Patomorfologia i

Patomorfologia i

Patofizjologia

Patofizjologia

Wykład X

Wykład X

Patomechanizmy rozwoju nowotworu człowieka

Patomechanizmy rozwoju nowotworu człowieka

Istnieje wiele teorii powstania

Istnieje wiele teorii powstania

nowotworów złośliwych ale wiemy, że

nowotworów złośliwych ale wiemy, że

onkogeneza jest zjawiskiem

onkogeneza jest zjawiskiem

polietiologicznym

polietiologicznym

Czynniki onkogenne dzielimy

Czynniki onkogenne dzielimy

na 4 podstawowe grupy

na 4 podstawowe grupy

1.

1.

Genetyczne

Genetyczne

2.

2.

Chemiczne

Chemiczne

3.

3.

Fizyczne

Fizyczne

4.

4.

Biologiczne

Biologiczne

Inne czynniki to:

Inne czynniki to:



Hormonalne

Hormonalne



Seksualne

Seksualne



Dietetyczne

Dietetyczne

Czynniki

Czynniki

genetyczne

genetyczne



Już dawno obserwowano częstsze

Już dawno obserwowano częstsze

występowania nowotworów w pewnych

występowania nowotworów w pewnych

rodzinach i u bliźniąt jednojajowych

rodzinach i u bliźniąt jednojajowych



Geny hamujące rozrost nowotworowy

Geny hamujące rozrost nowotworowy

komórek to antyonkogeny

komórek to antyonkogeny



Utrata części chromosomów z tymi genami

Utrata części chromosomów z tymi genami

wiąże się z powstaniem nowotworów

wiąże się z powstaniem nowotworów



Sutka

Sutka



Raka owsianokomórkowego płuc

Raka owsianokomórkowego płuc



Nerczaka płodowego

Nerczaka płodowego

Czynniki chemiczne

Czynniki chemiczne

(pierwszym odkrytym w XVIII w.

(pierwszym odkrytym w XVIII w.

chemicznym karcynogenem była

chemicznym karcynogenem była

sadza, która wywoływała raka moszny

sadza, która wywoływała raka moszny

u kominiarzy)

u kominiarzy)

Czynniki te ze

Czynniki te ze

względu na sposób

względu na sposób

działania dzielimy

działania dzielimy

na:

na:



Kancerogeny-

Kancerogeny-

działają

działają

bezpośrednio na

bezpośrednio na

komórki w wywołują

komórki w wywołują

w nich mutacje

w nich mutacje

genowe:

genowe:



Środki alkilujące

Środki alkilujące



Epoksydy

Epoksydy



Metale ciężkie

Metale ciężkie



Chromiany

Chromiany



Krzemiany

Krzemiany



azbest

azbest

Prokcancerogeny

Prokcancerogeny

- są to związki, które

- są to związki, które

zmiany w materiale genetycznym

zmiany w materiale genetycznym

komórki powodują dopiero po

komórki powodują dopiero po

wewnątrzkomórkowej aktywacji

wewnątrzkomórkowej aktywacji

enzymatycznej lub metabolicznej.

enzymatycznej lub metabolicznej.



Aminy

Aminy

aromatyczne

aromatyczne



Nitrozaminy

Nitrozaminy



Benzopiren

Benzopiren



Uretan

Uretan



Chlorek winylu

Chlorek winylu



Barwniki

Barwniki

akrydynowe

akrydynowe



Aflatoksyny

Aflatoksyny

(wytworzone przez

(wytworzone przez

pleśń)

pleśń)



czteroetylek ołowiu

czteroetylek ołowiu

Kokancerogeny

Kokancerogeny

- substancje, które same

- substancje, które same

nie mają działania onkogennego, ale

nie mają działania onkogennego, ale

potęgują działanie czynnika

potęgują działanie czynnika

bezpośredniego i prokancerogenów

bezpośredniego i prokancerogenów



Najlepiej poznany olejek krotonowy

Najlepiej poznany olejek krotonowy



Wszystkie substancje chemiczne mogą

Wszystkie substancje chemiczne mogą

mieć takie działanie

mieć takie działanie

Czynniki fizyczne

Czynniki fizyczne



Promieniowanie jonizujące

Promieniowanie jonizujące



Promieniowanie ultrafioletowe

Promieniowanie ultrafioletowe



Promieniowanie podczerwone

Promieniowanie podczerwone



Pole elektromagnetyczne

Pole elektromagnetyczne



Przewlekłe mikrourazy mechaniczne

Przewlekłe mikrourazy mechaniczne



Przewlekłe mikrourazy termiczne

Przewlekłe mikrourazy termiczne

Promieniowanie może powodować

Promieniowanie może powodować

- mutacje chromosomów

- mutacje chromosomów

- uczynnienie wirusów onkogennych

- uczynnienie wirusów onkogennych

Przykłady:

Przykłady:



Białaczki

Białaczki



Rak tarczycy

Rak tarczycy



Chłoniaki

Chłoniaki



Kostniakomięsak

Kostniakomięsak

i

i

Mikrourazy

Mikrourazy

mechaniczne

mechaniczne



Rak pęcherzyka

Rak pęcherzyka

żółciowego

żółciowego

Mikrourazy termiczne

Mikrourazy termiczne



Rak przełyku

Rak przełyku

Czynniki biologiczne

Czynniki biologiczne

udowodniono onkogenny wpływ

udowodniono onkogenny wpływ

wirusów

wirusów

Wirus Epstein –Barr (EBV)

Wirus Epstein –Barr (EBV)



Chłoniak Burkitta ( kraje tropikalne)

Chłoniak Burkitta ( kraje tropikalne)



Chłoniak podobny do w/w (strefa

Chłoniak podobny do w/w (strefa

umiarkowana)

umiarkowana)

Mononukleoza zakaźna

Mononukleoza zakaźna

Wirus zapalenia wątroby typ B i C (HBV

Wirus zapalenia wątroby typ B i C (HBV

i HCV)

i HCV)

Pierwotny rak wątroby ( z hepatocytów)

Pierwotny rak wątroby ( z hepatocytów)

Czynniki biologiczne

Czynniki biologiczne

Wirusy brodawczaka ludzkiego ( HPV)

Wirusy brodawczaka ludzkiego ( HPV)

Brodawczaki

Brodawczaki



Okolicy ano-genitalnej

Okolicy ano-genitalnej



Błon śluzowych gardła, krtani i jamy ustnej

Błon śluzowych gardła, krtani i jamy ustnej

Raki

Raki



Szyjki macicy

Szyjki macicy



Pochwy

Pochwy



Sromu

Sromu



prącia

prącia

Czynniki hormonalne

Czynniki hormonalne



Estrogeny

Estrogeny

(środki

(środki

antykoncepcyjne,

antykoncepcyjne,

terapia zastępcza)

terapia zastępcza)



Rak gruczołu

Rak gruczołu

sutkowego

sutkowego



Rak trzonu macicy

Rak trzonu macicy

Testosteron

Testosteron



Rak gruczołu

Rak gruczołu

krokowego

krokowego



Nie występuje u

Nie występuje u

kastratów

kastratów

Czynniki seksualne

Czynniki seksualne



Rak szyjki macicy

Rak szyjki macicy

występuje częściej

występuje częściej



U kobiet mających

U kobiet mających

wielu partnerów

wielu partnerów

seksualnych

seksualnych



U kobiet

U kobiet

monogamicznych

monogamicznych

których partnerzy

których partnerzy

maja wiele kontaktów

maja wiele kontaktów

płciowych z innymi

płciowych z innymi

kobietami

kobietami



Rak szyjki macicy

Rak szyjki macicy

występuje

występuje

najrzadziej

najrzadziej



U kobiet których

U kobiet których

partnerzy są

partnerzy są

obrzezani

obrzezani



Prawie nie

Prawie nie

występuje u

występuje u

dziewic

dziewic

Czynniki dietetyczne

Czynniki dietetyczne



Alkohol usposabia

Alkohol usposabia

do występowania

do występowania

raka

raka



Jamy ustnej

Jamy ustnej



krtani

krtani



Przełyku

Przełyku



Wątroby

Wątroby



Mięso i tłuszcze

Mięso i tłuszcze

mogą usposobić do

mogą usposobić do

raka jelita grubego

raka jelita grubego



Potrawy solone,

Potrawy solone,

wędzone,

wędzone,

peklowane mogą

peklowane mogą

powodować

powodować



Raka przełyku

Raka przełyku



Raka żołądka

Raka żołądka

koniec

koniec