Ćwiczenia
Ćwiczenia
lecznicze w
lecznicze w
kinezyterapii
kinezyterapii
dr n. med. Renata Gałuszka
dr n. med. Renata Gałuszka
ĆWICZENIA
ĆWICZENIA
INDYWIDUALNE
INDYWIDUALNE
ćwiczenia czynne
ćwiczenia czynne
- wolne
- wolne
- wspomagane
- wspomagane
- oporowe
- oporowe
- krótkie izometryczne
- krótkie izometryczne
ĆWICZENIA
ĆWICZENIA
INDYWIDUALNE
INDYWIDUALNE
ćwiczenia bierne
ćwiczenia bierne
redresyjne
redresyjne
ćwiczenia czynno-bierne
ćwiczenia czynno-bierne
ćwiczenia relaksacyjne
ćwiczenia relaksacyjne
ćwiczenia synergistyczne
ćwiczenia synergistyczne
ćwiczenia czynności samoobsługi
ćwiczenia czynności samoobsługi
Metody terapeutyczne:
Metody terapeutyczne:
1)metody redukcji nerwowo-
1)metody redukcji nerwowo-
mięśniowej
mięśniowej
- metoda Kabata
- metoda Kabata
- metoda Bobath
- metoda Bobath
- metoda Phelpsa
- metoda Phelpsa
- metoda Brunstrom
- metoda Brunstrom
2)metody treningu oporowego
2)metody treningu oporowego
3)metody różne
3)metody różne
- metoda Majocha
- metoda Majocha
- metoda Klappa
- metoda Klappa
- metoda Kenny
- metoda Kenny
Ćwiczenia to zarówno dziedzina sportu jak i
Ćwiczenia to zarówno dziedzina sportu jak i
metoda kinezyterapii. Spośród wielu
metoda kinezyterapii. Spośród wielu
rodzajów ćwiczeń należy wyróżnić
rodzajów ćwiczeń należy wyróżnić
ćwiczenia podstawowe, których celem jest
ćwiczenia podstawowe, których celem jest
wszechstronny rozwój organizmu jak i
wszechstronny rozwój organizmu jak i
ćwiczenia lecznicze, stosowane przede
ćwiczenia lecznicze, stosowane przede
wszystkim do rehabilitacji. Cechą wspólna
wszystkim do rehabilitacji. Cechą wspólna
wszystkich rodzajów ćwiczeń jest to, że
wszystkich rodzajów ćwiczeń jest to, że
rozwijają wszechstronnie układ ruchu.
rozwijają wszechstronnie układ ruchu.
Aby jak najlepiej uwiarygodnić moje słowa
Aby jak najlepiej uwiarygodnić moje słowa
opiszę ćwiczenia indywidualne i metody
opiszę ćwiczenia indywidualne i metody
terapeutyczne stosowane przez
terapeutyczne stosowane przez
rehabilitantów.
rehabilitantów.
ĆWICZENIA INDYWIDUALNE
ĆWICZENIA INDYWIDUALNE
Do ćwiczeń indywidualnych zaliczymy:
Do ćwiczeń indywidualnych zaliczymy:
1)ćwiczenia czynne, w skład których wchodzą:
1)ćwiczenia czynne, w skład których wchodzą:
ćwiczenia czynne wolne- na ogół są
ćwiczenia czynne wolne- na ogół są
krótkotrwałym łącznikiem, za pomocą którego
krótkotrwałym łącznikiem, za pomocą którego
osłabione zespoły mięśniowe przeprowadza
osłabione zespoły mięśniowe przeprowadza
sie od ćwiczeń czynnych w odciążeniu do
sie od ćwiczeń czynnych w odciążeniu do
ćwiczeń z dawkowanym oporem. W pracy z
ćwiczeń z dawkowanym oporem. W pracy z
pacjentami w klinice powinny być stosowane u
pacjentami w klinice powinny być stosowane u
osób w trzecim okresie życia, po
osób w trzecim okresie życia, po
przekroczeniu progu starości. Nie stanowią
przekroczeniu progu starości. Nie stanowią
one dużego obciążenia wysiłkowego dla
one dużego obciążenia wysiłkowego dla
ćwiczących. Stanowią możliwość
ćwiczących. Stanowią możliwość
terapeutycznego oddziaływania na
terapeutycznego oddziaływania na
zwiększenie zakresów i precyzji ruchów.
zwiększenie zakresów i precyzji ruchów.
Wskazania do prowadzenia ćwiczeń czynnych
Wskazania do prowadzenia ćwiczeń czynnych
wolnych:
wolnych:
* utrzymanie bądź poprawa ruchomości
* utrzymanie bądź poprawa ruchomości
stawów
stawów
* kształtowanie koordynacji ruchowej tak w
* kształtowanie koordynacji ruchowej tak w
ruchach prostych jednoosiowych i
ruchach prostych jednoosiowych i
jednopłaszczyznowych jak i złożonych
jednopłaszczyznowych jak i złożonych
* utrzymanie wskaźników siły mięśniowej w
* utrzymanie wskaźników siły mięśniowej w
osłabionych grupach mięśniowej
osłabionych grupach mięśniowej
* likwidacja wzmożonego spoczynkowego
* likwidacja wzmożonego spoczynkowego
napięcia mięśni powstałego wskutek
napięcia mięśni powstałego wskutek
zmęczenia ćwiczeniami albo w efekcie
zmęczenia ćwiczeniami albo w efekcie
obawy przed pojawieniem się bólu
obawy przed pojawieniem się bólu
* uzyskanie poprawy koordynacji
nerwowo-mięśniowej
* uruchomienie działań
wspomagających „pompę mięśniową”
Przeciwwskazania:
* konieczność bezwzględnego
unieruchomienia odpowiedniej części
ciała
* silne odczucia bólowe różnego
pochodzenia i przy różnej lokalizacji
tkankowej
* ostre stany zapalne głównie stawów
i tkanek okołostawowych
Wskazówki metodyczne:
Wskazówki metodyczne:
* do ćwiczeń ruchów prostych
* do ćwiczeń ruchów prostych
jednoosiowych i jednopłaszczyznowych
jednoosiowych i jednopłaszczyznowych
należy tak dobrać pozycję wyjściową
należy tak dobrać pozycję wyjściową
pacjenta, by była ona zawsze prostopadła
pacjenta, by była ona zawsze prostopadła
do podłoża
do podłoża
* tempo ćwiczeń dostosowane do
* tempo ćwiczeń dostosowane do
funkcjonalnych możliwości chorego. Należy
funkcjonalnych możliwości chorego. Należy
zwracać uwagę na to, by szybkość ruchów
zwracać uwagę na to, by szybkość ruchów
nie zaburzała płynności i rytmiczności
nie zaburzała płynności i rytmiczności
kolejnych powtórzeń zadania ruchowego
kolejnych powtórzeń zadania ruchowego
* poprawę koordynacji mięśniowo-
* poprawę koordynacji mięśniowo-
nerwowej można spróbować uzyskać
nerwowej można spróbować uzyskać
poprzez odpowiednie przyspieszanie
poprzez odpowiednie przyspieszanie
tempa ćwiczeń i stopniowe
tempa ćwiczeń i stopniowe
przechodzenie od ruchów prostych
przechodzenie od ruchów prostych
do bardziej złożonych
do bardziej złożonych
koordynacyjnie
koordynacyjnie
ćwiczenia czynne w
ćwiczenia czynne w
odciążeniu
odciążeniu
ta grupę ćwiczeń stosuje się głównie w celu
ta grupę ćwiczeń stosuje się głównie w celu
poprawy wskaźników siły w osłabionych z
poprawy wskaźników siły w osłabionych z
różnych przyczyn zespołach mięśniowych.
różnych przyczyn zespołach mięśniowych.
