Metody twórcze na zajęciach ruchowych w przedszkolu .
Stosowanie metod twórczych ma znaczący wpływ na rozwój dziecka
w wieku przedszkolnym . Za pomocą tych metod kształtujemy zdrową , sprawną fizycznie i umysłowo jednostkę.
Do najistotniejszych cech metod twórczych należą :
pełna samodzielność dzieci w rozwiązaniu zadań i problemów ruchowych ,
zadania dla dzieci mają charakter zadań otwartych , tzn . zupełnie nieznany, robią je 1raz,
czynniki motywujące dzieci do działań to informacje, oczekiwania, wyniki własnych czynności,
dziecko stosuje samokontrolę i samoocenę oraz zdobywa podstawy ustawicznego samodoskonalenia się .
W . Gniewkowski zastosował systematykę uwzględniającą następujące metody twórcze :
1. Metoda opowieści ruchowej - stworzył ją J. C . Thulin . Istotą tej meto-dy jest obrazowe opowiadanie przez nauczyciela bajki , opowieści , jakiegoś wyda-rzenia , które skłania dziecko do ruchowego interpretowania usłyszanych treści , a ta-kże uaktywnia wyobraźnię dziecka.
Metoda opowieści ruchowej wymaga starannego przygotowania materiału oraz rozu-mienia , iż tekst opowiadania jest tylko środkiem do stworzenia przez dzieci wymyślo-nego ruchu .
Jednakże układ opowiadania musi opierać się na zasadzie wszechstronności , tj. aby angażując wyobraźnię dziecka usprawniał wszystkie główne grupy mięśniowe oraz narządy wewnętrzne . Powinny tu występować ruchy o różnym charakterze , np.: bie-gi , skoki , rzuty , czworakowanie , pchanie , pełzanie , itp .
2. Metoda A . i M . Kniessów - powstała w latach 70 w Hanowerze . Jest to rodzaj gimnastyki rytmicznej , twórczej , polegającej na nieustannym poszukiwaniu
nowych form i rodzajów ruchu .
Głównymi elementami omawianej metody są :
ruch ,
muzyka ,
rytm ,
przybory .
Charakterystyczne dla metody Kniessów jest użycie do ćwiczeń ruchowych dwóch przyborów równocześnie przez jedną osobę . Stosuje się następujące przybory :
bijaki ,
szarfy ,
grzechotki ,
dzwoneczki ,
bębenki ,
przepołowione łuski orzecha kokosowego .
W tej metodzie bardzo ogranicza się mówienie . Impulsem do podejmowania wszelkich form ruchu jest muzyka . Dziecko w wieku przedszkolnym cechuje
„ głód „ ruchu. W gimnastyce rytmicznej dzieci wykonuja ćwiczenia w różnych pozycjach i rytmie , co doskonale zaspokaja ich potrzebę ruchu .
Ustalono także zasady gimnastyki rytmicznej. Należą do nich :
ćwiczyć z radością ,
rozwijać poczucie rytmu i doskonalić koordynację ruchową ,
poszukiwać nowych form i rodzajów ruchu ,
wykorzystywać muzykę i rytm jako bodźce do ćwiczeń ruchowych ,
stosować barwne przybory do ćwiczeń , zawsze po 2sztuki w celu harmonijnego rozwoju prawej i lewej strony ciała ,
przeplatać ćwiczenia rytmiczne z ruchami o charakterze zabawowym ,
nie nadużywać słów .
3. Metoda C . Orffa - twórca tej metody uważał , iż kulturę fizyczną dziecka należy rozwijać w korelacji z kulturą rytmiczno - muzyczną i kulturą słowa . Te trzy czynniki - muzyka , mowa , ruch przenikają się wzajemnie i dają dziecku możliwość rozwijania inwencji twórczej i samoekspresji .
MUZYKA - punktem wyjścia do budowania prostych form muzycznych jest moment , gdy dziecko potrafi zaśpiewać tekst z własną melodią . Melodię dziec -
ko tworzy przy użyciu instrumentów perkusyjnych . Dzieci muzykują , tworzą małe ze-
społy . Zdolniejsze dzieci próbują same dyrygować powstałym zespołem . Początko -
wo dzieci zapoznają się z różnymi utworami muzycznymi ( kaseta lub płyta CD ) , po-
znają tonacje i zasady tworzenia melodii i akompaniamentu . Następnie samodzielnie
podejmują proces tworzenia .
MOWA ( słowo ) - ćwiczenia mowy służą przygotowaniu do prawidłowej dykcji i wzbogacają słownictwo dziecka .
