UKŁAD

UKŁAD

MOCZOWY

MOCZOWY

Fizjologia

Fizjologia

Człowieka

Człowieka

HOMEOSTAZA

HOMEOSTAZA

to zdolność organizmu

to zdolność organizmu

człowieka do utrzymania

człowieka do utrzymania

stałości środowiska

stałości środowiska

wewnętrznego pomimo

wewnętrznego pomimo

zmieniającego się

zmieniającego się

środowiska

środowiska

zewnętrznego.

zewnętrznego.

Czynność nerek

Czynność nerek

ma zasadnicze znaczenie

ma zasadnicze znaczenie

dla utrzymania homeostazy

dla utrzymania homeostazy

organizmu w zakresie

organizmu w zakresie

gospodarki wodno-

gospodarki wodno-

elektrolitowej przez

elektrolitowej przez

dwie

dwie

główne

główne

funkcje:

funkcje:

•

Wydalniczą,

Wydalniczą,

•

Regulacyjną.

Regulacyjną.

ROLA:

ROLA:



Wydalanie z organizmu

Wydalanie z organizmu

człowieka zbędnych produktów

człowieka zbędnych produktów

przemiany materii oraz

przemiany materii oraz

substancji szkodliwych

substancji szkodliwych

(F.wydalnicza),

(F.wydalnicza),



Utrzymanie na stałym

Utrzymanie na stałym

poziomie składu płynów

poziomie składu płynów

ustrojowych (

ustrojowych (F.regulacyjna).

F.regulacyjna).

UKŁAD MOCZOWY

UKŁAD MOCZOWY

UKŁAD MOCZOWY

UKŁAD MOCZOWY

Układ moczowy składa

Układ moczowy składa

się z:

się z:



2 nerek

2 nerek

(prawa i lewa)-

(prawa i lewa)-

wytwarzające mocz,

wytwarzające mocz,



2 moczowodów

2 moczowodów

(prawego i

(prawego i

lewego) –odprowadzające

lewego) –odprowadzające

mocz z nerek do pęcherza

mocz z nerek do pęcherza

moczowego,

moczowego,



pęcherza moczowego,

pęcherza moczowego,



cewki moczowej.

cewki moczowej.

UKŁAD MOCZOWY

UKŁAD MOCZOWY

Budowa nerki

Budowa nerki

(ren)

(ren)

W przekroju podłużnym nerka ma

W przekroju podłużnym nerka ma

dwie warstwy:

dwie warstwy:

1)zewnętrzna tzw.

1)zewnętrzna tzw. kora

kora

(

(

cortex renis

cortex renis

),

),

2 )wewnętrzna tzw

2 )wewnętrzna tzw. rdzeń

. rdzeń

(

(

medulla

medulla

renis

renis

).

).

Rdzeń układa się w trójkątne pola

Rdzeń układa się w trójkątne pola

tzw.

tzw. PIRAMIDY NEKOWE

PIRAMIDY NEKOWE

(

(

pyramides

pyramides

renales

renales

), pomiędzy które wchodzi

), pomiędzy które wchodzi

kora tworząc tzw.

kora tworząc tzw. SŁUPY NERKOWE

SŁUPY NERKOWE

.

.

NERKA

NERKA

BUDOWA NERKI

BUDOWA NERKI

cd.

cd.



WNĘKA NERKOWA

WNĘKA NERKOWA

(hilus renalis)-wcięcie

(hilus renalis)-wcięcie

brzegu przyśrodkowego przez które

brzegu przyśrodkowego przez które

wchodzą do nerki naczynia nerkowe i

wchodzą do nerki naczynia nerkowe i

moczowód.

moczowód.



MIEDNICZKA NERKOWA

MIEDNICZKA NERKOWA

( pelvis renalis)

( pelvis renalis)

znajduje się we wnętrzu nerki, bliżej wnęki,

znajduje się we wnętrzu nerki, bliżej wnęki,

na zewnątrz przechodzi w moczowód, a do

na zewnątrz przechodzi w moczowód, a do

wnętrza nerki rozgałęzia się na 2-3

wnętrza nerki rozgałęzia się na 2-3

KIELICHY NERKOWE WIĘKSZE

KIELICHY NERKOWE WIĘKSZE

dzielące

dzielące

się na ok.10

się na ok.10

KIELICHÓW NERKOWYCH

KIELICHÓW NERKOWYCH

MNIEJSZYCH

MNIEJSZYCH

,które obejmują zaokrąglone

,które obejmują zaokrąglone

końce piramid nerkowych tworzących

końce piramid nerkowych tworzących

BRODAWKI

BRODAWKI

NERKOWE.

