PSYCHOLOGIA ROZWOJOWA CZŁOWIEKA W CYKLU ŻYCIA

Wykłady

20. II. 2012 r.

Mail: [e-mail]

Egzamin 14. 06. Test jednokrotnego wyboru: wykład+ ćwiczenia Poprawka 19. 06

ROZWÓJ- układ progresywnych zmian zmierzających ku wyższej jakości życia.

JAKOŚĆ ŻYCIA- Dobrobyt, dobrostan, warunki ekonomiczne. Wyższa jakość życia gdy jesteśmy chorzy następuje gdy zdrowiejemy. W sensie psychologicznym jest to dobrostan psychiczny, satysfakcja, spokój.

STEFAN SZUMAN wyróżnił 3 okresy rozwojowe:

1. Pierwsze dzieciństwo (wiek przedszkolny) od urodzenia do 7 r.ż.

• Niemowlęctwo

• Drugi rok życia

• Wiek przedszkolny (od 3 do 7 lat)

1. Drugie dzieciństwo (wiek szkoły powszechnej) od 7 do 14 r.ż.

2. Wiek dojrzewania, młodzieńczy 14-21 lat

Uzasadnienie klasyfikacji:

1. Rozwój fizyczny- przełom 1 i 2-go okresu życia: następuje zmiana uzębienia, oraz przełom 2 i 3-go okresu kiedy nast. Dojrzewanie płciowe organizmu

2. Środowisko wychowawcze- w pierwszym okr. Środowiskiem jest dom; w drugim- szkoła; w trzecim- szkoła średnia, licea, zawodowa

3. Rozwój psychiczny- zmiana postawy psychicznej wobec życia, zmienia się również kierunek zainteresowań i styl pracy umysłowej

MARIA ŻEBROWSKA psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży:

1. Okres niemowlęcy (od urodzenia do 1-go r.ż.)- dziecko jeszcze nie mówi

Noworodek- do pierwszego miesiąca życia wiek

1. Okres poniemowlęcy (1-3 r.ż.)- czas rozpoczynania mówienia dzieciństwa

2. Okres przedszkolny (3-7 r.ż.)

3. Okres młodszy szkolny (7-11/12 r.ż.)

4. Okres dorastania/ dojrzewania (11/12- 16/17 r.ż.)

Dorastanie- aspekt społeczny rozwoju, wpływy wychowawcze, kulturowe. Jednostka dochodzi do samodzielności.

Dojrzewanie- rozwój biologiczny człowieka. Z dziecka jednostka staje się Kobietą/Mężczyzną.

1. Okres młodzieńczy/ młodości (16/18- 21(24)r.ż.)- okres krystalizacji osobowości, związany z decyzją czy uczę się dalej czy pracuję

Dziś role rodzinne podejmujemy ok. 30 r.ż. nasi rodzice ok. 23 r.ż. a dziadkowie w wieku 17- 21 lat.

Okres młodzieńczy kończy się gdy zarzucamy edukację i rozpoczynamy pracę.

27. 02. 2012 r.

Uzasadnienie klasyfikacji M. Żebrowskiej:

1. Odmienne formy i sposoby działania wychowawczego

2. Zmiany w świadomości dziecka, sposoby ujmowania przez dziecko rzeczywistości: spostrzeganie, zapamiętywanie, myślenie

3. Zmiany w aktywności dziecka

Zmiany w świadomości dziecka dokonują się pod wpływem wychowania i nauczania, a towarzyszą im zmiany w aktywności i działalności dziecka

PERIODYZACJA NAJBARDZIEJ POPULARNA:

1. Okres prenatalny (od poczęcia do narodzin)

2. Wczesne niemowlęctwo (do 2.5 miesiąca życia)- tworzenie się nowych połączeń korowych i podkorowych, nowe reakcje emocjonalne

3. Średnie niemowlęctwo (do 9 m.ż.)- pojawia się ostrożność wobec tego, co nowe

4. Późne niemowlęctwo (do 24 m.ż.)

5. Wczesne dzieciństwo (do 5(7) r.ż.)

6. Średnie dzieciństwo (6- 11(12) r.ż.)

7. Adolescencja (12- 19(21) r.ż.)

8. Wczesna dorosłość (21-40 r.ż.)- przyjęcie specyficznie określonych planów życiowych

9. Środek życia (40- 65 r.ż.)- dokonywanie retrospekcji własnego życia, modyfikacja planów życiowych

10. Wiek senioralny (po 65 r.ż.)- dystansowanie się wobec koncentracji na własnych osiągnięciach.

Uznajemy, że rozwój człowieka trwa całe życie.

METODY BADANIA ROZWOJU:

1. Badania podłużne (logitudinalne):

Badamy próbkę populacji na przestrzeni dłuższego okresu czasu co parę lat powtarzając testy.

