Wprowadzenie do

pielęgniarstwa geriatrycznego

Gerontologia – nauka o

starzeniu

Geriatria – dziedzina o

chorobach, ich rozpoznawaniu

i leczeniu w podeszłym wieku

Proces starzenia jest

naturalnym etapem w życiu

człowieka.

Okres ten, zwłaszcza jego

początek, jest niemożliwy do

zdefiniowania

Procesy starzenia się - teorie

Stochastyczne

Niestochastyczne

Teorie stochastyczne

(zjawiska starzenia zachodzą przypadkowo

i narastają z czasem)

• Katastrofy błędów (błędy w syntezie

białek)

• Wiązań krzyżowych (wiązania białek z

innymi molekułami komórkowymi)

• Zużycia (np. utrata DNA na telomerach)
• Wolnych rodników (uszkadzanie białek i

DNA)

Teorie niestochastyczne

(procesy starzenia są pierwotnie

zdeterminowane)

Zegara biologicznego (zmiany regulacyjne

w układzie immunologicznym i

neuroendokrynnym)

Genetyczne (zaprogramowany gen

starzenia)

Problemy zdrowotne wieku

podeszłego

•

Odleżyny

• Nietrzymanie moczu i stolca
• Odżywianie i karmienie
• Upadki
• Zaburzenia psychotyczne
• Zaburzenia snu
• Dyskomfort i ból

Odleżyny

Powstają wskutek zaburzenia ukrwienia i

następowej martwicy obejmującej skórę,

tkankę podskórną oraz często mięśnie

pokrywające wyniosłości kostne.

Są wynikiem działania ucisku

intensywnego i krótkotrwałego bądź mniej

nasilonego i rozłożonego w czasie

Odleżyny

Podstawowym celem w praktyce

pielęgniarskiej jest niedopuszczenie do

przerwania ciągłości skóry.

Do metod profilaktycznych należą:

- regularna obserwacja

- zmiana pozycji ciała pacjenta

- masowanie skóry

- używanie specjalnych materacy

(powietrznych, wodnopowietrznych

Odżywianie i karmienie

-

brak łaknienia

- zaburzenia połykania, trawienia i

wchłaniania

- niedostatki jakościowe i ilościowe

pokarmów

- zmiany w oddawaniu stolca

- niezdolność do samodzielnego

przyjmowania posiłków

- nieregularność odżywiania

Nietrzymanie moczu i stolca

Nietrzymanie moczu występuje u 15-30%

osób w podeszłym wieku

Pielęgniarka powinna dopilnować

regularnego opróżniania pęcherza

moczowego i jelit

Upadki

-

istotna przyczyna zachorowalności i

śmiertelności

- przyczyny: osłabienie, zaburzenia funkcji

poznawczych i spostrzegania, utrata czucia

- brak standardowych zabezpieczeń, np.

poręczy, uchwytów, pasów bezpieczeństwa

- brak odpowiedniego monitoringu

Zaburzenia psychotyczne

-

majaczenie (delirium)

- otępienie (demencja)

Majaczenie jest ostrym

zaburzeniem świadomości z

niemożnością rozumienia i

prawidłowych reakcji na

bodźce zewnętrzne, często z

zaburzoną świadomością i

orientacją

Otępienie jest to znaczne

pogorszenie funkcji umysłu

oraz zdolności poznawczych

prowadzące do obniżenia

możliwości wykonywania

czynności życia codziennego

Zaburzenia snu

Przyczyny:

- zmiana miejsca nocnego pobytu, np.

hospitalizacja

- hałas w porze nocnej

- dolegliwości związane z chorobą, np. ból

- zaburzenia psychiczne, np. związane z

niedokrwieniem mózgu

- stosowane leki

- lęk związany z ciemnością

Dyskomfort i ból

Dyskomfort psychiczny związany z

samotnością, brakiem odpowiedniej opieki

i niedostatkiem materialnym

Dyskomfort fizyczny związany z częstym

występowaniem chorób powodujących ból

Ból najczęściej przewlekły związany z

chorobami w układzie nerwowym i ruchu

oraz chorobą nowotworową

Przegląd dolegliwości najczęściej występujących w

podeszłym wieku

Narząd

Objawy

Przyczyna

Głowa

bóle

zap. t. skroniowej,
depresja, zmiany w

kręgach szyjnych,
krwiak
podtwardówkowy

Oczy

utrata widzenia bliży
utrata widzenia
obwodowego
utrata widzenia
centralnego
ból
oślepianie światłem w
nocy

proces starzenia
jaskra, wylew
zwyrodnienie plamki
jaskra, zap. t.
skroniowej
Zaćma

Uszy

utrata słuchu

uszkodzenie n.

słuchowego, guz
mózgu, ciało obce w
przewodzie zewn.,
uraz akustyczny,

polekowe
(aminoglikozydy)