NERKOWE.

CZYNNOŚĆ NEREK

CZYNNOŚĆ NEREK

1)

1)

Zewnątrzwydzielnicza

Zewnątrzwydzielnicza

tj.

tj.

tworzenie moczu

tworzenie moczu



Nerki stanowią filtr oczyszczający

Nerki stanowią filtr oczyszczający

osocze krwi z pewnych substancji (

osocze krwi z pewnych substancji (

końcowe produkty przemiany

końcowe produkty przemiany

materii np.: mocznik, kwas

materii np.: mocznik, kwas

moczowy, kreatynina). Produkty te

moczowy, kreatynina). Produkty te

są toksyczne i muszą być wydalane

są toksyczne i muszą być wydalane

stale z organizmu

stale z organizmu

CZYNNOŚĆ NEREK

CZYNNOŚĆ NEREK



Nerki wydalają

Nerki wydalają

wiele substancji

wiele substancji

obcych, które nie

obcych, które nie

uległy całkowitemu

uległy całkowitemu

rozkładowi np. leki

rozkładowi np. leki

CZYNNOŚĆ NEREK

CZYNNOŚĆ NEREK



Nerki wydalają z moczem

Nerki wydalają z moczem

substancje istotne dla procesów

substancje istotne dla procesów

fizjologicznych np. Na, K, Ca,

fizjologicznych np. Na, K, Ca,

fosforany i woda. Poziom tych

fosforany i woda. Poziom tych

substancji musi się utrzymywać

substancji musi się utrzymywać

na stałym poziomie niezależnie

na stałym poziomie niezależnie

od dopływu z zewnątrz.

od dopływu z zewnątrz.

Wydalanie to jest regulowane

Wydalanie to jest regulowane

przez hormony np. nadnerczy.

przez hormony np. nadnerczy.

CZYNNOŚĆ NEREK

CZYNNOŚĆ NEREK



Nerki regulują równowagę

Nerki regulują równowagę

wodno-

wodno-

elektrolitową, kwasowo-

elektrolitową, kwasowo-

zasadową oraz utrzymują

zasadową oraz utrzymują

na stałym poziomie

na stałym poziomie

ciśnienie osmotyczne i pH

ciśnienie osmotyczne i pH

środowiska zewnętrznego.

środowiska zewnętrznego.

CZYNNOŚĆ NEREK

CZYNNOŚĆ NEREK



Wewnątrzwydzielnicza

Wewnątrzwydzielnicza

: nerka

: nerka

wytwarza dwie ważne

wytwarza dwie ważne

substancje tj.

substancje tj. reninę

reninę

,

,

która

która

pośredniczy w utrzymaniu RR

pośredniczy w utrzymaniu RR

tętniczego i objętości krążącej

tętniczego i objętości krążącej

krwi oraz

krwi oraz erytropoetynę,

erytropoetynę,

która

która

jest czynnikiem stymulującym

jest czynnikiem stymulującym

wytwarzanie krwinek

wytwarzanie krwinek

czerwonych

czerwonych

.

.

NERKA

NERKA



NERKA

NERKA

PĘCHERZ MOCZOWY

PĘCHERZ MOCZOWY

NEFRON

NEFRON

Jednostką czynnościową i

Jednostką czynnościową i

strukturalną nerki jest

strukturalną nerki jest

NEFRON.

NEFRON.



W

W

każdej nerce znajduje

każdej nerce znajduje

się około 1 miliona

się około 1 miliona

nefronów. Prawidłowa

nefronów. Prawidłowa

czynność wydalnicza nerek

czynność wydalnicza nerek

jest zachowana gdy nie

jest zachowana gdy nie

mniej niż 30% nefronów

mniej niż 30% nefronów

(600 tysięcy) jest w pełni

(600 tysięcy) jest w pełni

sprawnych.

sprawnych.

BUDOWA NEFRONU

BUDOWA NEFRONU

Nefron składa się z:

Nefron składa się z:

CIAŁKA NERKOWEGO

CIAŁKA NERKOWEGO

oraz wychodzącego z

oraz wychodzącego z

niego UKŁADU

niego UKŁADU

KANALIKOWEGO.

KANALIKOWEGO.

