Grzyby alergenne

Zarodniki i strzępki



Zarodniki grzybów oraz drobne
fragmenty grzybni (strzępki) stanowią
większość unoszącego się w powietrzu
materiału biologicznego. Szczyt ich
występowania przypada na okres
jesienny, ale utrzymują się one przez
cały rok.

Czym oddychamy?



Badania aerobiologiczne wykazały, że
najczęściej spotykanym gatunkiem jest
Cladosporium herbarum, który może
stanowić do 80% całości grzybów w środowisku.
Inne częste grzyby to Basidiospory, Ascospory,
Aspergillus, Penicilium i Botrytis. Rzadziej
stwierdzane są Alternaria, Didymella, Fusarium i
Ustillago.

Klasyfikacja ta dotyczy grzybów występujących w

naturalnym środowisku.

A w mieszkaniach…



Mykobiota w pomieszczeniach zamkniętych
może się istotnie różnić w zależności od
warunków mikroklimatycznych.



Sami nieświadomie możemy zwiększać
populację grzybów we własnym otoczeniu,
tak na przykład w domach ocieplanych
wełną mineralną częściej hoduje się
Alternaria, w domach wolnostojących
obrośniętych roślinnością rozgaszcza się
Aspergillus, a w pomieszczeniach z
cementową podłogą Cladosporium…

A w mieszkaniach… cd…



Obfity wzrost grzybów spotyka się w

przemarzających ścianach szczytowych

współczesnych bloków mieszkalnych, pod

tapetami i wilgotnymi wykładzinami oraz w

źle zamontowanych urządzeniach

klimatyzacyjnych i kanalizacyjnych łazienek,

ubikacji i kuchni. Ponadto grzyby pleśniowe

całorocznie występują w dużych ilościach w

kąpieliskach krytych, saunach, śmietnikach,

stajniach, piwnicach i myjniach…

INWAZJA

Poznaj wroga - Alternaria

Cladosporium herbarum

Aspergillus Niger

Fusarium

Penicillum

Penicillum candidum

Botrytis

Alternaria & Fusarium Sp

Z.O.O.

Instalacje obronne



Zdrowy organizm ludzki jest wyposażony w

sprawny mechanizm obronny, na który

składają się: obrona nieswoista (naturalna)

i obrona swoista (nabyta). Zaburzenie

któregoś z elementów obrony nieswoistej

skutkuje zmniejszoną odpornością na

grzyby inwazyjne (wirulentne), rzadziej

saprofity (wywołują infekcje

oportunistyczne). Powstają wówczas

infekcje grzybicze…

Układ grzyb- obrona

nieswoista

Jeśli pierwsza linia obrony

zawiedzie…



Wtedy do odparcia ataku włącza się
reakcja immunologiczna swoista.
Scenariusze mogą być przeróżne
zależnie od samej wirulentności grzyba,
jak i typu wystymulowanej odpowiedzi
swoistej zaatakowanego organizmu.

Reakcje obrony swoistej



Tolerancja obecności grzyba

, który tylko w

sprzyjających okolicznościach może wywoływać
grzybice i reakcje alergiczne (mała inwazyjność i
immunogenność grzyba, sporadyczny kontakt lub
mała ilość zarodników). Na przykład grzybniaki
zatok lub oskrzeli nie uszkadzające tkanki, na
której rosną, ale mogące stymulować reakcje
nadwrażliwości lub tylko być przeszkodą
mechaniczną, czy też obecność drożdży na
atopowej skórze, które stymulują produkcję sIgE,
ale po antybiotykoterapii mogą wywołać
drożdżycę.

Reakcje obrony swoistej cd…



Inwazja grzybów,

czyli grzybice, które

mogą być stymulowane przez upośledzenie
odporności (np. przez sterydoterapię,
chemioterapię, antybiotykoterapię oraz
choroby hematologiczne, cukrzycę i
nowotwory)

Reakcje obrony swoistej cd…



Reakcje nadwrażliwości na antygeny
grzybów. Grzyby mogą immunizować
zarówno antygenami zawartymi w
zarodnikach, w strzępkach, jak i w
enzymach wydzielanych do podłoża.
Rodzaj nadwrażliwości jest uzależniony
od wielu czynników. Tylko niektóre z nich
są znane.

Czynniki uczulające



Podatność genetyczna- podejrzewa się, że

charakter nadwrażliwości jest

uwarunkowany genetycznie i może to być:

mieszana odpowiedz natychmiastowa z

opóźnioną (np. aspergiloza oskrzelowo-

płucna), reakcja toksyczna zależna od IgG

(np. alergiczne zapalenie pęcherzyków

płucnych) lub alergia zależna od IgE

(astma pleśniowa, nieżyt nosa)

Czynniki uczulające



Podłoże atopowe: wiąże się z większą
podatnością do stymulacji produkcji IgE
przez grzyby, obecne zarówno w
otoczeniu, jak i w atopowym
organizmie. Uczulenie na grzyby nie
jest rzadkie.

