ZABURZENIA

ZABURZENIA

OSOBOWOŚCI

OSOBOWOŚCI

Diagnostyka i wpływ na przebieg procesu

terapeutycznego

OSOBOWOŚĆ -

OSOBOWOŚĆ -

DEFINICJE

DEFINICJE



Całokształt mechanizmów

psychologicznych, wyznaczających
stałość i organizację zachowania się
oraz zdolność człowieka do kierowania
samym sobą. Do mechanizmów tych
zaliczamy: potrzeby, motywy,
inteligencję, temperament,
mechanizmy adaptacyjne.

OSOBOWOŚĆ -

OSOBOWOŚĆ -

DEFINICJE

DEFINICJE



To co robimy i w jaki sposób
ustosunkowujemy się do otoczenia,
jest określone przez to, w jaki
sposób patrzymy na świat i jak go
rozumiemy.

OSOBOWOŚĆ -

OSOBOWOŚĆ -

DEFINICJE

DEFINICJE



Mechanizmy wyznaczające kierunek

zachowania ludzkiego.



Kierunkowość wyraża się w stałych

preferencjach, w stawianiu sobie

celów i dążeniu do nich oraz w

tworzeniu i podtrzymywaniu stałych

związków z innymi ludźmi.

OSOBOWOŚĆ -

OSOBOWOŚĆ -

DEFINICJE

DEFINICJE



Niepowtarzalna struktura cech,

która ukierunkowuje nasze
zachowanie
i odpowiada za nasze
przystosowanie się do otoczenia.

Pojęcie osobowości

Pojęcie osobowości

nieprawidłowej

nieprawidłowej

„Czy istnieje osobowość prawidłowa?”

Jeżeli na skutek pewnych

nieprawidłowości w obrębie trwałych

cech charakteru następuje znaczne i

trwałe zaburzenie mechanizmów

regulacyjnych osobowości i emocji i

tym samym zaburzenie

funkcjonowania w życiu codziennym.

Pojęcie osobowości

Pojęcie osobowości

nieprawidłowej

nieprawidłowej

Człowiek z osobowością

nieprawidłową:

„inny”

„dziwny”

„nie pasuje”

„ w jego charakterze jest czegoś za

dużo lub czegoś za mało”

Cechy wspólne wszystkich

Cechy wspólne wszystkich

zaburzeń osobowości

zaburzeń osobowości



problemy z funkcjonowaniem

interpersonalnym



niedojrzałość



sztywność przekonań i zachowania



brak umiejętności poprawnej i

efektywnej regulacji emocji



oryginalność poglądów i postaw



wewnętrzne skonfliktowanie i brak

harmonii



skrajny egocentryzm



brak poczucia spełnienia i szczęścia

Problem z funkcjonowaniem

Problem z funkcjonowaniem

interpersonalnym

interpersonalnym



Zachowanie postrzegane

jest jako niecodzienne i
trudne do zaakceptowania.



Skłonność do konfliktów,

skoncentrowanie na sobie,
problemy z uwzględnianiem
cudzego punktu widzenia.



Aspołeczność i

antyspołeczność.

Niedojrzałość

Niedojrzałość



Brak zrozumienia norm

społecznych.



Niska tolerancja frustracji.



Emocjonalne niedostosowanie

(brak „współbrzmienia”) z innymi.

Sztywność przekonań i

Sztywność przekonań i

zachowania

zachowania



Brak elastyczności.



Ograniczony i ubogi repertuar

reakcji.



Problemy w dostosowaniu się do

zmiennych warunków życiowych.



Upór i bezsensowne trwanie przy

własnych dziwacznych lub
patologicznych nawykach.

Zaburzenia w zakresie

Zaburzenia w zakresie

regulacji emocji

regulacji emocji



Nie radzenie sobie z własnymi

emocjami.



Skłonność do uzależnień.



Brak efektywnej i adekwatnej

kontroli reakcji emocjonalnych.



Konflikty z otoczeniem

społecznym.

