DYDAKTYKA

METODA NAUCZANIA



to według W. Okonia - układ czynności
nauczyciela i uczniów systematycznie
stosowany w celu spowodowania
założonych zmian w osobowości
uczniów?.

Okoń dokonał podziału metod
nauczania ze względu na
stopień aktywności
podmiotów kształcenia i
oddziaływania na
poszczególne zmysły.



1.Metody asymilacji wiedzy (podające)

2.Metody samodzielnego dochodzenia

do wiedzy (problemowe)

3.Metody waloryzacyjne (eksponujące)

4.Metody aktywności praktyczno -

technicznej (praktyczne)

Dlaczego metody aktywne są
korzystne dla ucznia?



Uczeń wypowiada się co było według niego

dobre a co złe, co sprawiło mu trudności.



Uczeń widzi swój wkład pracy, jego praca jest

oceniana w samoocenie i przez grupę.



Uczeń pracuje w zespole, uczy się

współdziałania, brania i udzielania pomocy,

współodpowiedzialności za pracę grupy.



Uczeń zgłasza się i wykonuje zadania, w

których jest najmocniejszy i osiąga sukcesy.



Uczeń lepiej przyswaja sobie wiadomości i

umiejętności.

Dlaczego metody aktywne są
korzystne dla nauczyciela?



Nauczyciel ma możliwość obserwacji
ucznia w procesie uczenia się i
lepszego jego poznania. Przyczynia się
to do indywidualizacji wymagań.
Nauczyciel poznaje pozycję ucznia w
klasie i ma możliwość ingerencji w celu
polepszenia kontaktów między
uczniami. Nauczyciel osiąga cele lekcji.



Aktywizujące metody nauczania mają
decydujący wpływ na nabywanie i
rozwijanie przez uczniów umiejętności
uniwersalnych oraz powodują wzrost
czynnego udziału uczniów w procesie
nauczania.
    



Należy również podkreślić, że
większość ludzi pamięta:
10% tego, co słyszymy WYKŁAD
20% tego, co widzimy DEMONSTRACJA
40% tego, o czym rozmawiamy
DYSKUSJA
90% tego, co robimy INSCENIZACJA

METODY AKTYWIZUJĄCE:



Analiza SWOT,

Burza mózgów,

Debata za i przeciw,

Drama,

Drzewo decyzyjne,

Dyskusja,

Dyskusja punktowana,

Metaplan,

Metoda biograficzna,

Metoda symulacji,

Poker kryterialny,

Praca w grupach,

"Sześć myślących kapeluszy".

METODY PODAJĄCE:



Opis,
Opowiadanie,
Rozmowa nauczająca

ANALIZA SWOT:



(strenghts – mocne strony, weaknesses – słabe strony,

opportunities – szanse, możliwości, threats – zagrożenia)

     Metoda zespołowej analizy i oceny określonego

problemu lub wydarzenia. Pomaga w podejmowaniu

decyzji.

Etapy postępowania:

Etap wstępny:



· określenie problemu przez nauczyciela.

Etap zasadniczy:



· praca nad problemem (wypełnianie karty).

Etap końcowy:



· ustalenie wspólnego stanowiska..

ANALIZA SWOT

Uwagi dotyczące realizacji:



· problem może analizować cała klasa.



· Klasę można również podzielić na
zespoły, które będą analizować
problem, po dyskusji następuje
ustalenie wspólnego stanowiska oraz
porównanie wyników pracy zespołów na
forum klasy

BURZA MÓZGÓW



("fabryka pomysłów") – polega na zebraniu jak

największej ilości pomysłów celem rozwiązania

jakiegoś problemu. Etapy postępowania:



· podanie problemu przez nauczyciela,



· sesja (10-15 min), podczas której uczniowie

zgłaszają pomysły rozwiązania problemu,



· omawianie pomysłów,



· wybór rozwiązania problemu. Przed przystąpieniem

do lekcji realizowanej tą metodą, należy ustalić z klasą

zasady zachowania się w czasie "burzy mózgów":



· głosu udziela nauczyciel,



· pomysłów się nie krytykuje,



· pomysły zapisywane są na tablicy (lub planszy).

