Podstawowe pojęcia
ekonomii
Plan wykładu
• Historia dyscypliny naukowej
Historia dyscypliny
naukowej
Ad
3)
Określenie
„ekonomia” pojawiło się
poraz
pierwszy
w starożytnej Grecji na
przełomie V i IV wieku
p.n.e., a użył go Ksenofont
w pracy „Oikonomikos”.
Oikos znaczy po grecku
„dom”, „gospodarstwo”, zaś
nomos – „prawo”.
Arystoteles
przewyższył
Ksenofonta stopniem
uogólnienia
zjawisk
ekonomicznych.
Ekonomia
to nauka
o
prawach
gospodarstwa
domowego.
Arystoteles (384 r. p.n.e.-322 r.
p.n.e.)
Ekonomia polityczna
„Traktat
o
ekonomii
politycznej”
powstał w
1615 roku.
Przymiotnik
„polityczny”
wskazywał, że chodzi o
naukę
prawach
gospodarstwa
państwowego.
Montchretien zajmował się
problematyką
finansów
państwowych.
Antoine de Montchretien
(1575-1621) był francuskim
działaczem politycznym
i reprezentował poglądy
merkantylistów
.
Teoria mówiła o wysokiej
samowystarczalności kraju,
która jest osiągana dzięki
regulacji
handlu
z
zagranicą,
ograniczającej
import
towarów.
Podkreślała
znaczenie
kolonizacji
jako
źródła
kruszców i surowców.
Ojciec ekonomii politycznej
kapitalizmu
Twórca nowoczesnej
szkoły myślenia
ekonomicznego –
ekonomii
klasycznej
.
1776 – „Badania nad
naturą i przyczynami
bogactwa narodów”
Adam Smith (1723-1790)
David Ricardo (1772-1790) –
twórca „Zasad polityki
ekonomicznej
i opodatkowania”
John Stuart Mill (1806-1873)
Założenia ekonomii
klasycznej
nieograniczona, wolna konkurencja
„niewidzialna ręka” – regulator rynku
rząd nie ingeruje w sprawy gospodarki
interesy społeczne są wypadkową
interesów indywidualnych
Ekonomia polityczna w
Polsce
Ekonomię polityczną w Polsce nazywano nauką
o „gospodarstwie społecznym”. Zadaniem
ekonomiki jest rozpoznanie i badanie
w
działaniach
ludzkich
przejawów
gospodarności.
Do najbardziej znanych pierwszych polskich
ekonomistów zalicza się: Supińskiego („Szkoła
polskiego
gospodarstwa
społecznego”),
Grabskiego
(„Ekonomia
społeczna”),
Krzyżanowskiego i Langego.
Edward Taylor (1884-1967) prezentował
najbliższe
współczesności
ujęcie
przedmiotu ekonomii. Jej przedmiotem jest
gospodarowanie.
Gospodarowanie
polega
na
rozporządzaniu ograniczonymi środkami
przy wielości celów, do jakich mogą być
użyte. W związku z tym pojawia się wybór,
występują zagadnienia wartości, kosztów,
rozdziału dochodu społecznego.
Keynesizm – to jedna z dwóch
wiodących
XX-wiecznych
szkół
makroekonomicznych, której inicjatorem
był John Maynard Keynes. Teoria przez
niego prezentowana została po raz
pierwszy przedstawiona w publikacji
„Ogólna teoria zatrudnienia, procentu i
pieniądz”" w 1936 roku.
Nowa
teoria
ekonomii
popierała
interwencjonizm państwa
.
Definicja ekonomii
Ekonomia
jest nauką badającą w jaki
sposób gospodarujące społeczeństwo
odpowiada na 3 zasadnicze pytania:
„co?” „jak?” i „dla kogo?” (według
Begga)
Ekonomia
jest
nauką
o
gospodarowaniu.
Ekonomia
jest nauką badającą, w jaki
sposób ludzie radzą sobie z rzadkością.
Gospodarowanie
– to działalność ludzka,
indywidualna i zbiorowa, która prowadzi do
zaspokojenia potrzeb człowieka. Działalność
ta polega na porównywaniu korzyści oraz
kosztów
i jest połączona z wyborem najlepszej
dostępnej możliwości.
Proces gospodarowania obejmuje:
produkcję
dóbr materialnych i usług,
podział
wytworzonych dóbr i usług,
wymianę
podzielonych dóbr i usług,
konsumpcję
wymienionych dóbr i usług, a
więc użytkowanie dóbr, korzystanie z usług
i spożywanie określonych dóbr.
Rzadkość
oznacza ograniczoną
wielkość zasobów w stosunku do
nieograniczonych potrzeb
Potrzeba
to stan braku czegoś,
wyzwalający w człowieku skłonność
do działania
Cechy ekonomii
1. jest nauką dualną
2. jest nauką interdyscyplinarną
3. jest nauką nomotetyczną
4. jest nauką modelową
5. nie jest nauka doświadczalną
Ad1) Ekonomia ze względu na
przedmiot
badań,
którym
jest
człowiek zaliczana jest do nauk
społecznych, natomiast ze względu
na sposób przeprowadzenia analizy
do nauk ścisłych.
