STADIA ROZWOJU W OKRESIE PRENATALNYM
ZAPŁODNIENIE
Plemnik łączy się z komórką jajową, tworząc pojedynczą komórkę, zwaną zygotą.
Unikalne wyposażenie genetyczne nowego organizmu zostaje zdeterminowane.
(23 chromosomy od matki, a 23 od ojca)
OKRES ZYGOTY (od zapłodnienia pierwsze 2 tygodnie)
Przemieszczanie się zygoty jajowodem do macicy.
Proces zagnieżdżania zygoty w macicy.(6 dzień i trwa do tygodnia)
Szybkie podziały zapłodnionej komórki.
Różnicowanie się komórek zygoty (z masy wewnętrznej powstanie embrion; z masy zewnętrznej - struktury podtrzymujące embrion).To z nich powstanie nowy organizm.
OKRES EMBRIONALNY (od 3. do 8. tygodnia)
Dalsze różnicowanie się komórek.
Powstają struktury podtrzymujące:
worek owodniowy,
łożysko (organ umożliwiający wymianę między matką, a dzieckiem pożywienia , tlenu, produktów przemiany materii),
pępowina (połączenie międy org dziecka,a matką)
Organogeneza -[wtedy rozpoczynają swoje funkcjonowanie wszystkie ważne organy] powstają zawiązki wszystkich głównych struktur organizmu (skóry, receptorów zmysłów, mięśni, układu nerwowego, układu krążenia, narządów wewnętrznych).[w tym momencie dziecko jest bardzo narażone na szkodliwe czynniki] [układ krwionośny może zacząć działać kiedy powstanie serce.]
W końcu 3. tygodnia zaczyna bić serce.
Kształt zakrzywiony[fasolka], duża głowa, wyraźnie ludzka twarz.[ludzka twarz z rozpoznawalnymi częściami, oczy, uszy]
Zaczynają kształtować się kończyny, palce u rąk.
OKRES PŁODOWY (od 9. do 38. tygodnia)
Dalszy rozwój już wytworzonych narządów i struktur.
Przyrost rozmiarów i wagi.
[Jest już mało spraw które się dzieję, bo wszystko już się wytworzyło w okresie embrionalnym. Tu nie ma początku tylko kontynuacja rozwoju.]
[Linie papilarne już są rozpoznawalne, skóra staje się grubsza, a pod nią pojawia się warstwa tłuszczu, rosną włosy, paznokcie][w ósmym miesiącu następuje gromadzenie zapasów pozywienia od matki, dlatego te maluchy urodzone o czasie są pulchne. Również odbywa się przekazywanie do dziecka od matki elementów które pozwalają chronić org przed szkodliwymi czynnikami.][pierwsze pół roku niemowle żyje i broni się przeciwciałami otrzymanymi od matki][przy pierwszym kontakcie ze światem zewnętrznym gwałtownie rozszerzają się pęcherzyki płucne]
PRENATALNY jest to proces celowych zmian, które pozwolą funkcjonować dziecku po urodzeniu.
NARODZINY
[pierwsze pół roku niemowle żyje i broni się przeciwciałami otrzymanymi od matki][przy pierwszym kontakcie ze światem zewnętrznym gwałtownie rozszerzają się pęcherzyki płucne]
CZYNNIKI ZAGRAŻAJĄCE PRAWIDŁOWEMU ROZWOJOWI
W OKRESIE PRENATALNYM
1. CZYNNIKI GENETYCZNE
dziedziczenie genów wywołujących określone choroby - choroby dziedziczne (np.: fenyloketonuria, dystrofia mięśniowa)
anomalie chromosomowe - brak lub nadmiar pewnych chromosomów [niewłaściwy podział komórek
w wyniku błędnego podziału komórek płciowych (np.: zespół Downa)
2. CZYNNIKI POZAGENETYCZNE - TERATOGENY
[mogą być przyczyną wad wrodzonych]
Wpływ teratogenów na rozwój zależy od momentu ich działania.
choroby matki, szczególnie wirusowe
(np.: różyczka, świnka, ospa wietrzna, AIDS) oraz przewlekłe (np.: cukrzyca)
alkohol[przenika do org dziecka i osiąga w jego krwi stężenie znacznie większe niż w ogr matki,”dziecko pije razem z nami”], papierosy[tak samo jak alkohol przenika do org dziecka, „dziecki pali razem z nami”], narkotyki[powodują zaburzenia rozwoju, a także grozi urodzeniem martwego dziecka]
leki terapeutyczne
(np.: hormonalne, uspokajające, nasenne, antybiotyki, aspiryna w dużych dawkach[chodzi o stężenie leków w organiźmie])
nieprawidłowa dieta matki[
wiek matki[najlepszy 21-29, org jest wystarczająco dojrzały by udźwignac taki ciężar] (i ojca?)
zagrożenia środowiskowe (np.: ołów, rtęć, promieniowanie rtg)
stres matki
[szczególnie ostrożnie powinno się postępować w pierwszych dwóch miesiącach ciązy]
ROZWÓJ ZMYSŁÓW W OKRESIE PRENATALNYM.
