PRACA SOCJALNA

Z GRUPAMI

HISTORIA METODY

DEFINICJE

MODELE

HISTORIA METODY

1851: YMCA, YWCA
OŚRODEK SPOŁECZNOŚCI
ŻYDOWSKIEJ
1874: NAUCZANIE DOROSŁYCH:
LAKE CHAUTAUQUA STAN:
NEW YORK

HISTORIA METODY

1884

–

TOYNBEE HALL

1886

–

THE NEIGHBORHOOD GUILD [USA]

1889

–

HULL-HOUSE

1935-

SEKCJA PRACY SOCJALNEJ Z GRUPĄ

W NATIONAL CONFERENCE ON

SOCIAL

WORK

1936

– NATIONAL ASSOCIATION FOR STUDY

OF GROUP WORK [100 SEKCJI

KRAJOWYCH]

1946

– THE AMERICAN ASSOCIATION

OF GROUP WORKERS

1947

– PROFESSIONAL EDUCATION FOR

GROUP

WORK PRACTICE BY NATIONAL
ASSOCIATION OF SOCIAL

WORKERS

1955

– NATIONAL ASSOCIATION

OF SOCIAL WORKERS

1991: 62 % KURSÓW W USA ODNOSIŁO SIĘ DO

PRACY Z GRUPAMI

CEL PRACY

SOCJALNEJ

WZMOCNIENIE
FUNKCJONOWANIA
SPOŁECZNEGO NA
WSZYSTKICH
POZIOMACH
SYSTEMU POPRZEZ
KONSULTACJE,
ZARZĄDZANIE
ZASOBAMI,
KSZTAŁCENIE

POWIĄZANIE
SYSTEMÓW
KLIENTÓW Z
POTRZEBNYMI
ZASOBAMI

ULEPSZANIE
DZIAŁANIA SIECI
DYSTRYBUCJI
SŁUŻB
SOCJALNYCH

KRZEWIENIE
SPRAWIEDLIWOŚCI
SPOŁECZNEJ
POPRZEZ ROZWÓJ
POLITYKI
SPOŁECZNEJ

RYS. 1.1. CEL
PRACY SOCJALNEJ

DEFINICJE:

PRACA SOCJALNA Z GRUPAMI LUDZI [TRÓJKĄT J.

SZCZEPAŃSKIEGO] JEST METODĄ MAJACĄ NA CELU
POPRAWĘ FUNKCJONOWANIA SPOŁECZNEGO I
OSIĄGNIĘCIE SPOŁECZNIE POŻADANYCH CELÓW.

PRACA SOCJALNA Z GRUPĄ JEST METODĄ PRACY

SOCJALNEJ, KTÓREJ DZIAŁALNOŚĆ ODNOSI SIĘ
WŁAŚNIE DO JEDNOSTEK W GRUPIE. CELEM JEST
PODNIESIENIE JAKOŚCI ŻYCIA W GRUPIE,
ZRÓŻNICOWANEGO WŁAŚNIE Z JEGO POTRZEBAMI.
PRACOWNIK SOCJALNY MA ZAWSZE DO CZYNIENIA Z
KONKRETNYM, RZECZYWISTYM KONTEKSTEM
STOSUNKÓW MIĘDZYOSOBOWYCH, NIEZALEZNIE OD
TEGO CZY PRACUJE Z GRUPA ŚRODOWISKOWĄ CZY
KLINICZNĄ. [GISELA KONOPKA]

PRACA SOCJALNA Z GRUPĄ TO

ZORIENTOWANA NA CEL

DZIAŁALNOŚĆ Z MAŁYMI GRUPAMI

LUDZI UKIERUNKOWANA NA

ZASPOKOJENIE SPOŁECZNO-

EMOCJONALNYCH POTRZEB I

WYPEŁNIANIE USTALONYCH ZADAŃ.