Oryginalność poglądów i

Oryginalność poglądów i

postaw

postaw



Odmienność (dziwaczność i

ekscentryczność) w zakresie
postaw i przekonań.



Poglądy cechujące się skrajnością

i zwracające na siebie uwagę.

Wewnętrzne skonfliktowanie

Wewnętrzne skonfliktowanie

i brak harmonii

i brak harmonii



Zaburzenia integracji w zakresie

poglądów, postaw, przekonań i
przeżywanych emocji oraz
ujawnianych zachowań.



Sprzeczność i wzajemne

wykluczanie się wypowiedzi.



Niekonsekwencja w postępowaniu.



Brak prawidłowego powiązania

poszczególnych sfer osobowości.

Skrajny egocentryzm

Skrajny egocentryzm



Trudności w przyjęciu innego niż

własny punktu widzenia.



Własne potrzeby i osiągnięcia są

podstawowym priorytetem.



Silna koncentracja na sobie.

Brak poczucia spełnienia i

Brak poczucia spełnienia i

szczęścia

szczęścia



Niezadowolenie z życia (brak

stabilizacji).



Niezadowolenie z siebie (własnego

postępowania).



Uczucie niespełnienia.



Doświadczanie większej ilości emocji

negatywnych niż pozytywnych nawet
w przypadku powodzeń i sukcesów.

Cechy wspólne wszystkich

Cechy wspólne wszystkich

zaburzeń osobowości

zaburzeń osobowości



Specyficzne zaburzenia osobowości

(ogólne kryteria zaburzeń osobowości)
1. Charakterystyka osoby oraz wzorce jej

zachowania i reagowania jako całość wyraźnie

odbiegają od zakresu kulturowo oczekiwanego i

akceptowanego. Odmienność dotyczy

procesów poznawczych, uczuciowości,

panowania nad impulsami i potrzebami oraz

sposobu zachowania w sytuacjach społecznych.

2. Nieelastyczność, nieprzystosowanie i

dysfunkcjonalność zachowania występuje w

sytuacjach indywidualnych i społecznych.

3. Subiektywne uczucie dyskomfortu i cierpienia

lub niepożądany wpływ na otoczenie.

Cechy wspólne wszystkich

Cechy wspólne wszystkich

zaburzeń osobowości

zaburzeń osobowości



Specyficzne zaburzenia osobowości

(ogólne kryteria zaburzeń osobowości) c.d.
4. Stabilność i długi czas trwania: od

późnego dzieciństwa lub wieku

młodzieńczego.

5. Dewiacja nie stanowi przejawu lub

następstwa innych zaburzeń psychicznych

wieku dorosłego, choć epizodyczne lub

przewlekłe stany zaburzeń psychicznych

mogą współistnieć lub nakładać się na nią.

6. Należy wykluczyć chorobę organiczną lub

dysfunkcję mózgu, jako prawdopodobną

przyczynę odmienności.

Zaburzenia osobowości

Zaburzenia osobowości



Głęboko zakorzenione i utrwalone wzorce

zachowań, są one mało elastyczne i

obejmują wiele zakresów funkcjonowania

psychologicznego. Często zachowania te

znacząco odbiegają od przeciętnych w

danej kulturze wzorców spostrzegania,

myślenia, odczuwania, kontaktów z

innymi. Powodują cierpienie oraz

utrudniają funkcjonowanie społeczne.

Zaburzenia osobowości

Zaburzenia osobowości

vs

vs

zmiany osobowości

zmiany osobowości



ZABURZENIA

OSOBOWOŚCI



stany rozwojowe,

które ujawniają się w

dzieciństwie lub w

okresie dojrzewania i

trwają nadal w

okresie dojrzałości,

nie są wynikiem

chorób psychicznych

czy uszkodzeń

mózgu, ale mogą

takie choroby

poprzedzać lub z

nimi

współwystępować



ZMIANY

OSOBOWOŚCI



pojawiać się mogą

już w okresie

dojrzałości,

występują po

ciężkim lub

przedłużonym

stresie, w sytuacji

skrajnego

niezaspokojenia

potrzeb, po ciężkich

zaburzeniach

psychicznych lub po

urazach mózgu

OSOBOWOŚĆ

OSOBOWOŚĆ

PARANOICZNA F 60.0

PARANOICZNA F 60.0

Co najmniej 4 z następujących:

a) nadmierna wrażliwość na niepowodzenia i

odrzucenie,

b) długotrwałe przeżywanie przykrości,

c) podejrzliwość (zniekształcanie doświadczeń przez

błędne ujmowanie działań otoczenia),

d) sztywne poczucie własnych praw prowokujące do

walki, niedostosowane do sytuacji,

e) nawracające, nieuzasadnione podejrzenia

dotyczące wierności seksualnej małżonka /

partnera,

f) przecenianie własnego znaczenia-postawa

ksobna,

g) koncentrowanie się na „spiskowym” wyjaśnianiu

wydarzeń.

OSOBOWOŚĆ

OSOBOWOŚĆ

SCHIZOIDALNA

SCHIZOIDALNA

F 60.1

F 60.1

Co najmniej 4 z następujących:

a) brak lub znikoma liczba działań służących

przyjemności,

b) chłód emocjonalny, wycofywanie się, spłycenie

uczuciowości,

c) ograniczona zdolność do wyrażania przyjaznych,

ciepłych uczuć lub gniewu wobec innych,

d) brak zainteresowania pochwałami, jak i krytyką,
e) słabe zainteresowanie doświadczeniami seksualnymi,
f) konsekwentne wybieranie samotnictwa,
g) pochłonięcie fantazjowaniem i introspekcją,
h) brak potrzeby wchodzenia w bliskie związki z innymi,

brak takich związków,

i) wyraźna niewrażliwość wobec obowiązujących norm i

konwencji społecznych, lekceważenie ich nie jest

zamierzone.

OSOBOWOŚĆ

OSOBOWOŚĆ

DYSSOCJALNA

DYSSOCJALNA

F 60.2

F 60.2

Co najmniej 3 z następujących:

a) bezwzględne nieliczenie się z uczuciami innych,
b) utrwalona postawa nieodpowiedzialności i

lekceważenia norm, reguł i zobowiązań społecznych,

c) niezdolność utrzymania trwałych związków z

innymi, bez trudności w ich nawiązywaniu,

d) niska tolerancja frustracji i niski próg wyzwalania

agresji oraz zachowań gwałtownych,

e) niezdolność przeżywania poczucia winy i

niezdolność do korzystania z doświadczeń (do

uczenia się, kary-nagrody),

f) skłonność do obwiniania innych, racjonalizacja

zachowań.

Osobowość chwiejna emocjonalnie

Osobowość chwiejna emocjonalnie

F 60.3

F 60.3

Typ impulsywny F 60.3

Co najmniej 3 z

następujących:

a) skłonność do działań

impulsywnych bez

uwzględniania ich

konsekwencji,

b) skłonność do kłótliwego

zachowania i do konfliktów z

innymi,

c) łatwość wybuchania

gniewem lub przemocą z

niezdolnością do panowania

nad gwałtownymi

zachowaniami,

d) trudność podtrzymania

działań, które nie wiążą się z

natychmiastową nagrodą,

e) nastrój niestabilny i

kapryśny.

Typ borderline F 60.31

Co najmniej 3 z

następujących:

a) zaburzony obraz samego

siebie, własnych celów i
preferencji,

b) wchodzenie w intensywne i

niestabilne związki z innymi,
prowadzące do kryzysów
emocjonalnych,

c) usilne próby uniknięcia

doświadczenia porzucenia,

d) powtarzające się groźby lub

działania
samouszkadzające,

e) stałe uczucie pustki

wewnętrznej.

