Ośrodkowy układ nerwowy - budowa i

podział;

lokalizacja czynnościowa w korze mózgu

Makroskopowo rozróżnia się:

• pień mózgowia

• półkule mózgu

• móżdżek

Początek rozwoju ośrodkowego układu
nerwowego

• trzeci tydzień życia zarodkowego (!)
• rozwój neuroektodermy

Dalszy rozwój cewy nerwowej prowadzi do

powstania pierwotnych pęcherzyków

mózgowych

•

4 tydzień rozwoju zarodkowego

•

przodomózgowie

• śródmózgowie

• tyłomózgowie

Trzy pierwotne pęcherzyki nerwowe

przekształcają się w pięć wtórnych

pęcherzyków mózgowych

• kresomózgowie

• międzymózgowie

• śródmózgowie

• tyłomózgowie wtórne

• rdzeniomózgowie

•

przodomózgowie

• śródmózgowie

• tyłomózgowie

•

6 tydzień rozwoju zarodkowego

Kresomózgowie

Kresomózgowie

- Półkule mózgu

- Półkule mózgu

- Kresomózgowie nieparzyste

- Kresomózgowie nieparzyste

Międzymózgowie

Międzymózgowie

-

Podwzgórze (skrzyżowanie wzrokowe, guz popielaty, ciała

Podwzgórze (skrzyżowanie wzrokowe, guz popielaty, ciała

suteczkowate)

suteczkowate)

- Wzgórzomózgowie (wzgórze oraz nadwzgórze )

- Wzgórzomózgowie (wzgórze oraz nadwzgórze )

Śródmózgowie

Śródmózgowie

- Konary mózgu

- Konary mózgu

- Pokrywa śródmózgowia (dwie pary wzgórków)

- Pokrywa śródmózgowia (dwie pary wzgórków)

Tyłomózgowie wtórne

Tyłomózgowie wtórne

- Most

- Most

- Móżdżek

- Móżdżek

Rdzeniomózgowie

Rdzeniomózgowie

- Rdzeń przedłużony

- Rdzeń przedłużony

Piętrowa budowa ośrodkowego układu
nerwowego

•półkule mózgowe
•ciało modzelowate
•skrzyżowanie

wzrokowe

•guz popielaty
•ciała suteczkowate
•wzgórze
•nadwzgórze
•konary mózgu
•pokrywa

śródmózgowia

•most
•móżdżek
•rdzeń przedłużony

Przekrój przez

śródmózgowie:

•konary mózgu
•pokrywa śródmózgowia

Pień mózgu:
•śródmózgowie
•most
•rdzeń

przedłużony

•wyjścia nerwów

czaszkowych

Nerwy czaszkowe

• n. węchowy- (n. I),

• n. wzrokowy- (n. II),

• n. okoruchowy- (n. III),

• n. bloczkowy- (n. IV),

• n. trójdzielny- (n. V),

• n. odwodzący- (n. VI),

• n. twarzowy-(n. VII),

• n. przedsionkowo-ślimakowy- (n.
VIII),

• n. językowo-gardłowy- (n. IX),

• n. błędny- (n. X),

• n. dodatkowy- (n. XI),

• n. podjęzykowy- (n. XII)

Płaty kresomózgowia:

• czołowy
• ciemieniowy
• skroniowy
• potyliczny
• wyspa
• limbiczny

Budowa zewnętrzna mózgowia

Budowa zewnętrzna
mózgowia

BRUZDA ROLANDA – BRUZDA ŚRODKOWA

BRUZDA ROLANDA – BRUZDA ŚRODKOWA

Oddziela płat czołowy od ciemieniowego

Oddziela płat czołowy od ciemieniowego

BRUZDA SYLWIUSZA – BRUZDA BOCZNA

BRUZDA SYLWIUSZA – BRUZDA BOCZNA

Oddziela płat czołowy i ciemieniowy od skroniowego

Oddziela płat czołowy i ciemieniowy od skroniowego

BRUZDA CIEMIENIOWO-POTYLICZNA

BRUZDA CIEMIENIOWO-POTYLICZNA

Oddziela płat skroniowy i ciemieniowy od potylicznego

Oddziela płat skroniowy i ciemieniowy od potylicznego

Zasadnicze bruzdy kory mózgu:

•

obręczy i poboczna- oddzielają płat limbiczny od

płatów

czołowego i skroniowego

Kora mózgu:

kora nowa (isocortex)

allocortex

kora stara (archicortex)
kora dawna, prakora
(paleocortex)

Warstwy kory nowej:
(I) - drobinowa
(II) - ziarnista zewnętrzna
(III) - piramidowa zewnętrzna
(IV) - ziarnista wewnętrzna
(V) - piramidowa wewnętrzna
(VI) - wielokształtna

-kora heterotypowa -
tworząca pola
projekcyjne

•gęstoziarnista
związana z
aferentną projekcją
(czucie, wzrok,
słuch)

•bezziarnista
związana z
eferentną projekcją
(ruch)

- kora homotypowa -
zajmująca pola
asocjacyjne

Typy kory nowej

Kora:

•
projekcyjna

•
asocjacyjna

Zróżnicowanie cytoarchitektoniczne i
czynnościowe kory nowej (izokorteks)

I-rzędowa kora ruchowa pole 4,6 (ruchy dowolne
przeciwległej połowy ciała) – leży w zakręcie
przedśrodkowym oraz w przedniej części płacika
okołośrodkowego

I-rzędowa kora czuciowa pole 3,1,2 (informacje
somatosensoryczne z przeciwległej połowy ciała) – leży
w zakręcie zaśrodkowym i tylnej części płacika
okołośrodkowego