Kwalifikują się tutaj te mięśnie, które nie
Kwalifikują się tutaj te mięśnie, które nie
są w stanie pokonać oporu wyrażonego
są w stanie pokonać oporu wyrażonego
ciężarem odpowiednich części ciała. Ich
ciężarem odpowiednich części ciała. Ich
siła oceniana testem jest w granicach
siła oceniana testem jest w granicach
stopnia 2 i zamknięta jest granicami od -2
stopnia 2 i zamknięta jest granicami od -2
do+2.
do+2.
głównym zadaniem ćwiczeń
głównym zadaniem ćwiczeń
czynnych w odciążeniu jest
czynnych w odciążeniu jest
zwiększenie możliwości siłowych
zwiększenie możliwości siłowych
aktywizowanego zespołu
aktywizowanego zespołu
dynamicznego do wielkości
dynamicznego do wielkości
stopnia 3 w takim samym co
stopnia 3 w takim samym co
wyżej systemie oceny.
wyżej systemie oceny.
Ćwiczenia te aktywizują
Ćwiczenia te aktywizują
działanie „pompy mięśniowej”
działanie „pompy mięśniowej”
wpływając korzystnie na trofikę
wpływając korzystnie na trofikę
tkanek, a także na ich
tkanek, a także na ich
elastyczność oraz poprawiają
elastyczność oraz poprawiają
torowanie propioceptywne w
torowanie propioceptywne w
odpowiednich drogach
odpowiednich drogach
nerwowych.
nerwowych.
Wskazania do prowadzenia
Wskazania do prowadzenia
ćwiczeń czynnych w
ćwiczeń czynnych w
odciążeniu:
odciążeniu:
* uzyskanie poprawy wskaźników siły mięśniowej
* uzyskanie poprawy wskaźników siły mięśniowej
w tych zespołach dynamicznych, które wskutek
w tych zespołach dynamicznych, które wskutek
np. unieruchomienia kończyny opatrunkiem
np. unieruchomienia kończyny opatrunkiem
gipsowym, posiadają zmniejszony potencjał w
gipsowym, posiadają zmniejszony potencjał w
tym zakresie
tym zakresie
* likwidacja nie utrwalonych, tzw. miękkich
* likwidacja nie utrwalonych, tzw. miękkich
ograniczeń ruchu w stawach
ograniczeń ruchu w stawach
* zapobieganie powstawaniu ograniczeń ruchu
* zapobieganie powstawaniu ograniczeń ruchu
poprzez stosowanie ich jako kontynuacji ćwiczeń
poprzez stosowanie ich jako kontynuacji ćwiczeń
biernych, prowadzonej już bez fizycznego
biernych, prowadzonej już bez fizycznego
udziału temperatury
udziału temperatury
* możliwość wykonania ruchu czynnego przy
* możliwość wykonania ruchu czynnego przy
współobecności pepełnych zrostów kostnych
współobecności pepełnych zrostów kostnych
po urazach, najczęściej kończyn dolnych.
po urazach, najczęściej kończyn dolnych.
Jeżeli lekarz prowadzący pacjenta zdecyduje
Jeżeli lekarz prowadzący pacjenta zdecyduje
się po uzyskaniu zrostu klinicznego na
się po uzyskaniu zrostu klinicznego na
zabezpieczenie, np. złamanej kończyny tylko
zabezpieczenie, np. złamanej kończyny tylko
szyną gipsową, to z jego aprobatą można
szyną gipsową, to z jego aprobatą można
rozpocząć takie ćwiczenia, oczywiście po
rozpocząć takie ćwiczenia, oczywiście po
uprzednim zdjęciu łuski zabezpieczającej
uprzednim zdjęciu łuski zabezpieczającej
* możliwość wykonywania ruchu czynnego
* możliwość wykonywania ruchu czynnego
przy współobecności bólu o mniejszej
przy współobecności bólu o mniejszej
intensywności. Obciążenie za pomocą systemu
intensywności. Obciążenie za pomocą systemu
bloczkowego zmniejszane odczucia
bloczkowego zmniejszane odczucia
umożliwiając tym samym zwiększenie zakresu
umożliwiając tym samym zwiększenie zakresu
wykonywanego ruchu
wykonywanego ruchu
* uzyskanie aktywizacji psychicznej
* uzyskanie aktywizacji psychicznej
pacjęta dzięki możliwości samodzielnego
pacjęta dzięki możliwości samodzielnego
wykonywania ćwiczeń bez fizycznego
wykonywania ćwiczeń bez fizycznego
udziału terapeutyczne
udziału terapeutyczne
Przeciwwskazania:
Przeciwwskazania:
* konieczność bezwzględnego
* konieczność bezwzględnego
unieruchomienia odpowiedniej części
unieruchomienia odpowiedniej części
ciała
ciała
* silne odczucia bólowe różnego
* silne odczucia bólowe różnego
pochodzenia i przy różnej lokalizacji
pochodzenia i przy różnej lokalizacji
tkankowej
tkankowej
* ostre stany zapalne głównie stawów i
* ostre stany zapalne głównie stawów i
tkanek okołostawowych
tkanek okołostawowych
Wskazówki metodyczne:
Wskazówki metodyczne:
* odciążenie można uzyskać poprzez:
* odciążenie można uzyskać poprzez:
- ręce terapeuty.
- ręce terapeuty.
Jest to najlepszy sposób odciążania
Jest to najlepszy sposób odciążania
jako że nic nie jest w stanie zastąpić
jako że nic nie jest w stanie zastąpić
nieprecyzyjnego biomanipulatora ale jednocześnie
nieprecyzyjnego biomanipulatora ale jednocześnie
bardzo nieekonomiczny. Dlatego praktycznie
bardzo nieekonomiczny. Dlatego praktycznie
użytecznym jest taki tryb postępowania, w którym
użytecznym jest taki tryb postępowania, w którym
terapeuta w ciągu pierwszych dwóch, trzech dni
terapeuta w ciągu pierwszych dwóch, trzech dni
odciąża podczas ćwiczeń odpowiednie części ciała
odciąża podczas ćwiczeń odpowiednie części ciała
ręcznie, uczy pacjenta wykonywania potrzebnych
ręcznie, uczy pacjenta wykonywania potrzebnych
czynności, by następnie zastosować system
czynności, by następnie zastosować system
bloczkowy.
bloczkowy.
- system bloczkowy
- system bloczkowy
- wykonywanie ruchów na tzw. płaszczyznach
- wykonywanie ruchów na tzw. płaszczyznach
poślizgowych
poślizgowych
lub za pomocą wrotek
lub za pomocą wrotek
terapeutycznych
terapeutycznych
- ćwiczenia w wodzie
- ćwiczenia w wodzie
W praktyce najczęściej stosuje się dwa
W praktyce najczęściej stosuje się dwa
pierwsze sposoby odciążania jako
pierwsze sposoby odciążania jako
najużyteczniejsze.
najużyteczniejsze.
