Układ naczyniowy

Tętnice sprężyste

Aorta, tt. szyjne, pachowe, biodrowe
- w ścianie więcej włókien sprężystych

(elastyna) niż mięśniowych.

- dzięki dużej podatności gromadzą

objętość wyrzutową przy niewielkim

wzroście ciśnienia

- rytmiczny wyrzut zostaje przekształcony

w przepływ ciągły pulsacyjny

Tętnice obwodowe



Typu mięśniowego



Im dalej od serca tym więcej włókien
mięśniowych



Stosunkowo duże światło naczyń w
porównaniu do grubości ściany



Rozdzielają krew do poszczególnych
narządów

Tętniczki



Gruba ściana z mięśni gładkich



Mały przekrój wewnętrzny



Tu największy spadek ciśnienia krwi



Tu odbywa się regulacja przepływu
narządowego, przez zmiany oporu
naczyniowego



Przepływ pulsacyjny zamieniony w
ciągły

Na przepływ wpływają



Napięcie współczulne



Ciśnienie tętnicze



Miejscowe stężenie metabolitów



Hormony



Mediatory tkankowe (histamina,
tromboksan, prostaglandyny)

Autoregulacja przepływu



Pozwala utrzymać stały przepływ przez narząd
w szerokich granicach ciśnienia tęt.



Najlepiej rozwinięta w mózgu, sercu, mięśniach



Teoria metaboliczna (niski przepływ – wzrost
stężenia metabolitów, które rozszerzają
naczynia (CO2, H+,adenozyna)



Teoria miogenna (mięśnie gładkie kurczą się
w odpowiedzi na rozciąganie przy wzroście RR)

Mikrokrążenie



Metaarteriole – wysokooporowe tętniczki
przedwłośniczkowe



Zwieracze przedwłośniczkowe (na
granicy metaarteriol i włośniczek)



Naczynia włosowate gdzie zachodzi
transport między ukł. Krążenia a płynem
tkankowym



Żyłki pozawłośniczkowe, o dużej
przepuszczalności

Reakcja naczynioruchowa



Polega na zmianie przepływu
włośniczkowego



W spoczynku przepływ przez 1 – 10
% naczyń włosowatych



Podczas wzmożonej aktywności
metabolicznej narządu przepływ
wzrasta wielokrotnie

Naczynia włosowate



Okienkowate – w ścianie okienka, ułatwiające

transport płynów (kłębki nerkowe, jelita)



O ścianie nieciągłej – duże szczeliny

ułatwiające przenikanie dużych cząsteczek

(śledziona, wątroba, szpik)



O ścianie ciągłej – otworki nie większe niż

400 nm (większość tkanek)



Bariera krew-mózg – najszczelniejsze,

przenikają tylko najmniejsze cząsteczki lub

transport czynny

Sródbłonek naczyń
włosowatych



Komórki spoczywają na błonie podstawnej



Uczestniczy w transporcie przez ścianę

naczynia



Uczestniczy w regulacji przepływu

narządowego:

- reaguje na kininy (bradykinina),

rozszerzające i zwiększające

przepuszczalność naczyń

-uwalnia tlenek azotu (NO), silnie

rozszerzający naczynia włosowate

Transport przez ścianę
naczyń



Odbywa się głównie we włośniczkach
i żyłkach pozawłośniczkowych, na
pow. ok. 700 m2



Na drodze – dyfuzji

- filtracji
- transportu aktywnego
(pęcherzykowego)

Dyfuzja



To podstawowy mechanizm wymiany



Poprzez otworki, szczeliny i komórki
śródbłonka



Najszybciej małe cząsteczki (O2,
CO2, H2O, glukoza)



Większe (np. albuminy) wolno lub
wcale

Filtracja



Przemieszczanie wody z
rozpuszczonymi w niej substancjami



Zgodnie z gradientem ciśnienia
hydrostatycznego



Przeciwnie do gradientu ciśnienia
onkotycznego

Ciśnienie hydrostatyczne



W naczyniach (średnio 30-45 mmHg) jest
siłą napędową filtracji



Jego spadek powoduje odwrócenie kierunku
filtracji (autotransfuzja)



Jego wzrost (w nadciśnieniu, zastoju
żylnym) sprzyja nadmiernej filtracji –
obrzęki



Tkankowe – działa w przeciwnym kierunku –
podwyższone w obrzękach

Ciśnienie onkotyczne krwi



Jest to ta część (0,005%) ciśnienia

osmotycznego krwi, którą generują

substancje wielkocząsteczkowe

(białka osocza), które nie przechodzą

przez ścianę naczyń



Prawidłowo 25-27 mmHg



Jest siłą napędową reabsorpcji płynu

do żyłek pozawłośniczkowych

Fizjologicznie

Pc > Pi + c



Pc – ciś. hydrostatyczne
włośniczkowe



Pi – ciś. Hydrostatyczne tkankowe



c – ciś. onkotyczne krwi

Układ żylny



Naczynia cienkościenne, mało elastyny i

mięśni gładkich



Wyposażone w zastawki, uniemożliwiające

cofanie się krwi



Niewydolność zastawek – przeciek

wsteczny -  ciśnienia hydrostatycznego we

włośniczkach dolnych części ciała – obrzęki



Żylaki – workowato poszerzone żyły +

niewydolność zastawek

Funkcje



Pojemnościowa – 65 – 75 % objętości
krwi



Powrót krwi – z tkanek do serca

- z płuc do lewego przedsionka
- z pozostałych tkanek do prawego

Zwiększają powrót żylny



Zwężenie naczyń żylnych (wzrost
napięcia współczulnego,
katecholaminy egzogenne)



