Wprowadzenie do

rehabilitacji
kardiologicznej.
Zasady rehabilitacji
kardiologicznej.
Skala NYHA.
Jednostka MET.

Rafał Lisiewski

Wioletta Szafrańska

Karolina Skrzeczyńska

Ogólne założenia
rehabilitacji
kardiologicznej:



Rehabilitacja jest niezbędnym składnikiem

postępowania w chorobach układu krążenia.



Ma korzystny wpływ na przebieg choroby, a także

znaczenie społeczne – obserwuje się zmniejszenie

zachorowalności i śmiertelności w różnych

populacjach osób z chorobami układu krążenia.



Ma na celu uzyskanie optymalnej sprawności

fizycznej i psychicznej oraz umożliwienie choremu

powrotu do jak najpełniejszej aktywności

społecznej.



Rehabilitacja kardiologiczna wiąże się nierozłącznie

z prewencją wtórną. Przeciwdziała niekorzystnemu

przebiegowi choroby i kształtuje prozdrowotny styl

życia.



Każdemu choremu wyznaczane są indywidualne cele

rehabilitacji, wynikające głównie z rodzaju choroby, jej

przebiegu i leczenia, aktualnego stanu zdrowia,

wcześniejszego stylu życia, uwarunkowań społecznych i

zamierzeń chorego na przyszłość.



Szeroki zakres celów zakłada konieczność zastosowania

kompleksowych i długotrwałych oddziaływań na chorego.



Program rehabilitacji kardiologicznej powinien zawierać

stosowanie ćwiczeń fizycznych, oddziaływania edukacyjne

i psychologiczne, a także kształtowanie otoczenia

chorego.



Wzajemnie dostosowane muszą być plany rehabilitacji i

plany leczenia farmakologicznego i interwencyjnego.



Ćwiczenia fizyczne są podstawowym elementem

programów rehabilitacji osób z chorobami układu

krążenia, dzięki zaplanowanemu wysiłkowi fizycznemu

osiąga się zasadniczą część korzystnych efektów

rehabilitacji.

Rehabilitacja
kardiologiczna

Za rehabilitację kardiologiczną można uznać

skoordynowane działania prowadzące do

uzyskania optymalnej sprawności fizycznej,

psychicznej i społecznej pacjenta z chorobą

układu krążenia, umożliwiające osiągnięcie

jak najbardziej samodzielnego

funkcjonowania w życiu codziennym i

satysfakcjonującego udziału w życiu

społecznym, dające pacjentowi poczucie

dobrej jakości życia, i równocześnie, jeśli jest

to możliwe, usuwające czynniki ryzyka i

zmniejszające zaburzenia chorobowe.

Rodzaje działań w
programie rehabilitacji
kardiologicznej



Postępowanie diagnostyczne (lekarskie,

fizjoterapeutyczne i psychologiczne) – w tym testy

wysiłkowe.



Ćwiczenia fizyczne.



Edukacja i zalecenia: dotyczące choroby i jej

leczenia, zasad „życia z chorobą”, uczestniczenia w

programie rehabilitacji, dozwolonego wysiłku

fizycznego, diety, zaprzestania palenia tytoniu,

samokontroli i radzenia sobie z problemami

psychologicznymi.



Oddziaływania psychoterapeutyczne i terapia

behawioralna kształtująca optymalny tryb życia.



Farmakoterapia objawów choroby, zaburzeń

lipidowych, cukrzycy, wspomagająca odzwyczajenie

od nałogu palenia tytoniu oraz redukcję wagi ciała.

Ćwiczenia fizyczne
stosują pacjenci, którzy:



powinni stopniowo zwiększać swoją
aktywność po okresie czasowego jej
ograniczenia,



z powodu choroby układu krążenia mają
zmniejszoną sprawność czynnościową,



powinni zwiększyć aktywność fizyczną
dla lepszej wtórnej prewencji chorób
układu krążenia,



pomimo choroby układu krążenia chcą
zwiększyć swoją wydolność fizyczną.



Ważne jest aby pacjenci uczestniczyli w
kontrolowanym programie rehabilitacji aż do
osiągnięcia zakładanych celów, a następnie
samodzielnie podtrzymywali te zachowania,
które w najlepszy sposób odpowiadają
prozdrowotnemu stylowi życia.



Niezależność pacjenta, wykształcenie
umiejętności samooceny aktywności oraz
przyjęcie przez pacjenta odpowiedzialności
za ograniczanie czynników ryzyka, powinny
być celami wszystkich programów
rehabilitacyjnych.

