Postępowanie

Postępowanie

ratunkowe w

ratunkowe w

utonięciu i

utonięciu i

podtopieniu

podtopieniu

Damian Garlicki

Damian Garlicki

Katedra i Klinika Medycyny Ratunkowej i

Katedra i Klinika Medycyny Ratunkowej i

Katastrof

Katastrof

Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Collegium Medicum w Bydgoszczy

Collegium Medicum w Bydgoszczy



Utonięcia są trzecią, co do częstości

Utonięcia są trzecią, co do częstości

przyczyną wypadkową zgonów we

przyczyną wypadkową zgonów we

wszystkich grupach wiekowych.

wszystkich grupach wiekowych.



Na świecie rocznie ginie z powodu

Na świecie rocznie ginie z powodu

utonięcia 140 000 osób, a około 50

utonięcia 140 000 osób, a około 50

000 przeżywa fakt tonięcia.

000 przeżywa fakt tonięcia.



W Polsce w 2003 roku zmarło w

W Polsce w 2003 roku zmarło w

wyniku

utonięcia

661

osób;

wyniku

utonięcia

661

osób;

uratowano 404 osoby podtopione.

uratowano 404 osoby podtopione.



UTONIĘCIE

UTONIĘCIE

–

–

to

zgon

z

powodu

to

zgon

z

powodu

niedotlenienia w wyniku zanurzenia w cieczy

niedotlenienia w wyniku zanurzenia w cieczy



UTONIĘCIE NIEDOKONANE (NEAR

UTONIĘCIE NIEDOKONANE (NEAR

DROWNING)

DROWNING)

–

–

to przeżycie incydentu

to przeżycie incydentu

tonięcia przez minimum 24 godziny

tonięcia przez minimum 24 godziny



ZESPÓŁ

POZANURZENIOWY

ZESPÓŁ

POZANURZENIOWY

–

–

stopniowe pogarszanie się funkcji organizmu po

stopniowe pogarszanie się funkcji organizmu po

incydencie tonięcia w czasie pierwszych 72 h

incydencie tonięcia w czasie pierwszych 72 h

od wypadku, powstaje niewydolność oddechowa

od wypadku, powstaje niewydolność oddechowa

spowodowana

wypłukiwaniem

surfaktantu,

spowodowana

wypłukiwaniem

surfaktantu,

przeciekiem powstałym w wyniku uszkodzeni

przeciekiem powstałym w wyniku uszkodzeni

ścian kapilar w pęcherzykach płucnych i

ścian kapilar w pęcherzykach płucnych i

odpowiedzią zapalną w obrębie tk. Płucnej.

odpowiedzią zapalną w obrębie tk. Płucnej.

GŁÓWNE CZYNNIKI

GŁÓWNE CZYNNIKI

ROKOWNICZE PODCZAS

ROKOWNICZE PODCZAS

TONIĘCIA:

TONIĘCIA:



Czas zanurzenia – pozytywne wyniki postępowania

Czas zanurzenia – pozytywne wyniki postępowania

jeśli czas pobytu pod wodą jest <5 min

jeśli czas pobytu pod wodą jest <5 min



Czas od zanurzenia do podjęcia pierwszej pomocy i

Czas od zanurzenia do podjęcia pierwszej pomocy i

jej efekty

jej efekty



Temperatura

wody

(możliwość

wystąpienia

Temperatura

wody

(możliwość

wystąpienia

hipotermii u poszkodowanego , zwłaszcza gdy

hipotermii u poszkodowanego , zwłaszcza gdy

temp wody jest , 5 st. C i gdy chodzi o dzieci)

temp wody jest , 5 st. C i gdy chodzi o dzieci)



Głębokość zbiornika wodnego (płytka woda =

Głębokość zbiornika wodnego (płytka woda =

możliwość dodatkowych urazów)

możliwość dodatkowych urazów)



Rodzaj wody ( słona, słodka; zakażenia jako

Rodzaj wody ( słona, słodka; zakażenia jako

powikłania wtórne)

powikłania wtórne)



