EKONOMIA

II. PODAŻ I POPYT NA RYNKU

karuzela cen

II. POPYT I PODAŻ NA RYNKU

1.

Rynek

2.

Popyt

3.

Podaż

4.

Równowaga rynkowa

5.

Elastyczno

ść

popytu i podaży

1. RYNEK



Pozwala na wymianę



Kupujący i sprzedający



Miejsca fizyczne lub nie



Różny stopień konkurencyjno

śc

i



PODSTAWOWY BODZIEC = CENA

Cena a koszt alternatywny



Cena nominalna

, to ilość złotówek, jaką

wymaniamy za dane dobro czy usługę.



Koszt

alternatywny

działania

to

największa

utracona

wartość

alternatywna.



Koszt alternatywny =

cena relatywna

=

cena nominalna dobra X / cena
nominalna dobra Y

2. POPYT



Popyt to zdolność zapłacenia za dane
dobro oraz zamiar zakupu.



Kiedy zgłaszamy popyt na jakieś dobro:

– chcemy posiadać to dobro,

– stać nas na nie,

– zamierzamy je nabyć.

Prawo popytu

Przy innych czynnikach bez zmian,

im wyższa

cena dobra tym mniejsza wielkość popytu

.

Im cena niższa tym wielkość popytu wyższa.

Za tą prostą zależnością kryją się dwa procesy

ekonomiczne:



efekt substytucji

– kiedy cena jednego dobra

wzrasta, przy innych czynnikach bez zmian,

wzrasta jego koszt alternatywny czyli jego cena

relatywna. W tej sytuacji ludzie kupują mniej

tego dobra a więcej jego substytutów



efekt dochodowy

– przy wyższej cenie danego

dobra oraz niezmienionym dochodzie, zmniejsza

się ilość dóbr jakie można nabyć za dany

dochód

Krzywa popytu

wielkosc popytu na

jablka

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

400 450 500

100 150 200 250 300 350

A

B

C

D

E

F G

cena (zl/kg)

ilosc (tys ton)

Inne czynniki wpływające
na popyt



Ceny innych dóbr:

– Dobra substytucyjne
– Dobra komplementarne



Oczekiwane przyszłe ceny



Dochód



Liczba kupujących



Gusty, moda, preferencje

Inne czynniki
wpływające na popyt cd

Ponieważ te czynniki nie znajdują się na

osiach krzywej popytu ich zmiana

powoduje przesunięcie krzywej.

Oznacza to, że:

– Wzrost ceny substytutu

– Spadek ceny dobra komplementarnego

– Wzrost ceny w przyszłości

– Wzrost dochodu

– Wzrost populacji

powodują, że wielkość popytu wzrasta

dla każdego poziomu ceny – krzywa

popytu przesuwa się w prawo.

Inne czynniki wpływające
na popyt cd

wielkosc popytu na

jablka: wzrost popytu

dla kazdego poziomu

ceny

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

400 450 500

100 150 200 250 300 350

A

B

C

D

E

F G

cena (zl/kg)

ilosc (tys ton)

2. PODAŻ

Wielkość podaży jest to ilość dóbr, jakie producenci

są gotowi sprzedać w określonych warunkach,

przy danej cenie i w określonym czasie.

Kiedy przedsiębiorstwo dostarcza jakieś dobro na

rynek oznacza to że:



Dysponuje zasobami oraz technologią aby je

wyprodukować



Może uzyskać z tej produkcji zysk



Planuje wyprodukować i sprzedać dane dobro

Prawo podaży

Przy innych czynnikach bez zmian,

im wyższa cena danego dobra,
tym większa ilość
dostarczanego dobra

.

Krzywa podaży

wielkosc podazy jablek

oraz wrost podazy

jablek dla kazdego

poziomu ceny

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

400 450 500

100 150 200 250 300 350

A

B C

D

E

F

G

cena (zl/kg)

ilosc (tys ton)

Inne czynniki wpływające
na podaż



Ceny czynników produkcji



Technologia



Ceny innych dóbr

– Dobra substytucyjne w produkcji
– Dobra komplementarne w produkcji



Oczekiwana przyszła cena



Liczba producentów na rynku

Inne czynniki wpływające
na podaż cd



spadek cen czynników produkcji,



postęp technologiczny,



spadek ceny dobra substytucyjnego w produkcji



wzrost ceny dobra komplementarnego w produkcji,



oczekiwania spadku ceny



wzrost ilości producentów

PROWADZĄ DO ZWIĘKSZENIA PODAŻY I

PRZESUNIĘCIA KRZYWEJ W PRAWO

Krzywa podaży

wielkosc podazy jablek

oraz wrost podazy

jablek dla kazdego

poziomu ceny

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

400 450 500

100 150 200 250 300 350

A

B C

D

E

F

G

cena (zl/kg)

ilosc (tys ton)

4. RÓWNOWAGA
RYNKOWA

Równowaga na rynku jest to sytuacja kiedy cena

wyrównuje plany kupujących i sprzedających.