Przegląd dolegliwości najczęściej występujących w

podeszłym wieku

Narząd

Objawy

Przyczyna

Usta

Utrata smaku

Ograniczenie ruchomości

języka
Palenie w ustach
Ból dziąseł
Suchość w ustach

zap. Infekcyjne j. ustnej i nosa,

nowotwór nosogardzieli,

niewydolność k. nadnerczy, leki

(przeciwalergiczne,

przeciwdepresyjne), palenie tytoniu

Rak jamy ustnej
Anemia
Proteza, rak
Leki (diuretyki, p/depresyjne,

p/histaminowe, p/cholinergiczne),

uszkodzenie ślinianek (zakażenie,

radioterapia), odwodnienie, choroby

autoimmunologiczne (rzs, toczeń, z.

suchości)

Gardło

Zmiana głosu
Zaburzenia połykania

Guz krtani, niedoczynność
tarczycy
Ciało obce, zwężenie przełyku,
nowotwór przełyku, uchyłki
przełyku

Przegląd dolegliwości najczęściej występujących w

podeszłym wieku

Narząd

Objawy

Przyczyna

Szyja

ból

zmiany w kręgach

szyjnych, zapalenie

mięśni

Klatka piersiowa

ból

Dusznica bolesna,

półpasiec, refluks

żołądkowo-przełykowy,

neuralgia

międzyżebrowa, zap.

chrząstek żebrowych

Układ krążenia

Trudności w jedzeniu i

spaniu
Napadowa duszność

nocna

Niewydolność serca
Niewydolność serca,

refluks żołądkowo-

przełykowy

Przegląd dolegliwości najczęściej występujących w

podeszłym wieku

Narząd

Objawy

Przyczyna

Przewód pokarmowy

Zaparcia

Krwawienie z odbytu

Nietrzymanie stolca

Ból brzucha po posiłku

Zaburzenia

czynnościowe

(kolopatia),

niedoczynność tarczycy,

odwodnienie, niedobór

potasu, nowotwór jelita

grubego, brak ruchu,

dieta ubogobłonnikowa,

leki
Rak okrężnicy, żylaki

odbytu, zapalenie

nieswoiste okrężnicy,

dysplazja naczyniowa

okrężnicy
Uszkodzenie mózgu lub

rdzenia kręgowego,rak

odbytnicy
Przewlekłe

niedokrwienie jelit

Przegląd dolegliwości najczęściej występujących w

podeszłym wieku

Narząd

Objawy

Przyczyna

Układ

moczowopłciowy

Częste oddawanie moczu

Hiperglikemia, przerost

lub rak prostaty,

zakażenie dróg

moczowych

Mięśnie szkieletowe Ból mięśni proksymalnych

Ból pleców

Zapalenie

wielomięśniowe,

polimialgia reumatyczna
Osteoporoza, złamania

kompresyjne kręgów,

przerzuty raka

Układ nerwowy

Omdlenie

Upadek bez utraty

przytomności
Przejściowe zaburzenia

mowy, siły mięśni oraz

czucia

Podciśnienie

ortostatyczne, napadowe

zaburzenia rytmu serca,

wady zastawkowe serca,

hipoglikemia

Przejściowy napad

niedokrwienny

Przegląd dolegliwości najczęściej występujących w

podeszłym wieku

Narząd

Objawy

Przyczyna

Układ nerwowy

Drętwienia, mrowienia

palców,
Niezgrabność ruchów

wymagających dobrej

koordynacji motorycznej
Zaburzenia snu

Neuropatia wywołana

zwyrodnieniem kręgów

szyjnych

Zaburzenia rytmu

dobowego, leki, zespół

bezdechu sennego, niepokój,

depresja, parkinsonizm

Kończyny

Obrzęk okolicy kostek

Ból nóg

Niewydolność serca,

niewydolność żylna,

niedobór albumin
Osteoartroza, radikulopatia,

chromanie przestankowe,

kurcze nocne, polineuropatia

Skóra

świąd

Sucha skóra, żółtaczka,

mocznica, rak, nadczynność

tarczycy, reakcja alergiczna,

liszaj, świerzb

Czynności pielęgniarskie

Promowanie zdrowia

Podtrzymywanie zdrowia

Przywracanie zdrowia

Udzielanie opieki

(przykłady)

• Opieka pielęgnacyjna skóry –

zapobieganie odleżynom

• Częsta zmiana pozycji chorego w czasie

rekonwalescencji

• Wykonywanie ćwiczeń biernych u

pacjentów po udarach mózgowych

Nauczanie

(przykłady)

• Pouczenie o konieczności regularnego

oddawania stolca

• Nauczanie pacjentów przed planowaną

operacją chirurgiczną zmiany pozycji
ciała, kaszlu, głębokiego oddychania

• Nauczanie prawidłowej zmiany worka

stomijnego metodą demonstracji

Wsparcie

(przykłady)

• Zapewnienie wsparcia osobom

opiekującym się starszymi otępiałymi
osobami

• Zachęcanie i wspieranie alkoholików do

uczęszczania na spotkania grup AA

• Zachęcanie pacjentów do wykonywania

gimnastyki oddechowej