Budowa jednostki

ćwiczeniowej

Zasady budowy jednostki

ćwiczeniowej

• Zasada wszechstronności

• Zasada zmienności pracy

• Zasada stopniowania natężenia

wysiłku

Zasada wszechstronności

• Zasada ta wskazuje na konieczność

doboru takich środków, które

zapewnią wszechstronny rozwój –

zwłaszcza psychomotoryczny.

• W fizjoterapii należy zwrócić uwagę

na fakt, że nie można zajmować się

wyłącznie jednym problemem

występującym u pacjenta ale „całym

pacjentem”

Zasada zmienności pracy

• Zasada ta polega na umiejętnym doborze

ćwiczeń, a zwłaszcza na zmianie ich kolejności w

taki sposób, aby bezpośrednio po sobie nie

występowały ćwiczenia kształtujące tę samą

cechę motoryczną lub grupę mięśniową. Należy

zwrócić uwagę aby ćwiczenia nie odbywały się

tylko w jednej pozycji i nie były jednorodne.

Należy ćwiczenia statyczne przeplatać

ćwiczeniami dynamicznymi, trudne – łatwymi,

ćwiczenia wymagające koncentracji ruchami już

zautomatyzowanymi

• W fizjoterapii należy szukać optymalnych

rozwiązań

Zasada stopniowania

wysiłku

• Natężenie wysiłku powinno

stopniowo wzrastać od początku
zajęć

• W około ¾ czasu zajęć powinno

osiągnąć maksimum

• Następnie łagodnie powinno się

obniżać

Krzywa natężenia wysiłku

• Jest podstawowym wymaganiem

metodycznym dotyczącym fizjologicznego

obciążenia wysiłkiem fizycznym

ćwiczących podczas lekcji ruchu.

• Podczas lekcji poziom natężenia ćwiczeń

należy regulować zgodnie z krzywą

fizjologicznego obciążenia.

• Praktycznie dla charakterystyki wysiłku

można posługiwać się obserwacją tętna,

ale należy jednocześnie pamiętać, że

krzywa tętna tylko w przybliżeniu

odzwierciedla wielkość wykonanej pracy.

Uwaga!!!

• Ćwiczenia o stałym napięciu

mięśniowym utrzymują szybkie tętno

• Ćwiczenia odcinków obwodowych

ciała utrzymują wolniejsze tętno

• Stany emocjonalne mają wpływ na

przyspieszenie tętna

• Sterując natężeniem wysiłku należy pamiętać o

następujących sprawach:

1.Liczba powtórzeń danego ćwiczenia – jest zależna

od rodzaju ćwiczenia. Powinna nie przeciążyć

ćwiczących grup mięśniowych, ale jednocześnie

obciążyć je dostatecznym wysiłkiem.

2.Zmiana stopnia napięcia mięśni podczas ćwiczeń –

można uzyskać poprzez zmianę pozycji

wyjściowej, kierunku ruchu, amplitudy ruchu,

równoczesności lub kolejności i szybkości ruchu

poszczególnych odcinków ciała, wykorzystanie

dodatkowego oporu, zwiększenie liczby

pokonywanych przeszkód

• Zmiana tempa ruchu – pozwala regulować

intensywność napięcia mięśni, gdyż od

tempa w dużej mierze zależy charakter

pracy mięśni.

• Pozycje w jakich odbywają się ćwiczenia np.

pozycje izolowane

• Regulacja długości przerw między

ćwiczeniami – czas odpoczynku między

ćwiczeniami poświęca się na objaśnienie i

pokaz następnych ruchów

• Kolejność wykonania ćwiczenia

Stopniowanie wysiłku w

fizjoterapii

• W fizjoterapii wielkość obciążeń może być

zdeterminowana zasadami zastosowanej metody

kinezyterapeutycznej, które uwzględniają

indywidualne możliwości ćwiczącego.

• Obserwacja wpływu ćwiczeń na krzywą wysiłku

wymaga od prowadzącego wnikliwości,

umiejętności obserwacji i wiedzy specjalistycznej.

• Często podczas zajęć określonym pacjentom

zadaje się „zastępcze” lżejsze ruchy, albo

całkowity wypoczynek ze specjalnymi zadaniami.

