Materiały pochodzą z Platformy

Edukacyjnej Portalu

www.szkolnictwo.pl

Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu www.szkolnictwo.pl mogą być wykorzystywane przez jego
Użytkowników

wyłącznie

w zakresie własnego użytku osobistego oraz do użytku w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. Kopiowanie, wprowadzanie zmian,
przesyłanie,

publiczne

odtwarzanie

i wszelkie wykorzystywanie tych treści do celów komercyjnych jest niedozwolone. Plik można dowolnie modernizować na potrzeby
własne

oraz

wykorzystania

w szkołach podczas zajęć dydaktycznych.

PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ BEZ

TAJEMNIC

Temat: Rozwój człowieka

Jakie potrzeby ma człowiek

Każdy człowiek ma potrzeby, jeden z filozofów powiedział:
„najpierw trzeba żyć, potem można filozofować”.
Oznacza to, że pierwszą potrzebą każdego człowieka jest życie.

Młody człowiek jeszcze nie wie co może go spotkać w życiu. Jedne
jest pewne, że życie każdego z nas zależy od nas samych.

„Musisz być kowalem swego

losu”

Być kowalem losu oznacza wiedzieć
czego się chce, co się w życiu chce
osiągnąć i dążyć do realizacji wybranych
celów, a nie czekać na „mannę z nieba”.

Jakie potrzeby ma człowiek

Każdy człowiek codziennie zaspokaja szereg potrzeb: oddycha, je,
pije, ubiera się, myje się, śpi itd.

O tych podstawowych potrzebach nie myśli się, one utrzymują
człowieka przy życiu. Człowiek ma też wiele innych potrzeb np.
wyjechać na Karaiby, mieć samochód lub cieszyć się uznaniem
ludzi, być podziwianym, akceptowanym, bezpiecznym, wolnym,
niezależnym, samodzielnym, mieć przyjaciół, sprawować ważną
funkcję, realizować się, rozwijać się pod każdym względem.
To wszystko są potrzeby.

Wszystkie potrzeby, niezależnie od rodzaju oraz miejsca w
hierarchii posiadają trzy cechy:

• różnorodność,

• nieograniczoność,

• zmienność w czasie i przestrzeni.

Jakie potrzeby ma człowiek

Potrzeba to stan (lub proces, czyli odczucie ciągłe) braku
czegoś. Poczucie braku czegoś uruchamia motywację do
działania zmierzającego do wypełnienia występującej luki.

W psychologii stan braku czegoś nazywa się napięciem, a proces
wypełniania tego braku, czyli zaspokajania istniejącej potrzeby –
procesem regulacji.

Szczegółowe potrzeby można łączyć w grupy potrzeb i ustawić je
w określonej hierarchii. Jedną z takich koncepcji jest piramida
potrzeb Maslowa.

Można potrzeby pogrupować w inny sposób, które można wyrazić
trzema słowami:

BYĆ – MIEĆ – KOCHAĆ

Wszystkie

potrzeby

zapewniające

godne życie

Wszystkie

potrzeby

zapewniające

godne życie

Wszystkie

potrzeby

związane z

chęcią

posiadania i

użytkowania

dóbr

Wszystkie

potrzeby

związane z

chęcią

posiadania i

użytkowania

dóbr

Wszystkie

potrzeby

dotyczące

relacji między

ludźmi

Wszystkie

potrzeby

dotyczące

relacji między

ludźmi

Hierarchia potrzeb

Model Abrahama Maslowa

potrzeby
wyższego rzędu

potrzeby
niższego rzędu

Transcendencja czyli najwyższy poziom, potwierdzanie istnienia istot
wyższych - potrzeby duchowe.

Samorealizacja czyli potrzeba posiadania celów, potrzeba spełnienia
swojego potencjału - potrzeby samoaktualizacji - wyrażają się w
dążeniu człowieka do rozwoju możliwości.

Potrzeby estetyczne czyli potrzeba harmonii i piękna.

Potrzeby poznawcze czyli potrzeby wiedzy, rozumienia, nowości.

Szacunek czyli potrzeby zaufania do siebie, poczucie własnej
wartości, kompetencji, poważania - potrzeby uznania (szacunku) i
prestiżu we własnych oczach i w oczach innych ludzi.

Hierarchia potrzeb

Przynależność (potrzeby więzi, afiliacji, miłości i bycia kochanym)
występują w usiłowaniach przezwyciężenia osamotnienia, eliminacji i
obcości, tendencji do nawiązywania bliskich intymnych stosunków,
uczestnictwa w życiu grupy, w dążeniach do tworzenia gangów.

Afiliacja (łac. affilatio – usynowienie, włączenie do rodziny) –
zachowanie polegające na nawiązaniu i podtrzymaniu pozytywnych
kontaktów i współpracy przez jednostkę lub grupę, organizację z
innymi grupami i organizacjami.

