Staw kolanowy



Staw kolanowy jest stawem zawiasowym utworzonym

przez ;
- dwa kłykcie kości udowej (główka stawowa),
- dwa kłykcie kości piszczelowej (panewka stawowa)

oraz rzepkę,



Ruchy;
- zginania i prostowania
- przy zgiętym podudziu jego skręcanie



Największa stabilność stawu kolanowego jest przy

wyprostowanym podudziu



natomiast wiotkość przy jego zgięciu.



Stabilność stawu kolanowego uzależniona jest od

struktur okołostawowych.



Jego dysfunkcja prowadzić może do wielu zaburzeń

statycznych i dynamicznych w obrębie kończyn

dolnych a także pozostałych elementów układu ruchu

Staw kolanowy

Staw kolanowy z boku



Łąkotki;
- wyrównują brak zborności powierzchni stawowych,
- zapewniając tym samym elastyczne połączenie kości

udowej z piszczelową.
- dzielą jamę stawową na dwa piętra, piętro górne i

dolne.
- w górnym piętrze zachodzą ruchy zgięcia i wyprostu

natomiast w dolnym – przy ustawieniu podudzia w

zgięciu w stawie kolanowym – ruchy obrotowe.



Najważniejsze funkcje łąkotek to zapewnienie

stabilności, poprawnej geometrii i amortyzacji oraz

smarowania, zapobiegania wciągnięciu błony

maziowej i ograniczenia krańcowego zgięcia i

prostowania podudzia w stawie kolanowym



2. Wywiad:



Pacjent zgłasza ból:



-

głównie w nocy

,



Może wskazywać na stan zapalny stawu kolanowego,



- narastający w ciągu dnia, podczas ruchu lub po jego

wykonaniu,



Może wskazywać na przyczynę mechaniczną i/lub zmiany

zwyrodnieniowe,



- podczas wchodzenia, schodzenia ze schodów oraz w

czasie długotrwałego utrzymywania pozycji

zgięciowe w stawie kolanowym

,



Może wskazywać na zaburzenia w obrębie rzepki,



-

podczas przechodzenia z siadu do pozycji stojącej

oraz nasilający się podczas chodu, zwłaszcza

wchodzenia po schodach,



Może wskazywać na rozmiękanie chrząstki stawowej rzepki.



- w okolicy podrzepkowej, nasilający się podczas zginania i

prostowania podudzia w stawie kolanowym przeciw

oporowi,



może wskazywać na zespół nadmiernego zewnętrznego nacisku

rzepki,



- w pozycji maksymalnego zgięcia podudzia

,



Występujący ból może wskazywać na zmiany patologiczne łąkotek.



- zgłasza niestabilność stawu kolanowego

,



Niestabilność może wskazywać na: zmiany patologiczne w obrębie

łąkotek, chrząstek stawowych,



-

zgłasza trudność utrzymania kd. w wyproście podczas

obciążania kończyny w trakcie chodu,



Może to wynikać z osłabienia mięśnia czworogłowego uda,



-

zgłasza blokowanie w stawie kolanowym w obciążeniu

podczas zginania kończyny dolnej

,



Może wskazywać na uszkodzenie łąkotki – uwięźnięcie jej

pomiędzy kłykciami uda i piszczeli.



W płaszczyźnie czołowej (stojąca
przodem do badającego lub leżenie
tyłem).



Ocena z przodu dotyczy:



symetrii położenia wybranych punktów
kostnych



zarysu kolana



Oceny wzrokowej

dokonujemy w

płaszczyźnie czołowej

(stojąca przodem do

badającego lub leżenie

tyłem).



Ocena z przodu

dotyczy:



symetrii położenia

wybranych punktów

kostnych



W warunkach

prawidłowych oceniane

punkty kostne położone

są symetrycznie.

Asymetria kolan może

wskazywać na wady w

ustawieniu kkd., zmiany

pourazowe, zapalne i

zwyrodnieniowe.



Ocena z tyłu
dotyczy:



symetrii zarysu kolana



W warunkach
prawidłowych obrys
stawów kolanowych
jest jednakowy.