* pozycja wyjściowa ćwiczącego powinna
* pozycja wyjściowa ćwiczącego powinna
być identyczna z tą, jaka przyjmuje
być identyczna z tą, jaka przyjmuje
pacjent przy testowaniu danego ruchu na
pacjent przy testowaniu danego ruchu na
stopień 2
stopień 2
* dobierając pozycję wyjściową należy tak
* dobierając pozycję wyjściową należy tak
ułożyć pacjenta, by płaszczyzna
ułożyć pacjenta, by płaszczyzna
wykonywanego ruchu była równoległa do
wykonywanego ruchu była równoległa do
podłoża. Ta zasada nie odnosi się do
podłoża. Ta zasada nie odnosi się do
ruchów rotacyjnych
ruchów rotacyjnych
* stabilizacja ma uniemożliwić przenoszenie
* stabilizacja ma uniemożliwić przenoszenie
ćwiczonego ruchu poza staw, w którym ma an
ćwiczonego ruchu poza staw, w którym ma an
być wykonywany. W systemie bloczkowym
być wykonywany. W systemie bloczkowym
stabilizuje się żądane części ciała pacjenta
stabilizuje się żądane części ciała pacjenta
podwieszkami lub skórzanymi pasami do
podwieszkami lub skórzanymi pasami do
podłoża. Przy ćwiczeniach wykonywanych ręka
podłoża. Przy ćwiczeniach wykonywanych ręka
terapeuty można stabilizować ręcznie. Przy
terapeuty można stabilizować ręcznie. Przy
ćwiczeniach kończyn dolnych w stawach
ćwiczeniach kończyn dolnych w stawach
biodrowych szczególnie zalecaną jest
biodrowych szczególnie zalecaną jest
stabilizacja „przez pozycję”
stabilizacja „przez pozycję”
* odciążenie za pomocą podwieszek musi być
* odciążenie za pomocą podwieszek musi być
pełne, tzn. wygodne i bezpieczne. Chcąc
pełne, tzn. wygodne i bezpieczne. Chcąc
osiągnąć ten cel, trzeba stosować odpowiednią
osiągnąć ten cel, trzeba stosować odpowiednią
liczbę podwieszek
liczbę podwieszek
* punkt zawieszenia podwieszek
* punkt zawieszenia podwieszek
odciążających poprzez linki na kratach
odciążających poprzez linki na kratach
sufitowych powinien znajdować się
sufitowych powinien znajdować się
zawsze w osi stawu, w którym zachodzi
zawsze w osi stawu, w którym zachodzi
ruch.
ruch.
* Przesunięcie punktu zawieszenia kończyny w linii
* Przesunięcie punktu zawieszenia kończyny w linii
prostopadłej do osi długiej ćwiczonej kończyny w
prostopadłej do osi długiej ćwiczonej kończyny w
kierunku wykonywanego ruchu wspomaga ten
kierunku wykonywanego ruchu wspomaga ten
ruch ( stopień testu -2). odwrotna sytuacja
ruch ( stopień testu -2). odwrotna sytuacja
utrudnia zadanie ruchowe ćwiczonego zespołu
utrudnia zadanie ruchowe ćwiczonego zespołu
dynamicznego i powinna być stosowana w sytuacji,
dynamicznego i powinna być stosowana w sytuacji,
w której pracujące zespoły mięśniowe legitymują
w której pracujące zespoły mięśniowe legitymują
się według testu na stopień +2. identyczne
się według testu na stopień +2. identyczne
rezultaty można osiągnąć podczas ćwiczeń stawu
rezultaty można osiągnąć podczas ćwiczeń stawu
biodrowego przesuwając punkt zaczepu
biodrowego przesuwając punkt zaczepu
podwieszek odciążających znad stawu w górę
podwieszek odciążających znad stawu w górę
(dogłowowo) lub w dół (w stronę stopy) ćwiczonej
(dogłowowo) lub w dół (w stronę stopy) ćwiczonej
kończyny dolnej. W pierwszym przypadku wydłuża
kończyny dolnej. W pierwszym przypadku wydłuża
się „wahadło” wykonywanego ruchu co ułatwia
się „wahadło” wykonywanego ruchu co ułatwia
zadanie, a w drugim jest odwrotnie. Skrócenie
zadanie, a w drugim jest odwrotnie. Skrócenie
linek na których mocowane są podwieszki
linek na których mocowane są podwieszki
odciążające utrudnia ćwiczenie.
odciążające utrudnia ćwiczenie.
* Ruch należy prowadzić w pełnym
* Ruch należy prowadzić w pełnym
zakresie przy każdym powtórzeniu
zakresie przy każdym powtórzeniu
* liczba powtórzeń ruchu w jednej
* liczba powtórzeń ruchu w jednej
płaszczyźnie i w jednej osi – duża,
płaszczyźnie i w jednej osi – duża,
mierzona nie liczba powtórzeń, a czasem
mierzona nie liczba powtórzeń, a czasem
ich wykonywania. Powinien on wynosić
ich wykonywania. Powinien on wynosić
od 3 do 5 min. dla każdego ruchu
od 3 do 5 min. dla każdego ruchu
ćwiczenia wspomagane
ćwiczenia wspomagane
stanowią łącznik pomiędzy grupą
stanowią łącznik pomiędzy grupą
ćwiczeń biernych i czynnych. Dla
ćwiczeń biernych i czynnych. Dla
niesprawnych grup mięśniowych
niesprawnych grup mięśniowych
których siła oceniana testem waha
których siła oceniana testem waha
sie pomiędzy stopniami 0-2 będą to
sie pomiędzy stopniami 0-2 będą to
odpowiednie działania bierne, a
odpowiednie działania bierne, a
nawet czynne w odciążeniu.
nawet czynne w odciążeniu.
Wspomaganie ruchu może mieć
Wspomaganie ruchu może mieć
charakter bezpośredni lub pośredni.
charakter bezpośredni lub pośredni.
Ćwiczenia wspomagane bezpośrednie -
Ćwiczenia wspomagane bezpośrednie -
zdrowa kończyna górna reką chwyta
zdrowa kończyna górna reką chwyta
kończynę przeciwną, porażoną, np.
kończynę przeciwną, porażoną, np.
wskutek udaru mózgowego i „ćwiczy” ją
wskutek udaru mózgowego i „ćwiczy” ją
prowadząc ruch wznosu przez zgięcie w
prowadząc ruch wznosu przez zgięcie w
zespole stawowym barkowo-ramiennym w
zespole stawowym barkowo-ramiennym w
takim zakresie ruchu jaki jest możliwy do
takim zakresie ruchu jaki jest możliwy do
wykonania. Ten rodzaj ćwiczeń jest
wykonania. Ten rodzaj ćwiczeń jest
wykorzystywany kiedy jedna ręka ćwiczy
wykorzystywany kiedy jedna ręka ćwiczy
drugą niesprawną w ruchach wyprostu w
drugą niesprawną w ruchach wyprostu w
stawie promieniowo-nadgarstkowym,
stawie promieniowo-nadgarstkowym,
stawach śródręczno – palcowych,
stawach śródręczno – palcowych,
międzypaliczkowych palców II-V i kciuka.
międzypaliczkowych palców II-V i kciuka.
Ćwiczenia wspomagane pośrednie – są
Ćwiczenia wspomagane pośrednie – są
najczęściej wykonywane przy
najczęściej wykonywane przy
wykorzystaniu systemu bloczkowego,
wykorzystaniu systemu bloczkowego,
który pozwala na działania bardziej
który pozwala na działania bardziej
wszechstronne i precyzyjne choć należy
wszechstronne i precyzyjne choć należy
powiedzieć, że ta forma terapii bardziej
powiedzieć, że ta forma terapii bardziej
angażuje czasowo fizjoterapeutę, który
angażuje czasowo fizjoterapeutę, który
musi pomóc pacjentowi założyć
musi pomóc pacjentowi założyć
odpowiednie oprzyrządowanie. Powinien
odpowiednie oprzyrządowanie. Powinien
on także kontrolować jakość
on także kontrolować jakość
wykonywanych ćwiczeń przynajmniej w
wykonywanych ćwiczeń przynajmniej w
początkowym okresie ich powadzenia.
początkowym okresie ich powadzenia.