OSOBOWOŚĆ

OSOBOWOŚĆ

HISTRIONICZNA

HISTRIONICZNA

F 60.4

F 60.4

Co najmniej 4 z następujących:

a) dramatyzowanie siebie, teatralność, przesadny

wyraz emocjonalny,

b) sugestywność, łatwość ulegania wpływowi innych,
c) powierzchowna i chwiejna uczuciowość,
d) Stałe poszukiwanie działań, dzięki którym osoba

znajduje się w centrum uwagi innych,

e) niestosownie uwodzicielskie zachowaniu lub

wygląd,

f)  nadmierna koncentracja na atrakcyjności

fizycznej.

OSOBOWOŚĆ

OSOBOWOŚĆ

ANANKASTYCZNA

ANANKASTYCZNA

F 60.5

F 60.5

Co najmniej 4 z następujących:

a) nadmierne przeżywanie wątpliwości, nadmierna

ostrożność,

b) koncentracja na szczegółach, regulaminach,

inwentaryzowaniu, porządkowaniu, organizowaniu lub

schematach postępowania,

c) perfekcjonizm przeszkadzający w wypełnianiu zadań,
d) nadmierna sumienność i skrupulatność,
e) nadmierna koncentracja na produktywności wykluczająca

przyjemność i związki z innymi,

f) pedanteria i uległość wobec konwencji społecznych
g) sztywność w postępowaniu i upór,
i) nieracjonalne przypuszczanie, że inni dokładnie

podporządkują swą aktywność sposobom działania pacjenta

albo niechęć do przyzwalania innym na działanie.

OSOBOWOŚĆ LĘKLIWA

OSOBOWOŚĆ LĘKLIWA

(UNIKAJĄCA)

(UNIKAJĄCA)

F 60.6

F 60.6

Co najmniej 4 z następujących:

a) uporczywe i wszechogarniające uczucie niepokoju i

napięcia,

b) przekonanie o społecznym nieprzystosowaniu,

nieatrakcyjności i niższości wobec innych,

c) nadwrażliwość na krytykę w sytuacjach

społecznych,

d)  niechęć do wchodzenia w bliskie relacje z innymi, o

ile nie zapewniają akceptacji,

e) ograniczony styl życia z powodu potrzeby

zapewniania sobie fizycznego bezpieczeństwa,

f) obawa przed krytyką, dezaprobatą lub odrzuceniem,

co skutkuje unikaniem bliskich kontaktów z ludźmi.

OSOBOWOŚĆ ZALEŻNA

OSOBOWOŚĆ ZALEŻNA

F 60.7

F 60.7

Co najmniej 4 z następujących:

a) zachęcanie innych do przejęcia odpowiedzialności za

większość własnych decyzji życiowych lub przyzwalanie

im na to,

b) podporządkowanie swoich potrzeb potrzebom innych,

uleganie innym i ich życzeniom,

c) niechęć do stawiania wymagań (nawet racjonalnych)

tym, od których jest się zależnym,

d) poczucie niewygody i bezradności w sytuacji

osamotnienia, obawa przed niezdolnością do

zatroszczenia się o siebie,

e) koncentracja na obawie pozostania bez opieki,
f) ograniczona zdolność podejmowania codziennych

decyzji bez nadmiernego szukania i zapewnień u innych.

Tymczasowe kryteria zaburzeń

Tymczasowe kryteria zaburzeń

osobowości

osobowości

Osobowość narcystyczna

Co najmniej 5 z następujących:

Osobowość bierno-agresywna

Co najmniej 5 z następujących:

a) wyższościowe poczucie własnej

wartości,

b) pochłonięcie przez wyobrażenia o

nieograniczonym powodzeniu,
wspaniałości, piękności itp.

c) przekonanie o byciu kimś

specjalnym i niepowtarzalnym,
możliwości bycia zrozumianym
tylko przez inne „specjalne” osoby,

d) potrzeba nadmiernego podziwu,
e) poczucie uprzywilejowania i

szczególnie korzystnego
traktowania przez innych,

f) wyzyskiwanie związków z ludźmi

dla osiągnięcia własnych celów,

g) brak empatii, nieliczenie się z

uczuciami i potrzebami innych,
niechęć do dostrzegania ich,

h) zawiść wobec innych, przekonanie,

że to oni są zawistni,

i) arogancja i bezceremonialność

zachowania i postawy.