Ad 2) Ekonomia korzysta z dorobku takich
nauk jak:
historia
geografia
psychologia
socjologia
prawo
prakseologia
(nauk
o
racjonalnym
zachowaniu)
matematyka
statystyka
ekonometria
modelowanie matematyczne
Ad 3) Ekonomia jako nauka nomotetyczna
zajmuje
się
formułowaniem
praw
i
prawidłowości ekonomicznych.
Prawidłowości ekonomiczne
są to związki
i relacje istniejące w realnej rzeczywistości
gospodarczej, np. takie jakie zachodzą
między ceną, popytem i podażą na dane
dobro.
Prawo
ekonomiczne
jest
słownym
sformułowaniem
określającym
związki
pomiędzy
poszczególnymi
składnikami
procesu gospodarczego.
Ad
4)
Model
jest
celowym
uproszczeniem
rzeczywistości
stosowanym
dla
lepszego
zrozumienia
danego
zjawiska,
działania
danego
prawa
ekonomicznego.
Podejścia stosowane w
analizie ekonomicznej
Ekonomia pozytywna
zajmuje się
światem takim jaki jest, a nie jaki
powinien być.
Ekonomia normatywna
dokonuje
ocen wartościujących, stwierdzając
jakie
powinny
być
ceny,
wynagrodzenia, zatrudnienie oraz jaka
powinna być polityka gospodarcza.
Rodzaje ekonomii
Mikroekonomia
zajmuje
się
badaniem poszczególnych rynków
funkcjonujących
w ramach gospodarki. Zajmuje się
takimi zagadnieniami jak: co określa
cenę dobra, co decyduje o wielkości
produkcji danej firmy, gałęzi, co
decyduje o wysokości płac, zysków
itd.
Makroekonomia
zajmuje się opisem
i analizą zjawisk rozwoju gospodarczego
oraz funkcjonowaniem gospodarki jako
całości.
Uwzględnia
relacje
typu
poszczególne rynki – państwo.
Makroekonomia bada takie zjawiska jak
dochód narodowy i czynniki jego
wzrostu, problemy równowagi ogólnej i
rynkowej,
funkcjonowanie
całej
gospodarki
w
kontekście
płac,
zatrudnienia,
pieniądza, banków.
Mezoekonomia
opisuje i analizuje
zjawiska związane ze zmianami
w działowo-gałęziowej, sektorowej
i regionalnej strukturze produkcji
i zatrudnienia.
Międzynarodowe
stosunki
gospodarcze
(ekonomia
międzynarodowa)
różnicuje od innych
dziedzin ekonomii zakres zainteresowań
badawczych.
W MSG akcent jest położony na
powiązaniach
między
przedsiębiorstwami, krajami i grupami
krajów,
występujących
w skali międzynarodowej.
Rodzaje czynników
wytwórczych
Produkcja
jest
możliwa
dzięki
wykorzystaniu
czynników
produkcji
(wytwórczych)
.
Wyróżnia
się
trzy
podstawowe czynniki produkcji: pracę,
ziemię i kapitał.
Praca
to zespół świadomych i celowych
czynności
człowieka,
dzięki
której
oddziałuje on na otaczającą go przyrodę
i przekształca ją.
Ziemia
obejmuje szeroko rozumiane
zasoby naturalne czyli ziemię w ścisłym
tego słowa znaczeniu (ziemię uprawną,
grunty pod zabudowę, tereny rekreacyjne),
oraz wszelkie zawarte w niej bogactwa
naturalne, drogi, lasy, wody itd.
Kapitał
obejmuje
potrzebne
do
prowadzenia działalności gospodarczej
budynki, maszyny, urządzenia, środki
transportu, narzędzia, surowce i zapasy
produktów (kapitał fizyczny) oraz różnego
typu środki finansowe jak środki pieniężne,
papiery wartościowe (kapitał finansowy)
Ekonomiści listę czynników produkcji
poszerzają o:
technologię – sposób łączenia trzech
podstawowych czynników produkcji w
procesie wytwarzania
organizację
przedsiębiorczość
informację
Krzywa możliwości
produkcyjnych
Przykład
W gospodarce jest 5 robotników.
Każdy z nich może wytworzyć
dziennie albo 5 krzeseł albo 4 swetry.
Skonstruuj
krzywą
możliwości
produkcyjnych.
W
przedstawionym
przykładzie
występuje
zjawisko
tzw.
substytucyjności
prostej
(wymienności).
Aby
zwiększyć
produkcję o określoną liczbę swetrów
należy rezygnować cały czas z takiej
samej ilości krzeseł.