CIAŁKO NERKOWE

CIAŁKO NERKOWE

zbudowane jest z pętli naczyń

zbudowane jest z pętli naczyń

włosowatych które tworzą tworzą

włosowatych które tworzą tworzą

KŁĘBUSZEK NERKOWY

KŁĘBUSZEK NERKOWY

(

(

Malpighiego)

Malpighiego)

oraz otaczającej

oraz otaczającej

ten kłębuszek

ten kłębuszek

TOREBKI CIAŁKA

TOREBKI CIAŁKA

NERKOWEGO

NERKOWEGO

(Bawmana). Od torebki odchodzi

(Bawmana). Od torebki odchodzi

KANALIK KRĘTY BLIŻSZY

KANALIK KRĘTY BLIŻSZY

, który

, który

następnie przechodzi w tzw.

następnie przechodzi w tzw.

PĘTLE NEFRONU

PĘTLE NEFRONU

(Henlego) o dwóch

(Henlego) o dwóch

ramionach – zstępującym i wstępującym.

ramionach – zstępującym i wstępującym.

Ciałko nerkowe

Ciałko nerkowe

Obie tętniczki,

Obie tętniczki,

doprowadzająca i

doprowadzająca i

odprowadzająca, znajdują

odprowadzająca, znajdują

się blisko siebie i tworzą

się blisko siebie i tworzą

biegun naczyniowy ciała

biegun naczyniowy ciała

nerkowego.

nerkowego.

CIAŁKO NERKOWE

CIAŁKO NERKOWE

Ramię wstępujące

Ramię wstępujące

pętli przechodzi w

pętli przechodzi w

KANALIK KRĘTY

KANALIK KRĘTY

DALSZY (II RZĘDU),

DALSZY (II RZĘDU),

który uchodzi do

który uchodzi do

cewki zbiorczej.

cewki zbiorczej.

NEFRON

NEFRON

Organizm człowieka

Organizm człowieka

posiada ok.2,5 mln

posiada ok.2,5 mln

nefronów o takiej samej

nefronów o takiej samej

budowie i czynności.

budowie i czynności.

Czynność nerek jest

Czynność nerek jest

zwielokrotnioną czynnością

zwielokrotnioną czynnością

pojedynczego nefronu.

pojedynczego nefronu.

Nerki są bardzo obficie

Nerki są bardzo obficie

ukrwione!.

ukrwione!.

Przepływa przez nie

Przepływa przez nie

ok.25% krwi wyrzucanej

ok.25% krwi wyrzucanej

przez serce z każdym

przez serce z każdym

skurczem czyli

skurczem czyli

ok.1,2 l/min.

ok.1,2 l/min.

Masa nerki wynosi ok.

Masa nerki wynosi ok.

0,5% masy ciała.

0,5% masy ciała.

Produkcja moczu

Produkcja moczu

Nadchodząca do nerek krew zostaje

Nadchodząca do nerek krew zostaje

najpierw doprowadzona przez

najpierw doprowadzona przez

tętniczkę doprowadzającą do splotu

tętniczkę doprowadzającą do splotu

naczyniowego ciałka nerkowego

naczyniowego ciałka nerkowego

gdzie ok. jedna piąta objętości

gdzie ok. jedna piąta objętości

przepływającego osocza pod

przepływającego osocza pod

wpływem RR hydrostatycznego krwi

wpływem RR hydrostatycznego krwi

przesącza się do torebki ciałka

przesącza się do torebki ciałka

nerkowego, tworząc tzw.

nerkowego, tworząc tzw.

mocz

mocz

pierwotny.

pierwotny.

Produkcja moczu

Produkcja moczu

Z ok. 700ml osocza, przepływającego w

Z ok. 700ml osocza, przepływającego w

ciągu minuty przez nerki ok.120ml

ciągu minuty przez nerki ok.120ml

zostaje wyłączone z obiegu krwi

zostaje wyłączone z obiegu krwi

przechodząc do torebek ciałek nerkowych

przechodząc do torebek ciałek nerkowych

a pozostała część krwi wypływa z sieci

a pozostała część krwi wypływa z sieci

kłębuszka naczyniowego przez tętniczkę

kłębuszka naczyniowego przez tętniczkę

odprowadzającą. Tętniczka ta ponownie

odprowadzającą. Tętniczka ta ponownie

rozpada się na sieć naczyń włosowatych

rozpada się na sieć naczyń włosowatych

oplatających układ kanalików nefronu,

oplatających układ kanalików nefronu,

które ostatecznie łączą się przechodząc w

które ostatecznie łączą się przechodząc w

układ żylny.

układ żylny.

Produkcja moczu cd.

Produkcja moczu cd.

Przesączony w kłębuszku mocz

Przesączony w kłębuszku mocz

pierwotny przechodzi do układu

pierwotny przechodzi do układu

kanalikowego, gdzie ulega dalszym

kanalikowego, gdzie ulega dalszym

przemianom do moczu

przemianom do moczu

ostatecznego.

ostatecznego.