Pacjenci kwalifikowani do
rehabilitacji kardiologicznej:



Po zawale serca



Z chorobą niedokrwienną serca bez zawału



Z chorobą niedokrwienną serca oczekujący na zabieg operacyjny



Z chorobą niedokrwienną serca po zabiegu pomostowania tętnic

wieńcowych



Z chorobą niedokrwienną serca po przezskórnej angioplastyce

tętnic wieńcowych



Z nadciśnieniem tętniczym



Z niewydolnością serca



Z kardiomiopatią rozstrzeniową



Po implantacji rozrusznika lub kardiowertera – defibrylatora



Z wadami zastawkowymi



Po chirurgicznym leczeniu wad zastawkowych



Po przeszczepieniu serca



Po operacjach tętniaka



Z miażdżycą tętnic kończyn dolnych



Korzyści z rehabilitacji kardiologicznej

osiągają też chorzy ze schorzeniami

kardiologicznymi o podłożu innym niż

niedokrwienie, jak również ze złożonymi

zespołami chorobowymi ( ze

współistniejącymi chorobami układu

oddechowego, cukrzycą lub innymi

przewlekłymi schorzeniami)



Rehabilitacją objęto również osoby w

podeszłym wieku.

Przeciwwskazania do
rehabilitacji
kardiologicznej



Niestabilna dławica piersiowa



Groźne zaburzenia rytmu (migotania, częstoskurcze)



Groźne zaburzenia rytmu (bloki przedsionkowo-

komorowe II i III stopnia)



Ciężka zastoinowa niewydolność krążenia z

nawracającym obrzękiem płuc



Zwężenie drogi odpływu lewej komory



Tętniak rozwarstwiający



Ostre zapalenie mięśnia sercowego



Zakrzepowe zapalenie żył



Świeży zator płucny i obwodowy



Złośliwe nadciśnienie tętnicze

Przebieg programu
rehabilitacji kardiologicznej:



Osiągnięcie kompleksowości rehabilitacji kardiologicznej

i realizację jej celów ułatwia podzielenie procesu

rehabilitacji na kolejne etapy oddziaływań,

odpowiadające procesowi zdrowienia pacjenta i

warunkom w jakich się znajduje.



Przechodzenie do kolejnych etapów wymaga dokonania

kompleksowej oceny klinicznej (w tym przypadku

wykonania próby wysiłkowej) i stwierdzenia poprawy

stanu chorego.



Zespół rehabilitacyjny musi przygotować pacjenta do

przechodzenia z etapu rehabilitacji ściśle nadzorowanej

do rehabilitacji w warunkach ograniczonej kontroli, a

zwłaszcza do samodzielnego podtrzymywania efektów

rehabilitacji. Służą temu m.in. zalecanie właściwych

ćwiczeń i zachowań, nauczenie rozpoznawania

niepokojących objawów.

Etapy rehabilitacji
kardiologicznej – podział
tradycyjny:



Etap I – szpitalny – w ostrym okresie choroby lub w związku z

leczeniem inwazyjnym; od momentu przyjęcia do szpitala aż do

wypisu. Zawiera oddziaływanie na stan psychiczny pacjenta,

stopniowy powrót do podejmowania codziennych czynności,

ćwiczenia fizyczne i edukację zgodnie z zaleceniami lekarskimi i

przyjętym planem postępowania.



Etap II – poszpitalny wczesny (stacjonarny lub ambulatoryjny

wczesny) – rekonwalescencja; początek jak najwcześniej po

wypisie ze szpitala. Czas trwania tego etapu zależny jest od

stanu chorego i oceny stopnia ryzyka wystąpienia powikłań – na

ogół kilka tygodni. Ćwiczenia najczęściej o małej lub średniej

intensywności, zalecane w oparciu o próbę wysiłkową;

monitorowanie stanu chorego w trakcie ćwiczeń; edukacja;

kształtowanie prozdrowotnego trybu życia i przyzwyczajeń;

interwencja psychologiczna w razie konieczności. Według

niektórych podziałów za etap II uznaje się tylko okres

przystosowania pacjenta do życia w warunkach domowych,

edukacyjnego i psychologicznego przygotowania pacjenta do

podjęcia ćwiczeń fizycznych i do samodzielnego życia

.



Etap III – ambulatoryjny późny; od zakończenia etapu II

przez następne kilka miesięcy, aż do osiągnięcia

przynajmniej niektórych z zakładanych celów rehabilitacji.

Stosowanie ćwiczeń fizycznych w formie treningu (także o

większej intensywności), z możliwością zmniejszenia

stopnia nadzoru nad chorym w trakcie ćwiczeń;

kontynuacja terapii behawioralnej, interwencja

psychologiczna w razie konieczności.



Etap IV – utrzymanie osiągniętych wyników; od

zakończenia etapu III do końca życia. Samodzielne

wykonywanie ćwiczeń przez pacjenta; utrzymywanie i

wzmacnianie zachowań prozdrowotnych, okresowe

kontrolowanie stanu zdrowia.