Te ćwiczenia najczęściej wykonuje się u
Te ćwiczenia najczęściej wykonuje się u
pacjentów przewlekle chorych, u których
pacjentów przewlekle chorych, u których
proces chorobowy spowodował trwałe
proces chorobowy spowodował trwałe
zmiany. Ten rodzaj terapii ma także inne
zmiany. Ten rodzaj terapii ma także inne
bardzo istotne uzasadnienie do jej
bardzo istotne uzasadnienie do jej
stosowania o ile pacjent może i chce czynnie
stosowania o ile pacjent może i chce czynnie
współpracować w poprawie wskaźników
współpracować w poprawie wskaźników
swego stanu zdrowia. Odnosząc je do
swego stanu zdrowia. Odnosząc je do
świadomości, można korzystnie wpływać na
świadomości, można korzystnie wpływać na
stan psychiczny chorego, który czuje się
stan psychiczny chorego, który czuje się
współodpowiedzialny przynajmniej za tę
współodpowiedzialny przynajmniej za tę
część usprawniania.
część usprawniania.
Wskazania do stosowania ćwiczeń
Wskazania do stosowania ćwiczeń
czynnych:
czynnych:
* poprawa trofiki poprzez zwiększenie
* poprawa trofiki poprzez zwiększenie
efektywności działania „pompy
efektywności działania „pompy
mięśniowej”
mięśniowej”
* utrzymanie zakresów ruchów w
* utrzymanie zakresów ruchów w
stawach
stawach
* zapobieganie niekorzystnym zmianom
* zapobieganie niekorzystnym zmianom
wynikającym z bezruchu
wynikającym z bezruchu
* wydłużenie w czasie oddziaływania
* wydłużenie w czasie oddziaływania
terapeutycznego u pacjentów z pełną
terapeutycznego u pacjentów z pełną
świadomością mogących ćwiczyć
świadomością mogących ćwiczyć
samodzielnie
samodzielnie
Minusem tej formy ćwiczeń jest to,
Minusem tej formy ćwiczeń jest to,
że ruch jest w nich prowadzony w
że ruch jest w nich prowadzony w
pełnym zakresie. Wynika to z
pełnym zakresie. Wynika to z
niedoskonałości systemu
niedoskonałości systemu
bloczkowego w działaniach
bloczkowego w działaniach
pośrednich albo z obawy przed
pośrednich albo z obawy przed
bólem w ćwiczeniach bezpośrednich.
bólem w ćwiczeniach bezpośrednich.
Ćwiczenia czynne
Ćwiczenia czynne
oporowe
oporowe
–
–
od tej grupy ćwiczeń w znacznej
od tej grupy ćwiczeń w znacznej
mierze należy efekt końcowy leczniczy
mierze należy efekt końcowy leczniczy
wyrażony powrotem funkcji. Siła mięśni
wyrażony powrotem funkcji. Siła mięśni
zbliża się do granicy normy albo ją
zbliża się do granicy normy albo ją
osiąga. Są to ćwiczenia o charakterze
osiąga. Są to ćwiczenia o charakterze
miejscowym. Ćwiczenia czynne oporowe
miejscowym. Ćwiczenia czynne oporowe
to nic innego jak tylko ćwiczenia czynne
to nic innego jak tylko ćwiczenia czynne
wolne z dodatkowym, odpowiednio
wolne z dodatkowym, odpowiednio
dawkowanym oporem zewnętrznym.
dawkowanym oporem zewnętrznym.
Wskazania do prowadzenia ćwiczeń
Wskazania do prowadzenia ćwiczeń
czynnych oporowych:
czynnych oporowych:
* doprowadzenie do normy wskaźników siły
* doprowadzenie do normy wskaźników siły
mięśniowej albo zmniejszenie do minimum
mięśniowej albo zmniejszenie do minimum
osłabienia mięśni w niewydolnych w tym
osłabienia mięśni w niewydolnych w tym
względzie zespołach dynamicznych.
względzie zespołach dynamicznych.
* opóźnienie efektywności procesów
* opóźnienie efektywności procesów
patologicznych wywołujących osłabienie
patologicznych wywołujących osłabienie
mięśni
mięśni
* uzyskanie kompensacyjnych przerostów
* uzyskanie kompensacyjnych przerostów
siły w nie objętych procesem chorobowym
siły w nie objętych procesem chorobowym
grupach mięśni
grupach mięśni
* uzyskanie przerzutów napięć
* uzyskanie przerzutów napięć
mięśniowych do części ciała znajdujących
mięśniowych do części ciała znajdujących
się czasowo ze względów leczniczych w
się czasowo ze względów leczniczych w
unieruchomieniu
unieruchomieniu
* uzyskanie oprawy w koordynacji
* uzyskanie oprawy w koordynacji
nerwowo-mięśniowej
nerwowo-mięśniowej
* poprawa tzw. Wytrzymałości miejscowej
* poprawa tzw. Wytrzymałości miejscowej
ćwiczonych mięśni co zwiększa możliwość
ćwiczonych mięśni co zwiększa możliwość
wykonywania zadań ruchowych w czasie
wykonywania zadań ruchowych w czasie
*poprawa samopoczucia psychicznego
*poprawa samopoczucia psychicznego
pacjentów
pacjentów
Opór można dozować poprzez:
Opór można dozować poprzez:
* ręce terapeuty, nie jest wtedy
* ręce terapeuty, nie jest wtedy
konieczne określanie wielkości siły za
konieczne określanie wielkości siły za
pomocą dynamometrów. Opór dozuje
pomocą dynamometrów. Opór dozuje
sie ręcznie, stosownie do możliwości
sie ręcznie, stosownie do możliwości
pacjenta i ze zmiennym nasileniem w
pacjenta i ze zmiennym nasileniem w
różnych przedziałach zakresu ruchu.
różnych przedziałach zakresu ruchu.
* obciążenie bezpośrednie, polega na
* obciążenie bezpośrednie, polega na
mocowaniu w odpowiednich miejscach
mocowaniu w odpowiednich miejscach
ciała obciążeń o znanej wielkości i w
ciała obciążeń o znanej wielkości i w
różny sposób. Wykorzystać do tego
różny sposób. Wykorzystać do tego
można specjalne woreczki albo
można specjalne woreczki albo
przylepce. Lecz przedtem należy określić
przylepce. Lecz przedtem należy określić
długość ramienia dźwigni, na której jest
długość ramienia dźwigni, na której jest
położona siła.
położona siła.
* obciążenie pośrednie przez
* obciążenie pośrednie przez
wykorzystanie systemu bloczkowego
wykorzystanie systemu bloczkowego
* prowadzenie ćwiczeń oporowych na
* prowadzenie ćwiczeń oporowych na
urządzeniach specjalnych. należą do nich
urządzeniach specjalnych. należą do nich
siłownie typu: „Atlas” czy „Herkules”. Za
siłownie typu: „Atlas” czy „Herkules”. Za
pomocą tych urządzeń można zwiększać
pomocą tych urządzeń można zwiększać
siłę nawet w małych grupach
siłę nawet w małych grupach
mięśniowych.
mięśniowych.
* wielkość oporu w poszczególnych
* wielkość oporu w poszczególnych
fazach ruchu musi być zmienna i tak
fazach ruchu musi być zmienna i tak
dobrana, by nie zaburzała koordynacji
dobrana, by nie zaburzała koordynacji
wyrażonej jego płynnością
wyrażonej jego płynnością
* im większy opór, tym mniejsza liczba
* im większy opór, tym mniejsza liczba
powtórzeń i odwrotnie. Zasada ta określa
powtórzeń i odwrotnie. Zasada ta określa
zależność, która zachodzi między siłą a
zależność, która zachodzi między siłą a
wytrzymałością, przy czym obie te
wytrzymałością, przy czym obie te
zdolności kondycyjne kształtowane są za
zdolności kondycyjne kształtowane są za
pomocą ćwiczeń oporowych
pomocą ćwiczeń oporowych
* ciężar użyty w charakterze oporu
* ciężar użyty w charakterze oporu
poprzez system bloczków i linek musi być
poprzez system bloczków i linek musi być
odprowadzony poza powierzchnie
odprowadzony poza powierzchnie
stanowiska, na którym znajduje sie
stanowiska, na którym znajduje sie
pacjent.
pacjent.