Składają się na to dwa procesy:

Składają się na to dwa procesy:

*wchłanianie zwrotne tj. reabsorbcja.

*wchłanianie zwrotne tj. reabsorbcja.

*wydzielanie tj. sekrecja.

*wydzielanie tj. sekrecja.

Produkcja moczu cd.

Produkcja moczu cd.

Nabłonek kanalikowy wchłania

Nabłonek kanalikowy wchłania

z powrotem do krwi w ciągu

z powrotem do krwi w ciągu

godziny ok. ¾ wody i soli

godziny ok. ¾ wody i soli

mineralnych zawartych w całym

mineralnych zawartych w całym

osoczu. W kanalikach odbywa

osoczu. W kanalikach odbywa

się także wydzielanie czynne tj.

się także wydzielanie czynne tj.

sekrecja, do moczu pierwotnego

sekrecja, do moczu pierwotnego

niektórych substancji, które

niektórych substancji, które

podlegają wydaleniu z ustroju.

podlegają wydaleniu z ustroju.

UDZIAŁ

UDZIAŁ

NERKI

NERKI

W PROCESACH

W PROCESACH

WYDZIELANIA

WYDZIELANIA

WEWNĘTRZNEG

WEWNĘTRZNEG

O

O

RENINA

RENINA



Jest enzymem proteolitycznym,

Jest enzymem proteolitycznym,



Zawierają ją komórki

Zawierają ją komórki

przykłębuszkowe tętniczki

przykłębuszkowe tętniczki

doprowadzającej,

doprowadzającej,



Renina działając na angiotensynogen

Renina działając na angiotensynogen

odszczepia od niego mało aktywną

odszczepia od niego mało aktywną

ANGIOTENSYNĘ I a kolejne

ANGIOTENSYNĘ I a kolejne

odszczepienie dwóch aminokwasów

odszczepienie dwóch aminokwasów

przez enzym konertujący prowadzi do

przez enzym konertujący prowadzi do

powstania ANGIOTENSYNY II.

powstania ANGIOTENSYNY II.

ANGIOTENSYNA

ANGIOTENSYNA

II

II



Silnie kurczy naczynia

Silnie kurczy naczynia

tętnicze, co podwyższa

tętnicze, co podwyższa

RR tętnicze krwi,

RR tętnicze krwi,



Pobudza warstwę

Pobudza warstwę

kłębuszkową kory

kłębuszkową kory

nadnerczy do

nadnerczy do

wytwarzania aldosteronu.

wytwarzania aldosteronu.

ANGIOTENSYNA

ANGIOTENSYNA

II

II

Działanie naczyniokurczące

Działanie naczyniokurczące

angiotensyny prowadzące do

angiotensyny prowadzące do

wzrostu całkowitego oporu

wzrostu całkowitego oporu

obwodowego oraz działanie

obwodowego oraz działanie

aldosteronu prowadzące do

aldosteronu prowadzące do

zwiększenia zawartości sodu i

zwiększenia zawartości sodu i

objętości płynów ustrojowych

objętości płynów ustrojowych

mogą wywołać podwyższenie

mogą wywołać podwyższenie

RR krwi tętniczej.

RR krwi tętniczej.

ANGIOTENSYNA

ANGIOTENSYNA

II

II

Ilość krążącej

Ilość krążącej

ANGIOTENSYNY II

ANGIOTENSYNY II

zależy od tempa

zależy od tempa

wydzielania reniny.

wydzielania reniny.

Wzrost wydzielania

Wzrost wydzielania

reniny powodują:

reniny powodują:



Obniżenie RR w tętnicy nerkowej

Obniżenie RR w tętnicy nerkowej

( RR perfuzyjnego

( RR perfuzyjnego

nerki), np. w wyniku jej

nerki), np. w wyniku jej

patologicznego zwężenia lub

patologicznego zwężenia lub

spadku ogólnego RR tętniczego .

spadku ogólnego RR tętniczego .

Bodźcem sekrecyjnym jest

Bodźcem sekrecyjnym jest

mniejsze rozciągnięcie ścian

mniejsze rozciągnięcie ścian

tętniczki doprowadzającej.

tętniczki doprowadzającej.

Wzrost wydzielania

Wzrost wydzielania

reniny powodują:

reniny powodują:



Pobudzenie plamki gęstej

Pobudzenie plamki gęstej

( II receptor nerkowy) przez

( II receptor nerkowy) przez

wzrost stężenia NaCl w

wzrost stężenia NaCl w

płynie kanalikowym.

płynie kanalikowym.