a) odwlekanie i opóźnianie wypełniania

istotnych, rutynowych zadań,
zwłaszcza tych, które są
oczekiwane przez innych,

b) nieusprawiedliwione zarzuty, że

oczekiwania innych są pozbawione
rozsądku,

c) złoszczenie się, drażliwość lub

kłótliwość w sytuacji prośby o
zrobienie czegoś, czego się robić
nie chce,

d) nieuzasadniony krytycyzm i

lekceważenie osób zachowujących
pozycję autorytetu,

e) rozmyślnie powolna lub słaba praca

nad zadaniami, których się wykonać
nie chce,

f) blokowanie wysiłków współdziałania

podejmowanych przez inne osoby,

g) unikanie zobowiązań przez

wymawianie się zapomnieniem.

KWESTIONARIUSZE

KWESTIONARIUSZE

OSOBOWOŚCI

OSOBOWOŚCI



Specjalistyczne narzędzia pomiarowe
(inwentarze) służące do diagnozy i opisu
osobowości, wykorzystujące samoopis.



Skale pomiarowe składające się z
kilkudziesięciu lub kilkuset pytań, na które
osoba badana odpowiada wybierając
konkretną odpowiedź: „tak” lub „nie”,
„zgadzam się” lub „nie zgadzam się” itp.

KWESTIONARIUSZE

KWESTIONARIUSZE

OSOBOWOŚCI

OSOBOWOŚCI



Uzyskane wyniki przelicza się

według określonych procedur, a
końcowym efektem jest uzyskanie
profilu-graficzna, schematyczna
prezentacja struktury osobowości
badanego (profil osobowości).

KWESTIONARIUSZE

KWESTIONARIUSZE

OSOBOWOŚCI

OSOBOWOŚCI



Wyniki testów osobowości należy

interpretować zawsze łącznie z
danymi z wywiadu i obserwacji.



Pomiar osobowości jest zawsze

umowny, podatny na zafałszowanie.
Natężenie określonych cech może
zmieniać się w czasie.

KWESTIONARIUSZE

KWESTIONARIUSZE

OSOBOWOŚCI

OSOBOWOŚCI



Symylacja i dyssymulacja, agrawacja,

aprobata społeczna.



Przykłady: Test Osobowości Eysencka

EPQ-R, Kwestionariusz MMPI
Hathawaya i McKinleya, Kwestionariusz
Cattela 16PF, Inwentarz Osobowości
NEO-PI-R Costa i McCrae, testy
projekcyjne i rysunkowe.

KWESTIONARIUSZE

KWESTIONARIUSZE

OSOBOWOŚCI

OSOBOWOŚCI

MMP (Minnesota Multiphasic Personality Inventory)



Narzędzie różnicowej diagnozy
psychologicznej.



Przeznaczony dla osób od 16 r.ż., o
IQ min. 80.



Składa się z 566/567 pytań, na które
osoba badana udziela odp. „prawda”
lub „fałsz”/ „tak” lub „nie”.



Wynikiem testu jest profil dziesięciu
skal klinicznych odpowiadających
nozologii psychiatrycznej.

KWESTIONARIUSZE

KWESTIONARIUSZE

OSOBOWOŚCI

OSOBOWOŚCI

MMPI



Hipochondria (Hd), Depresja (D), Histeria (Hy),
Psychopatia (Pd), Męskość – Kobiecość (Mf),
Paranoja (Pa), Psychastenia (Pt), Schizofrenia
(Sc), Mania (Ma), Introwersja Społeczna (Si).



Cztery skale kontrolne pozwalające wykryć
nieprawidłowe postawy wobec badania.