ŚWIAT SPOSTRZEŻEŃ NOWORODKA.
1. ZMYSŁ DOTYKU[rozwija się najwcześniej, dla noworodka ten zmysł jest najważniejszy]
Rozwój:
7. Tydzień[od zapłodnienia] - skóra w okolicy warg staje się wrażliwa na dotyk
3. miesiąc - powierzchnia ciała wrażliwa na dotyk zwiększa się
(wg praw rozwoju: cefalokaudalnego i proksymodystalnego)
4. miesiąc - cała powierzchnia ciała jest wrażliwa na dotyk
(wyjątek: mniejsza wrażliwość dotykowa czubka i boków głowy)
[przy porodzie jest ściskanie tej główki dziecka i jeśli była by wrażliwa na dotyk powodowała by ból u noworodka]
Bodźce: nacisk wód płodowych, dotykanie ścian macicy, łożyska, pępowiny,
dotykanie siebie, ssanie kciuka
Reakcje: ruchowe
Znaczenie wrażliwości dotykowej noworodka
podstawa dla rozwoju odruchu poszukiwania i ssania (odruchy przystosowawcze)[ssanie kciuka][ssanie kciuka]
odczuwanie bólu, doświadczanie niewygody i przyjemności
kształtowanie przywiązania (bliskiej więzi emocjonalnej z opiekunem)
2. ZMYSŁ RÓWNOWAGI
Rozwój:
od 4. miesiąca - ćwiczenie zmysłu równowagi poprzez balansowanie w macicy
od 6. miesiąca - naprzemienne zharmonizowanie ruchów matki i dziecka
pod koniec 6. miesiąca - dojrzałość zmysłu równowagi
Bodźce:
aktywność ruchowa matki,
oddech matki,
własna aktywność ruchowa
Wrażliwość zmysłu równowagi noworodka
reakcja na zmianę położenia ciała,
pobudzenie lub uspokojenie w zależności od pozycji ciała,
kołysanie osłabia stres, rozluźnia mięśnie, uspokaja.
3. ZMYSŁ WĘCHU
Wrażliwość zmysłu węchu noworodka
zdolność rozróżniania zapachów,
preferencje zapachowe,
reakcje na zapachy: mimiczne i ruchowe,
rozpoznawanie matki po zapachu.
4. ZMYSŁ SMAKU
Rozwój:
w 8. tygodniu powstają kubki smakowe
w 12. tygodniu dziecko zaczyna połykać wody płodowe i odbierać ich smak
od 5. miesiąca intensywność ruchów połykania wód płodowych zależy m.in. od ich smaku
Wrażliwość zmysłu smaku noworodka
zdolność rozróżniania smaków
preferencja smaku słodkiego
5. ZMYSŁ SŁUCHU
Rozwój:
od 4.-5. miesiąca dziecko reaguje na silne dźwięki
rozwój wrażliwości na dźwięki o słabszym natężeniu
Bodźce:
dźwięki zewnętrzne,
dźwięki z organizmu matki,
Reakcje:
zwiększenie aktywności,
przyśpieszenie rytmu serca,
obudzenie,
niepokój ruchowy
przystosowywanie się do bodźców,
zapamiętywanie bodźców
Wrażliwość słuchowa noworodka:
różnicowanie i preferencja dźwięków mowy ludzkiej,
rozpoznawanie głosu matki
5. ZMYSŁ WZROKU
Rozwój:
od 5. miesiąca dziecko reaguje na nagłą i intensywną zmianę oświetlenia,
w 6. miesiącu otwiera się szpara powiekowa wyraźniejsze reakcje na światło
Bodźce:
półmrok w środowisku wewnątrzmacicznym,
zmiany w natężeniu oświetlenia z zewnątrz
Reakcje:
zmiana pozycji ciała, odwrócenie głowy,
przyśpieszenie rytmu serca,
wzmożona aktywność ruchowa
Wrażliwość wzrokowa noworodka:
preferencja umiarkowanego światła,
zdolność do skupienia wzroku na danym obiekcie i do wodzenia wzrokiem za przedmiotem,
preferencja obserwacji ruchu,
preferowanie patrzenia na twarz ludzką
[noworodek widzi świat jakby przez mgłę; rozwój wzroku trwa 12 miesięcy;]