Zmiana zarysu może
wskazywać na cystę
Bakera



Zmiany
zwyrodnieniowe,
pozapalne, pourazowe.



Ocena z boku dotyczy i

strony przysrodkowej:



zarysu kolana



W warunkach prawidłowych

obrys stawów kolanowych jest

jednakowy. Zmiana zarysu

kolana po stronie bocznej

może wskazywać na patologię

łąkotek, stan zapalny pasma

biodrowo-piszczelowego oraz

zmiany zwyrodnieniowe.



W warunkach prawidłowych

obrys stawów kolanowych jest

jednakowy. Zmiana zarysu

kolana może wskazywać na

uszkodzenie przyczepu

udowego więzadła

pobocznego piszczelowego,

na zmiany zapalne kaletek

stawowych w okolicy „gęsiej

stopki”.



W płaszczyźnie

czołowej



pomiar kątowy

ustawienia kolan



W warunkach

prawidłowych oś

długa uda i

podudzia tworzy kąt

nie większy niż 10º-

15º w stosunku do

osi ciała.



Zwiększenie tego

kąta wskazuje na

koślawość

natomiast

zmniejszenie na

szpotawość kolan.



kąt Q



Leżenie tyłem.



Badający układa kątomierz w ten sposób, że oś jego obrotu

znajduje się na środku rzepki, jedno ramie jest skierowane na

kolec biodrowy przedni górny, drugie położone jest wzdłuż linii

więzadła własnego rzepki. Kąt Q jest to kąt wyznaczony przez

linię udo- środek rzepki-guzowatość piszczeli



W warunkach prawidłowych wartość kąta Q dla kobiet wynosi 12-

15º a dla mężczyzn 8-10º. Wartość kąta większa niż 20º uważana

jest za patologię i może powodować przemieszczenie i ból

rzepki.

Badanie palpacyjne



Skóry



Przesuwając je po powierzchni skóry ocenia jej
konsystencję, ciepłotę, wilgotność, wrażliwość
dotykową i przesuwalność



Tkanki podskórnej



W warunkach prawidłowych badanie jest
bezbolesne. Ból, nadwrażliwość i pogrubienie
tkanki wskazuje na jej podrażnienie. Gruby fałd
dający się unieść dwoma palcami ponad górnym
zachyłkiem rzepki może wskazywać na zmiany
przerostowe błony maziowej charakterystyczne
szczególnie dla schorzeń reumatoidalnych.



Objaw chełbotania



Leżenie tyłem



Badający układa

opuszki palców w

okolicy rzepki i wywiera

delikatny nacisk

kciukiem prawej ręki,

podczas gdy kciuk lewej

ręki spoczywa biernie

bez ruchu.



W warunkach

prawidłowych ucisk na

rzepkę jednym palcem

nie jest wyczuwalny

przez drugi palec. Przy

dodatnim objawie

chełbotania każdy

nacisk na rzepkę jest

wyczuwalny.



Objaw balotowania



Leżenie tyłem



Badający układa opuszkę kciuka na rzepce i wywiera na nią

równomierny nacisk wyciskając płyn



W warunkach prawidłowych czynność ta nie powoduje ruchu

rzepki. Natomiast gdy pod wpływem nacisku na rzepkę płyn

uderza o kłykcie kości udowej, a po zwolnieniu rzepka wraca

ku górze może wskazywać na wysięk.



Ocenie palpacyjnej podlega mm
czworogłowy uda (prosty uda,
obszerny boczny, obszerny
pośrodkowy, obszerny przyśrodkowy).
W warunkach prawidłowych badanie
mięśnia czworogłowego uda jest
niebolesne. Na podrażnienie mięśnia
wskazuje ból w okolicy przyczepów,
wyczuwalne zgrubienia włókien
mięśniowych oraz odczuwalny wzrost
napięcia w czasie badania.



Na tylnej części uda ocenie palpacyjnej
podlegają mm kulszowo – goleniowe. Na tylno-
bocznej powierzchni uda w kierunku głowy
strzałki ocenia się m. dwugłowego uda a
wzdłuż tylno przyśrodkowej w kierunku
przyśrodkowego kłykcia kości piszczelowej
mm. półścięgnistegi i półbłoniastego.