2000 dzieci 4 lata,

r. 2012 dzieci wchodzą w wiek nastoletni matura kolejne ważne

200 psychologów (np.) kolejne daty badań wydarzenia …

2012 2013 2015 2018 2023 2026 40 lat

ZALETY	WADY
Pozwalają analizować rozwój każdego dziecka Pozwalają badać postępy w rozwoju Umożliwiają analizę współzależności między procesem dojrzewania a doświadczeniem Dają możliwość badania wpływu zmian kulturowych i środowiskowych na zachowanie i osobowość	Ze względu na rozciągnięcie badań w czasie, wymagają one na ogół przeprowadzenia późniejszych etapów badań przez nowego badacza Kosztowne Dostarczają obszernych i trudnych do opracowania danych Trudno jest utrzymać oryginalną próbkę badawczą Często luki muszą być uzupełniane

1. Badania poprzeczne

Badamy kilka osób w tym samym czasie (niezależnie od wieku)

ZALETY	WADY
Pozwalają na oszczędność czasu Dają obraz właściwości typowych dla różnych okresów życia Względnie tanie Mogą być prowadzone przez jednego badacza Badania te łatwo można powtórzyć	Dają tylko przybliżony obraz procesów rozwojowych Nie biorą pod uwagę różnic w obrębie grupy Nie biorą pod uwagę konkretnych lub środowiskowych zmian zachodzących z upływem czasu Brak informacji o ciągłości i kierunku zmian

1. Badania ukośne (sekwencyjne):

Badamy co kilka lat osoby w tym samym wieku np. w wieku 18 lat. Jak z upływem lat zmienia się podejście 18-latków do dorosłości itd.

Możemy badać np. gotowość szkolną dzieci 6- letnich, zasób pojęć i wyobrażeń dzieci w wieku lat 5, wartości i cele dzieci z różnych pokoleń, sięgamy w tym celu do badań, które wcześniej robiono na ten temat i porównujemy z obecnymi.

AKCELERACJA ROZWOJU

Tempo rozwoju- szybkość z jaką dokonują się zmiany w czasie

Rytm rozwoju- regularność rozwoju

Zaburzenie tempa rozwoju In + nazywamy Akceleracją rozwoju

Możemy rozwijać się szybciej pod wpływem stymulacji.

• Szybkie tempo rozwoju dziecka w porównaniu z tempem rozwoju jego rówieśników uzyskanym w jednaj lub kilku płaszczyznach aktywności psychicznej

• Przyspieszenie rozwoju indywidualnego pod wpływem specjalnych stymulacji

• Czynniki hamujące Akcelerację:

- złe odżywianie się

- choroby

- stresy emocjonalne

• Tendencja do osiągania przez pokolenia późniejsze wyższych wskaźników rozwoju, niż te, które charakteryzowały pokolenia wcześniejsze np. wzrost: synowie wyżsi od ojców, rozwój pojęcia życia erotycznego

• Czynniki sprzyjające Akceleracji:

- Zdrowie

- dobre odżywianie się

- zdrowe środowisko psychiczne

• Okresy gotowości rozwojowej- szczególne okresy, w których zmiany organizmu zależą od pewnych form stymulacji („acha”- już wiem u dziecka (pomoc mamy przy lekcjach). Podatność na stymulację zmienia się w toku rozwoju.

05.III. 2012 wykład 3, 12.III. 2012 wykład 4

Okresy gotowości rozwojowej:

1. Okresy optymalne dla rozwoju

2. W trakcie rozwoju występują szczególne okresy, w których zmiany organizmu zależą od pewnych form stymulacji

3. Podatność na stymulację zmienia się w toku rozwoju

4. Niektóre formy stymulacji oddziaływują na jednostkę w pewnych stadiach jej rozwoju silniej, a w innych słabiej

5. Jeśli w okresie gotowości rozwojowej dziecko nie trafi na odpowiedni grunt to z czasem zacznie polegać na innych, nie będzie samodzielne.

Prawo cefalokaudalne NA EGZAMIN

Określa rozwój organizmu oraz jego zdolności motorycznych od głowy w kierunku dolnych partii ciała. Wystarczy prześledzić rozwój głowy, tułowia oraz kończyn dolnych, aby stwierdzić, że głowa rośnie zdecydowanie najszybciej, tułów wolniej, a nogi rozwijają się najpóźniej i rosną najwolniej.

Podczas rozwoju prenatalnego głowa i górna część tułowia zawsze rozwijają się najwcześniej, a kończyny dolne najwolniej. Prawo cefalokaudalne determinuje wzrost organizmu także po zakończeniu okresu rozwoju prenatalnego i obowiązuje aż do osiągnięcia pełnego wzrostu i rozwoju na etapie dorosłości!

Prawo to odnosi się także do rozwoju funkcji motorycznych - dziecko najpierw jest zdolne do samodzielnego poruszania głową, następnie samodzielnie siada i dopiero potem uczy się stać na nogach i chodzić.