Zmniejszenie objętości płynu

Zmniejszenie objętości płynu

zewnątrzkomórkowego i

zewnątrzkomórkowego i

wystąpienie ujemnego

wystąpienie ujemnego

bilansu ustrojowego sodu.

bilansu ustrojowego sodu.

RENINA

RENINA

Pobudzenie nerkowych włókien

Pobudzenie nerkowych włókien

współczulnych oraz zwiększenie

współczulnych oraz zwiększenie

stężenia amin katecholowych

stężenia amin katecholowych

we krwi zwiększa wydzielanie

we krwi zwiększa wydzielanie

reniny za pośrednictwem

reniny za pośrednictwem

receptora adrenergicznego typu

receptora adrenergicznego typu

beta, natomiast wzrost stężenia

beta, natomiast wzrost stężenia

K wywiera działanie hamujące.

K wywiera działanie hamujące.

.

.

RENINA

RENINA



Głównymi bodźcami

Głównymi bodźcami

są jednak zmiany

są jednak zmiany

hemodynamiki nerek

hemodynamiki nerek

i bilansu ustrojowego

i bilansu ustrojowego

soli i płynów.

soli i płynów.

PROSTOGLANDYN

PROSTOGLANDYN

Y

Y



TO SUBSTANCJE HORMONALNE

TO SUBSTANCJE HORMONALNE

O BUDOWIE NIENASYCONYCH

O BUDOWIE NIENASYCONYCH

KWASÓW TŁUSZCZOWYCH,

KWASÓW TŁUSZCZOWYCH,

WYKRYWANYCH W BARDZO

WYKRYWANYCH W BARDZO

WIELU TKANKACH I

WIELU TKANKACH I

CHARAKTERYZUJĄCYCH SIĘ

CHARAKTERYZUJĄCYCH SIĘ

DOŚĆ RÓŻNORODNYM

DOŚĆ RÓŻNORODNYM

DZIAŁANIEM.

DZIAŁANIEM.

PROSTOGLANDYNY

PROSTOGLANDYNY

Cd.

Cd.



PGE

PGE

–

–

główna prostoglandyna

główna prostoglandyna

nerkowa jest to związek silnie

nerkowa jest to związek silnie

rozszerzający naczynia, jest

rozszerzający naczynia, jest

utożsamiana z nerkowym

utożsamiana z nerkowym

czynnikiem obniżającym RR

czynnikiem obniżającym RR

tętnicze krwi.

tętnicze krwi.



Usunięcie obu nerek prowadzi do

Usunięcie obu nerek prowadzi do

podwyższenia RR tętniczego krwi.

podwyższenia RR tętniczego krwi.

ERYTROPOETYNA

ERYTROPOETYNA



Jest glikoproteiną o okresie

Jest glikoproteiną o okresie

połowicznego rozpadu

połowicznego rozpadu

5godzin.

5godzin.



Miejscem wytwarzania są

Miejscem wytwarzania są

komórki śródbłonka naczyń

komórki śródbłonka naczyń

włosowatych otaczających

włosowatych otaczających

kanaliki nerkowe w korze

kanaliki nerkowe w korze

nerek.

nerek.



ERYTROPOETYNA

ERYTROPOETYNA



Jest jednym z czynników wzrostowych

Jest jednym z czynników wzrostowych

dla erytrocytów.

dla erytrocytów.



Pobudza erytropoezę w szpiku kostnym.

Pobudza erytropoezę w szpiku kostnym.



W wyniku utraty krwi lub przewlekłej

W wyniku utraty krwi lub przewlekłej

hipoksji, spowodowanej

hipoksji, spowodowanej

np.przebywaniem na dużej wysokości –

np.przebywaniem na dużej wysokości –

zwiększa się wydzielanie erytropoetyny

zwiększa się wydzielanie erytropoetyny



Aminy katecholowe, działając poprzez

Aminy katecholowe, działając poprzez

receptory beta-adrenergiczne zwiększają

receptory beta-adrenergiczne zwiększają

wydzielanie erytropoetyny.

wydzielanie erytropoetyny.