W warunkach prawidłowych badanie mięśni
kulszowo-goleniowych jest niebolesne. Na ich
podrażnienie wskazuje ból w okolicy
przyczepów, wyczuwalne zgrubienia włókien
mięśniowych oraz odczuwalny wzrost napięcia
w czasie badania.



Testy więzadłowe



Test odwodzenia–przywodzenia podudzia w stawie

kolanowym (koślawienia i szpotawienia)



W warunkach prawidłowych zakres ruchu koślawienia i

szpotawienia w stawie kolanowym jest nieznaczny i

bezbolesny.



Znaczne koślawienie stawu w wyproście kd. może

wskazywać na uszkodzenie więzadeł: pobocznego

piszczelowego, przyśrodkowego torebkowego, tylnego

skośnego, tylnego krzyżowego oraz czasami

przedniego więzadła krzyżowego.



Znaczne szpotawienie może wskazywać na

uszkodzenie więzadeł: pobocznego piszczelowego,

przyśrodkowego torebkowego, tylnego skośnego oraz

przedniego krzyżowego.

W warunkach prawidłowych ruch kości piszczelowej ku przodowi
jest niewielki do około 3 mm a opór końcowy twardy.
Przemieszczanie piszczeli w stosunku do uda powyżej 5 mm może
wskazywać na uszkodzenie więzadła krzyżowego przedniego a opór
końcowy jest miękki.



Test szufladkowy przedni



Test szufladkowy tylny
W warunkach prawidłowych

ruch kości piszczelowej ku

tyłowi jest niewielki a opór

końcowy jest twardy.

Zwiększenie zakresu ruchu

może wskazywać na

uszkodzenie więzadła

krzyżowego tylnego.

Testy łąkotkowe



Test dystrakcyjno- kompresyjny (Test Apleya)



Ból (w czasie dystrakcji i kompresji) w rotacji zewnętrznej
przemawia za uszkodzeniem łąkotki przyśrodkowej, w
rotacji wewnętrznej za uszkodzeniem łąkotki bocznej.

Test zgięciowo - rotacyjny (Test McMurraya)
Ostry ból w trakcie rotacji zewnętrznej i prostowania
połączony z uczuciem przeskakiwania przemawia za
uszkodzeniem łąkotki przyśrodkowej, w rotacji wewnętrznej
za uszkodzeniem łąkotki bocznej



12.Ocena chodu- zaburzenia związane z patologią

stawu kolanowego



Od pierwszego kontaktu z pacjentem zwracamy uwagę

na sposób poruszania się (samodzielny czy z pomocą osób

trzecich, o kulach czy o lasce) oraz zgłaszane dolegliwości

np.:



ból, uczucie niestabilności stawu kolanowego lub oba

objawy równocześnie.



Obserwując chód kierujemy uwagę na czas trwania

poszczególnych faz oraz sposób obciążania kończyny np. na

rotację całej kończyny, lub tylko stopy wraz z podudziem w

stosunku do uda. Występowanie przemieszczenia uda i

stawu kolanowego ku środkowej linii ciała połączone ze

zwiększeniem koślawości i rotacji podudzia na zewnątrz

może wskazywać na tzw. triadę reumatyczną stawu

kolanowego.



Deformacja ta wiąże się z utrwalonym

płaskostopiem i jest często przyczyną bólów

przeciążeniowych w okolicy gęsiej stopki. Z

kolei występowanie w czasie chodzenia

uczucia nagłego, mimowolnego, niewielkiego

zgięcia w stawie kolanowym (uczucie

„podcięcia” kolana) wskazuje na tzw. zespół

braku czynnego wyprostu stawu kolanowego

(extension lack).



Brak stabilizacji jest wynikiem patologii

aparatu wyprostnego stawu kolanowego, a

przede wszystkim osłabieniem głowy

przyśrodkowej m. czworogłowego uda.



Główne zasady usprawniania
po zabiegach na stawie kolanowym

Jak najkrótsze unieruchomienie
Unikanie przeciążeń wszczepionych struktur
Walka z bólem
Utrzymywanie równowagi mięśniowej
Propriocepcja