Prawo proksymodystalne/ proksymodalne NA EGZAMIN

Określa rozwój funkcji motorycznych organizmu od środka do peryferyjnych części ciała. W okresie prenatalnym ludzki embrion najpierw wykształca tułów, potem kończyny i dopiero na samym na samym końcu palce. Prawo obowiązuje także już po zakończeniu okresu ciąży. Niemowlęta najpierw uczą się kontrolować ruchy tułowia, by dopiero następnie opanować poruszanie kończynami i na samym końcu sprawnie poruszać palcami. Kierunek rozwoju człowieka przebiega od osi centralnej bok.

Dziecko wykonuje szybciej ruchy zamaszyste niż małe, łatwiej mu chwycić całą dłonią niż opuszkami palców.

Dwie strefy rozwoju wg Lwa S. Wygotskiego:

Poziom potencjalnego

(najbliższego)

rozwoju PNR

Rozwój człowieka u Kazimierza Dąbrowskiego (1902-1980)w Teorii Dezintegracji pozytywnej

Zapisał się na studia bez matury. Działalność rozpoczął w Zagórzu na działce 66 ha.

Wymienił 5 poziomów rozwoju:

1. Integracja pierwotna

2. Dezintegracja jednopoziomowa

3. Dezintegracja wielopoziomowa spontaniczna i niedostatecznie zorganizowana

4. Dezintegracja wielopoziomowa zorganizowana i usystematyzowana

5. Integracja wtórna

Poziomy 1 i 5 charakteryzują się integracją osobowości, trzy środkowe dot. dezintegracji

1. Integracja pierwotna

• Jednostki określane dawniej jako psychopaci (Hitler)

• Bez skrupułów, osobowość antyspołeczna, dysocjacyjna

• BRAK DYNAMIZMÓW ROZWOJOWYCH tj: zdziwienie w stos. do siebie, poczucie winy, wstydu, empatii

• Brak środowiska wewnętrznego (konfliktów i niepokojów wewnętrznych)

• Częste konflikty zewnętrzne

• Brak większych zahamowań

• Działają w sposób sztywny i mało plastyczny

• Zachowania agresywne, wybuchowe

• W pewnych syt. Mogą sprawiać wrażenie, że można na nich polegać (w towarzystwie dobry mąż i przyjaciel a w domu potwór)

• Znikoma wrażliwość na cierpienia innych

• Egocentryzm

• Zmienność emocji

• Egoistyczna postawa wobec życia

• Osoby takie dążą do władzy, często za wszelką cenę nie poddają się oddziaływaniom zewnętrznym

• Dąbrowski nie poświęcił im wiele uwagi

1. Dezintegracja jednopoziomowa

• Nieznaczne zdolności do rozwoju

• Brak podziału na to co wyższe i niższe w rozwoju- wszystko dokonuje się na jednym poziomie

• Zachodzi pewne rozluźnienie struktury psychicznej

• Kształtują się symptomy zdziwienia nad sobą

• Powolny wzrost refleksyjności, analizy jeszcze jednak nie dość dokładnie sprecyzowanej

• WYSTĘPUJĄ 3 A: ambitendencje (sprzeczność dążeń, równoczesne występowanie sprzecznych ze sobą dążeń), ambiwalencje (zmienność nastrojów z przewagą smutku i przygnębienia), ambisentencje (zmienność sądów)

• Osoby takie niechętnie wchodzą w związki obarczone odpowiedzialnością, wolą przyjemność, często biorą sobie kochanki, nie szanują lub porzucają stan duchowny. Pozostają jednak w związkach lub pozostają duchownymi z wyrachowania (a kto mnie będzie utrzymywał? A jeśli czegoś ode mnie zażądają?)

• Podlegają głównie naciskom zewnętrznym (nagroda, kara)

3. Dezintegracja wielopoziomowa spontaniczna i niedostatecznie zorganizowana

• Pojawia się hierarchiczność wartości

• Występowanie dwóch poziomów opozycyjnych względem siebie: niższego i wyższego

• POJAWIAJĄ SIĘ NASTĘPUJĄCE MECHANIZMY ROZWOJOWE: zdziwienie w stos. do siebie, zaniepokojenie sobą i otoczeniem, poczucie niższości, niezadowolenie z siebie, wstyd, wina, CZYNNIK TRZECI, nieprzystosowanie pozytywne

Czynniki te wytwarzają wysokie napięcie psychiczne w związku z wstępowaniem jednostki na wyższy poziom rozwoju. Pojawia się tu zasadniczy skok psychiczny człowieka, następuje przejście od nieuświadomionych do uświadomionych konfliktów wewnętrznych – EGZAMIN

CZYNNIK 3- Samoświadomość, siła wewnętrzna, duchowa człowieka pozwalająca mu dokonywać stałych wyborów. Działanie w człowieku tego dynamizmu ujawnia się w umiejętności odrzucania tego co niższe, prymitywne i przyjęcia tego, co wyższe, wspomagające proc. rozwoju. Osoba sytuująca się na tym poziomie może podjąć decyzję np. o zaprzestaniu nadmiernego picia. EGZAMIN

czynnik 2-

czynnik 1- ….....