Niewydolność oddechowa

Niewydolność oddechowa



Poniedotlenieniowe zaburzenia

Poniedotlenieniowe zaburzenia

neurologiczne

neurologiczne

W OBRAZIE KLINICZNYM

W OBRAZIE KLINICZNYM

DOMINUJĄ:

DOMINUJĄ:

Sekwencja zdarzeń

Sekwencja zdarzeń



Panika, nieumiejętność pływania, szamotanina w

Panika, nieumiejętność pływania, szamotanina w

wodzie

wodzie



Zachłyśnięcie podczas próby nabrania powietrza

Zachłyśnięcie podczas próby nabrania powietrza



Dochodzi do niedotlenienia * utraty przytomności *

Dochodzi do niedotlenienia * utraty przytomności *

zaniku odruchów obronnych (kaszlowych i

zaniku odruchów obronnych (kaszlowych i

gardłowych) *ostatecznie do uduszenia

gardłowych) *ostatecznie do uduszenia



W 10-20% przypadków utonięcia nie dochodzi do

W 10-20% przypadków utonięcia nie dochodzi do

zachłyśnięcia, silny kurcz krtani zapobiega

zachłyśnięcia, silny kurcz krtani zapobiega

przedostaniu się wody do płuc

przedostaniu się wody do płuc

Wpływ zimnej wody na organizm

Wpływ zimnej wody na organizm



Woda odbiera 20 razy szybciej ciepło niż powietrze

Woda odbiera 20 razy szybciej ciepło niż powietrze



Mała powierzchnia ciała sprzyja szybszemu

Mała powierzchnia ciała sprzyja szybszemu

ochładzaniu się organizmu – dzieci

ochładzaniu się organizmu – dzieci



Im niższa ciepłota mózgu w momencie zatrzymania

Im niższa ciepłota mózgu w momencie zatrzymania

krążenia tym większe szanse na przeżycie

krążenia tym większe szanse na przeżycie

zatrzymania oddychania

zatrzymania oddychania



„

„

szok termiczny” – nagłe zanurzenie

szok termiczny” – nagłe zanurzenie

niezaaklimatyzowanej osoby w lodowato zimnej

niezaaklimatyzowanej osoby w lodowato zimnej

wodzie, powoduje odruchową

wodzie, powoduje odruchową

hiperwentylację,

hiperwentylację,

tachykardię z nadkomorowymi zaburzeniami rytmu

tachykardię z nadkomorowymi zaburzeniami rytmu

i skokiem ciśnienia tętniczego

i skokiem ciśnienia tętniczego

TONIĘCIE W WODZIE

TONIĘCIE W WODZIE

SŁODKIEJ :

SŁODKIEJ :



hipotoniczna ( w stosunku do osocza)

hipotoniczna ( w stosunku do osocza)

woda przedostaje się z pęcherzyków

woda przedostaje się z pęcherzyków

płucnych do naczyń krwionośnych,

płucnych do naczyń krwionośnych,

gdzie

powoduje

hemolizę

gdzie

powoduje

hemolizę

erytrocytów.

Towarzyszący

temu

erytrocytów.

Towarzyszący

temu

wzrost poziomu potasu w surowicy

wzrost poziomu potasu w surowicy

krwi może spowodować zaburzenia

krwi może spowodować zaburzenia

rytmu serca do zatrzymania krążenia

rytmu serca do zatrzymania krążenia

włącznie. W płucach nie ma wody.

włącznie. W płucach nie ma wody.

TONIĘCIE W WODZIE

TONIĘCIE W WODZIE

SŁONEJ :

SŁONEJ :



hipertoniczna ( w stosunku do osocza)

hipertoniczna ( w stosunku do osocza)

woda

powoduje

dalsze

woda

powoduje

dalsze

przemieszczanie się wody z osocza do

przemieszczanie się wody z osocza do

pęcherzyków

płucnych

(celem

pęcherzyków

płucnych

(celem

wyrównania

stężenia)

i

rozwój

wyrównania

stężenia)

i

rozwój

obrzęku płuc, hipoksemii i zaburzenia

obrzęku płuc, hipoksemii i zaburzenia

stosunku wentylacji do perfuzji.

stosunku wentylacji do perfuzji.