Krótkie ćwiczenia
Krótkie ćwiczenia
izometryczne
izometryczne
–
–
metodyka tych ćwiczeń przedstawia sie
metodyka tych ćwiczeń przedstawia sie
następująco:
następująco:
* opór – submaksymalny (ok. 90% maksymalnych
* opór – submaksymalny (ok. 90% maksymalnych
możliwości siłowych mięśnia)
możliwości siłowych mięśnia)
* czas trwania napięcia mięśnia 5 – 6 s.
* czas trwania napięcia mięśnia 5 – 6 s.
* czas przerwy między napięciami 5 – 10 s.
* czas przerwy między napięciami 5 – 10 s.
* liczba powtórzeń dziennie: jedna seria z 10
* liczba powtórzeń dziennie: jedna seria z 10
powtórzeniami. W miarę przyrostu siły liczba serii
powtórzeniami. W miarę przyrostu siły liczba serii
może stopniowo być zwiększona do 3 w ciągu dnia
może stopniowo być zwiększona do 3 w ciągu dnia
* liczba dni treningowych w tygodniu – 5
* liczba dni treningowych w tygodniu – 5
* każde napięcie ćwiczonych mięśni w serii winno
* każde napięcie ćwiczonych mięśni w serii winno
być poprzedzone pełnym rozgięciem ćwiczonego
być poprzedzone pełnym rozgięciem ćwiczonego
zespołu dynamicznego
zespołu dynamicznego
Krótkie ćwiczenia izometryczne są
Krótkie ćwiczenia izometryczne są
bardzo użyteczne w przypadkach, w
bardzo użyteczne w przypadkach, w
których warunkiem uzyskania
których warunkiem uzyskania
pozytywnego wyniku leczenia jest
pozytywnego wyniku leczenia jest
unieruchomienie. Jeżeli istnieje
unieruchomienie. Jeżeli istnieje
możliwość prowadzenia ćwiczeń to
możliwość prowadzenia ćwiczeń to
takie działanie skutecznie zapobiega
takie działanie skutecznie zapobiega
prostym zanikom z nieczynności.
prostym zanikom z nieczynności.
ćwiczenia bierne
ćwiczenia bierne
–
–
to ćwiczenia wykonywane przez
to ćwiczenia wykonywane przez
kinezyterapeutę bez współudziału pacjenta.
kinezyterapeutę bez współudziału pacjenta.
Zasadniczym celem tych ćwiczeń jest zmiana
Zasadniczym celem tych ćwiczeń jest zmiana
ruchu biernego na czynny. Fizjologicznie –
ruchu biernego na czynny. Fizjologicznie –
znaczenie ćwiczeń biernych – polega na
znaczenie ćwiczeń biernych – polega na
wspomaganiu działania mechanizmu tzw. „pompy
wspomaganiu działania mechanizmu tzw. „pompy
mięśniowej”. Ćwiczenia bierne zapobiegają
mięśniowej”. Ćwiczenia bierne zapobiegają
zesztywnieniom stawowym, obrzękom
zesztywnieniom stawowym, obrzękom
zastoinowym, pośrednio odleżynom i wielu innym
zastoinowym, pośrednio odleżynom i wielu innym
niekorzystnym zagrożeniom wynikającym z
niekorzystnym zagrożeniom wynikającym z
procesu chorobowego.
procesu chorobowego.
Pozytywne działanie ćwiczeń biernych
Pozytywne działanie ćwiczeń biernych
wyraża się przede wszystkim w utrzymaniu
wyraża się przede wszystkim w utrzymaniu
naturalnej długości i elastyczności mięśni.
naturalnej długości i elastyczności mięśni.
Dopuszczenie do utrwalania niekorzystnych
Dopuszczenie do utrwalania niekorzystnych
ograniczeń ruchu w stawie czy zespole
ograniczeń ruchu w stawie czy zespole
stawowym z reguły prowadzi do patologii w
stawowym z reguły prowadzi do patologii w
chrząstkach stawowych i nasadach
chrząstkach stawowych i nasadach
stawowych kości typu odwapnień bądź
stawowych kości typu odwapnień bądź
powstawania narośli kostnych.
powstawania narośli kostnych.
Podstawowym zadaniem ćwiczeń biernych ze
Podstawowym zadaniem ćwiczeń biernych ze
względu na użyteczność w kinezyterapii jest
względu na użyteczność w kinezyterapii jest
oddziaływanie na ośrodkowy układ nerwowy
oddziaływanie na ośrodkowy układ nerwowy
przez udrażnianie szlaków torowania
przez udrażnianie szlaków torowania
głównie proprioceptywnego zw czuciem
głównie proprioceptywnego zw czuciem
głębokim.
głębokim.
Uzyskuje się je albo przez docisk na
Uzyskuje się je albo przez docisk na
powierzchnie stawowe w trakcie
powierzchnie stawowe w trakcie
wykonywania ćwiczeń, albo przez pełne
wykonywania ćwiczeń, albo przez pełne
rozciągnięcie mięśnia w obrębie stawu, w
rozciągnięcie mięśnia w obrębie stawu, w
okolicy którego znajdują się jego
okolicy którego znajdują się jego
przyczepy.
przyczepy.
Niewątpliwie ćwiczenia bierne korzystnie
Niewątpliwie ćwiczenia bierne korzystnie
wpływają na sferę czucia
wpływają na sferę czucia
powierzchownego, które uaktywnia się na
powierzchownego, które uaktywnia się na
drodze drażnienia eksteroreceptorze
drodze drażnienia eksteroreceptorze
skóry pacjenta poprzez jej kontakt z ręką
skóry pacjenta poprzez jej kontakt z ręką
terapeuty prowadzącej ruch bierny.
terapeuty prowadzącej ruch bierny.