NIEPRZYSTOSOWANIE POZYTYWNE- Niezadowolenie człowieka z tego co jest i pragnienie tego, co być powinno. Oznaczone formą protestu o charakterze twórczym, wyraża się w autonomii (samodzielności) rozwojowej, przeciwstawianiu się negatywnych zjawiskom i przystosowaniu do wyższej hierarchii wartości, w dążeniu do konkretnego ideału. Nie podejmuję złych zachowań, bo inni tak robią. Dąbrowski kładzie nacisk na konieczność rozwijania środowiska wewnętrznego jednostki.

4. Dezintegracja wielopoziomowa zorganizowana i usystematyzowana

• Występują mechanizmy rozwojowe z poprzedniego poziomu, ale są lepiej zorganizowane, usystematyzowane

• Następuje przejście do czynności autonomicznych i autentycznych, a więc przejawiających znaczną niezależność od prymitywnych czynników biologicznych

• Wysoka refleksyjność, mniej spontaniczne działania

• Większe poczucie odpowiedzialności i wyciszenie psychiczne

• DYNAMIZMY ROZWOJOWE: przedmiot- podmiot, czynnik 3 itp. (artykuł)

• Dezintegracja jest łagodniejsza, wypracowana

• Osoba może osiągnąć wysoki poziom empatii, samoświadomości, samowychowania i autopsychoterapii

4. Integracja wtórna

• Do poziomu tego dochodzą tylko wybitne jednostki

• Osobowość zharmonizowana, autonomiczna, autentyzm, odpowiedzialność

• Najwyższy poziom samoświadomości i empatii

• 4 S: SAMOŚWIADOMOŚĆ- poznawczy wgląd w siebie SAMOWYBRANIE- ludzie „świadomie” wybierają siebie wśród różnorodnych cech własnych, SAMOPOTWIERDZENIE- przekonanie o słuszności swojej postawy, SAMOWYCHOWANIE- jednostka zdaje sobie sprawę, że jej rozwój nie jest zakończony i w związku z tym stale wewnętrznie doskonali się wychowuje

• Jedność podstawowych właściwości psychicznych, realizujących coraz wyższe poziomy rzeczywistości

ETAPY PROCESU ROZWOJU WG K. DĄBROWSKIEGO

1. Rozluźnienie istniejącej struktury

W przeżyciach ujawnia się ona jako stereotypowa, zbyt jednolita, nużąca, automatyczna, powtarzająca się , ograniczająca

1. Rozbicie istniejącej struktury

Okres przygotowawczy, przejściowy, dotychczasowa struktura przestaje być adekwatną podstawą działania

1. Budowa nowej struktury

Ugruntowanie nowych wartości, zmiana struktury osobowości, odbudowa utraconej jedności na wyższym poziomie.

26.II.2012

Erickson wymienia 8 kryzysów (8 stadiów) wpływających na rozwój JA

Fazy życia ludzkiego:

1. Ufności

2. Autonomii

3. Inicjatywy

4. Adekwatności

5. Tożsamości

6. Intymności

7. Generatywności

8. Integracji

1. Kryzys UFNOŚCI:

Czynnik rozwoju: matka

Gdy matka nie reaguje na potrzeby dziecka (np. na jego płacz), nie opiekuje się nim kryzys nie zostanie rozwiązany. Mówimy tu o UFNOŚCI a nie ZAUFANIU gdyż nie wyst. Tu refleksyjność. Pozytywne rozwiązanie kryzysu prowadzi do nadziei.

„JESTEM NADZIEJĄ, KTÓRĄ MAM I DAJĘ”

1. KRYZYS AUTONOMIA VS. WSTYD I ZWĄTPIENIE

Czynnik rozwoju: rodzice

Należy zauważyć gdy dziecko mówi „ja sam”- chce być samodzielne samo jeść i pić, ubierać się itd. Należy mu na to pozwolić i wspierać je. Inaczej zacznie polegać na rodzicach i zrezygnuje z samodzielności.

„JESTEM TYM, CO WYRAŻA MOJA WOLNA WOLA”

1. KRYZYS INICJATYWA VS. POCZUCIE WINY

Czynnik rozwoju: rodzice

Indentyfikacja dziewczynki mz matką i chłopca z ojcem (kup mi kosiarkę- będę kosić z Tobą). Jest to pierwszy kryzys nieobjęty amnezją dzieciecą. Dziecko utożsamia się w określonych rolach co widać w zabawach. Pozytywne rozwiązanie kryzysu skutkuje zdecydowaniem, przedsiebiorczością. Tzw. wiek pytań. Gdy brak jest jednego z rodziców dziecko nie ma możliwości eksperymentowania i wyobrażania sobie ról społecznych

1. KRYZYS PRACOWITOŚĆ A POCZUCIE NIŻSZOŚCI

Czynnik rozwoju: nauczyciel, klasa

Rozbudzenie ciekawości poznawczej, uczenie obowiązkowości- odrabianie lekcji itd. Rodzice nie powinni krytykować szkoły (Czego wy się musicie uczyć?).