Rytmiczność mowy jest źródłem improwizacji głosem , ruchem z udzia -łem rąk , nóg . Ćwiczenia te odbywają się w 3 formach :
dzieci wystukują rytm do słów ,
dzieci wyszukują słowa do rytmu ,
dzieci wymawiają teksty wyliczanek , przysłów , wierszyków w dowolny sposób ( zmiana dynamiki , tempa itp. ) .
RUCH - głównym jest poznanie przez dziecko swoich możliwości rucho-wych , wyczucie stosunków przestrzennych , czasowych , doskonalenie współpracy
w grupie .Osiągnięcie tego celu jest możliwe poprzez indywidualne i grupowe ekspe-rymentowanie , odkrywanie i stawianie zadań ruchowych . Szczególne znaczenie od-grywa improwizacja ruchowa . rozwija fantazję , rytmizuje , nadaje płynność ruchową . Punktem wyjścia są przykłady z własnego otoczenia , ilustracja prostych opowieści , ćwiczenia z piłeczkami , obręczą , ilustracja ruchowa muzyki .
4. Metoda R . Labana - metoda gimnastyki ekspresyjnej (twórczej) została spopularyzowana w Polsce przez W . Gniewkowskiego. Metoda ta nie narzuca nauczycielowi schematu zajęć . Obowiązują trzy zasady konstrukcji zajęć :
zasada wszechstronności ;
zasada naprzemienności wysiłku i rozluźniania ;
zasada stopniowania trudności .
Jednakże dzieciom należy wyjaśnić „co„ mają robić . „Jak„ robić będzie zależało od ich pomysłowości , fantazji , doświadczeń ruchowych .
Labanowska metoda gimnastyki twórczej przyjmuje i posługuje się różnymi formami ruchu . Są to:
opowieść ruchowa ;
ćwiczenia muzyczno ruchowe ;
taniec ;
improwizacja ruchowa ;i
inscenizacja ;
mimika ;
pantonima .
Stosując w zajęciach ruchowych metodę Labana należy pamiętać o jej podstawoych założeniach . Opiera się ona na 16 tematach , z których każdy uwzględnia inny charater ruchu . Wszystkie tematy zostały podzielone na dwie grupy , którym odpowiedają dwa stopnie zaawansowania :
stopień podstawowy / dla niezaawansowanych /, obejmujący tematy I - VIII ,
stopień wyższy / dla zaawansowanych / , obejmujący tematy IX - XVI .
Tematy stosowane na zajęciach w przedszkolu dotyczą pięciu tematów będących podstawą metody :
wyczucie / świadomość / własnego ciała ;
wyczucie / świadomość / ciężaru , siły i czasu ;
wyczucie / świadomość / przestrzeni ;
rozwijanie wyczucia płynności ruchu i ciężaru ciała oraz przestrzeni i czasu ;
kształtowanie umiejętności współdziałania z partnerem i grupą .
Omawiana metoda , która odpowiada nowoczesnym hasłom nauczania wychowującego , rozwijania zdolności twórczych , odkrywczych w pracy z dziećmi w przedszkolu może ujawniać się w trojaki sposób :
sporadycznie w formie krótkich wstawek uatrakcyjniających zajęcia ;
przez prowadzenie większych fragmentów zajęć ;
przez prowadzenie całych jednostek metodycznych omawianą metodą .
Przy wykorzystaniu metody Labana niezbędne są pomoce dydaktyczne . Głównie stosuje się typowe przybory :
szarfy w czterech kolorach / niebieskim , żółtym , czerwonym i zielonym / ;
woreczki z materiału w w/w kolorach ;
krążki ze sklejki lub tworzywa w czterech kolorach ;
kolorowe obręcze różnych rozmiarów ;
skakanki ;
piłeczki - małe gumowe ;
duże piłki ;
laski .
Nietypowe przybory to :
gazety ;
pudełka tekturowe ,
butelki plastikowe ;
szpulki po niciach .
Bibliografia :
W. Gniewkowski - „Gimnastyka twórcza / ekspresyjna / Rudolfa Labana „ , „ Wychowanie w przedszkolu „ nr 5 / 1985 .
W. Gniewkowski , K. Wlaźnik - „ Wychowanie fizyczne „ , WSiP 1990 .
B. Kwapich , M. Kętrzyna - „ O gimnastyce Rudolfa Labana „ , „ Wychowanie w przedszkolu „ nr 2 / 1999 .
K. Nowakowska - „ Metoda gimnastyki twórczej K. Orfa z elementami metody R. Labana „ , „ Wychowanie w przedszkolu „ nr 7-8 / 1984 .
R. Paczkowska - „ Gimnastyka twórcza „ , „ Wychowanie w przedszkolu „ nr 9 / 1992 .
Prace Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie - „ Pedagogika XI „ red. / S. Podobiński , J. Żuraw , WSP Częstochowa 2002 .