Inaczej mówiąc,

cena równowagi

to cena, przy

której popyt równa się podaży.

Ilość

równowagi

to ilość dobra sprzedawanego po

cenie równowagi.

Rynek dąży do równowagi, gdy:



Cena reguluje plany sprzedających i kupujących



Cena dostosowuje się, kiedy plany sprzedających

i kupujących się nie równoważą

Cena jako regulator

rownowaga na rynku jablek

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

400 450 500

100 150 200 250 300 350

D

cena (zl/kg)

ilosc (tys ton)

popyt D

podaz S

rownowaga

nadwyzka

niedobor

Dostosowania ceny



Co się dzieje jeżeli mamy na rynku
niedobór (nadwyżkę popytu)?
Wówczas cena rośnie.



Co się dzieje jeżeli mamy na rynku
nadwyżkę (nadwyżkę podaży)?
Wówczas cena spada.

Zmiana popytu
przy stałej podaży



Kiedy popyt rośnie, przy niezmienionej podaży,

cena oraz ilość równowagi rosną.



Kiedy popyt maleje, przy niezmienionej podaży,
cena oraz ilość równowagi maleją.

rownowaga na rynku jablek

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

400 450 500

100 150 200 250 300 350

D

cena (zl/kg)

ilosc (tys ton)

popyt D0

podaz S

popyt D1

K

niedobor

Zmiana podaży
przy stałym popycie



Kiedy podaż rośnie a popyt się nie zmienia, cena spada a ilość

równowagi rośnie.



Kiedy podaż spada a popyt się nie zmienia, cena rośnie a ilość
równowagi maleje

.

rownowaga na rynku jablek

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

400 450 500

100 150 200 250 300 350

H

cena (zl/kg)

ilosc (tys ton)

popyt D0

podaz S0

podaz S1

D

nadwyzka

Jednoczesna zmiana
popytu i podaży



Popyt i podaż rosną, ilość równowagi rośnie



Popyt i podaż maleją, ilość równowagi maleje

rownowaga na rynku jablek

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

400 450 500

100 150 200 250 300 350

H

cena (zl/kg)

ilosc (tys ton)

popyt D0

podaz S0

podaz S1

D

popyt D1

cena spada

Jednoczesna zmiana
popytu i podaży cd

rownowaga na rynku jablek

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

400 450 500

100 150 200 250 300 350

H

cena (zl/kg)

ilosc (tys ton)

popyt D0

podaz S0

podaz S1

D

popyt D1

cena ro

ś

nie

Jednoczesna zmiana
popytu i podaży cd

rownowaga na rynku jablek

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

400 450 500

100 150 200 250 300 350

H

cena (zl/kg)

ilosc (tys ton)

popyt D0

podaz S0

podaz S1

D

popyt D1

cena sta

ł

a

5. ELASTYCZNOŚĆ

POPYTU I PODAŻY

A.

CENOWA ELASTYCZNOŚĆ POPYTU

B.

DOCHODOWA ELASTYCZNOŚĆ POPYTU

C.

MIESZANA ELASTYCZNOŚĆ POPYTU

D.

CENOWA ELASTYCZNOŚĆ PODAŻY

5A. CENOWA ELASTYCZNOŚĆ
POPYTU



Cenowa elastyczność popytu
odpowiada więc na pytanie

o ile

zmieni się popyt

na dane dobro,

jeśli

zmieni się cena

tego dobra,

przy innych czynnikach bez zmian.



Zależy ona od kształtu krzywej
popytu.

CENOWA ELASTYCZNOSC
POPYTU cd

Podaż rośnie, cena spada i popyt wzrasta bardzo

rynek jablek

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

400 450 500

100 150 200 250 300 350

H

cena (zl/kg)

ilosc (tys ton)

popyt D0

podaz S0

podaz S1

D

Duża

elastycznoś

ć

popytu

CENOWA ELASTYCZNOŚĆ
POPYTU cd

Taki sam wzrost podaży, większy wzrost cenowy i bardzo

mały wzrost popytu

rynek jablek

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

400 450 500

100 150 200 250 300 350

H

cena (zl/kg)

ilosc (tys ton)

popyt D0

podaz S0

podaz S1

D

Inny kształt
krzywej

popytu!

Mała

elastycznoś

ć

popytu

Różne elastyczności cenowe
popytu

Insulina (0)

buty

1

dobra luksusowe

żółte i pomarańczowe markery (niesk)

ilosc

ilosc

ilosc

cena

cena

cena

popyt doskonale

nieelastyczny

jednostkowa

elastycznosc

popytu

popyt doskonale

elastyczny

Ep=0

Ep=1

Ep= nieskonczonosc

Elastyczność ≠ nachylenie
krzywej popytu

popyt nieelastyczny

(elasycznosc <1)

popyt elastyczny

(elastycznosc >1)

elastycznosc jednostkowa

cena

ilosc

Czynniki determinujące
elastyczność cenową popytu



Bliskość substytutów

– im więcej bliskich

substytutów tym większa elastyczność

cenowa danego dobra (ropa a metal)