Skutek: Poczucie niższości vs. Przerost adekwatności

„JESTEM TY, CZEGO MOGĘ SIĘ NAUCZYĆ I WPRAWIĆ W DZIAŁANIE”

1. KRYZYSTOŻSAMOŚĆ VS. POMIESZANIE RÓL

Czynnik rozwoju- grupa rówieśnicza

Co mam robić ze swoim życiem? Rodzice często w tym okresie przeżywają kryzys połowy życia

„KIM JESTEM” TO NAJWAŻNIEJSZY KRYZYS

Może wystąpić tzw Tożsamość negatywna

„LEPIEJ BYĆ KIMŚ TOTALNIE ZŁYM NIŻ NIKIM”

Gangi, przestępczość, satanizm, sieganie po narkotyki, ucieczki itp. - ZOBACZ- JESTEM

(dlatego np. trzaskam drzwiami)

Efektem ukształtowania tożsamości jest wierność wartościom

V- VIII KRYZYS – CZYNNIK ROZWOJU: INTERAKCJA JEDNOSTKI ZE ŚRODOWISKIEM

1. KRYZYS INTYMNOŚĆ VS. IZOLACJA

Szuka kogoś, z kim mógłby związać intymne relacje. Decyzja dot. życia Gotowość na poświęcenia i kompromisów ( nie pójdę spać bo muszę jeszcze pozmywać naczynia). Potrzeba izolacji we dwoje, intymności.

„JESTEM TYM, CO KOCHAM”

1. KRYZYS GENERATYWNOŚĆ VS. STAGNACJA

Generatywność- wychowanie potomstwa, działalność twórcza, wyjście poza własne ja, troska o młode pokolenie, przewodzenie mu. Troska o innych. Jednostka przekracza własne zainteresowanie sobą, jest zaangażowana w rozwój innych. Gdy skutek kryzysu będzie negatywny to jednostka odrzuci młode pokolenie, nawet własne dzieci, stawia się poza nurtem przekazywania wartości i norm. Dojmujące poczucie stagnacji. Gdy skutek będzie pozytywny: „JESTEM TYM, KOMU DAJĘ ŻYCIE I ZAPEWNIAM OPIEKĘ”.

1. KRYZYS INTEGRALNOŚĆ EGO VS. ROZPACZ

Osoba ma poczucie spełnienia, zrealizowania, wspólnoty- z tym światem i ze światem nadprzyrodzonym- pogodzenie się za śmiercią. Skutek negatywny: strach przed śmiercią, pogardliwy stosunek do innych i życia. Brak akceptacji. Świadomość, że czasu nie można cofnąć.

PIERWSZY OKRES ROZWOJU wiek niemowlęcy 0-1

STADIUM NOWORODKA

1. Faza okołoporodowa- obejmuje od 15 do 30 minut po porodzie. Następuje odcięcie pępowiny. Dziecko staje się odrębną istotą

2. Faza neonatalna- od 15/30 minut do końca stadium noworodka

Ramy czasowe:

Kryterium medyczne- faza trwa do ok 2 tyg. po urodzeniu (odpadnięcie pępowiny)

Kryterium psychologiczne- do ok miesiąca- dziecko po narodzeniu szybko chudnie (musi się dostosować do nowych warunków) po 2/3 dniach dziecko wraca do wagi urodzeniowej

Zjawisko baby-talk- dziecko jest w centrum, tylko o nim się mówi. Wymawiamy nieartykułowane dźwięki specyficznym tonem.

Dziecko sukcesywnie osiąga właściwe przystosowanie do życia: do zmiany temperatury (początkowo ma wyższą niż my), do oddychania (początkowo pie, kicha, ziewa, nabieranie powietrza wymaga wysiłku), do pobierania pożywienia (odruchy ssania, połykania nie są dostatecznie wykształcone), do wydalania zbędnych produktów przemiany materii.

Gdy dziecko się rodzi waży od 1.4 kg do 3.7, mierzy ok 52 cm . Jest przekrwione. Głowa duża, długi tułów, krótkie kończyny, twarz płaska i krótka (brak zębów). Widzi światło (to, że ktoś się zbliża), ruchy gałek ocznych są przypadkowe, niekontrolowane, dziecko jest zależne.

Człowiek dorosły: oddechy 17-22 / Dziecko: 30

Człowiek dorosły: tętno 70 / Dziecko: 150, po kilku dniach 117

Krótkie okr sny i czuwania, łatwo można je wybudzić. Aktywność globalna (najmniej porusza głową- jest za ciężka!). Nie ma napięcia mięśniowego w kończynach gdy zaciska piąstkę.

02.04.2012

Virginia Apgar- wprowadziła skalę Apgar. Cechy które bada ta skala:

• Kolor skóry

• Puls

• Reakcje na bodziec

• Napięcie mięśni

• Oddech

Ciekawostka: pierwsze litery nazw angielskich dają nazwisko Apgar: Appearance, Pulse, Grimach, Activity, Respiration.