Wskazania do ćwiczeń biernych:
Wskazania do ćwiczeń biernych:
* porażenia i niedowłady mięśni
* porażenia i niedowłady mięśni
szkieletowych
szkieletowych
* zwiększone patologicznie napięcie
* zwiększone patologicznie napięcie
mięśniowe inaczej napięcie spastyczne
mięśniowe inaczej napięcie spastyczne
* nie utrwalone ograniczenia ruchomości w
* nie utrwalone ograniczenia ruchomości w
stawach
stawach
* zła trofika tkanek miękkich w częściach
* zła trofika tkanek miękkich w częściach
narządu ruchu objętych procesem
narządu ruchu objętych procesem
patologicznym
patologicznym
* potrzeba utrzymania odpowiedniej długości
* potrzeba utrzymania odpowiedniej długości
i elastyczności w mięśniach szkieletowych
i elastyczności w mięśniach szkieletowych
Przeciwwskazania:
Przeciwwskazania:
* stany pourazowe po złamaniach kości
* stany pourazowe po złamaniach kości
długich z niepełnym zrostem
długich z niepełnym zrostem
* stany zapalne stawów różnego
* stany zapalne stawów różnego
pochodzenia
pochodzenia
* stany po zwichnięciu i innych urazach
* stany po zwichnięciu i innych urazach
stawowych i okołostawowych
stawowych i okołostawowych
* występowanie bólu podczas ćwiczenia
* występowanie bólu podczas ćwiczenia
Metodyka ćwiczeń biernych:
Metodyka ćwiczeń biernych:
* ruch powadzony jest za pomocą sił
* ruch powadzony jest za pomocą sił
zewnętrznych, głównie przez rękę
zewnętrznych, głównie przez rękę
terapeuty
terapeuty
* pozycja wyjściowa pacjenta jest taka
* pozycja wyjściowa pacjenta jest taka
jak podczas testowania siły odpowiednich
jak podczas testowania siły odpowiednich
zespołów mięśniowych na stopień 0 i 1
zespołów mięśniowych na stopień 0 i 1
* stabilizacja właściwego odcinka
* stabilizacja właściwego odcinka
narządu ruchu ma zapewnić
narządu ruchu ma zapewnić
wykonywanie ruchu biernego tylko w
wykonywanie ruchu biernego tylko w
obrębie mobilizowanego stawu
obrębie mobilizowanego stawu
* odciążenie lub chwyt ćwiczonej części ciała
* odciążenie lub chwyt ćwiczonej części ciała
musi być wygodny dla pacjenta, pewny a
musi być wygodny dla pacjenta, pewny a
przez to bezpieczny
przez to bezpieczny
* ruch należy prowadzić w pełnym,
* ruch należy prowadzić w pełnym,
biernym, fizjologicznym zakresie zgodnie z
biernym, fizjologicznym zakresie zgodnie z
normą dla danego stawu
normą dla danego stawu
* liczba powtórzeń w jednej płaszczyźnie i
* liczba powtórzeń w jednej płaszczyźnie i
serii 30 – 50
serii 30 – 50
* ćwiczenia w ciągu dnia należy prowadzić
* ćwiczenia w ciągu dnia należy prowadzić
od 1 do 3 serii. Obowiązuje zasada, że przy
od 1 do 3 serii. Obowiązuje zasada, że przy
większym nasileniu działania czynnika
większym nasileniu działania czynnika
patologicznego i rozleglejszych w związku z
patologicznego i rozleglejszych w związku z
tym działaniach stosuje się większą dawkę
tym działaniach stosuje się większą dawkę
ćwiczeń
ćwiczeń
ćwiczenia bierne
ćwiczenia bierne
redresyjne
redresyjne
–
–
jest to inwazyjna forma terapii, często
jest to inwazyjna forma terapii, często
wystarczająca do osiągnięcia zamierzonych
wystarczająca do osiągnięcia zamierzonych
efektów. Do celów ćwiczeń redresyjnych
efektów. Do celów ćwiczeń redresyjnych
zaliczymy: uzyskanie pełnej biernej
zaliczymy: uzyskanie pełnej biernej
ruchomości w ćwiczonym stawie, poprawa
ruchomości w ćwiczonym stawie, poprawa
ruchomości w możliwym do wyćwiczenia
ruchomości w możliwym do wyćwiczenia
zakresie po to, by częściowo odzyskać
zakresie po to, by częściowo odzyskać
utracone możliwości funkcjonalne albo jako
utracone możliwości funkcjonalne albo jako
przygotowanie stawu do rekonstrukcyjnego
przygotowanie stawu do rekonstrukcyjnego
zabiegu chirurgicznego.
zabiegu chirurgicznego.
Wskazania do ćwiczeń redresyjnych:
Wskazania do ćwiczeń redresyjnych:
* likwidacja określonych ograniczeń
* likwidacja określonych ograniczeń
ruchu w stawach
ruchu w stawach
Metodyka ćwiczeń redresyjnych:
Metodyka ćwiczeń redresyjnych:
* przy zwiększonej wrażliwości pacjenta na ból
* przy zwiększonej wrażliwości pacjenta na ból
trzeba podać dostatecznie wcześnie przed
trzeba podać dostatecznie wcześnie przed
ćwiczeniami odpowiedni lek przeciwbólowy
ćwiczeniami odpowiedni lek przeciwbólowy
* stabilizacja odcinka bliższego ćwiczonej
* stabilizacja odcinka bliższego ćwiczonej
kończyny odgrywa w tych działaniach ogromna
kończyny odgrywa w tych działaniach ogromna
rolę. Musi być bardzo pewna, tzn. Powinna
rolę. Musi być bardzo pewna, tzn. Powinna
wykluczać dodatkowe, nieprzewidziane ruchy
wykluczać dodatkowe, nieprzewidziane ruchy
wynikające z chęci ucieczki przed bólem
wynikające z chęci ucieczki przed bólem
* chwyt którym terapeuta prowadzi ćwiczony
* chwyt którym terapeuta prowadzi ćwiczony
ruch bierny musi być pewny, przy czym
ruch bierny musi być pewny, przy czym
kontakt jego ręki z ćwiczona częścią ciała
kontakt jego ręki z ćwiczona częścią ciała
powinien rozciągać się na jak największej
powinien rozciągać się na jak największej
powierzchni.
powierzchni.
* ćwiczony ruch powinien być w zasadzie
* ćwiczony ruch powinien być w zasadzie
jednopłaszczyznowy
jednopłaszczyznowy
* podczas wykonywania ćwiczeń redresyjnych
* podczas wykonywania ćwiczeń redresyjnych
wskazane jest „odciąganie” powierzchni
wskazane jest „odciąganie” powierzchni
stawowych, w wielu przypadkach może to
stawowych, w wielu przypadkach może to
zmniejszyć odczucia bólowe
zmniejszyć odczucia bólowe
tempo wykonywania ćwiczeń powinno być
tempo wykonywania ćwiczeń powinno być
bardzo wolne, pozwalające choremu na
bardzo wolne, pozwalające choremu na
adaptację z bólem
adaptację z bólem
* odprowadzenie ruchu z pozycji końcowej
* odprowadzenie ruchu z pozycji końcowej
bardzo wolne
bardzo wolne
* przerwy między kolejnymi powtórzeniami
* przerwy między kolejnymi powtórzeniami
ruchów redresujących należy wykorzystać na
ruchów redresujących należy wykorzystać na
rozluźnienie mięśni
rozluźnienie mięśni
* po ćwiczeniu obowiązuje terapeutę
* po ćwiczeniu obowiązuje terapeutę
obserwacja reakcji miejscowej
obserwacja reakcji miejscowej
(zaczerwienienie, zwiększenie
(zaczerwienienie, zwiększenie
temperatury ciała, wystąpienie obrzęku)
temperatury ciała, wystąpienie obrzęku)
* ćwiczenia redresyjne należy kończyć
* ćwiczenia redresyjne należy kończyć
serią ćwiczeń czynnych w odciążeniu w
serią ćwiczeń czynnych w odciążeniu w
szybkim tempie, aby utrwalić efekt
szybkim tempie, aby utrwalić efekt
redresji
redresji
ćwiczenia czynno –
ćwiczenia czynno –
bierne
bierne
ruch prowadzony jest biernie a zadaniem
ruch prowadzony jest biernie a zadaniem
które się stawia pacjentowi jest czynne
które się stawia pacjentowi jest czynne
rozluźnienie mięśni w tej części narządu
rozluźnienie mięśni w tej części narządu
ruchu która jest ćwiczona. Kluczem do
ruchu która jest ćwiczona. Kluczem do
uzyskania żądanych efektów
uzyskania żądanych efektów
terapeutycznych jest właściwa współpraca
terapeutycznych jest właściwa współpraca
pacjenta z terapeutą. Przy prawidłowo
pacjenta z terapeutą. Przy prawidłowo
wykonywanych ćwiczeniach zakres ruchów
wykonywanych ćwiczeniach zakres ruchów
z dnia na dzień powinien wzrastać.
z dnia na dzień powinien wzrastać.