Ocena

i

stabilizacja

czynności

Ocena

i

stabilizacja

czynności

życiowych

życiowych



Wywiad (czas tonięcia, rodzaj i

Wywiad (czas tonięcia, rodzaj i

temperatura

wody,

używanie

temperatura

wody,

używanie

alkoholu lub narkotyków, obecność

alkoholu lub narkotyków, obecność

chorób np. padaczka, cukrzyca)

chorób np. padaczka, cukrzyca)



Szybkie badanie urazowe

Szybkie badanie urazowe



Badanie neurologiczne

Badanie neurologiczne

POSTĘPOWANIE Z OFIARĄ

POSTĘPOWANIE Z OFIARĄ

TONIĘCIA :

TONIĘCIA :

KLASYFIKACJA ABC OFIAR

KLASYFIKACJA ABC OFIAR

UTONIĘĆ

UTONIĘĆ

CZYNNIKI NIEKORZYSTNEGO

CZYNNIKI NIEKORZYSTNEGO

ROKOWANIA

ROKOWANIA:



Tonięcie > 5 minut

Tonięcie > 5 minut



Nie podjęcie pierwszej pomocy w ciągu

Nie podjęcie pierwszej pomocy w ciągu

10 minut od tonięcia

10 minut od tonięcia



Konieczność podjęcia czynności

Konieczność podjęcia czynności

resuscytacyjnych w Oddziale

resuscytacyjnych w Oddziale

Ratunkowym

Ratunkowym



Punktacja w skali Glasgow < 5

Punktacja w skali Glasgow < 5



PH krwi < 7,1

PH krwi < 7,1

BADANIA

BADANIA

DIAGNOSTYCZNE :

DIAGNOSTYCZNE :



Badanie radiologiczne klatki piersiowej

Badanie radiologiczne klatki piersiowej



U

nieprzytomnych

i

po

urazie

U

nieprzytomnych

i

po

urazie

kręgosłupa

–badanie

radiologiczne

kręgosłupa

–badanie

radiologiczne

kręgosłupa w odcinku szyjnym i ew.

kręgosłupa w odcinku szyjnym i ew.

innych części ciała

innych części ciała



Gazometria tętnicza krwi

Gazometria tętnicza krwi



Morfologia

krwi,

poziom

glukozy,

Morfologia

krwi,

poziom

glukozy,

badanie biochemiczne,

badanie biochemiczne,



Badania toksykologiczne

Badania toksykologiczne

POSTĘPOWANIE

POSTĘPOWANIE

RATUNKOWE:

RATUNKOWE:



Intensywne leczenie hipoksji (wczesna intubacja z

Intensywne leczenie hipoksji (wczesna intubacja z

ochroną kręgosłupa szyjnego, zastosowanie PEEP

ochroną kręgosłupa szyjnego, zastosowanie PEEP

celem utrzymania pO2>60 mmHg); u pacjentów

celem utrzymania pO2>60 mmHg); u pacjentów

przytomnych CPAP

przytomnych CPAP



Leczenie hipotermii

Leczenie hipotermii



Profilaktyczne stosowanie steroidów i antybiotyków

Profilaktyczne stosowanie steroidów i antybiotyków

nie wydaje się być korzystne

nie wydaje się być korzystne



Jeśli stwierdzono uraz rdzenia należy podać bolus

Jeśli stwierdzono uraz rdzenia należy podać bolus

30 mg/kg Solu Medrolu i podłączyć wlew tego leku

30 mg/kg Solu Medrolu i podłączyć wlew tego leku



Leczenie objawowe ( skurcz oskrzeli – leki

Leczenie objawowe ( skurcz oskrzeli – leki

rozszerzające

oskrzela,

ciężka

kwasica

–

rozszerzające

oskrzela,

ciężka

kwasica

–

wodorowęglany,

wyrównywanie

zaburzeń

wodorowęglany,

wyrównywanie

zaburzeń

gospodarki wodno – elektrolitowej)

gospodarki wodno – elektrolitowej)



Cewnik Foley’a, sonda do żołądka

Cewnik Foley’a, sonda do żołądka