Wyniki podawane są w przedziale:

10- 8- dobry stan noworodka

7- 4- średni

3- 0- ciężki

Odruch- automatyczna, stereotypowa reakcja na specyficzny bodziec.

Odruchy:

1. Wspólne dla os. dorosłej i niemowlęcia

• Źrenicowy (na światło zwęża się)

• Mrugania (przy zbliżeniu czegoś do rogówki)

• Krzyku (może stać się warunkowy)

• Ssania, wydzielania śliny (pobieranie pokarmu)

• Wydalanie kału, moczu

• Kolanowy (wyprost kolana)

• Cofania (pod ukłuciem)

1. Typowe tylko dla noworodka

• Odruch Babińskiego (unoszenie dużego palca przy podrażnieniu stopy)

• Odruch toniczno- szyjny (wraz z odwróceniem głowy wyprostowują się kończyny po tej samej stronie ciała a kurczą po przeciwnej)

• Odruch moro (unoszenie kończyn i przyciąganie ich do ciała w geście obejmowania)

• Karkowy Peipera (oczno- karkowy) (cofnięcie głowy noworodka w odpowiedzi na silny strumień światła)

• Odruch chwytny (zaciskanie dłoni na pobliskich przedmiotach- dziecko można nawet oderwać od ziemi!)

• Odruch kroczenia (dziecko w kontakcie z podłożem porusza na przemian nóżkami)

• ……………..

Rozwój chwytu pęsetkowego: przeciwstawienie kciuka i palca wskazującego. Potrzebny do chwytania małych przedmiotów. ‘

Manipulacja:

1. Niespecyficzna- prymitywna, dziecko bawi się tak samo wszystkimi przedmiotami, stosuje te same schematy czynnościowe

2. Specyficzna- ok. 1 r.ż. dz. stos. odp. schematy zabawy, dostoi. Schemat czynnościowy do struktury i funkcji danego przedmiotu- np. turla piłkę.

Lokomocja- umiejętność przenoszenia ciała w przestrzeni:

6-7 m-c- pełzania (kończyny górne i reszta ciała)

9-10 m-c- raczkowanie (kończyny górne i dolne)

10- 12 m-c- pierwsze kroczki

12- 14. miesiąc- dziecko powinno chodzić samodzielnie

Rozwój mowy:

5 m-c- gaworzenie

11- 12 m-c- pierwsze słowa, rozumienie kilkunastu słów w określonych sytuacjach

Synkretyzm w ujmowaniu rzeczywistości, czyli całościowe pojmowanie rzeczywistości.

Pod koniec 1 r.ż. wzrost o połowę- 75 cm i waga się podwaja.

07.05.2012

16/05- odrabiamy wykład

OKRES NIEMOWLĘCY

1. Dz samodzielnie się porusza i przemieszcza

2. Zaspokajanie ciekawości poznawczej

3. Zabawa manipulacyjna

4. Ruchy narzędziowe (ubieranie czapeczki)

5. Zabawa konstrukcyjna i symboliczna

6. Bardziej dziecko rośnie ale mniej przybiera na wadze

7. Objawia się autonomia dziecka

8. W 8 miesiącu zarasta ciemiączko

9. Opanowanie umiejętności chodzenia

10. Dz oddycha klatką piersiową

11. Wyrastają siekacze

12. Ruchom dz towarzyszą tzw. synkinezje- ruchy niepotrzebne, dodatkowe

13. Sposób chodzenia; dwulatki- dostawny, trzylatki- naprzemienny

14. Umiejętność posługiwania się przedmiotami codziennego użytku zgodnie z ich przeznaczeniem- uczenie się poprzez naśladownictwo

15. MOTORYKA DUŻA (sprawność ruchowa całego ciała) I MAŁA (sprawność ruchowa rąk)

Cały okres od 0- 3 lat:

RODZAJE ZABAW:

1. Zabawy manipulacyjne: czynność podejmowana dla nagrody, zwyciestwa, np. wkładanie drobnych przedmiotów do większych, wyćwiczenie ruchów rąk. Nauka zabawy X zgodnie z jego przeznaczeniem.

2. Zabawy konstrukcyjne: Efektem zabawy jest określony wytwór, zaspokajają potrzebę wytwarzania

3. Zabawy tematyczne (nazywane także zabawami twórczymi, zabawami fikcyjnymi, iluzyjnymi i imaginacyjnymi, zabawami w role oraz zabawami symbolicznymi): W kogoś lub w coś. Dzieci wchodzą w pewną interakcje. Elementy odtwarzania zachowań bohaterów. Dzieci wyobrażają sobie że są o głowę większe w zabawie.

Wyróżniamy następujące rodzaje:

• Z. Fikcyjna

• Z. Iluzyjna

• Z. Nadawana

• Z. Imaginacyjna

• Z. Inscenizacyjna

• Z. Dramatyczna

• Z. W role

• Z. Improwizacyjna

1. Zabawy badawcze - ten rodzaj zabaw polega na dokonywaniu na różnorodnym materiale najrozmaitszych doświadczeń. Zabawy te zaspokajają potrzeby poznawcze, a zwłaszcza ciekawość dziecka.