DEBATA ZA I PRZECIW



Umożliwia i ułatwia podjęcie decyzji.

Etapy prowadzenia dyskusji:



· określenie tematu debaty,



· podział klasy na dwie grupy



· klasy można nie dzielić na grupy, wtedy uczniowie podają

wspólne argumenty "za" i argumenty "przeciw",



· określenie czasu na dyskusję,



· dyskusja,



· podsumowanie wyników dyskusji.

Podsumowanie dyskusji będzie polegać na ustaleniu, które

argumenty otrzymały więcej głosów. Nauczyciel powinien

dokonać oceny " jakości" argumentów.

DRAMA



polega na przyswajaniu treści kształcenia
poprzez przeżycie, doświadczenie i
zabawę; jest zatem metodą i nauczania i
wychowania, zakładającą holistyczny
rozwój osobowości ucznia. Zadanie
nauczyciela polega na wprowadzeniu i
przygotowaniu uczniów do wejścia w
określone role.
Na zakończenie nauczyciel omawia pracę
uczniów

Techniki dramy:



· ROZMOWA



· ROLA



· WYWIAD



· PANTOMIMA



· RZEŹBA



· "ŻYWY OBRAZ" (STOP-KLATKA,

FOTOGRAFIA)



· IMPROWIZACJA



· INSCENIZACJA



· TECHNIKI MANUALNO-PLASTYCZNE

"DRZEWO DECYZYJNE"



     Metoda pozwalająca na graficzny

zapis procesu podejmowania decyzji.

Stosując tą metodę znajduje się różne

rozwiązania danego problemu i zauważa

się różne związki między tymi

rozwiązaniami. Pozwala to również

dostrzec skutki przyjętego rozwiązania.

Bardzo istotne jest określenie wartości,

które uznaje osoba podejmująca decyzję.

DRZEWKO DECYZYJNE



Etapy postępowania:



· określenie problemu (w taki sposób, aby uczniowie

mieli możliwość wyboru),



· określenie celów i wartości,



· podanie kilku rozwiązań (lub jednego rozwiązania),



· określenie pozytywnych skutków każdego

rozwiązania,



· określenie negatywnych skutków każdego

rozwiązania,



· podjęcie decyzji.

DYSKUSJA PUNKTOWANA



Metoda, która polega na sprawdzeniu wiedzy uczniów.

Etapy postępowania:



· opracowanie systemu punktowania – określenie za co przyznawane

są punkty dodatnie, a za co punkty ujemne,



· ustalenie punktacji wymaganej do uzyskania poszczególnych ocen,



· podanie tematu dyskusji,



· ustalenie planu dyskusji,



· określenie czasu dyskusji,



· dyskusja,



· podsumowanie dyskusji,



· przyznanie punktów



· ocena uczniów.

Nauczyciel wybiera kilku uczniów do udziału w dyskusji. Zajmują oni

widoczne dla wszystkich miejsce. Karta oceny dyskusji (np. plansza)

powinna być dla wszystkich widoczna. Nauczyciel tylko obserwuje

dyskusję.

METAPLAN



Jest to metoda polegająca na graficznym zapisie przebiegu dyskusji. Metoda ta

umożliwia postawienie diagnozy (oceny) określonej sytuacji, wskazuje

możliwości rozwiązania określonego problemu. Graficznym obrazem dyskusji

jest plakat.

Etapy postępowania:



· przygotowanie plakatu (szary papier, kolorowe kartki – mogą mieć różny

kształt, pisaki, klej),



· określenie czasu dyskusji,



· podział klasy na grupy,



· przedstawienie problemu,



· tworzenie plakatu – uczniowie zapisują na kartkach: Jak było? Jak być

powinno? Dlaczego nie było tak, jak być powinno? Wnioski.



· zapisane kartki są umieszczane w wyznaczonych miejscach plakatu,



· prezentacja plakatów przez poszczególne grupy,



· zebranie wniosków ze wszystkich plakatów i wypracowanie wspólnych

rozwiązań, których realizacja doprowadzi do poprawy sytuacji.

POKER KRYTERIALNY



Gra dydaktyczna polegająca na rywalizacji uczniów w ramach ustalonych wcześniej reguł

gry. Może stanowić wprowadzenie do lekcji lub jej podsumowanie.