Rezultatem komputerowego opracowania
wyników testu jest graficzny profil skal
klinicznych, kontrolnych i dodatkowych
wyrażony w skali tenowej (0-100 pkt).

KWESTIONARIUSZE

KWESTIONARIUSZE

OSOBOWOŚCI

OSOBOWOŚCI

EPQ-R (Eysenck Personality Questionnaire –
Revised)



Przeznaczony do pomiaru
cech osobowości osób
dorosłych od 16 r.ż.



Składa się ze 100 pytań,
na które badany udziela
odpowiedzi „tak” lub
„nie”.



Wyniki składają się na 4
skale: Ekstrawersja,
Neurotyczność,
Psychotyczność, Skala
Kłamstwa.

Leczenie

Leczenie



Farmakoterapia:
jedynie
stłumienie
zachowań
impulsywnych,
agresywnych,
wyrównanie i
poprawa
nastroju.



Psychoterapia:

terapia

psychoanalityczna,
poznawczo-
behawioralna,
systemowa i
humanistyczno-
egzystencjalna ( w
zależności od
prezentowanych
objawów
pacjenta).

Leczenie

Leczenie



Rezultaty leczenia zależne są od
klinicznej postaci zaburzeń osobowości
oraz trwałości zaburzonych cech.



Pacjenci z zaburzeniem osobowości
zgłaszają się do psychiatry zazwyczaj z
powodu współwystępującego innego
zaburzenia psychicznego (zab.nastroju,
zab.lękowe, uzależnienia itd.).



Często właśnie oporność na leczenie
wiąże się z nieprawidłowo ukształtowaną
osobowością pacjenta.

Leczenie

Leczenie



Pacjenci z zaburzeniami osobowości
mają problemy z otrzymaniem
pozytywnego kontaktu z terapeutą.



Przerywanie terapii utwierdza ich w
przekonaniu, że leczenie nie przynosi
rezultatów.



Mają mniejszy wgląd w mechanizmy
swoich trudności i przedwcześnie
przerywają leczenie.



Trafiają do szpitala jako osoby
towarzyszące leczeniu swoich bliskich.

Rokowanie

Rokowanie



Osobowość paranoiczna: możliwe
powikłania w postaci zaburzeń
urojeniowych, schizofrenii, depresji,
zaburzeń lękowych oraz nadużywania i
uzależnienia od substancji
psychoaktywnych.



Osobowość schizoidalna: zaburzenia
urojeniowe, psychozy, depresja.



Osobowość dyssocjalna: konflikty z
prawem, uzależnienia, urazy ciała i
śmierć z powodu pobicia.

Rokowanie

Rokowanie



Osobowość chwiejna emocjonalna: próby
samobójcze, samouszkodzenia, zaburzenia nastroju,
psychozy, zaburzenia seksualne i nadużywanie
substancji psychoaktywnych.



Osobowość histrioniczna: zaburzenia
somatyzacyjne, konwersyjne, seksualne, zaburzenia
nastroju oraz nadużywanie alkoholu.



Osobowość anankastyczna: zaburzenia
obsesyjno-kompulsyjne, depresyjne i
somatyzacyjne.



Osobowość zależna: zaburzenia depresyjne i
lękowe.



Osobowość lękliwa: fobie społeczne i zaburzenia
nastroju.

Przypadek

Przypadek



Pierwsza wizyta



Do poradni terapii behawioralnej zgłosiła się
uderzająco modnie, w sposób dość odważny i raczej
młodzieżowo ubrana oraz umalowana 46-letnia
kobieta. Od lat choruje na lęki napadowe i cierpi z
powodu „budzących grozę, koszmarnych" lęków, które
występują niemal wszędzie, zwłaszcza w autobusach,
domach handlowych i innych sytuacjach, w których
uczestniczy wiele ludzi. Z powodu lęków już od ośmiu
lat nigdzie nie wyjeżdżała na urlop, mimo iż bardzo
tego chciała. Dzisiaj było szczególnie źle, gdy w drodze
do poradni przechodziła obok znajdującego się
cmentarza. Prawie nie mogła iść dalej i nie wiedziała,
gdzie ma iść. Pacjentka przejawiała wielką rozpacz
(zwątpienie), szlochała, mając przy tym wykrzywioną
mimicznie twarz i błagała usilnie terapeutę o pomoc.