2. Zabawy ruchowe - polegają na wykonywaniu przez dziecko dużej ilości ruchów wymagających pewnego wysiłku, zręczności, siły, szybkości. Zaspokajają one potrzebę ruchu, nabywania zręczności. Chodzenie po ławeczkach, równoważniach, jazda na rowerku. Uczą pewnej przedsiębiorczości.

3. Zabawy dydaktyczne - zasadniczo różnią się od poprzednio wymienionych. Różnica sprowadza się do tego, że nie są one wynikiem swobodnej twórczości dzieci, lecz są przygotowane, inicjowane i organizowane przez opiekuna dziecka powinny mieć zawsze wartości kształcące.

W zabawie powinniśmy wyodrębnić element oznaczony i oznaczający.

ELEMENT OZNACZONY- to, czego nie widać- np. woda to ocean, liście mogą być pieniędzmi a piasek mąką

ELEMENT OZNACZAJĄCY- to co jest uchwytne np. klocek, piasek

FUNKCJE ZABAW:

1. Zaspokaja potrzebę poznawania.

2. Dziecko ma możliwość przekształcania rzeczywistości poprzez aktywność własną

3. Dziecko lepiej rozróżnia realny świat od fikcji

4. Uczy się przestrzegania norm, przepisów, zasad

5. Uczy samodzielności, odpowiedzialności

6. Sprzyja uspołecznianiu

7. Doskonali różne funkcje psychomotoryczne

FUNKCJE MOWY:

Impraksyjna- oddziaływanie na otoczenie Ekspresyjna- uzewnętrznianie przeżyć

Błędy:

Hipergeneralizacja- Zbyt szerokie używanie słów Hipogeneralizacja- Zbyt wąskie zgeneralizowanie określonych nazw (dz nazywa błędnie rzecz, której nazwę już zna) Zniekształcenie fonetyczne- brak rozumienia niektórych wyrazów i zwrotów

EGZAMIN: ODRÓŻNIĆ AMBIWALENCJĘ OD LABILNOŚCI EMOCJONALNEJ

AMBIWALENCJA- jednoczesne perzeżywanie biegunowo skrajnych emocji np. Radość i smutek

LABILNOŚĆ EMOCJONALNA- Łatwe przechodzenie od jednej emocji do drugiej

WIEK PRZEDSZKOLNY (3-6/7 lat)

Wczesna 3-4

Średnia 4- 5.5

Późna 5.5- 6/7

Wiek ten związany jest z edukacją przedszkolną. Dominująca formą jest zabawa. Swobodne i mimowolne uczenie się i zdobywanie doświadczenia. Środowisko wychowawcze: Rodzina, przedszkole pełni funkcję dopełniająca

WCZESNA:

Dziecko nie jest samodzielne, potrzebuje pomocy ze strony dorosłych. Zasób doświadczenia też jest mały. Dzieci charakteryzują się chwiejnością emocjonalną, ambiwalencją.

ŚREDNIA:

Zabawy z innymi, dzieci garną się do grupy.

Egzamin- Wiek 5 lat nazywany jest WIEKIEM PYTAŃ

Zabawy tematyczne, ruchowe, konstrukcyjne

PÓŹNA:

Dziecko jest zdolne do dłuższego skupienia uwagi, do pracy w zespole, do wysiłku. Życie uczuciowe- intelektualizacja uczuć (termin Lwa Siemienowicza Wygotskiego)- Emocje nie są już impulsywne, gwałtowne, towarzyszy im pewna refleksja.

Infaltywne sposoby ujmowania przez dzieci rzeczywistości:

EGOCENTRYZM- Brak umiejętności wejścia w perspektywę innych. Subiektywizm. Łączenie w spos. dowolny i nieuporządkowany fakty.

ANIMIZM- Przypisywanie życia przedmiotom np. gdy rower jedzie to jest żywy.

ARTYFICJALIZM- Dziecko przypisuje istnienie wszystkich rzeczy odwołując się do ich twórcy- istoty wyższej lub człowieka.

ANTROPOMORFIZM- Ujmowanie przedmiotów, rożlin, zwierząd jako zjawisk mających ludzkie cechy.

NASTAWIENIE MAGICZNE- jak coś zrobię to coś się stanie, np. pomodlę się to nie będzie padać.

Tego okresu nie obejmuje amnezja dziecięca- ok 3 lata.

21.05 2012

MŁODSZY WIEK SZKOLNY 7- 11/12 lat

Dziecko wkracza w odmienne środowisko (szkoła). Jest poddane działaniu dydaktyczno- wychowawczemu.