I-rzędowa kora wzrokowa pole 17 (informacje z
przeciwległych połówek pola widzenia) – leży w
bruździe oraz obszarach klinka i zakrętu językowatego

Zróżnicowanie cytoarchitektoniczne i
czynnościowe kory nowej (izokorteks)

I-rzędowa kora słuchowa pole 41 (informacje z narządu

słuchu) – leży w zakrętach skroniowych
poprzecznych

Ośrodki mowy – w półkuli dominującej
a) ruchowy (Broca 45,46) – w zakręcie czołowym

dolnym

b) czuciowy (Wernickiego 22) – w tylnej części zakrętu

skroniowego górnego i w zakręcie kątowym

Lokalizacja ośrodków

ruchowych

czuciowych

w zakręcie przed- i za- środkowym

Określone objawy kliniczne uszkodzenia

Pola asocjacyjne

• niedoczulica (kora czuciowa)

• niedowidzenie (kora wzrokowa)

• głuchota (kora słuchowa

)

Pola projekcyjne

• niedowłady, porażenia (kora ruchowa)

Kora asocjacyjna (pozostałe obszary korowe)

– kora homotypowa:

Kora przedczołowa:
• abstrakcyjne myślenie, podejmowanie decyzji,

uczuciowość wyższa

Pola związane z funkcjami językowymi:

• mówienie/rozumienie mowy, pisanie/czytanie
• związane z półkulą dominującą (u większości –
lewą)

• dotyczą okolicy bruzdy bocznej

Różnice międzypółkulowe

• dominująca (L)

-mowa
-myślenie analityczne
-liczenie

• niedominująca (P):

-zdolności muzyczne i artystyczne
-percepcja przestrzenna

Połączenia:

•

asocjacyjne (ipsilateralne)

• spoidłowe (kontralateralne)

• projekcyjne (ipsi- lub kontralateralne)

MÓZGOWIE

MÓZGOWIE

BUDOWA

BUDOWA

WEWNĘTRZNA

WEWNĘTRZNA

Układ komorowy

Układ komorowy

Dwie komory boczne

- rogi przednie
- cz. środkowa
- rogi tylne
- rogi dolne

Otwóry
międzykomorowe
-między komorami
bocz-
nymi a komorą III
Komora III
Wodociąg
śródmózgowia
Komora IV

Funkcje:

• procesy związane z pamięcią i emocjami

Struktury:

• hipokamp

• ciało migdałowate

Układ limbiczny

Układ ruchowy:

-układ piramidowy
-układ „pozapiramidowy”
-układ móżdżkowy

Funkcja:

• regulacja dowolnej czynności ruchowej

Struktury:

• kora czołowa

• drogi piramidowe pnia mózgu i
rdzenia kręgowego

Układ piramidowy

Funkcje:

• regulacja napięcia mięśniowego

• płynność ruchu

• wykonywanie współruchów

Struktury:

• prążkowie

• gałka blada

• istota czarna

• jądro niskowzgórzowe

Układ pozapiramidowy

Układ móżdżkowy

-móżdżek, jądra przedsionkowe, jądro czerwienne

• zapewnia właściwą postawę ciała

• równowagę

• zapoczątkowanie, przebieg i zakończenie ruchu
dowolnego
oraz jego skoordynowanie

Móżdżek – budowa wewnętrzna

kora móżdżku
jądra móżdżku

Funkcje:

• czynność wewnątrzwydzielnicza
(hormonalna)

• regulacja funkcji wegetatywnych

• regulacja funkcji układu limbicznego

Struktury:

• skrzyżowanie wzrokowe

• guz popielaty

• ciała suteczkowate

Podwzgórze

Funkcje:

Wrota kory mózgu”, przez które do kory
dochodzą informacje:
wzrokowe
słuchowe
czuciowe
smakowe

Wzgórze

Połączenia między korą, a wzgórzem
są tak ścisłe, że uszkodzenie kory
mózgu powoduje we wzgórzu ciężkie
zmiany zwyrodnieniowe

Dlatego też wzgórze, podobnie jak
przedmurze, jest określane jako
struktura zależna od kory

Rdzeń kręgowy

C

Th

Th

L

L

S

S

Istota szara pośrednia
- ośrodki

autonomiczne

Róg tylny –

czuciowy

Róg przedni – ruchowy

długie drogi wstępujące, rdzeniowo-mózgowiowe
długie drogi zstępujące, mózgowiowo-rdzeniowe
drogi rdzeniowo-rdzeniowe

DROGI RDZENIOWO-OPUSZKOWE

(drogi sznurów tylnych)

ułożenie, ruch, wibracja i dotyk
różnicujący

I

II

DROGI RDZENIOWO-WZGÓRZOWE
(drogi sznurów bocznych i

przednich)

ból i temperatura, a poza tym -
dotyk nieróżnicujący i ucisk

przednia część sznura bocznego
(droga rdzeniowo-wzgórzowa boczna)
i sznur przedni (droga rdzeniowo-
wzgórzowa przednia)

I

II

DROGI RDZENIOWO-

MÓŻDŻKOWE

(drogi sznurów bocznych)

informacje z kończyn dolnych i

dolnej części tułowia

drogi nieskrzyżowane lub

skrzyżowane

DROGI PIRAMIDOWE
(sznur boczny i przedni)

akson neuronu ośrodkowego (I)

wychodzi z kory mózgu (pola 4, 6,

1, 2, 3)

droga skrzyżowana (skrzyżowanie

piramid)