Układ naczyniowy
Układ naczyniowy
Tętnice sprężyste
Aorta, tt. szyjne, pachowe, biodrowe
- w ścianie więcej włókien sprężystych
(elastyna) niż mięśniowych.
- dzięki dużej podatności gromadzą
objętość wyrzutową przy niewielkim
wzroście ciśnienia
- rytmiczny wyrzut zostaje przekształcony
w przepływ ciągły pulsacyjny
Tętnice obwodowe
Typu mięśniowego
Im dalej od serca tym więcej włókien
mięśniowych
Stosunkowo duże światło naczyń w
porównaniu do grubości ściany
Rozdzielają krew do poszczególnych
narządów
Tętniczki
Gruba ściana z mięśni gładkich
Mały przekrój wewnętrzny
Tu największy spadek ciśnienia krwi
Tu odbywa się regulacja przepływu
narządowego, przez zmiany oporu
naczyniowego
Przepływ pulsacyjny zamieniony w
ciągły
Na przepływ wpływają
Napięcie współczulne
Ciśnienie tętnicze
Miejscowe stężenie metabolitów
Hormony
Mediatory tkankowe (histamina,
tromboksan, prostaglandyny)
Autoregulacja przepływu
Pozwala utrzymać stały przepływ przez narząd
w szerokich granicach ciśnienia tęt.
Najlepiej rozwinięta w mózgu, sercu, mięśniach
Teoria metaboliczna (niski przepływ – wzrost
stężenia metabolitów, które rozszerzają
naczynia (CO2, H+,adenozyna)
Teoria miogenna (mięśnie gładkie kurczą się
w odpowiedzi na rozciąganie przy wzroście RR)
Mikrokrążenie
Metaarteriole – wysokooporowe tętniczki
przedwłośniczkowe
Zwieracze przedwłośniczkowe (na
granicy metaarteriol i włośniczek)
Naczynia włosowate gdzie zachodzi
transport między ukł. Krążenia a płynem
tkankowym
Żyłki pozawłośniczkowe, o dużej
przepuszczalności
Reakcja naczynioruchowa
Polega na zmianie przepływu
włośniczkowego
W spoczynku przepływ przez 1 – 10
% naczyń włosowatych
Podczas wzmożonej aktywności
metabolicznej narządu przepływ
wzrasta wielokrotnie
Naczynia włosowate
Okienkowate – w ścianie okienka, ułatwiające
transport płynów (kłębki nerkowe, jelita)
O ścianie nieciągłej – duże szczeliny
ułatwiające przenikanie dużych cząsteczek
(śledziona, wątroba, szpik)
O ścianie ciągłej – otworki nie większe niż
400 nm (większość tkanek)
Bariera krew-mózg – najszczelniejsze,
przenikają tylko najmniejsze cząsteczki lub
transport czynny
Sródbłonek naczyń
włosowatych
Komórki spoczywają na błonie podstawnej
Uczestniczy w transporcie przez ścianę
naczynia
Uczestniczy w regulacji przepływu
narządowego:
- reaguje na kininy (bradykinina),
rozszerzające i zwiększające
przepuszczalność naczyń
-uwalnia tlenek azotu (NO), silnie
rozszerzający naczynia włosowate
Transport przez ścianę
naczyń
Odbywa się głównie we włośniczkach
i żyłkach pozawłośniczkowych, na
pow. ok. 700 m2
Na drodze – dyfuzji
- filtracji
- transportu aktywnego
(pęcherzykowego)
Dyfuzja
To podstawowy mechanizm wymiany
Poprzez otworki, szczeliny i komórki
śródbłonka
Najszybciej małe cząsteczki (O2,
CO2, H2O, glukoza)
Większe (np. albuminy) wolno lub
wcale
Filtracja
Przemieszczanie wody z
rozpuszczonymi w niej substancjami
Zgodnie z gradientem ciśnienia
hydrostatycznego
Przeciwnie do gradientu ciśnienia
onkotycznego
Ciśnienie hydrostatyczne
W naczyniach (średnio 30-45 mmHg) jest
siłą napędową filtracji
Jego spadek powoduje odwrócenie kierunku
filtracji (autotransfuzja)
Jego wzrost (w nadciśnieniu, zastoju
żylnym) sprzyja nadmiernej filtracji –
obrzęki
Tkankowe – działa w przeciwnym kierunku –
podwyższone w obrzękach
Ciśnienie onkotyczne krwi
Jest to ta część (0,005%) ciśnienia
osmotycznego krwi, którą generują
substancje wielkocząsteczkowe
(białka osocza), które nie przechodzą
przez ścianę naczyń
Prawidłowo 25-27 mmHg
Jest siłą napędową reabsorpcji płynu
do żyłek pozawłośniczkowych
Fizjologicznie
Pc > Pi + c
Pc – ciś. hydrostatyczne
włośniczkowe
Pi – ciś. Hydrostatyczne tkankowe
c – ciś. onkotyczne krwi
Układ żylny
Naczynia cienkościenne, mało elastyny i
mięśni gładkich
Wyposażone w zastawki, uniemożliwiające
cofanie się krwi
Niewydolność zastawek – przeciek
wsteczny - ciśnienia hydrostatycznego we