Gdy dziecko nie chce iść do szkoły nie należy odraczać obowiązku szkolnego (negatywne konsekwencje)

Czynniki wpływające:

1. Rodzice i opiekunka- dominująca rola

2. Dydaktyczno- pedagogiczne- podstawowe środowisko obok rodziny. Nowe środowisko dla dziecka. Wywiera wpływ na świadomość i osobowość dziecka. Dz podlega systematycznej nauce. Musi sprostać większym wymaganiom, ważna jest punktualność itp.

3. Grupy rówieśnicze- kompetencje społeczne

WYRÓŻNIAMY 2 FAZY TEGO OKRESU:

1. 7/8lat- adaptacyjna

Rozwój fizyczny: kościec jest słaby, głównie chrząstki. Dz nie toleruje dużych obciążeń.

Dz szuka oparcia w os dorosłych (tzw potrzeby zależnościowe)

„Pani wie wszystko”- „Ty, tato- nic” Rodzic nie powinien przy dziecku kwestionować szkoły i nauki.

Dzieci uczą się współdziałania. Życie społeczne przebiega pod okiem i kierunkiem nauczyciela.

Dz gdy idzie do szkoły zmienia się (jego postrzeganie poznawcze) uczy się spostrzegania, uwagi, myślenia logicznego, analizy, syntezy a także: pisania, czytania oraz liczenia.

1. 9/11 lat- wyraźne zmiany w sferze intelektualnej i osobowości

Wyraźna zmiana w mowie, intelektualnie bardziej autonomiczne.

Dz opanowuje informacje konkretne, przyswaja pojęcia w ułamkach. Wzrasta świadomość, internalizacja (uwewnętrznienie) zasad.

Wyraźna potrzeba współdziałania z rówieśnikami. Kieruje się normami obowiązującymi w grupie. Wzrasta umiejętność posługiwania się językiem ojczystym. Dz umie czytać i pisać.

Rozwój fizyczny: prawie zakończony wzrost ciężaru mózgu: 9 lat- 1300 g; 90 proc. wagi mózgu u os. dorosłej.

Cały okres 7-11 lat

Dojrzałość szkolna, aspekty:

1. Fizyczna- ogólna sprawność organizmu i zdrowia dziecka (długotrwałe choroby i inne defekty przynoszą problemy w szkole. Wiele zadań stanowi trudność nawet dla dziecka zdrowego). Dz jest sprawne ruchowo, brak synkinezji. Potrafi stać i skakać na jednej nodze, przeskakiwać przeszkody.

2. Umysłowa- na ile dz jest zainteresowane nauką. Czy potrafi skupić uwagę przez dłuższy czas na tej samej czynności. Czy mowa jest poprawna pod wzg artykulacyjnym (głoski, na ile jest bogate słownictwo). Czy ma problemy z wykonywaniem poleceń, instrukcji, czy umie dokończyć daną czynność, czy jest zaciekawione wynikiem.

EGZAMIN- intelektualizacja uczuć

Już dz nie reaguje tak gwałtownie, emocjom towarzyszy pewna refleksja.

emocje

ambiwalencja

labilność

gwałtowność powtórka

natężenie z

intelektualizacja rozrywki 4-6 lat

uczuć

4-6 lat 7- 11 lat 12- 18 lat

1. Dojrzałość społeczna, szkolna- Na ile dostosowuje się do poleceń nauczyciela, ile przebywa w gronie rówieśników

SZUMAN- Wyraża się ona w zainteresowaniu dziecka nauką szkolną, wiadomościami, umiejętnościami, podatnością na przyswajanie wiedzy, umiejętnością podporządkowywania się nauczycielowi i regulaminowi a także harmonijnym życiem z kolegami.

Dziecko czy dorosły?

Ważne nazwy:

Adolescencja- wzrastanie ku dorosłości, Pokwitanie, dojrzewanie (EGZAMIN)

DOROSŁOŚĆ 12- 18 LAT

Młodzież przechodzi ten okres płynnie. Nie ma jednoznacznego wskaźnika dorosłości. CO SIĘ Z NIM DZIEJE?- rodzic.

Pierwszy okres w którym pobudzenia są inicjowane przez sferę seksualną.

Nie znamy źródeł emocji- bezprzedmiotowość emocji. Emocje działają według najsłabszego ogniwa w łańcuchu (np. mój pieprzyk).

Typowe są leki wywoływane zmianami:

1. społecznymi, (Kim jestem, rozwiązanie kryzysu tożsamości. Mogą przejawiać tzw. tożsamość negatywną- lepiej być kimś zupełnie złym niż nikim)

2. osobowościowymi, (pochodne obaw dot. tożsamości. Po co jestem? Ku czemu jestem? Wybiegamy w przyszłość. Zmiany kształtowane przez światopoglądy itp. Można pomóc w osiągnięciu wytyczonych celów)

3. biologicznymi (Czy zegar biologiczny, czy rozwój ciała- jak wyglądam, jaki jestem).

LĘK:

1. adaptacja- przystosowawczy- nauka do egzaminu

2. dezadaptacja- zbyt duży poziom natężenia lęku (przekracza optymalny poziom dla jednostki)- paraliż