DZIAŁALNOŚĆ TA JEST NAKIEROWANA

NA INDYWIDUALNYCH UCZESTNIKÓW

GRUPY ORAZ NA GRUPĘ JAKO TAKĄ

WEWNĄTRZ SYSTEMU POMOCY

SPOŁECZNEJ. [TOSELAND AND RIVAS]

MODELE PRACY Z

GRUPĄ:

1. MODEL CELÓW SPOŁECZNYCH

2. MODEL CELÓW NAPRAWCZYCH

3. MODEL CELÓW OPARTYCH
NA WZAJEMNOŚCI

[CATHERINE P. PAPELL,
BEULAH

ROTHMAN]

1. MODEL CELÓW

SPOŁECZNYCH

GRUPY SŁUŻĄCE CELOM SPOŁECZNYM POWSTAJĄ I TRWAJĄ Z

POWODU SPOŁECZNIE OKREŚLONYCH INTERESÓW, KTÓRE -

O ILE DAJĄ SIĘ ZREALIZOWAĆ – ZAPEWNIAJĄ GRUPIE

KORZYŚCI SPOŁECZNE.

MODEL TEN OBEJMUJE DZIAŁANIA NA RZECZ REALIZACJI

INTERESÓW GRUPOWYCH I CZĘSTO BYWA STOSOWANY NA

POZIOMIE SPOŁECZNOŚCI, PRZYBIERAJĄC FORMĘ NA

PRZYKŁAD ORGANIZACJI MIESZKAŃCÓW, KOMITETÓW

RODZICIELSKICH, RAD OSIEDLOWYCH, KOMITEÓW

OBRONY .... STOSOWANY DO REGULACJI PROBLEMÓW

ZWIĄZANYCH Z ROZWOJEM I WZROSTEM SPOŁECZNOŚCI.

DO ZASAD REALIZOWANYCH PRZEZ TEN MODEL NALEŻĄ:

WYJAŚNIANIE ZAŁOŻEŃ POLITYKI INSTYTUCJI, POZYTYWNE

WYKORZYSTYWANIE OGRANICZEŃ, UTOŻSAMIANIE SIĘ Z

CELAMI INSTYTUCJI, WSKAZYWANIE SPRAW

WYMAGAJĄCYCH WSPÓLNEJ AKCJI ORAZ ROZWAŻANIE

DZIAŁAŃ ALTERNATYWNYCH I ICH SKUTKÓW.

2. MODEL CELÓW

NAPRAWCZYCH

MODEL NAPRAWCZY ZWANY TERPEUTYCZNYM JEST

ZORIENTOWANY KLINICZNIE. GRUPA SPEŁNIA W NIM
ROLĘ ŚRODOWISKA ZMIANY. PRACOWNIK UŁATWIA
INTERAKCJĘ MIĘDZY CZŁONKAMI GRUPY DLA UZYSKANIA
ZMIANY U JEDNOSTKI ORAZ POMAGA JEDNOSTKOM W
ZDOBYCIU SAMOŚWIADOMOŚCI I ULEPSZANIU SWEGO
FUNKCJONOWANIA. WYSIŁKI JEDNOSTKI WSPIERA
GRUPA, ZACHĘCAJĄC JĄ DO POPRAWY
FUNKCJONOWANIA. INTERWENCJA KONCENTRUJE SIĘ NA
RZECZYWISTYM STANIE RZECZY I ZAJMUJE SIĘ
PROBLEMEM DYSFUNKCJI W GRUPIE, A TAKŻE W CAŁEJ
SIECI RELACJI I STOSUNKÓW JEDNOSTKI. GRUPA
TERAPEUTYCZNA ZNAJDUJE SZEROKIE ZASTOSOWANIE
W SZPITALACH, INSTYTUCJACH POPRAWCZYCH,
ŚWIADCZENIACH RODZINYCH, DORADZTWIE, SZKOŁACH,
OŚRODKACH ZDROWIA I WIELU INNYCH INSTYTUCJACH.