Wskazania do ćwiczeń czynno – biernych:
Wskazania do ćwiczeń czynno – biernych:
stany po chirurgicznych zabiegach
stany po chirurgicznych zabiegach
rekonstrukcyjnych w narządzie ruchu
rekonstrukcyjnych w narządzie ruchu
choroby reumatoidalne
choroby reumatoidalne
unieruchomienie kończyny za pomocą
unieruchomienie kończyny za pomocą
wyciągów redresyjnych
wyciągów redresyjnych
stany strofiki tkankowej
stany strofiki tkankowej
demineralizacja kości
demineralizacja kości
Przeciwwskazania do ćwiczeń czynno –
Przeciwwskazania do ćwiczeń czynno –
biernych:
biernych:
czynne procesy zapalne w obrębie
czynne procesy zapalne w obrębie
stawów
stawów
świeże blizny pooperacyjne lub inne rany
świeże blizny pooperacyjne lub inne rany
stany wymagające bezwarunkowego
stany wymagające bezwarunkowego
unieruchomienia, takie jak po
unieruchomienia, takie jak po
zwichnięciach czy złamaniach
zwichnięciach czy złamaniach
Metodyka ćwiczeń czynno – biernych:
Metodyka ćwiczeń czynno – biernych:
ruch prowadzi się w niepełnym zakresie, a
ruch prowadzi się w niepełnym zakresie, a
jego wartości graniczne wyznaczają
jego wartości graniczne wyznaczają
odczucia bólowe. Wykonując ten rodzaj
odczucia bólowe. Wykonując ten rodzaj
ćwiczeń należy doprowadzić ruch do
ćwiczeń należy doprowadzić ruch do
granicy bólu i bardzo powoli próbować ja
granicy bólu i bardzo powoli próbować ja
przekroczyć
przekroczyć
tempo ćwiczeń bardzo wolne
tempo ćwiczeń bardzo wolne
liczba powtórzeń ćwiczenia 10 -15 w jednej
liczba powtórzeń ćwiczenia 10 -15 w jednej
serii. Przerwy między seriami 2 – 3
serii. Przerwy między seriami 2 – 3
minutowe, należy je wykorzystać na
minutowe, należy je wykorzystać na
rozluźnienie ćwiczonych mięśni
rozluźnienie ćwiczonych mięśni
ćwiczenia należy prowadzić przy
ćwiczenia należy prowadzić przy
wspomaganiu ich środkami fizykoterapii,
wspomaganiu ich środkami fizykoterapii,
obniżającymi napięcie mięśniowe, a często
obniżającymi napięcie mięśniowe, a często
pod osłoną leków przeciwbólowych.
pod osłoną leków przeciwbólowych.
ćwiczenia relaksacyjne
ćwiczenia relaksacyjne
.Relaksacja to proces dochodzenia
.Relaksacja to proces dochodzenia
narządów organizmu ludzkiego do stanu
narządów organizmu ludzkiego do stanu
równowagi. Obszar działania ćwiczeń
równowagi. Obszar działania ćwiczeń
relaksacyjnych jest bardzo rozległy.
relaksacyjnych jest bardzo rozległy.
Relaksacja nie zajmuje sie tylko
Relaksacja nie zajmuje sie tylko
patologicznymi zmianami w tkankach i
patologicznymi zmianami w tkankach i
narządach organizmu, ale wkracza
narządach organizmu, ale wkracza
także w sferę psychiki.
także w sferę psychiki.
Ćwiczenia relaksacyjne można podzielić
Ćwiczenia relaksacyjne można podzielić
na 2 grupy:
na 2 grupy:
ćwiczenia relaksacyjno – koncentrujące,
ćwiczenia relaksacyjno – koncentrujące,
z których jedne służą bardziej
z których jedne służą bardziej
profilaktyce niż terapii schorzeń
profilaktyce niż terapii schorzeń
odpowiednie ćwiczenia, które mają na
odpowiednie ćwiczenia, które mają na
celu jak najszybsze osiągnięcie
celu jak najszybsze osiągnięcie
równowagi po wysiłkach fizycznych
równowagi po wysiłkach fizycznych
Skuteczność ćwiczeń relaksacyjnych
Skuteczność ćwiczeń relaksacyjnych
oceniana jest samopoczuciem pacjenta
oceniana jest samopoczuciem pacjenta
i stanem napięcia mięśni
i stanem napięcia mięśni
szkieletowych za pośrednictwem
szkieletowych za pośrednictwem
dotyku. Dobór właściwej pozycji
dotyku. Dobór właściwej pozycji
wyjściowej ćwiczonego jest
wyjściowej ćwiczonego jest
podstawowym wymogiem, przy czym
podstawowym wymogiem, przy czym
najlepsze są pozycje leżące ze względu
najlepsze są pozycje leżące ze względu
na dobre podparcie całego ciała
na dobre podparcie całego ciała
propozycje kilku z nich:
propozycje kilku z nich:
leżąc na twardym podłożu z kończynami górnymi i
leżąc na twardym podłożu z kończynami górnymi i
dolnymi ustawionymi w niewielkim odwiedzeniu. Stawy
dolnymi ustawionymi w niewielkim odwiedzeniu. Stawy
kolanowe ugięte. Naturalne krzywizny ciała podparte
kolanowe ugięte. Naturalne krzywizny ciała podparte
małymi poduszkami dają poczucie wygody. Pozwala na
małymi poduszkami dają poczucie wygody. Pozwala na
pełne rozluźnienie mięśni.
pełne rozluźnienie mięśni.
Pozycja leżąc na boku prawym. Kończyny górna i dolna
Pozycja leżąc na boku prawym. Kończyny górna i dolna
lewa podparte i odciążone na poduszkach, tułów
lewa podparte i odciążone na poduszkach, tułów
ustawiony tak, by nie powodować ucisku na okolicę
ustawiony tak, by nie powodować ucisku na okolicę
serca. Głowa spoczywa na poduszce i nie może być
serca. Głowa spoczywa na poduszce i nie może być
uniesiona za wysoko
uniesiona za wysoko
pozycja „pół leżąc – pół siedząc”. Głowa, okolica
pozycja „pół leżąc – pół siedząc”. Głowa, okolica
stawów kolanowych, stóp i kończyny górne podparte na
stawów kolanowych, stóp i kończyny górne podparte na
podwieszkach. Oddychanie torem piersiowym jest w
podwieszkach. Oddychanie torem piersiowym jest w
takiej pozycji łatwiejsze, ponieważ mniejsza masa
takiej pozycji łatwiejsze, ponieważ mniejsza masa
uciska na okolicę pleców
uciska na okolicę pleców
Wskazania do ćwiczeń
Wskazania do ćwiczeń
relaksacyjnych:
relaksacyjnych:
wszystkie stany wymagające
wszystkie stany wymagające
czynnego odpoczynku:
czynnego odpoczynku:
- ogólnego
- ogólnego
- miejscowego
- miejscowego
Wskazówki metodyczne:
Wskazówki metodyczne:
początkowe zajęcia należy poświęcić na
początkowe zajęcia należy poświęcić na
naukę przyjmowania właściwych pozycji
naukę przyjmowania właściwych pozycji
wyjściowych
wyjściowych
po opanowaniu odpowiednich ułożeń
po opanowaniu odpowiednich ułożeń
przechodzi się do nauki prawidłowych
przechodzi się do nauki prawidłowych
ruchów. Oparte sa one na prostych
ruchów. Oparte sa one na prostych
koordynacyjnie czynnościach,
koordynacyjnie czynnościach,
naprzemiennych napięciach i
naprzemiennych napięciach i
rozluźnieniach żądanych grup
rozluźnieniach żądanych grup
mięśniowych
mięśniowych
działanie ćwiczeń powinno się
działanie ćwiczeń powinno się
wspomagać środkami fizykoterapii
wspomagać środkami fizykoterapii
ćwiczenia synergistyczne
ćwiczenia synergistyczne
–
–
synergia polega na dostosowawczej zmianie
synergia polega na dostosowawczej zmianie
napięcia w grupie agonistów podczas
napięcia w grupie agonistów podczas
wykonywania ruchu w zależności od różnej
wykonywania ruchu w zależności od różnej
wielkości oporów zewnętrznych. Współpraca
wielkości oporów zewnętrznych. Współpraca
różnych grup mięśni nie przebiega z
różnych grup mięśni nie przebiega z
jednakowym nasileniem w czasie. Wyróżniamy
jednakowym nasileniem w czasie. Wyróżniamy
następujące rodzaje synergizmów:
następujące rodzaje synergizmów:
bezwzględne – są to wrodzone i utrwalone w
bezwzględne – są to wrodzone i utrwalone w
procesie filogenezy reakcje neuromięśniowe
procesie filogenezy reakcje neuromięśniowe
występujące u każdego osobnika już w
występujące u każdego osobnika już w
momencie urodzenia. To m.in. odruch ssania.
momencie urodzenia. To m.in. odruch ssania.