Bezpieczeństwo (zależności, opieki i oparcia, protekcji, potrzeba
wygody, spokoju, wolności od strachu) pobudzają do działania,
zapewniając nienaruszalność, ujawniają się gdy dotychczasowe
nawyki okazują się mało przydatne.

Potrzeby fizjologiczne (najniższy poziom, jedzenie, woda, tlen,
potrzeby seksualne, brak napięcia) gdy nie są zaspokojone, dominują
nad wszystkimi innymi potrzebami, wypierają je na dalszy plan i
decydują o przebiegu zachowania człowieka.

Hierarchia potrzeb

Zmiana potrzeb

Nasilenie potrzeb i sposób ich zaspokajania różni się u poszczególnych
osób oraz może zmienić się z wiekiem.

Potrzeby wyższego rzędu pojawiają się stopniowo wraz z rozwojem
człowieka. Indywidualizacji podlega również sama hierarchia potrzeb.

Hierarchia potrzeb może być uzależniona od typu osobowości, np.
ludzie o temperamencie choleryka będą mieli szczególnie
rozbudowaną

potrzebę

dominacji,

która

zrekompensuje

niezaspokojone potrzeby samorealizacji.

Czynniki wpływające na zmianę hierarchii potrzeb:

• osobowość, charakter,

• wiek,

• aktualny stopień zaspokojenia potrzeb,

• sytuacja rodzinna oraz zawodowa.

Motywy aktywności człowieka

Przez motywy należy rozumieć czynniki wewnętrzne (uczucia,
poglądy, dążenia), które pobudzają człowieka do działania i nadają
kierunek jego aktywności.

Podstawą klasyfikacji motywów są potrzeby człowieka. Wyróżnia się
zatem motywy związane z potrzebami fizjologicznymi, bezpieczeństwa,
społecznymi, uznania i samorealizacji.

Ze względu na charakter motywów wyróżnia się motywy osobiste,
które determinują działania prowadzące do uzyskania wyłącznie
własnych korzyści. Jeżeli natomiast w swoim działaniu człowiek kieruje
się dobrem ogółu, opiniami i sądami innych, można mówić o
motywach społecznych.

Motywy, które pobudzają do działania, nazywa się zwykle impulsami.

Czynniki wpływające na motywy działalności człowieka:

 uczucia,

 poglądy,

 dążenia.

Osobowość i jej rozwój

Osobowość człowieka oznacza całość zintegrowanych procesów
psychicznych człowieka, które ujawniają się w działaniu,
ukierunkowanym na realizację określonych celów.

Do najważniejszych cech osobowości zalicza się temperament, czyli
zespół względnie stałych właściwości psychologicznych człowieka.

Osobowość i jej rozwój

Pierwsza koncepcja temperamentu stała się
podstawą pierwszej typologii osobowości.
Grecki lekarz Hipokrates (ok. 460 – 377 r.
p.n.e.) sprowadził naturę człowieka do
odpowiednich proporcji czterech płynów
ustrojowych (krew, flegma, żółć żółta i czarna).

Popiersie Hipokratesa

autorstwa Rubensa

Ernst Kretschmer

Odmienną koncepcję
temperamentu
(konstytualną) przedstawił
w 1921 roku niemiecki
psychiatra i psycholog
Ernst Kretschmer (1888 –
1964).

Przypisał on ludziom o danej budowie ciała
określone cechy psychiczne wyróżniając typy:

• asteniczny (wątły, nieśmiały i drażliwy),

• pykniczny (otyły i niski, towarzyski o
zmiennych nastrojach,

• atletyczny (muskularny, opanowany i
nieufny).

Carl Gustav Jung w 1910
roku

Osobowość i jej rozwój

Odmienną koncepcję psychologiczną
przedstawił szwajcarski psycholog Carl
Gustaw Jung (1875 – 1961).
Wyróżnił on dwa przeciwstawne typy:

• nieśmiałego i zamkniętego w sobie
introwertyka oraz,

• towarzyskiego i otwartego
ekstrawertyka.
Należy pamiętać!

- że rodzaj temperamentu nie ma
wpływu na wartość człowieka ani na
jego przedsiębiorczość oraz, że każdy z
nas łączy w sobie cechy różnych
wymienionych typów osobowości.

Równie ważne jak temperament są dla działania człowieka cechy
instrumentalne osobowości. Należą do nich umiejętności umysłowe
i praktyczne, które warunkują skuteczność rozwiązywania zadań.

Okres

Najważniejsze procesy

Niemowlęctwo

Dostrzeżenie granic i autonomiczności

cielesnej

Wczesne dzieciństwo

Dostrzeżenie wymagań kultury,

konfrontacja własnych popędów z

oczekiwaniami

Późne dzieciństwo

Próba rezygnacji z popędów na rzecz

solidarności z grupą, odkrycie

współzawodnictwa

Przedpokwitania (9-12

lat)

Zdolność do intymnych związków,

poczucie wartości drugiego człowieka

Pokwitania

Manifestacja problemów seksualnych, na

koniec umiejętność tworzenia trwałych

związków

Dojrzałość

Absolutne uspołecznienie, odpowiedzialne

wypełnienie ról społecznych.