Uwagi metodyczne dotyczące

następstwa ćwiczeń

• Na początku lekcji nie stosować

ćwiczeń intensywnych, ale o

umiarkowanym i średnim natężeniu

• Na początku lekcji nie wprowadzać

ćwiczeń statycznych

• Nie stosować po sobie ćwiczeń o

dużym i bardzo dużym natężeniu

• Po ćwiczeniach statycznych stosować

ćwiczenia dynamiczne

• Po ćwiczeniach hamujących oddychanie

zastosować ćwiczenia normujące oddychanie

• Ćwiczenia kształtujące zdolności motoryczne

przeplatać ćwiczeniami szybkościowymi,

wytrzymałościowymi lub siłowymi

• Ćwiczenia szybkościowe i intensywne

wytrzymałościowe na ogół powinny trwać krótko,

ewentualnie można je powtarzać kilka razy w

czasie zajęć

• Ćwiczenia nie powinny być wyłącznie pracą

jednostronną i asymetryczną

• Ćwiczenia nie powinny angażować wyłącznie

wybranych grup mięśniowych, lecz powinny być

wszechstronne (wyjątek – trening specjalistyczny)

• Zmieniać pozycje wyjściowe do ćwiczeń w ten

sposób, żeby zmiana pozycji nie była

wykonywana zbyt często ani za rzadko

• Podczas ćwiczeń z osobami początkującymi, z

dziećmi i osobami starszymi zapewnić taką

kolejność ćwiczeń, żeby natężenie wysiłku

wzrastało stopniowo, a momenty dużego

natężenia nie trwały zbyt długo i były

przeplatane fazami o mniejszym natężeniu

• Aby uniknąć zmęczenia miejscowego, należy

często stosować ćwiczenia rozluźniające oraz

ćwiczenia przeciwstawnych grup mięśniowych

• Ćwiczenia wymagające precyzji ruchów nie powinny

być stosowane po ćwiczeniach o dużym natężeniu

( wyjątek stanowi duży stopień wytrenowania i

wysoka sprawność fizyczna ćwiczącego)

• Kontrolować poprawność wykonywanych ćwiczeń

zarówno pod kątem normy anatomicznej ruchu, jak i

właściwego rytmu ruchu

• Podczas zajęć tak dobierać ćwiczenia, aby w

odpowiedni sposób wzrastała krzywa fizjologicznego

natężenia wysiłku oraz krzywa emocjonalna

• W fizjoterapii sposób doboru ćwiczeń, ich

następstwa oraz zasady, jeśli nie ma specjalnych

uwarunkowań leczniczych, są podobne do lekcji

wychowania fizycznego.

Co to jest lekcja wychowania

fizycznego ?

• Jest to proces pedagogiczny, poprzez

który nauczyciel ruchu przy aktywnej
postawie nauczanych( zdrowi i
chorzy) w określonym czasie realizuje
wytyczone zadania. Podstawowym
środkiem lekcji wychowania
fizycznego jest ruch.

• Lekcja wychowania fizycznego jest

oparta na toku lekcyjnym.

Podstawowe pojęcia

• Tok lekcyjny – jest to ogólny schemat, który

orientacyjnie wskazuje, jak należy dobierać

materiał ćwiczebny do poszczególnych lekcji. Tok

lekcyjny ułatwia logiczne zaplanowanie lekcji, jest

podstawą do opracowania osnów lekcyjnych i

konspektów lekcji wychowania fizycznego.

• Osnowa lekcyjna – opracowuje się ją na

podstawie toku lekcyjnego na dłuższy czas – na

kilka lub kilkanaście lekcji

• Konspekt lekcyjny – opracowuje się na

podstawie toku lekcyjnego i dotyczy jednej

konkretnej lekcji

Podział lekcji wychowania

fizycznego

• Wyróżnia się trzy części lekcji:
I część – wstępna
II część – główna
III część – końcowa
Założenia ogólne wszystkich trzech części

lekcji w każdym typie lekcji wychowania

fizycznego są jednakowe. Jedynie zawartość

poszczególnych rodzajów ćwiczeń w każdym

typie lekcji może być różna i dlatego istnieją

różne toki lekcyjne np. lekcja gimnastyki,

lekcja zabaw i gier ruchowych, lekcja

ćwiczeń korekcyjnych itd.