Etapy gry:



· ustalenie tematu gry,



· przygotowanie planszy,



· przygotowanie zestawu kart, na których umieszczone są hasła dotyczące tematu gry,



· ustalenie reguł,



· podział klasy na grupy,



· rozdanie graczom kart (każda grupa otrzymuje wszystkie karty),



· uczeń rozpoczynający grę wybiera ze swojego zestawu kartę z hasłem, które według niego

jest

najważniejsze i kładzie ją na planszy z kryteriami pierwszorzędnymi,



· kolejni uczniowie postępują tak samo,



· podobna procedura obowiązuje przy ustalaniu kryteriów drugorzędnych i trzeciorzędnych,



· podczas gry może nastąpić uzasadniona wymiana kart na poszczególnych polach planszy,



· grupa musi zatwierdzić argumenty gracza, dokonującego wymiany karty,



· grę wygrywa ten uczeń, którego wszystkie karty, jako pierwsze, znajdą się na planszy,



· przedstawiciele grup podają kryteria, które grupa uznała za pierwszorzędne (z

uzasadnieniami),



· zapis kryteriów pierwszorzędnych na tablicy.

METODA BIOGRAFICZNA

     Polega na wykorzystaniu biografii postaci historycznej. Biografia pełni rolę

opisu sytuacyjnego, natomiast wnioski wykorzystuje się w rozwiązywaniu

fikcyjnych problemów. Metodę tę stosuje się w celu opanowania określonego

materiału nauczania. Istotne są jej aspekty wychowawcze, analizowana jest

bowiem postać będąca wzorem osobowym.

Etapy postępowania:



· wybór postaci (na podstawie jej życiorysu poznaje się określony problem),



· zbieranie i opracowywanie materiałów dotyczących wybranej postaci;

materiały powinny zawierać biografię postaci i dodatkowe informacje dotyczące

tych spraw z życia postaci, które są istotne ze względu na cel gry,



· określenie tematu (problemu) gry,



· przygotowanie zestawu pytań, na które gra ma przynieść odpowiedzi,



· opracowanie scenariusza gry,



· przygotowanie zadań dla uczniów na podstawie scenariusza,



· "wejście w rolę" przez uczniów – odegranie roli postaci,



· omówienie gry,



· zebranie najistotniejszych wiadomości,



· ocena uczniów.

METODA SYMULACJI



Metoda polegająca na inscenizacji wydarzeń, które miały miejsce w

przeszłości, mogą się dziać w teraźniejszości, mogą mieć miejsce w

przyszłości. Uczniowie uczestniczą w symulowanym wydarzeniu, ale

odgrywają role autentycznych postaci historycznych. Punktem wyjścia

jest ustalenie celów gry, czyli faktów i umiejętności, które podczas gry

mają opanować uczniowie.

Etapy postępowania:



· wybór tematu,



· ustalenie podstawowego konfliktu, zawartego w symulowanym

wydarzeniu; wokół niego rozwijać się będzie akcja,



· opracowanie scenariusza (nie ma reżysera, w ramach scenariusza

następuje improwizacja),



· przygotowanie rekwizytów, miejsca gry i ról,



· lekcja



· zakończenie gry,



· podsumowanie (utrwalenie wiadomości, samoocena uczestników,

ocena uczestników, analiza symulowanego wydarzenia – wyciągnięcie

wniosków),



· podczas trwania gry nauczyciel pełni rolę obserwatora.

"SZEŚĆ MYŚLĄCYCH
KAPELUSZY"



     Metoda pozwalająca na twórcze rozwiązywanie problemów. Jest

to spojrzenie na analizowane zagadnienie z różnych punktów.

Niżej wymienione kolory określają różny sposób myślenia:



· NIEBIESKI – szef grupy, jest zdystansowany, kieruje dyskusją,



· BIAŁY – Co mogę powiedzieć na podstawie konkretnych danych?