Przypadek

Przypadek



Pierwsza wizyta c.d.



Terapeuta przysłuchiwał się pacjentce i podał jej
chusteczkę do wytarcia łez. Łkając wyjaśniła, iż
poradnia terapii behawioralnej została jej gorąco
polecona jako odpowiednie miejsce dla jej zaburzeń
lękowych. Wkrótce potem roześmiała się
spontanicznie i stwierdziła, iż jest nastawiona
optymistycznie i ma wielkie zaufanie do terapeuty,
który na pewno jej pomoże. Pomimo że terapeuta
mógł wygospodarować zaledwie 25 minut na (nie
umówioną) wizytę pacjentki i powiedział jej o tym,
całe spotkanie trwało prawie godzinę, ponieważ nie
sposób było przerwać pacjentce dramatycznego
prezentowania przez nią objawów. Podczas rozmowy
doszło do wyraźnej poprawy nastroju pacjentki.

Przypadek

Przypadek



Pierwsza wizyta c.d.



Na dodatkowe pytanie odpowiedziała, iż napady
lęku zdarzają się co dwa dni, czasem nawet
codziennie, a czas ich trwania wynosi 10 minut do
godziny. Najważniejszymi objawami są zawroty
głowy, palpitacje serca, nudności, uczucie duszności
(także niepokoju) oraz biegunka. Lekarz internista
zajmujący się pacjentką przeprowadził liczne
badania diagnostyczne, które jednak niczego nie
wykazały, stwierdzając, iż opisane objawy muszą
być warunkowane najpewniej psychicznie.
Pacjentka poprosiła o możliwie najwcześniejszy
termin następnej wizyty, który został jej
wyznaczony już w nadchodzącym tygodniu, i wyszła
z gabinetu w bardzo dobrym nastroju.

Przypadek

Przypadek



Jakie nasuwa się rozpoznanie?

Jakie nasuwa się rozpoznanie?



Jakie zaburzenia można podejrzewać u

Jakie zaburzenia można podejrzewać u

pacjentki na podstawie poczynionych

pacjentki na podstawie poczynionych

obserwacji?

obserwacji?



Co uderza w zachowaniu pacjentki podczas

Co uderza w zachowaniu pacjentki podczas

pierwszej z nią rozmowy? Jak można określić

pierwszej z nią rozmowy? Jak można określić

styl bycia i zachowanie pacjentki?

styl bycia i zachowanie pacjentki?



 

 

Jak można opisać sferę afektywną pacjentki?

Jak można opisać sferę afektywną pacjentki?

Przypadek

Przypadek



Druga wizyta



Na następnej wizycie pacjentka pojawiła się we względnie
podniosłym nastroju. Lęki nieco ustąpiły, od kiedy zaczęła
pokładać nadzieję w terapii behawioralnej. Na pytania
dotyczące jej osobowości odpowiadała rozwlekle,
posiłkując się dramatycznymi i bardzo ekspresyjnie
opowiadanymi anegdotami. Nie miała przy tym nigdy
cierpliwości, aby odpowiedzieć na pytanie w precyzyjny
sposób.



Pacjentka poinformowała, iż od 30 r.ż., w związku ze
swoimi lękami, brała udział w różnych ambulatoryjnych i
stacjonarnych psychoterapiach. Między innymi już
dwukrotnie była leczona stacjonarnie metodami terapii
behawioralnej. Wprawdzie udało się wówczas osiągnąć
poprawę, ale nie utrzymywała się ona zbyt długo

.

Przypadek

Przypadek



Druga wizyta c.d.