Część I - wstępna

• Podstawowym zadaniem tej części jest:

1.zorganizowanie grupy do zajęć

2.nawiązanie kontaktu z grupą
3.podanie celu zajęć
4.rozgrzewka – przygotowanie

organizmu do wysiłku
przewidzianego w części głównej

Znaczenie rozgrzewki

• Zadaniem rozgrzewki jest przygotowanie

organizmu( układów: krążenia, oddychania,

przemiany materii) do wysiłku

• Praca wykonywana podczas rozgrzewki

powoduje m.in.:

1.podwyższenie ciepłoty
2.zmniejszenie lepkości wewnętrznej mięśni
3.lepsze ukrwienie mięśni
4.zwiększenie pobudliwości i przyspieszenie

przemian energetycznych

5. zwiększenie elastyczności mięśni i więzadeł

Przebieg rozgrzewki

1.Zabawa ożywiająca lub inna zorganizowana

forma biegu

2.Około 10 różnych ćwiczeń kształtujących tak

dobranych, aby zapewnić wszechstronne

pobudzenie organizmu, ale jednocześnie

powinny być odpowiednio ukierunkowane

pod kątem celu części głównej zajęć

3.Pod koniec rozgrzewki można wprowadzać

ćwiczenia pomocnicze do nauczania

zaplanowanych, złożonych technik

4.W końcowej części rozgrzewki ćwiczenia

rozciągające mięśnie metodą statyczną.

Część II - główna

• Celem ćwiczeń zastosowanych w tej

części jest:

1.opanowanie określonych

umiejętności ruchowych

2.wytworzenie odpowiednich

nawyków ruchowych

3.wypracowanie możliwości

prawidłowego ich wykorzystania w

zmieniających się warunkach

Część III - końcowa

• Celem jest zakończenie pracy ćwiczących

poprzez:

1.ustabilizowanie tętna
2.redukcję produktów przemiany materii

nagromadzonych w mięśniach

3.ogólne uspokojenie organizmu
4.rozluźnienie
Cele te osiąga się poprzez zastosowanie w

tej części ćwiczeń rozluźniających,

rozciągających oraz oddechowych

Co to jest nawyk ruchowy?

• Jest to forma aktywności ruchowej nabyta

przez stale powtarzane te same czynności

• Fazy nauczania nawyków ruchowych:
1.Tworzenie się nawyku ruchowego – ćwiczący

uczy się przemieszczać swoje ciało w

przestrzeni

2.Opanowanie i przyswojenie elementów

technicznych i jak najczęstsze ich

powtarzanie

3.Wykonywanie ćwiczeń w sposób jak

najbardziej efektywny i ekonomiczny

Metodyka zajęć z różnymi

grupami ćwiczących

• I etap – okres niemowlęcy i przedszkolny –

od 0 do 7 lat

• Układ ruchowy u noworodka jest bardzo słaby –

kości są bardzo miękkie.

• W pierwszych tygodniach życia ruchy niemowlęcia

są odruchowe, niecelowe.

Około 12 tygodnia życia wykształca się u dziecka

odruch „oko – ręka”. Około 3 – 4 miesiąca życia

dziecko chwyta przedmioty bez używania kciuka.

Wszystkimi palcami chwyta między 6 – 8

miesiącem, a od 9 miesiąca chwyt jest precyzyjny.

• Wiek przedszkolny 3 – 7 lat
W sposobie zachowania się dziecka i wykonywania

przez niego czynności występuje zjawisko tzw.

rozrzutności ruchowej. U dzieci silniej są

rozwinięte duże grupy mięśniowe, dlatego dzieci

lubią w tym okresie ruchy „globalne” angażujące

do pracy większe grupy mięśniowe. Ruchy są

dynamiczne z odpowiednimi przerwami

wypoczynkowymi. Często występują jak gdyby

ruchy zbędne, dodatkowe, które mają swoje

uzasadnienie w działaniu układu nerwowego, w

którym występuje przewaga procesów

pobudzania nad procesami hamowania.

• Dzieci mają tzw. naturalny głód ruchu.

• Dzieci dwuletnie bawią się indywidualnie

• Dzieci trzyletnie można połączyć w grupę, najchętniej

naśladują pokazywane ruchy.