Teoria stosunków interpersonalnych

Ocena mocnych i słabych stron własnej osobowości

Aby dobrze poznać samego siebie, należy:

• wystrzegać się wszelkich uogólnień; jeden wybuch złości nie
powinien prowadzić do wniosku, że ma się temperament choleryka;
uogólnienia można formułować jedynie na podstawie wielu
obserwacji i różnorodnych danych,

• skonfrontować zebrane dane oraz wyniki ich analizy z opiniami
innych ludzi, aby uniknąć subiektywnej oceny. W razie pojawienia się
pewnych rozbieżności trzeba się zastanowić nad ich przyczyną,

• pamiętać, że poznawanie siebie nie może być wyłącznie
jednorazowym

przedsięwzięciem,

należy

obserwować

swoje

zachowanie systematycznie i przez dłuższy czas.

Postawy sprzyjające przedsiębiorczości

W ujęciu psychologicznym przez postawę należy rozumieć pewne
określone, stale powtarzające się schematy, według których jednostka
czuje, myśli i działa. Na postawy składają się:

• emocje,

• myśli oraz,

• predyspozycje do działania.

W kontaktach z innymi ludźmi, nie należy być ani nadmiernie uległym,
ani agresywnym. Powodzenie zapewnia postawa pośrednia, zwana
asertywną.

Jednym z warunków zachowań asertywnych jest samoakceptacja, czyli:

• lubię i szanuję siebie,

• wierzę we własne możliwości,

• jestem świadoma swoich wad i pracuję nad nimi,

• chcę się rozwijać i doskonalić.

Przedsiębiorczość to zdolność do tego, żeby być przedsiębiorczym,
posiadanie ducha inicjatywy, obrotność, rzetelność, zaradność.

Cechy osób uległych, asertywnych i

agresywnych

Osoby uległe

Osoby asertywne

Osoby agresywne

mają zaniżoną

samoocenę

oceniają siebie

obiektywnie

zazwyczaj mają

zawyżoną samoocenę

odzywają się bardzo

rzadko

często się odzywają

odzywają się zbyt

często

nie potrafią wyrazić

swoich uczuć

wyrażają swoje uczucia

w sposób otwarty

najczęściej w sposób

otwarty wyrażają

jedynie uczucia

negatywne

nie potrafią powiedzieć

„nie”

potrafią odmówić i

uzasadnić swoją

odmowę

odmawiają w sposób

kategoryczny, często

niegrzeczny

godzą się na zależność

od innych

akceptują swoją

autonomię

chcą dominować nad

innymi

są nieśmiałe i skryte,

unikają kontaktów z

innymi ludźmi

są śmiałe i otwarte,

potrafią uszanować

odrębność innych

narzucają się

otoczeniu, gardzą

innymi

Zachowania się człowieka w sytuacjach trudnych

Frustracja jest przykrym stanem emocjonalnym, wywołanym
pojawieniem się przeszkody w dążeniu do zaspokojenia jakiejś
potrzeby lub osiągnięcia określonego celu.

Przyczyny frustracji:

• przeszkody wewnętrzne natury fizycznej lub umysłowej,

• charakter zewnętrzny, np. brak odpowiednich instrumentów czy
narzędzi,

• konflikt motywacyjny.

Frustracje wyzwalają nieświadome mechanizmy obronne, takie jak:

• represja (wyparcie) – usunięcie z pamięci wydarzeń związanych z
frustracją,

• racjonalizacja – pozornie racjonalne uzasadnienie własnych
działań,

• fantazjowanie – wyobrażenie sobie momentu osiągnięcia celu,

• rezygnacja,

• substytucja – poszukiwanie form zastępczych,

Zachowania się człowieka w sytuacjach trudnych

Stres jest stanem ogólnej mobilizacji sił fizycznych (podwyższony
poziom adrenaliny, przyśpieszone tętno i oddech) i psychicznych
(natężenie uwagi) jako reakcji na bodziec (stresor).

Stres objawia się pozytywnymi lub negatywnymi zmianami w
zachowaniu człowieka. W wielu wypadkach działa mobilizująco.

Najliczniejszą grupę źródeł stresów stanowią stresory społeczne.

Umiejętność pokonywania stresu i frustracji jest bardzo ważne. Do
skutecznych technik antystresowych należą:
1.Zmiana formy aktywności (np. zmiana pracy umysłowej na
fizyczną),
2.Słuchanie ulubionej muzyki, najlepiej cichej i spokojnej,
3.Odpowiednie zaplanowanie działań,
4.Dotlenienie organizmu,
5.Aromaterapia,
6.Hydroterapia.