Pompa mięśniowa (skurcz mięśni
szkieletowych)



Oddech spontaniczny (ujemne
ciśnienie w klatce piersiowej w fazie
wdechu)

Zmniejszają powrót żylny



Pionizacja - powoduje przesunięcie
ok. 500 ml krwi z krążenia płucnego
do żył kończyn



Wentylacja ciśnieniem dodatnim,
PEEP, próba Valsalvy

Układ limfatyczny



Układ naczyń niskociśnieniowych,
zaopatrzonych w zastawki



Odprowadzają nadmiar płynów tkankowych
wraz z cząsteczkami białek do układu
krążenia (jedyna droga powrotu albumin)



Dzięki pompie mięśniowej i skurczom
dużych naczyń limfatycznych



Ok. 2 l płynu i 200 g białka na dobę

Krążenie wieńcowe



Prawa i lewa tętnica wieńcowa



Ich duże gałezie biegną powierzchownie
(tętnice nasierdziowe), oddając gałązki
wnikające w mięsień sercowy



Krew żylna spływa do prawego
przedsionka (żyłą wieńcową), prawej
komory (z dorzecza pr. tętnicy wieńcowej),
lewej komory (żyły Tabezjusza) – przeciek
anatomiczny

Przepływ wieńcowy



Spoczynkowy 60 – 80 ml/min (5% CO)



Zmienia się wraz z cyklem serca:

- w czasie skurczu m. komór maleje

(tętnice zaciskane)

- największy w fazie rozkurczu

izowolumetrycznego (przed otwarciem

zastawki aorty) – gdy ciś w aorcie

wysokie a mięsień w rozkurczu

Regulacja przepływu
stosownie do
zapotrzebowania
metabolicznego



Zużycie tlenu w mięśniu sercowym

jest już w spoczynku 2x wyższe niż

przeciętne (50%, przy średnim 25%) –

brak rezerwy



Na zwiększone zapotrzebowanie

reaguje zwiększeniem przepływu, a

nie zweększeniem wykorzystania

tlenu dostarczonego przez

hemoglobinę

Mechanizmy regulacji

1.

Metaboliczna – przez wzmożone
uwalnianie ADENOZYNY, która silnie
rozszerza naczynia więńcowe

2.

Aktywacja układu współczulnego
powoduje rozszerzenie naczyń
wieńcowych - więcej receptorów 

niż -adrenergicznych

Krążenie mózgowe



Mózg wymaga ciągłego przepływu!



Zatrzymanie na 10s – utrata
przytomności, powyżej 3-4 min –
zmiany nieodwracalne



Tętnice szyjne i kręgowe tworzą
koło tętnicze mózgu, od niego tętnice
mózgowe



Przepływ ok. 750 ml/min (15% CO)

Autoregulacja !



Utrzymuje stały przepływ w szerokich
granicach RR (80 – 180 mmHg)



Upośledzona z wiekiem (miażdżyca)



Rozszerzenie naczyń gdy wzrasta
stężenie CO2 i H+ ( pCO2 zwęża)

Ciśnienie perfuzyjne mózgu

CPP = MAP – ICP



CPP – cerebral perfusion pressure



MAP - mean arterial pressure



ICP – intracranial pressure

Odruch Cushinga

Polega na odruchowym wzroście

ciśnienia tętniczego w odpowiedzi na
wzrost ciśnienia śródczaszkowego

(wzrost ICP prowadzi do niedotlenienia

mózgu, w tym ośrodka krążenia w
rdzeniu przedłużonym – pobudzenie
ośrodka).

Przepływ przez mięśnie
szkieletowe



Spoczynkowy 1,5 – 6 ml/100g/min



Wysiłkowy do 80 ml/100g/min



Większy przez mięśnie, gdzie
przeważają włókna mięśniowe
czerwone

Metaboliczna regulacja
przepływu



Podczas pracy wzmożone uwalnianie
czynników rozszerzających:

- CO2
- H+
- K+
- adenozyna
- kwas mlekowy



Spadek pO2

Próg anareobowy



Oznacza poziom wysiłku, po

przekroczeniu którego zachodzi -

równolegle do tlenowej – glikoliza

beztlenowa.



Gdy zużycie tlenu przekracza 60%

maksymalnego



Skutek – wzrost stężenia kwasu

mlekowego

Krążenie skórne



Gęsta sieć arterioli i metaarterioli
(receptory  i  po równo)



Pętle naczyń włosowatych – duża
powierzchnia wymiany ciepła



Anastomozy tętniczo-żylne –
połączenia niskooporowe, by krew
mogła ominąć sieć naczyń
włosowatych ( tylko receptory )

Funkcja termoregulacyjna
skóry

1.

Zatrzymanie ciepła przez
zmniejszenie przepływu skórnego

2.

Oddawanie ciepła przez
zwiększenie przepływu, co
powoduje wzrost promieniowania,
przewodzenia i parowania (gdy
temp. ciała < temp. otoczenia to
wzmożone parowanie potu).