Do najbardziej znanych w narządzie ruchu należą:
Do najbardziej znanych w narządzie ruchu należą:
- w obrębie tułowia. Skłon głowy i szyi w przód z
- w obrębie tułowia. Skłon głowy i szyi w przód z
oporem w pozycji leżąc tyłem powoduje napięcie
oporem w pozycji leżąc tyłem powoduje napięcie
mięśnia prostego brzucha
mięśnia prostego brzucha
- skłon głowy i szyi w tył z oporem w pozycji
- skłon głowy i szyi w tył z oporem w pozycji
leżąc przodem wywołuje napięcie mięśni
leżąc przodem wywołuje napięcie mięśni
pośladkowych wielkich
pośladkowych wielkich
- w obrębie kończyn górnych. Wyprost w stawie
- w obrębie kończyn górnych. Wyprost w stawie
pomieniowo-nadgarstkowym z oporem w pozycji
pomieniowo-nadgarstkowym z oporem w pozycji
nawrócenia przedramienia, powoduje napięcie
nawrócenia przedramienia, powoduje napięcie
mięśnia trójgłowego ramienia
mięśnia trójgłowego ramienia
- w obrębie kończyn dolnych. Wyprost stopy z
- w obrębie kończyn dolnych. Wyprost stopy z
oporem w stawie skokowo-goleniowym
oporem w stawie skokowo-goleniowym
powoduje napięcia mięśnia czwoogłowego uda
powoduje napięcia mięśnia czwoogłowego uda
Synergia względna – cechą
Synergia względna – cechą
charakterystyczna jest fakt iż są one
charakterystyczna jest fakt iż są one
osobniczo różne. Tzn. U jednego pacjenta
osobniczo różne. Tzn. U jednego pacjenta
lepszy efekt napięciowej daje aktywizacja
lepszy efekt napięciowej daje aktywizacja
jakiejś odległej terytorialnie grupy
jakiejś odległej terytorialnie grupy
mięśniowej, a u drugiego identyczny cel
mięśniowej, a u drugiego identyczny cel
osiąga się dzięki aktywizacji innej. Bardzo
osiąga się dzięki aktywizacji innej. Bardzo
istotnymi sa tu badania
istotnymi sa tu badania
elektromiograficzne, które określają
elektromiograficzne, które określają
wielkość potencjałów elektrycznych
wielkość potencjałów elektrycznych
występujących w pracujących zespołach
występujących w pracujących zespołach
mięśniowych.
mięśniowych.
Za pomocą omawianej grupy ćwiczeń nie
Za pomocą omawianej grupy ćwiczeń nie
można osiągnąć efektu wzmacniania
można osiągnąć efektu wzmacniania
mięśni. Pomagają one jedynie opóźnić
mięśni. Pomagają one jedynie opóźnić
występowanie prostych zaników z
występowanie prostych zaników z
nieczynności
nieczynności
Wskazania do stosowania ćwiczeń
Wskazania do stosowania ćwiczeń
synergistycznych: planowane z
synergistycznych: planowane z
różnych względów unieruchomienie
różnych względów unieruchomienie
części ciała, w dalszym procesie
części ciała, w dalszym procesie
leczenia. Pozwala to na wykonanie
leczenia. Pozwala to na wykonanie
odpowiednich niezbędnych działań
odpowiednich niezbędnych działań
przygotowawczych.
przygotowawczych.
Wskazania metodyczne:
Wskazania metodyczne:
zmiana co 10 dni ruchu który
zmiana co 10 dni ruchu który
wywołuje przerzut pobudzenia w
wywołuje przerzut pobudzenia w
żądane miejsce narządu ruchu
żądane miejsce narządu ruchu
ruchy stymulujące odpowiednie
ruchy stymulujące odpowiednie
napięcie mięśniowe muszą być
napięcie mięśniowe muszą być
wykonywane w pełnym czynnym
wykonywane w pełnym czynnym
zakresie i przeciw odpowiedniemu
zakresie i przeciw odpowiedniemu
oporowi
oporowi
ćwiczenia czynności
ćwiczenia czynności
samoobsługi
samoobsługi
ćwiczenia te obejmują wszystkie
ćwiczenia te obejmują wszystkie
czynności dnia codziennego:
czynności dnia codziennego:
czytanie książek, palenie
czytanie książek, palenie
papierosów, ogladanie telewizji.
papierosów, ogladanie telewizji.
Stopień opanowania przez chorego
Stopień opanowania przez chorego
czynności z zakresu samoobsługi jest
czynności z zakresu samoobsługi jest
najlepszym miernikiem postępów
najlepszym miernikiem postępów
terapii.
terapii.
Wykonywane testy czynnościowe:
Wykonywane testy czynnościowe:
umiejętność wykonywania różnych
umiejętność wykonywania różnych
chwytów z uwzględnieniem ich podziału
chwytów z uwzględnieniem ich podziału
z zakresu higieny osobistej
z zakresu higieny osobistej
związanych ze spożywaniem posiłków
związanych ze spożywaniem posiłków
związanych z ubieraniem się i
związanych z ubieraniem się i
rozbieraniem
rozbieraniem
specjalnych – związanych z nauką u
specjalnych – związanych z nauką u
dzieci i młodzieży szkolnej.
dzieci i młodzieży szkolnej.
Podczas badania należy na podstawie
Podczas badania należy na podstawie
diagnozy ustalić czy zmiany patologiczne
diagnozy ustalić czy zmiany patologiczne
maja charakter trwały czy tez można
maja charakter trwały czy tez można
liczyć na pełny powrót do sprawności.
liczyć na pełny powrót do sprawności.
W pierwszym przypadku trzeba oprzeć o
W pierwszym przypadku trzeba oprzeć o
różnego rodzaju ortezy, aparaty i ruchy
różnego rodzaju ortezy, aparaty i ruchy
„trickowe” co może pozwolić na choćby
„trickowe” co może pozwolić na choćby
częściowe odzyskanie utraconych
częściowe odzyskanie utraconych
sprawności. Istotna pozycja postępowania
sprawności. Istotna pozycja postępowania
jest adaptacja przedmiotów codziennego
jest adaptacja przedmiotów codziennego
użytku do aktualnych, funkcjonalnych
użytku do aktualnych, funkcjonalnych
możliwości pacjenta.
możliwości pacjenta.
W drugim przypadku kiedy rozpoznanie
W drugim przypadku kiedy rozpoznanie
pozwala prognozować pełny powrót
pozwala prognozować pełny powrót
możliwości funkcjonalnych procedura
możliwości funkcjonalnych procedura
jest o wiele prostsza. Wystarczają na
jest o wiele prostsza. Wystarczają na
ogół osobiste rzeczy pacjenta które
ogół osobiste rzeczy pacjenta które
czasowo przy pomocy bardzo prostych
czasowo przy pomocy bardzo prostych
środków można zmodyfikować w
środków można zmodyfikować w
zależności od potrzeb.
zależności od potrzeb.