Dziecko 2,5 – 3 letnie potrafi przez chwilę stać na jednej

nodze, stać bez pomocy na palcach, chodzić po

narysowanej linii, przeskakiwać przez niską (5 cm)

przeszkodę, zeskoczyć z wysokości 30 cm, skoczyć na

odległość około 70cm

Dziecko dwuletnie rzuca oburącz piłkę całym ciałem
Dziecko czteroletnie rzuca piłkę jedną ręką, ale nie potrafi jej

chwycić jedną ręką; samodzielnie wchodzi i schodzi po

schodach; czteroletnie dzieci lubią współzawodnictwo

indywidualne.

Dziecko sześcioletnie potrafi chodzić w takt muzyki, jeździć

na rowerze, precyzyjnie chwycić piłkę

• W wieku przedszkolnym należy stosować

ruch rozwijający wszystkie zdolności
motoryczne. Nauczanie ruchu powinno
odbywać przez zabawy ruchowe i ćwiczenia
gimnastyczne. Wszystkie ćwiczenia powinny
sprowadzać się do tych ruchów, które dzieci
lubią, a jednocześnie są potrzebne ze
względów rozwojowych i emocjonalnych. W
tym okresie należy szczególnie obserwować,
pielęgnować i rozwijać ruchowe umiejętności
dziecka.

II etap – wiek szkolny

• Młodszy okres szkolny 7 – 11 lat
Nowy tryb życia (szkoła) jest czynnikiem hamującym rozwój.

Doskonali się koordynacja, orientacja i zręczność ruchów. W

tym okresie należy wprowadzać dużo ruchów naturalnych –

biegi, skoki, gry ruchowe i zabawy wszechstronnie

kształtujące. Należy doskonalić technikę rzutów itp.

Średni wiek szkolny 12 – 15 lat
Wszystkie ćwiczenia powinny mieć charakter

ogólnorozwojowy, korektywny. Nie należy intensywnie

ćwiczyć siły i gibkości. Powinien nastąpić podział na grupy

żeńskie i męskie. Dla dziewcząt więcej ćwiczeń o

charakterze rytmiczno – muzycznym, rozwijających mięśnie

pozwalające utrzymać prawidłową sylwetkę. Nie stosować

skoków z dużej wysokości, po biegach i marszach stosować

dłuższe okresy wypoczynku, nie stosować ćwiczeń

zwiększających lordozę lędźwiową.

• Starszy wiek szkolny 14 – 18 lat
Można stosować trening

wytrzymałościowy o dużym natężeniu,

ale narastającym stopniowo. Trening

może dotyczyć wszystkich zdolności

motorycznych, może być ogólny lub

ukierunkowany na technikę określonej

dyscypliny sportu. Wysiłek fizyczny

stosować tylko do granic możliwości

ustroju.

Wiek dojrzałości od 18 do

60 lat

• Wiek 18 – 25 lat nazywamy okresem młodości. Jest

to okres największych możliwości fizycznych

organizmu

• Zaleca się ćwiczenia gimnastyczne, które mogą być

stosowane w każdych warunkach dając możliwości

wybiórczego wzmocnienia siły mięśniowej i wzrostu

gibkości ciała. Mile widziane są również sportowe

formy ruchu zależnie od możliwości ćwiczących.

• Aktywność ruchowa z tego okresu powinna być

zachowana w latach późniejszych dojrzałości

• Zaleca się prowadzić taki tryb życia, aby być

aktywnym ruchowo i opóźnić procesy starzenia się

organizmu.

Okres starości

• Wydolność fizyczna w tym okresie zależy od wielu

czynników wewnętrznych( stan poszczególnych

układów i ich funkcjonalność), warunków

zewnętrznych, trybu życia i pracy , stanu równowagi

psychicznej.

• Ogólna sprawność fizyczna w tym okresie stanowi:
w wieku 50 lat – 75-80% sprawności maksymalnej
w wieku 60 lat – poniżej 70% sprawności maksymalnej
w wieku 70 lat – do około 55% sprawności maksymalnej
Powyżej sześćdziesiątego roku życia następuje

niezborność ruchów lokomocyjnych i manualnych.

Nasilają się zmiany zwyrodnieniowe stawów. Cechy

motoryczne ulegają pogorszeniu – słabnie refleks,

zmniejsza się koordynacja ruchowa.