Korzyści z systematycznie
prowadzonej rehabilitacji



Wydajniejsza praca serca



Poprawa metabolizmu



Zwiększone poczucie bezpieczeństwa



Poprawa jakości życia



Powrót do aktywnego życia zawodowego i
rodzinnego



Zwiększenie wydajności pracy umysłowej

Skala NYHA

New York Heart Association

Zaproponowana przez Nowojorskie
Towarzystwo Kardiologiczne.

Skala służąca do klasyfikacji ciężkości
objawów niewydolności krążenia.



Klasa I - chorzy z chorobą serca, która nie powoduje jednak u
nich ograniczenia aktywności fizycznej. Zwykłe codzienne
czynności nie powodują nadmiernego zmęczenia, kołatania
serca, duszności ani bólu dławicowego.



Klasa II – niewielkie ograniczenie aktywności fizycznej bez
dolegliwości w spoczynku. Zwykłe codzienne czynności mogą
powodować zmęczenie, przyspieszenie bicia serca , duszność ,
bóle wieńcowe o typowych cechach i różnym nasileniu.



Klasa III - znaczne ograniczenie aktywności fizycznej,
wskutek pojawiania się dolegliwości przy małych wysiłkach,
takich jak mycie lub ubieranie się. Dolegliwości w spoczynku
nie występują.



Klasa IV – niemożliwość wykonania jakichkolwiek wysiłków
fizycznych bez pojawienia się zmęczenia, kołatania serca,
duszności, bólu dławicowego. Dolegliwości pojawiają się także
w spoczynku, a nieznaczny wysiłek może je nasilać.

MET

Metabolic Equivalent

Zużycie tlenu podczas odpoczynku, które zostało zdefiniowane jako

ekwiwalent metaboliczny MET.

Jeden MET oznacza zużycie jednej kilokalorii energii przez jeden

kilogram masy Twojego ciała w ciągu jednej godziny spokojnego
siedzenia (kcal/kg/h).

Ważąc 70 kg, ciało w ciągu 1 godziny odpoczynku zużywa 70 kilokalorii.

Liczba MET dla danego rodzaju wysiłku fizycznego oznacza, ile razy
więcej energii zużyjesz, wykonując wysiłek, niż gdybyś w tym samym
czasie odpoczywał.

Aktywność fizyczną na poziomie 3-6 MET uważa się za umiarkowaną, a

powyżej 6 MET za intensywną.

Twoje zużycie kilokalorii = liczba MET × Twoja masa ciała [kg] w
ciągu godziny wysiłku 

Np. powolny spacer po płaskiej powierzchni odpowiada zużyciu energii

na poziomie 3 MET. A więc jeśli ważysz 70 kilogramów, to podczas
wolnego spaceru przez godzinę zużyjesz 210 kilokalorii (3 x 70 = 210).

Rodzaj aktywności fizycznej

Umiarkowana



Spokojne siedzenie

- 1,0

(liczba MET)



Bardzo wolny spacer < 3 km/h

- 2,0



Wolny spacer 3 km/h

- 2,5



Spacer 4 km/h, spacer z psem dla przyjemności, ćwiczenia
oporowe (lekko), rower stacjonarny (bardzo lekko)

- 3,0



Szybki spacer 6 km/h, rekreacyjna jazda na rowerze, ćwiczenia
rozciągowe (joga), aerobik wodny

- 4,0



Aerobik (lekko), jazda na nartach (rekreacyjna)

- 5,0



Jazda na rowerze (15,0-18 km/h, lekka), tenis (gra deblowa),

spacer "pod górkę" (5-6 km/h), pływanie rekreacyjne,

ćwiczenia oporowe (intensywnie), jazda na nartach
(umiarkowana), aerobik (średnio)

- 6,0

Intensywna



Rower stacjonarny (umiarkowanie),jogging, jazda na nartach
średnio), tenis (średnio), aerobik (intensywnie)

- 7,0

(liczba MET)



Jazda na rowerze (18-22 km/h, wysiłek umiarkowany), tenis (gra
singlowa), pływanie (styl zmienny z nawrotami, wysiłek lekki,
(umiarkowany), jazda na nartach(intensywna), pompki/przysiady
(intensywnie), bieg 8 km/h

- 8,0



Bieg przełajowy

- 9,0



Jazda na rowerze (22-25 km/h, intensywna), pływanie (kraul),
pływanie (styl zmienny z nawrotami, intensywnie), bieg 9,5 km/h

- 10,0



Rower stacjonarny (intensywnie), bieg 12 km/h

-12,0

Bibliografia

 

Janusz Bromboszcz i Piotr Dylewicz

„ Rehabilitacja Kardiologiczna” Kraków

2005

Wikipedia