- nie poddaje się emocjom, opinie wydaje na podstawie faktów i

liczb,



· CZERWONY – Co czuję w związku z określoną sprawą? - kieruje

się emocjami i intuicją,



· ŻÓŁTY – Jakie wynikają z tego korzyści i jakie sukcesy można

osiągnąć? - optymista, nastawiony pozytywnie, myśli

konstrukytwnie,



· ZIELONY – Jak można wykorzystać dany pomysł? - podchodzi

twórczo do problemu, podaje oryginalne rozwiązania, CZARNY –

Jakie występują niebezpieczeństwa? - pesymista, nastawiony

negatywnie, zauważa tylko trudności, krytykuje wszystkie

rozwiązania,

Etapy postępowania:



wstępny:



przygotowanie na kartkach opisu kolorów,



wykonanie 6 kapeluszy ww kolorach,



przygotowanie karteczek w takich ilościach, które umożliwiają podział klasy na różne

zespoły (w kolorze niebieskim tylko dwie kartki),



właściwy:



podanie problemu,



podział klasy na zespoły (dobór następuje wg kolorów),



osoby, które wylosowały kapelusze "reprezentują" kolory,



dyskusja w zespołach: ustalenie wspólnego stanowiska,



dyskusja "reprezentantów" (kapeluszy) na forum,



uczniowie, którzy wylosowali niebieskie kartki, zapisują na tablicy argumenty "za i

przeciw",



końcowy:



podsumowanie dyskusji przez niebieski kapelusz.



W czasie dyskusji uczniowie reprezentują emocje "przypisywane" określonym

kolorom.

METODY PRAKTYCZNE:



Metoda projektu,
Portfolio,
Wycieczka historyczna.

METODA PROJEKTU



Polega na samodzielnej i aktywnej pracy uczniów przy wykonaniu zadania

obejmującego określoną część materiału. Projekt ma charakter interdyscyplinarny.

Etapy postępowania:



· wybór materiału realizowanego metodą projektu,



· określenie tematu projektu,



· ustalenie celów projektu,



· podział tematu projektu na zadania,



· podział uczniów na grupy zadaniowe,



· przygotowanie instrukcji dla każdej grupy zadaniowej (zadanie do wykonania,

materiały i źródła, z których mogą skorzystać uczniowie, terminy konsultacji z

nauczycielem),



· określenie czasu, miejsca i sposobu (formy) realizacji projektu,



· zbieranie i opracowywanie materiałów przez uczniów,



· prezentacja projektu,



· ocena projektu; przy ocenie bierzemy następujące kryteria:



wykorzystanie dodatkowych źródeł informacji,



pomysłowość (wizualizację),



wkład pracy poszczególnych członków grupy.





Formy prezentacji mogą być następujące:



· wystawa prac (albumów, plakatów, rysunków),



· wystawa książeczek, broszur, gazet,



· pokaz filmu video,



· inscenizacja,



· prezentacja planu (np. miasta średniowiecznego),



· prezentacja modelu (np. zamku).

Typy projektów:



Projekt badawczy:



porządkuje informacje na temat określonych zagadnień,



rezultatem projektu badawczego są np. albumy, rysunki, wywiady.



Projekt działania lokalnego:



zajmuje się działaniem w środowisku lokalnym,



rezultatem projektu działania lokalnego jest np. lokalna lista zabytków.



Rodzaje projektów:



· indywidualny, zbiorowy,



· klasowy, międzyklasowy, szkolny.

PORTFOLIO (teczka)



     Metoda polegająca na gromadzeniu przez ucznia (uczniów)

materiałów w teczce, które dokumentują pracę nad określonym

tematem.

Etapy postępowania:



· zapoznanie uczniów z zasadami tej metody,



· podanie uczniom tematu, na który będą gromadzić materiały,



· określenie przez nauczyciela rodzaju materiałów, które mogą być

gromadzone, np. drzewa genealogiczne dynastii, ilustracje zabytków,

teksty źródłowe,



· określenie przez nauczyciela czasu, w jakim uczniowie będą

gromadzić i kompletować materiały do teczki,



· ustalenie kryteriów oceniania (można je ustalić wspólnie z uczniami),



· gromadzenie, kompletowanie i porządkowanie materiałów,



· ocena portfolio,



· wykorzystanie materiałów zawartych w teczce na lekcji (lub kilku

lekcjach).

METODY PROGRAMOWE:



Praca z mapą,
Praca z podręcznikiem