Statystyka



Dodatnie testy skórne z alergenami
grzybów stwierdza się u 5-12%
populacji, częściej u dzieci i młodzieży.
Wśród dzieci atopowych częstość
uczulenia na alergeny może dochodzić
nawet do 40-60%, szczególnie na
gatunki Cladosporium i Alternaria.

Ciekawostka



Uważa się, ze Alternaria, rzadziej
Cladosporium, stymulując atopowy
organizm do produkcji sIgE, prowadzi w
efekcie do zwiększonej podatności na
polialergizację (szczególnie pyłki),
postępującej nadreaktywnośći oskrzeli i
powstania astmy o ciężkim przebiegu.

Wracając do czynników



Reakcje toksyczne: grzyby poza

alergenami mają wysoce drażniące

składniki błon komórkowych (β- glukan)

oraz mikoksyny i substancje lotne (zapach

pleśni), które wydzielają do otoczenia

podczas wzrostu. Powyższe składniki

wpływają niekorzystnie na zdrowie ludzi

jeśli wzrastają w pomieszczeniach i poza

reakcją alergiczną wywołują SBS.

Sick Building Syndrome



Zespół chorego domu jest to zespół
objawów: podrażnienie skóry, spojówek,
śluzówek, rozdrażnienie, brak
koncentracji, bóle głowy oraz wpływu
toksyn grzybiczych powodujących
objawy zatrucia, uszkodzenie szpiku
kostnego i nowotwory

Diagnozowanie 1/3

Diagnostyka reakcji

immunologicznych obejmuje:



Wykrywanie obecności grzyba w

organizmie jako sprawcy infekcji lub

reakcji nadwrażliwości (posiewy

wydzielin, badanie histopatologiczne,

poszukiwanie grzybni w zatokach czy

oskrzelach- MR zatok przynosowych i

bronchoskopia, metody serologiczne

Diagnozowanie 2/3



Wykrywanie obecności grzyba w
otoczeniu człowieka: obecności
grzybów domowych i enzymów
grzybiczych w pożywieniu

Diagnozowanie 3/3



Wywiad



Testy skórne



W przypadku niezgodności powyższych-
weryfikacja oznaczeniem sIgE



Próby prowokacyjne



Diagnostyka serologiczna reakcji toksycznych i
późnych: poszukiwanie sIgG, kompleksów
immunologicznych, wykazanie wysokiej
eozynofilii bezwzględnej i w wydzielinie z zatok
przynosowych

Klucz do właściwej diagnozy



Podstawowym postępowaniem

diagnostycznym jest prawidłowo

przeprowadzony wywiad. Wywiad

sugerujący uczulenie na grzyby to

nasilające się objawy istniejącej choroby

alergicznej: astmy, nieżytu nosa, zmian

skórnych lub pojawienie się objawów

pseudogrypowych - znużenia, chrypki,

stanów depresyjnych w następujących

sytuacjach:

Wywiad



Po kuracjach antybiotykowych, jeśli nie
był podawany jednocześnie systemowy
lek przeciwgrzybiczny



W trakcie infekcji grzybiczych pochwy,
paznokci, zatok, oskrzeli czy skóry

Wywiad



Po zjedzeniu pokarmów zawierających
alergeny grzybów: szampana, piwa,
domowych win, ketchupu, sosu sojowego,
serów z niebieską pleśnią (typu
roquefort), świeżego ciasta drożdżowego,
większej ilości wędzonych przemysłowo
wędlin, winogron, pleśniejących owoców,
jarzyn czy pieczywa

Wywiad



Po pracy w ogrodzie (koszenie trawy!!!,
grabienie liści, zbieranie owoców i jarzyn,
kompostowanie), na fermach zwierzęcych,
grzybobraniu



Po burzy, w okresach ciepłej i wilgotnej jesieni



Przebywanie w pomieszczeniach
zagrzybionych, zatęchłych, z wieloletnim
kurzem lub wadliwą klimatyzacją, w
sezonowych domkach, namiotach lub piwnicach

Wywiad



Pobyt w okolicach podmokłych, nad
nizinnymi jeziorami i okolicach o
wysokiej wilgotności



W trakcie remontów, szczególnie
polegających na wymianie tapet,
wykładzin czy poszycia dachu



Po pobycie na pływalniach szczególnie
w aqua parkach z naturalną roślinnością

Wywiad

Ale i tak

KAŻDY

KŁAMIE…

Źródła



Medical Tribune, nr 13/2008, dział
Alergologia



Prof. Dr hab. Józef Małolepszy, Choroby
alergiczne i astma, wyd. Volumed
Wrocław 1996