Część dochodu wydawanego na dobro

–

przy innych czynnikach bez zmian, im

większy udział danego dobra w twoim

budżecie tym wyższa elastyczność

(pasta do zębów a czynsz)



Dobra

niezbędne

a dobra

luksusowe



Czas

– na poszukiwanie substytutów

Rachunek CEP

cenowa elastyczność popytu =
% zmiana popytu/ %zmiana ceny

przykład:



Równowaga wyjściowa: ilość: 2tys

samochodów, cena: 10 tys./sztukę



Równowaga końcowa: ilość: 2.2 tys.

samochodów, cena: 8 tys./sztukę



% zmiana popytu ->200/2000=10%



% zmiana ceny ->2000/10000=20%



cenowa elastyczność popytu=

10%/20%=0.5

P

dP

D

dD

Ep

5

,

0

%

20

%

10

000

.

10

000

.

2

000

.

2

200







Ep

Elastyczność cenowa

popytu jest zawsze

dodatnia!

Elastyczność a przychody ze
sprzedaży

Przychód=
ilość * cena

E0

E1

strata

zysk

2

4

6

8

cena

ilosc

D

zmiana przychodu

strata=(6-2)*4=16

zysk=(8-4)*2=8

Wzrost ceny =

spadek ilości

Elastyczność a przychody ze
sprzedaży cd

Jeśli popyt jest nieelastyczny

to oznacza to, że spadek ceny

o 1% powoduje wzrost popytu

o mniej niż 1%. To znaczy, że

przychody sprzedawcy się

zmniejszyły.

popyt elastyczny

jednostkowa elastycznosc popytu

popyt nieelastyczny

kiedy popyt jest

nieelastyczny,

obnizka ceny

obniza przychod

kiedy popyt jest

nelastyczny,

obnizka ceny

podwyzsza

przychod

cena

przychod

ilosc

ilosc

Jeśli popyt ma jednostkowa

elastyczność popytu to

oznacza to, że spadek ceny

o 1% powoduje wzrost

popytu o dokładnie 1%. To

znaczy, że przychody

sprzedawcy się nie

zmieniły.

Jeśli popyt jest elastyczny to

oznacza to, że spadek ceny

o 1% powoduje wzrost

popytu o więcej niż 1%. To

znaczy, że przychody

sprzedawcy się

zwiększyły.

Kiedy ceny spadają a
przychody ze sprzedaży
rosną



Przemysł komputerowy działa w warunkach

silnej konkurencji



Ceny laptopów spadły do mniej niż $1000.



Ceny komputerów spadły do mniej niż $500.



Jak to wpływa na przychody producentów

komputerów?



Elastyczność cenowa popytu na komputery

jest >1 (bardzo zależy od ceny), tak więc

przychody przemysłu komputerowego rosną

mimo spadku cen komputerów

5B. DOCHODOWA
ELASTYCZNOŚĆ POPYTU

O ile procent zmieni się

popyt jeśli dochód

zmieni się o 1 procent

Dochodowa elastyczność

większa niż 1 (tzw.

dobra normalne

)

Dochodowa elastyczność

dodatnia (między 0 a 1):

żywność, ubrania

Dochodowa elastyczność

negatywna (

dobra

podrzędne

): ziemniaki,

szmateksy, denaturat

Y

dY

D

dD

Ey

Elastyczność dochodowa

popytu może być

negatywna lub

pozytywna!

5C. MIESZANA
ELASTYCZNOŚĆ POPYTU

O ile procent zmieni

się popyt, jeśli cena

innego dobra

zmieni się o 1

procent

Mieszana elastyczność

popytu dodatnia –

dobro

substytucyjne

Mieszana elastyczność

popytu ujemna –

dobro

komplementarne

Pi

dPi

D

dD

Em

5D. ELASTYCZNOŚĆ PODAŻY

Jak zmieni się podaż, jeśli zmieni się cena danego dobra?

Q

cena

podaz

nieelastyczna

podaz malo

elatyczna

podaz bardzo

elastyczna

podaz

doskonale

elastyczna

Podaż jest nieelastyczna,

jeśli słabo odpowiada

na zmianę ceny.

Podaż jest elastyczna,

jeśli jest bardzo

wrażliwa na zmianę

ceny.

Podaż jest doskonale

elastyczna, kiedy

możliwa jest tylko

jedna cena.

Czynniki wpływające na
elastyczność podaży



Możliwość substytucji zasobów - jeśli dobro

jest produkowane przy wykorzystaniu

rzadkich zasobów, wówczas jego podaż jest

nieelastyczna (skomplikowane operacje

chirurgiczne a uprawa pszenicy)



Rezerwy czynników produkcji – jeśli takowe

istnieją, wówczas można szybko podwyższyć

podaż, jeśli ich nie ma jest to w krótkim

okresie jest to niemożliwe



Zapasy produktów



Czas – np rolnictwo

P

dP

S

dS

Es