włośniczkach dolnych części ciała – obrzęki
Żylaki – workowato poszerzone żyły +
niewydolność zastawek
Funkcje
Pojemnościowa – 65 – 75 % objętości
krwi
Powrót krwi – z tkanek do serca
- z płuc do lewego przedsionka
- z pozostałych tkanek do prawego
Zwiększają powrót żylny
Zwężenie naczyń żylnych (wzrost
napięcia współczulnego,
katecholaminy egzogenne)
Pompa mięśniowa (skurcz mięśni
szkieletowych)
Oddech spontaniczny (ujemne
ciśnienie w klatce piersiowej w fazie
wdechu)
Zmniejszają powrót żylny
Pionizacja - powoduje przesunięcie
ok. 500 ml krwi z krążenia płucnego
do żył kończyn
Wentylacja ciśnieniem dodatnim,
PEEP, próba Valsalvy
Układ limfatyczny
Układ naczyń niskociśnieniowych,
zaopatrzonych w zastawki
Odprowadzają nadmiar płynów tkankowych
wraz z cząsteczkami białek do układu
krążenia (jedyna droga powrotu albumin)
Dzięki pompie mięśniowej i skurczom
dużych naczyń limfatycznych
Ok. 2 l płynu i 200 g białka na dobę
Krążenie wieńcowe
Prawa i lewa tętnica wieńcowa
Ich duże gałezie biegną powierzchownie
(tętnice nasierdziowe), oddając gałązki
wnikające w mięsień sercowy
Krew żylna spływa do prawego
przedsionka (żyłą wieńcową), prawej
komory (z dorzecza pr. tętnicy wieńcowej),
lewej komory (żyły Tabezjusza) – przeciek
anatomiczny
Przepływ wieńcowy
Spoczynkowy 60 – 80 ml/min (5% CO)
Zmienia się wraz z cyklem serca:
- w czasie skurczu m. komór maleje
(tętnice zaciskane)
- największy w fazie rozkurczu
izowolumetrycznego (przed otwarciem
zastawki aorty) – gdy ciś w aorcie
wysokie a mięsień w rozkurczu
Regulacja przepływu
stosownie do
zapotrzebowania
metabolicznego
Zużycie tlenu w mięśniu sercowym
jest już w spoczynku 2x wyższe niż
przeciętne (50%, przy średnim 25%) –
brak rezerwy
Na zwiększone zapotrzebowanie
reaguje zwiększeniem przepływu, a
nie zweększeniem wykorzystania
tlenu dostarczonego przez
hemoglobinę
Mechanizmy regulacji
1.
Metaboliczna – przez wzmożone
uwalnianie ADENOZYNY, która silnie
rozszerza naczynia więńcowe
2.
Aktywacja układu współczulnego
powoduje rozszerzenie naczyń
wieńcowych - więcej receptorów
niż -adrenergicznych
Krążenie mózgowe
Mózg wymaga ciągłego przepływu!
Zatrzymanie na 10s – utrata
przytomności, powyżej 3-4 min –
zmiany nieodwracalne
Tętnice szyjne i kręgowe tworzą
koło tętnicze mózgu, od niego tętnice
mózgowe
Przepływ ok. 750 ml/min (15% CO)
Autoregulacja !
Utrzymuje stały przepływ w szerokich
granicach RR (80 – 180 mmHg)
Upośledzona z wiekiem (miażdżyca)
Rozszerzenie naczyń gdy wzrasta
stężenie CO2 i H+ ( pCO2 zwęża)
Ciśnienie perfuzyjne mózgu
CPP = MAP – ICP
CPP – cerebral perfusion pressure
MAP - mean arterial pressure
ICP – intracranial pressure
Odruch Cushinga
Polega na odruchowym wzroście
ciśnienia tętniczego w odpowiedzi na
wzrost ciśnienia śródczaszkowego
(wzrost ICP prowadzi do niedotlenienia
mózgu, w tym ośrodka krążenia w
rdzeniu przedłużonym – pobudzenie
ośrodka).
Przepływ przez mięśnie
szkieletowe
Spoczynkowy 1,5 – 6 ml/100g/min
Wysiłkowy do 80 ml/100g/min
Większy przez mięśnie, gdzie
przeważają włókna mięśniowe
czerwone
Metaboliczna regulacja
przepływu
Podczas pracy wzmożone uwalnianie
czynników rozszerzających:
- CO2
- H+
- K+
- adenozyna
- kwas mlekowy
Spadek pO2
Próg anareobowy
Oznacza poziom wysiłku, po
przekroczeniu którego zachodzi -
równolegle do tlenowej – glikoliza
beztlenowa.
Gdy zużycie tlenu przekracza 60%
maksymalnego
Skutek – wzrost stężenia kwasu
mlekowego
Krążenie skórne
Gęsta sieć arterioli i metaarterioli
(receptory i po równo)
Pętle naczyń włosowatych – duża
powierzchnia wymiany ciepła
Anastomozy tętniczo-żylne –
połączenia niskooporowe, by krew
mogła ominąć sieć naczyń
włosowatych ( tylko receptory )
Funkcja termoregulacyjna
skóry
1.
Zatrzymanie ciepła przez
zmniejszenie przepływu skórnego
2.
Oddawanie ciepła przez
zwiększenie przepływu, co
powoduje wzrost promieniowania,
przewodzenia i parowania (gdy
temp. ciała < temp. otoczenia to
wzmożone parowanie potu).