PŁYNY

PŁYNY

USTROJOWE I

USTROJOWE I

ELEKTROLITY

ELEKTROLITY

WODA

WODA

WODA

WODA



Jest składnikiem ustrojowym,

Jest składnikiem ustrojowym,



Stanowi ponad połowę masy

Stanowi ponad połowę masy

ciała,

ciała,



U kobiet stanowi ok. 52%

U kobiet stanowi ok. 52%

masy ciała,

masy ciała,



U mężczyzn stanowi ok.63%

U mężczyzn stanowi ok.63%

masy ciała,

masy ciała,

WODA

WODA

Zawartość wody w ustroju

Zawartość wody w ustroju

zależy od stopnia rozwoju

zależy od stopnia rozwoju

tkanki tłuszczowej.

tkanki tłuszczowej.

U ludzi otyłych % masy

U ludzi otyłych % masy

ciała przypadający na

ciała przypadający na

wodę jest mniejszy !

wodę jest mniejszy !

WODA

WODA

ZAWARTOŚĆ WODY

ZAWARTOŚĆ WODY

W POSZCZEGÓLNYCH

W POSZCZEGÓLNYCH

TKANKACH USTROJU

TKANKACH USTROJU

:

:

•

TKANKI MIĘKKIE: 68% -

TKANKI MIĘKKIE: 68% -

82%,

82%,

•

TKANKA KOSTNA: ok. 22%,

TKANKA KOSTNA: ok. 22%,

•

TKANKA TŁUSZCZOWA

TKANKA TŁUSZCZOWA

ok. 10%

ok. 10%

Całkowita woda ustroju

Całkowita woda ustroju

(TBW)

(TBW)

total body water

total body water

Występuje w trzech

Występuje w trzech

zasadniczych przestrzeniach

zasadniczych przestrzeniach

wypełnionych:

wypełnionych:



Płynem wewnątrzkomórkowym

Płynem wewnątrzkomórkowym

(ICF),

(ICF),



Płynem zewnątrzkomórkowym

Płynem zewnątrzkomórkowym

(ECF),

(ECF),



Płynem transkomórkowym (TCF)

Płynem transkomórkowym (TCF)

PŁYN

PŁYN

WEWNĄTRZKOMÓRKOW

WEWNĄTRZKOMÓRKOW

Y

Y

STANOWI PONAD

STANOWI PONAD

50% WODY

50% WODY

USTROJOWEJ tj;

USTROJOWEJ tj;

30% - 40% MASY

30% - 40% MASY

CIAŁA.

CIAŁA.

PŁYN

PŁYN

ZEWNĄTRZKOMÓRKOW

ZEWNĄTRZKOMÓRKOW

Y

Y

TO:

TO:

1.

1.

OSOCZE KRWI,

OSOCZE KRWI,

2.

2.

PŁYN TKANKOWY,

PŁYN TKANKOWY,

3.

3.

CHŁONKA.

CHŁONKA.

PŁYN

PŁYN

TRANSKOMÓRKOWY:

TRANSKOMÓRKOWY:



Płyn mózgowo rdzeniowy,

Płyn mózgowo rdzeniowy,



Płyn w komorach oka,

Płyn w komorach oka,



Płyn w jamach ciała ( opłucnej,

Płyn w jamach ciała ( opłucnej,

osierdziu, otrzewnej),

osierdziu, otrzewnej),



Płyn w torebkach stawowych,

Płyn w torebkach stawowych,



Soki trawienne w przewodzie

Soki trawienne w przewodzie

pokarmowym np.ślina, sok

pokarmowym np.ślina, sok

żołądkowy, trzustkowy, jelitowy, żółć.

żołądkowy, trzustkowy, jelitowy, żółć.

OBJĘTOŚCI PŁYNÓW

OBJĘTOŚCI PŁYNÓW

USTROJOWYCH

USTROJOWYCH

Stosunek objętości płynów w

Stosunek objętości płynów w

przestrzeni

przestrzeni

wewnątrzkomórkowej do

wewnątrzkomórkowej do

zewnątrzkomórkowej podlega

zewnątrzkomórkowej podlega

zmianom w zależności od ilości

zmianom w zależności od ilości

wypijanej wody i od ilości soli

wypijanej wody i od ilości soli

mineralnych wprowadzanych

mineralnych wprowadzanych

do organizmu z pokarmem oraz

do organizmu z pokarmem oraz

od utraty wody przez organizm.

od utraty wody przez organizm.

OBJĘTOŚCI PŁYNÓW

OBJĘTOŚCI PŁYNÓW

USTROJOWYCH

USTROJOWYCH

Ze względów praktycznych

Ze względów praktycznych

płyn zewnątrzkomórkowy i

płyn zewnątrzkomórkowy i

płyn transkomórkowy

płyn transkomórkowy

określa się wspólnie jako

określa się wspólnie jako

PŁYN

PŁYN

ZEWNĄTRZKOMÓRKOWY

ZEWNĄTRZKOMÓRKOWY

.

