Woda w atmosferze.

Opady atmosferyczne

Parowanie i wilgotność

powietrza.

Czynniki decydujące o

intensywności parowania.

Parowanie jest to proces zmiany stanu skupienia, przechodzenia z

fazy ciekłej danej substancji w fazę gazową zachodzący z reguły na

powierzchni cieczy. Proces parowania z bezpośrednim przejściem

pomiędzy fazą stała a parą nazywamy sublimacją.

Intensywność procesu parowania zależy od:

• rodzaju powierzchni (powierzchnie niepokryte roślinnością,

niezabudowane, żwirowe i piaszczyste mają małą zdolność

parowania; powierzchnie betonowe, asfaltowe – dużą)

• temperatura powietrza (im wyższa temperatura, tym parowanie

jest większe)

• wilgotność powietrza (szybsze parowanie występuje w

powietrzu suchym)

• prędkość wiatru (parowanie rośnie wraz ze wzrostem prędkości)

Wilgotność powietrza jest to zawartość pary wodnej w

powietrzu.

Maksymalna wilgotność, czyli maksymalna ilość pary wodnej w

określonej ilości powietrza silnie zależy od temperatury powietrza. Im

wyższa temperatura powietrza, tym więcej pary wodnej może się w

nim znajdować.

Przekroczenie maksymalnej wilgotności (np. w wyniku obniżenia

temperatury powietrza) powoduje skraplanie się pary wodnej. Dlatego

właśnie powstaje wieczorna (nocna) rosa.

Wilgotność charakteryzuje się na różne sposoby.

Najpopularniejsze to:

wilgotność bezwzględna

- masa pary wodnej wyrażona w

gramach zawarta w 1 m³ powietrza,

wilgotność właściwa

- masa pary wodnej wyrażona w

gramach zawarta w 1 kg powietrza (powietrza ważonego razem

z parą wodną),

wilgotność względna

– stopień nasycenia powietrza parą

wodną. Powietrze nasycone parą wodną ma wilgotność

względną równą 100%.

Maksymalna zawartość wody (g/m³) w powietrzu w zależności od jego temperatury

Kondensacja pary wodnej

Obniżanie temperatury przy stałym ciśnieniu atmosferycznym
prowadzi do osiągnięcia stanu pary nasyconej. Temperatura w

której następuje nasycenie parą powietrza i jej

kondensacja

(skraplanie), określa się mianem

temperatury punktu rosy

. Do

skraplania pary wodnej niezbędne jest także występowanie w

powietrzu atmosferycznym jąder kondesacji. Są to

mikroskopijnych rozmiarów cząsteczki stałe, mające włsności

higroskopijne.

Produktami kondensacji pary wodnej są osady, mgły i

chmury.

Osady atmosferyczne

Rosa – osad w postaci kropel
wody

powstających

na

powierzchni skał, roślin i innych
przedmiotów w wyniku skraplania
się pary wodnej zawartej w
powietrzu.

Powstaje

podczas

ochłodzenia się powietrza poniżej
punktu

rosy,

najczęściej

wieczorem.

Rosa na liściach trawy

Szron – osad, którego mechanizm
powstawania jest podobny do
powstawania rosy, różni się tylko
warunkami

termicznymi

–

występuje

przy

ujemnej

temperaturze powietrza. Tworzą
go drobne lodowe kryształki w
postaci igieł.

Szron na siatce ogrodzenia

Gołoledź – osad w postaci gładkiej,
równej, przezroczystej warstwy lodu,
pokrywającej

podłoże.

Powstaje

wtedy, gdy deszcz (lub mgła) opada
na podłoże o temperaturze mniejszej
od

zera.

Spadające

kropelki

rozpływają się i zamarzają.

Gołoledź osadzona na trawie

Szadź – osad w postaci pośredniej
między szronem a zamrozem lub
gołoledzią,

najczęściej

przybiera

postać

lodowych

szczotek,

kryształków

lodu

zlepionych

zamarzającymi

kroplami

mgły.

Powstaje, gdy wilgotne powietrze
zawierające

drobne

kropelki

przechłodzonej wody (mgła) napływa
na obszar o często jeszcze niższej
temperaturze.

Szadź na drzewie. Zdjęcie

zrobiono od strony osiadania

szadzi.

Mgła

Mgła – krople wody (lub

kryształy lodu)

zawieszone w powietrzu,

których dolna podstawa

styka się z powierzchnią

ziemi. Mgła powoduje

ograniczenie

widoczności.

Potocznie o mgle

mówimy, gdy widoczność

przy gruncie jest

znacznie ograniczona, w
przeciwnym razie mamy

do czynienia z

zamgleniem. Mgły różnią

się od chmur tym, że ich

dolna podstawa styka się

z powierzchnią ziemi,

podczas gdy podstawa

chmur jest ponad

powierzchnią ziemi.

Rozkład opadów na kuli

ziemskiej

Typy opadów

Opad frontowy –

opad atmosferyczny

tworzący się w strefie

frontu

atmosferycznego,

gdzie stykają się ze

sobą masy powietrza

o różnych

temperaturach. W

zależności od rodzaju

frontu (ciepły,

chłodny,

zokludowany),

występujące opady

mają różny charakter.

Opad konwekcyjny -

opad atmosferyczny

powodowany

wznoszeniem

nagrzanego od podłoża

wilgotnego powietrza i

tworzeniem się ośrodka

niskiego ciśnienia przy

powierzchni Ziemi.

Opad

orograficzny –

opad związany z

ruchem pionowym

powietrza

wymuszanym przez

przepływ nad

górami.

Napływające masy

powietrza wznoszą

się, ochładzają i

tracą część pary

wodnej poprzez

skraplanie.

Roczna suma opadów na

kuli ziemskiej

Na rozkład rocznych sum opadów na Ziemi mają wpływ:

• cyrkulacja atmosferyczna

• ukształtowanie terenu

• prądy morskie

• oddalenie od mórz i inne

OPADY ATMOSFERYCZNE na Świecie

Rozkład średnich rocznych sum opadów przedstawiony jest na mapie. Zauważyć można,

że największe opady występują w sąsiedztwie Równika oraz w Azji Południowo-Wschodniej.

Okolice Równika w Ameryce Południowej, w Afryce i na Archipelagu Malajskim praktycznie przez

cały rok nawiedzają codzienne deszcze zenitalne.

Z kolei w Azji Południowo-Wschodniej decydujący wpływ na wielkość opadów ma

cyrkulacja monsunowa.