3. MODEL CELÓW

OPARTYCH

NA WZAJEMNOŚCI

MODEL SŁUŻY W RÓWNYM STOPNIU

JEDNOSTCE CO I SPOŁECZEŃSTWU.
PRZYJMUJE ON, ŻE JEDNOSTKĘ MOŻNA
ZBADAĆ ZROZUMIEĆ I POPRZEZ TERAPIE
DOPROWADZIĆ DO ZMIANY TYLKO W
KONTEKŚCIE LICZNYCH SYSTEMÓW I
PODSYSTEMÓW, DO KTÓRYCH ONA NALEŻY.
JEDNOSTKA JEST W TYM ROZUMIENIU
ISTOTA STWORZONĄ I MODYFIKOWANĄ
PRZEZ JEJ STOSUNKI I RELACJE, INSTYTUCJE
SPOŁECZNE I WSPÓŁZALEŻNOŚĆ MIĘDZY
NIĄ A SPOŁECZEŃSTWEM.

WEDŁUG PAPELL I ROTHMAN:

MODEL CELÓW OPARTYCH NA WZAJEMNOŚCI ZAKŁADA

ORGANICZNĄ SYSTEMOWĄ RELACJE MIĘDZY JEDNOSTKĄ A

SPOŁECZEŃSTWEM. WSPÓŁZALEŻNOŚĆ TA JEST PUNKTEM

CENTRALNYM DLA PRACY SOCJALNEJ, MAŁA GRUPA JEST ZAŚ

POLEM, NA KTÓRYM MOŻNA KULTYWOWAĆ I USPRAWNIAĆ

FUNKCJONOWANIE INDYWIDUALNE I SPOŁECZNE.

W ODRÓŻNIENIU OD MODELU NAPRAWCZEGO, MODEL CELÓW

OPARTYCH NA WZAJEMNOŚCI NIE WYCHODZI OD

APRIORYCZNYCH WSKAZAŃ WIODACYCH DO POŻĄDANYCH

WYNIKÓW. POMIMO TEGO MA ON JEDNAK OBRAZ PEWNEGO

IDEALNEGO STANU GRUPY, A MIANOWICIE SYSTEM POMOCY

WZAJEMNEJ. SYSTEM TAKI NIE ZALEŻY OD KONKRETNEGO

PROBLEMU, JAKI GRUPA MA DO ROZWIĄZANIA, LECZ JEST

WARUNKIEM KONIECZNYM DO JEGO ROZWIĄZANIA. TEN TYP

GRUPY JEST POZBAWIONY CELÓW TERAPETYCZNYCH I

PROGRAMÓW ZMIAN POLITYCZNYCH CZY SPOŁECZNYCH.

KIERUNEK DZIAŁAŃ I SAM PROBLEM OKREŚLA SIĘ NA

PODSTAWIE SAMYCH KONTAKTÓW JEDNOSTEK

STANOWIĄCYCH SYSTEM GRUPY WZAJEMNEJ. NACISK

KŁADZIE SIĘ NA ZAANGAŻOWANIE W PROCES STOSUNKÓW

MIĘDZYLUDZKICH. ZNALAZŁSZY SIĘ W TAKIM STANIE

ZAANGAŻOWANIA, CZŁONKOWIE MOGĄ ODWOŁYWAĆ SIĘ DO

POZOSTAŁYCH W SPRAWACH WŁASNYCH LUB GRUPOWYCH.