Podczas rozmowy z ostatnim psychoterapeutą
pacjentki udało się potwierdzić pierwsze wrażenie
z kontaktu z nią o dominujących objawach
zaburzonej osobowości. Objawy bardzo zmieniały
się w czasie, a sama pacjentka słabo odpowiadała
na terapeutyczne strategie mające na celu
osiągnięcie pewnych zmian w sferze emocjonalnej
i w jej zachowaniu. Jedną ze zidentyfikowanych
przyczyn było to, iż kiedy tylko pacjentka
zaczynała bardziej intensywnie pracować nad
określonym problemem, wówczas błyskawicznie
inny temat stawał w centrum jej zainteresowania.

Przypadek

Przypadek



Czy na podstawie tych

informacji dodatkowych
można już postawić
rozpoznanie?

Przypadek

Przypadek



Zaburzeniom osobowości towarzyszą
pogorszenie samopoczucia i
ograniczenia w zakresie
funkcjonowania, których to objawów
pacjenci nie wiążą jednak z
rozpoznaniem zaburzeń osobowości.
Przesłanką do podjęcia terapii są
zwykle inne schorzenia, przy których
leczeniu należy uwzględnić
towarzyszące im zaburzenia
osobowości.

Przypadek

Przypadek

Pod jakim względem rozpoznanie

zaburzeń osobowości jest ważne
dla planowania dalszej terapii,
głównie w zakresie stworzenia
warunków ramowych leczenia,
prowadzenia rozmów i
kształtowania relacji?

Przypadek

Przypadek

W przypadku osobowości histrionicznej nie istnieje
żadna technika terapeutyczna swoista dla tego
rodzaju zaburzenia. Oznacza to, że problematyka
zgłaszana przez pacjentkę jako wymagająca leczenia
staje się podstawowym celem terapii i determinuje
stosowane metody. Ponieważ sama osobowość
histrioniczna jest zdaniem pacjentki przyczyną jej
licznych kłopotów, należy w miarę możliwości
omówić z nią ten temat i uczynić go (tj. zaburzenia
osobowości) uzupełniającym celem terapii. Na
początku terapii należy jednak przemyśleć problemy
związane z osobowością histrioniczną, mogące w
ogóle mieć wpływ na przebieg psychoterapii.

Przypadek

Przypadek

Szczególnym kryterium jest stałe szukanie pobudzających
doznań, w których to pacjentka stoi w centrum zainteresowań.
Tego rodzaju potrzeba może być realizowana przez ekscesywne
korzystanie z rozlicznych możliwości leczenia
psychoterapeutycznego i psychiatrycznego. Typowe jest
dramatyczne przedstawianie objawów przez pacjenta; terapia
również może przebiegać pod wieloma względami
„dramatycznie”, np. przez powtarzane prezentowanie nowych,
innych objawów lub też przez równolegle do terapii
rozgrywające się osobiste dramaty, które są związane z
objawami choroby. Nie jest niczym niezwykłym, iż pacjent
równocześnie odwiedza różnych terapeutów, których
równoległe usługi w przypadku terapii ambulatoryjnych - nie
mogą być równocześnie rozliczone. Temu problemowi można
jednak zapobiec, pytając pacjenta wprost, czy leczy się jeszcze
u jakiegoś innego terapeuty. Następnie należy zdefiniować
jasne warunki dotyczące czasu terapii, ustalić dokładne cele tej
terapii oraz dokładnie pilnować przestrzegania tych uzgodnień.

Przypadek

Przypadek

W relacjach z pacjentką trzeba być przygotowanym na to,

że będzie ona podchodzić z nadmiernym zaufaniem do
terapeuty, a ponadto odwoływać się do elementów
seksualnych. Dlatego też profesjonalnie prezentując
przyjacielską postawę, należy utrzymywać odpowiedni
dystans terapeutyczny i nie próbować być bardziej
przyjacielskim niż w stosunku do innych pacjentek.
Istotne zatem jest wskazywanie pacjentce na
konieczność utrzymania określonego dystansu
terapeutycznego.

Dziękuję za uwagę

Dziękuję za uwagę