- CHAJ
2- CHADII
3-CHAD-1

DSM-IV

Zurych ,,ostry``

Zurych ,,łagodny``

CHAJ

CHAD II

CHAD I

schizoafekt

schizofrenia

cyklotymia

CHADIII

Soft
CHAD

CHAJ

CHAD II

CHAD I

schizoafekt

schizofrenia

cyklotymia

CHADIII

Soft
CHAD

SPEKTRUM
DWUBIEGUNOWE

CHAJ

CHAD II

CHAD I

schizoafekt

schizofrenia

cyklotymia

CHADIII

Soft
CHAD

WSPÓŁNE TŁO GENETYCZNE

Spektrum dwubiegunowości- wykres

Inne ujęcie spektrum dwubiegunowości

Porównanie CHAD z CHAJ



CHAD



Naprzemiennie mania i

depresja



Osobowość

cyklotymiczna,

ekstrawertyczna,

syntoniczna



Początek 20-30 rok

życia, jednakowo u obu

płci



Krótkie fazy nawrotów

( 3 miesiące)



Skuteczny węglan litu,

mało skuteczne leki

przeciwdepresyjne



Duży udział czynnika

genetycznego



CHAJ



Wyłącznie depresja



Cechy osobowości

neurotycznej,

anankastycznej,

introwertyczna



Początek po 40 roku

życia, częściej u

kobiet



Długie fazy nawrotów

(6-9 miesięcy)



Skuteczne leki

przeciwdepresyjne



Duży udział czynnika

psychologicznego –

straty

Patogeneza CHAD typu II



Koncepcja neurorozwojowa



Zbliżone czynniki genetyczne co w schizofrenii i

zaburzeniu schizoafektywnym



Deficyty neuropsychologiczne czołowo- skroniowe



Mechanizm rozniecania – ,,kindling``

(rozniecanie) - tłumaczy skuteczność litu, leków

przeciwpadaczkowych i neuroleptyków II

generacji w leczeniu CHAD [pokrewieństwo z

patogenezą padaczki]



Czynniki wyzwalające nawrót choroby zbliżone do

czynników wyzwalających epizod depresji w CHAJ-

strata, choroba somatyczna, ból, choroba

zakaźna,

Patogeneza CHAJ i CHAD
typu II



Pewien udział czynników genetycznych



Strata ( żałoba, utrata pracy, śmierć członka

rodziny, ubóstwo, choroba somatyczna, ból,

choroba zakaźna, egodystymia- brak akceptacji

siebie np. u osób o orientacji homoseksualnej,

kalekiej, nieprawnej), uboga sieć społeczna- mała

grupa wsparcia , starość



Niedobór serotoniny i noradrenaliny w szlakach

mózgowych- ten aspekt patogeneza zaowocował

syntezą leków przeciwdepresyjnych



Choroby somatyczne zarówno poprzez wpływ na

mózgowie jak i pośrednio jako przewlekły stres

Patogeneza CHAD typu I

Czynniki
genetyczne

Uraz
psychiczny

Czynniki
somatogenne

Depresja

Patogeneza CHAD typu I-
niedobór serotoniny i
noradrenaliny



Koncepcja ta zaowocowała syntezą
leków przeciwdepresyjnych



Nieefektywna transmisja
serotoninergiczna i adrenergiczna w
ośrodkowym układzie nerwowym

Koncepcja poznawczo-
behawioralnew depresji



Model poznawczy Becka- omówiony
poniżej



Model wyuczonej bezradności
Seligmanna- ,, nie mogę nic
poradzić``



Koncepcja behawioralna depresji-
brak wzmocnień pozytywnych i nadmiar
wzmocnień negatywnych

Model poznawczy Becka- wykorzystywany w

leczeniu metodą CBT

Wczesne doświadczenia

Przekonania kluczowe
- jestem do niczego

Wydarzenie krytyczne- stres

Aktywowanie przekonań
kluczowych

OBJAWY DEPRESJI

Czynniki ryzyka samobójstwa



Silne nasilenie

depresji



Lęk



Niska samoocena



Anhedonia



Bezsenność



Myśli samobójcze



Wiek> 45 lat



Mężczyzna



Samotność



Zła sytuacja materialna



Samobójstwa w

przeszłości



Samobójstwo w

rodzinie



Złe przystosowanie

społeczne



Przewlekłe choroby

somatyczne w tym

zespoły bólowe

Metody psychometrycznej oceny
nasilenia derpesyjności



Skala Depresji Hamiltona (HDRS)



Skala Depresji Becka (BDI)



Skala Montgomery-Asberg (MADRS)-
przydatna w ocenie leków
przeciwdepresyjnych i postępów terapii



Skala Zunga