MODEL CELÓW OPARTYCH NA WZAJEMNOŚCI ROZPATRUJE

JEDNOSTKĘ POD KĄTEM JEJ MOTYWACJI ORAZ
ZDOLNOŚCI DO WZAJEMNOŚCI. DIAGNOSTYKI CZY
OPISÓW STRUKTURALNYCH JEDNOSTKI NIE UWAŻA SIĘ
ZA ZNACZĄCE SPOSOBY PRZEWIDYWANIA ZACHOWAŃ
W GRUPIE, NIE STANOWIĄ ONE ZATEM PODSTAWY
SELEKCJI CZŁONKÓW DO DANEJ GRUPY ANI OCENY
GRUPY PRZEZ PRACOWNIKA. ROLĄ PRACOWNIKA, W
TYM MODELU, JEST MEDIACJA I UŁATWIANIE
ZASPOKAJANIA POTRZEB ZBIEGAJACYCH SIĘ W GRUPIE.
PRACOWNIKA POSTRZEGA SIĘ JAKO CZĘŚĆ UKŁADU
KLIENT – PRACOWNIK, ZARÓWNO WYWIERAJĄCA
WPŁYW JAK I MU PODLEGAJĄCĄ. UZYWAJĄC
TERMINOLOGII PRACY SOCJALNEJ, PRACOWNIK NIE
ROBI NIC DLA KLIENTA ALE Z KLIENTEM.

ŹRÓDŁA TEORETYCZNE TEGO MODELU WYPŁYWAJĄ Z

TEORII SYSTEMÓW, TEORII POLA, PSYCHOSOCJALNYCH
TEORII ZACHOWAŃ I ZASAD PRAKTYKI, NALEŻĄCYCH
DO METODYKI WŁAŚCIWEJ PRACY SOCJALNEJ.

MODELE PRACY SOCJALNEJ:

1. PERSPEKTYWA PSYCHODYNAMICZNA

2. INTERWENCJA KRYZYSOWA I MODELE ZORIENTOWANE

NA ZADANIACH – CELACH

3. TEORIE KOGNITYWNO-BEHAVIORALANE

4. PERSPEKTYWA SYSTEMOWA I EKOLOGICZNA

5. MODELE OPARTE O PSYCHOLOGIĘ SPOŁECZNĄ I

MODELE KOMUNIKACJI

6. PERSPEKTYWA HUMANISTYCZNA I EGZYSTENCJALNA

7. ROZWÓJ SPOŁECZNY I SPOŁECZNOŚCI

8. PERSPEKTYWA RADYKALNA I MARKSISTOWSKA

9. PERSPEKTYWA ANTYDYSKRYMINACYJNA I

ANTYOPRESYJNA

10.PODEJŚCIE EMPOWERMENT

Stadia rozwoju grupy

1.

Stadium orientacyjne – członkowie grupy spotykają się po
raz pierwszy, oceniają wzajemną atrakcyjność, poznają
się

2.

Stadium autorytetu – pojawiają się konflikty na tle
rywalizacji o władzę i kontrolę nad grupą, o zakres
autonomii członków

3.

Stadium negocjacji – grupa się wewnętrznie różnicuje,
krystalizują się role, cele, zadania, grupa jest spoista

4.

Stadium funkcjonalne – wysoki poziom integracji, cele i
normy są akceptowane, grupa radzi sobie z konfliktami,
realizuje zadania

5.

Stadium dezintegracji – słabnie więź, zmniejsza się
intensywność interakcji, maleje wpływ grupy na członków

Grupa w pracy socjalnej

1. Planowanie poprzedzające

tworzenie grupy

2. Stadium pośrednie – nowo powstała

grupa się konsoliduje, integruje, a
także dezintegruje, konflikty udaje
się rozwiązywać

3. Planowe zakończenie pracy z grupą
[M. Hartford]

Prowadzący grupę

- Akceptacja uczuć, postaw, pomysłów, zachowań

członków

- Ułatwianie i podtrzymywanie wzajemnej akceptacji

członków grupy

- Ograniczanie zachowań destrukcyjnych dla

członków grupy

- Prowadzenie dyskusji i skupianie uwagi na

zadaniach

- Łagodzenie konfliktów, obaw, poczucia winy
- Interpretowanie i wyjaśnianie przeżyć i działań
- Obserwacja i ocena zachodzących w grupie zdarzeń
- Planowanie i przygotowanie spotkań