.

OBJĘTOŚCI PŁYNÓW

OBJĘTOŚCI PŁYNÓW

USTROJOWYCH

USTROJOWYCH

Po wypiciu

Po wypiciu

PŁYNU

PŁYNU

HIPOTONICZNEGO

HIPOTONICZNEGO

zwiększa się objętość płynu

zwiększa się objętość płynu

zewnątrzkomórkowego i

zewnątrzkomórkowego i

wewnątrzkomórkowego.

wewnątrzkomórkowego.

Obniża się RR osmotyczne

Obniża się RR osmotyczne

obu tych płynów.

obu tych płynów.

OBJĘTOŚCI PŁYNÓW

OBJĘTOŚCI PŁYNÓW

USTROJOWYCH

USTROJOWYCH

Wypicie

Wypicie płynu hipertonicznego

płynu hipertonicznego

lub jego dożylna infuzja

lub jego dożylna infuzja

zwiększa objętość płynu

zwiększa objętość płynu

zewnątrzkomórkowego,

zewnątrzkomórkowego,

zmniejszając objętość płynu

zmniejszając objętość płynu

wewnątrzkomórkowego.

wewnątrzkomórkowego.

Wzrasta RR osmotyczne obu

Wzrasta RR osmotyczne obu

płynów!

płynów!

OBJĘTOŚCI PŁYNÓW

OBJĘTOŚCI PŁYNÓW

USTROJOWYCH

USTROJOWYCH



Wypicie lub podanie

Wypicie lub podanie

dożylne

dożylne płynu

płynu

izotonicznego

izotonicznego

np. krew

np. krew

konserwowana lub 0,9%

konserwowana lub 0,9%

NaCl zwiększa objętość

NaCl zwiększa objętość

płynu

płynu

zewnątrzkomórkowego.

zewnątrzkomórkowego.

OBJĘTOŚCI PŁYNÓW

OBJĘTOŚCI PŁYNÓW

USTROJOWYCH

USTROJOWYCH

Utrata jonów nieorganicznych

Utrata jonów nieorganicznych

( długotrwałe wymioty,

( długotrwałe wymioty,

biegunka) zmniejsza objętość

biegunka) zmniejsza objętość

płynu zewnątrzkomórkowego i

płynu zewnątrzkomórkowego i

zwiększa objętość płynu

zwiększa objętość płynu

wewnątrzkomórkowego.

wewnątrzkomórkowego.

RR osmotyczne obu

RR osmotyczne obu

płynów obniża się!

płynów obniża się!

Ciśnienie

Ciśnienie

osmotyczne

osmotyczne



Osmoralność płynu określa

Osmoralność płynu określa

ciśnienie osmotyczne panujące

ciśnienie osmotyczne panujące

w 1 litrze roztworu tj. mówi

w 1 litrze roztworu tj. mówi

o liczbie swobodnie

o liczbie swobodnie

poruszających się cząsteczek i

poruszających się cząsteczek i

wywieranym przez nie ciśnieniu

wywieranym przez nie ciśnieniu

na błony półprzepuszczalne, do

na błony półprzepuszczalne, do

których należą również błony

których należą również błony

komórkowe.

komórkowe.

ELEKTROLITY

ELEKTROLITY



SÓD

SÓD

:( ok.60 mmol/kg masy ciała); ponad

:( ok.60 mmol/kg masy ciała); ponad

50% w płynie zewnątrzkomórkowym.

50% w płynie zewnątrzkomórkowym.

Sód w płynach ustrojowych

Sód w płynach ustrojowych

wewnątrzkomórkowym,

wewnątrzkomórkowym,

zewnątrzkomórkowym i częściowo w

zewnątrzkomórkowym i częściowo w

kościach to tzw.

kościach to tzw. SÓD WYMIENNY!

SÓD WYMIENNY!

(ok.42 mmol/kg masy ciała).

(ok.42 mmol/kg masy ciała).

SÓD NIEWYMIENNY

SÓD NIEWYMIENNY

w tkance

w tkance

kostnej stanowi pozostałe 18 mmol/kg

kostnej stanowi pozostałe 18 mmol/kg

masy ciała

masy ciała

.

.

ELEKTROLITY

ELEKTROLITY



POTAS

POTAS

występuje głównie w płynie

występuje głównie w płynie

wewnątrzkomórkowym ( 42mmol/kg m.c.).

wewnątrzkomórkowym ( 42mmol/kg m.c.).



Prawie w całości K występuje w postaci

Prawie w całości K występuje w postaci

WYMIENNEJ!

WYMIENNEJ!



W osoczu znajduje się on w ilości ok. 4

W osoczu znajduje się on w ilości ok. 4

mmol/kg masy ciała,

mmol/kg masy ciała,



Podwojenie się stężenia K w osoczu może

Podwojenie się stężenia K w osoczu może

być przyczyną śmierci!

być przyczyną śmierci!



Zwiększenie się poziomu K w płynie

Zwiększenie się poziomu K w płynie

zewnątrzkomórkowym powoduje utratę

zewnątrzkomórkowym powoduje utratę

pobudliwości kom. mięśniowych (m.

pobudliwości kom. mięśniowych (m.

sercowego, kom. nerwowych

sercowego, kom. nerwowych

)

)

ELEKTROLITY

ELEKTROLITY



WAPŃ

WAPŃ

(ok.400 mmol/kg m.c.),

(ok.400 mmol/kg m.c.),



W 99% to Ca zmagazynowany w

W 99% to Ca zmagazynowany w

tkance kostnej,

tkance kostnej,



1% to Ca w płynie

1% to Ca w płynie

zewnątrzkomórkowym i w

zewnątrzkomórkowym i w

komórkach,

komórkach,



2,5 mmol/L to zawartość Ca,

2,5 mmol/L to zawartość Ca,

wolnego i związanego z białkami

wolnego i związanego z białkami

osocza,

osocza,

ELEKTROLITY

ELEKTROLITY

Prawidłowe stężenie Ca

Prawidłowe stężenie Ca

zjonizowanego w osoczu ma

zjonizowanego w osoczu ma

istotne znaczenie dla

istotne znaczenie dla

czynności wszystkich

czynności wszystkich

komórek a szczególnie dla

komórek a szczególnie dla

komórek tkanek pobudliwych

komórek tkanek pobudliwych

i komórek gruczołowych.

i komórek gruczołowych.

ELEKTROLITY

ELEKTROLITY

Ca w tkance kostnej dzieli się

Ca w tkance kostnej dzieli się

na

na

:

:



Pulę Ca łatwo wymienialnego ( w

Pulę Ca łatwo wymienialnego ( w

ilości ok. 500 mmol wymienia się w

ilości ok. 500 mmol wymienia się w

ciągu doby między tkanką kostną a

ciągu doby między tkanką kostną a

płynem zewnątrzkomórkowym),

płynem zewnątrzkomórkowym),



Pulę Ca niewymienialnego ( ulega

Pulę Ca niewymienialnego ( ulega

wymianie ale wolniej ok. 3-5 lat).

wymianie ale wolniej ok. 3-5 lat).

ELEKTROLITY

ELEKTROLITY



MAGNEZ

MAGNEZ

( w ustroju

( w ustroju

znajduje się ok.1 mol),w

znajduje się ok.1 mol),w

tym 50% w tkance kostnej

tym 50% w tkance kostnej

i 50% w płynach

i 50% w płynach

ustrojowych.

ustrojowych.



W osoczu Mg występuje w

W osoczu Mg występuje w

ilości ok. 0,8-1,3 mmol/L.

ilości ok. 0,8-1,3 mmol/L.

ELEKTROLITY

ELEKTROLITY



CHLOR

CHLOR

w ustroju występuje w

w ustroju występuje w

ilości

ilości

ok. 33 mmol/kg masy

ok. 33 mmol/kg masy

ciała,

ciała,



70% Cl znajduje się w osoczu i w

70% Cl znajduje się w osoczu i w

płynie tkankowy,

płynie tkankowy,



30% Cl występuje w tkance łącznej

30% Cl występuje w tkance łącznej

we włóknach kolagenowych i

we włóknach kolagenowych i

w komórkach ( erytrocyty).

w komórkach ( erytrocyty).

ORGANIZM CZŁOWIEKA

ORGANIZM CZŁOWIEKA

TRACI WODĘ:

TRACI WODĘ:



z moczem wydalanym przez nerki

z moczem wydalanym przez nerki

1,5l,

1,5l,



z potem wydzielanym przez

z potem wydzielanym przez

gruczoły potowe i

gruczoły potowe i



z powierzchni skóry w wyniku

z powierzchni skóry w wyniku

parowania razem ok. 500ml,

parowania razem ok. 500ml,



wraz z kałem przez przewód

wraz z kałem przez przewód

pokarmowy 100-200ml,

pokarmowy 100-200ml,



z powietrzem przez płuca 300ml.

z powietrzem przez płuca 300ml.

Dziękuje

Dziękuje

za

za

uwagę

uwagę