Dr Robert Wolański

Wydział Zarządzania

Uniwersytetu Warszawskiego

Systemy podatkowe

2

Pojęcie podatku



Podatek to świadczenie pieniężne na rzecz
państwa lub innego związku publicznoprawnego
o charakterze przymusowym, powszechnym,
bezzwrotnym i nieodpłatnym, pobieranym na
podstawie odpowiednich przepisów prawa.

3

Cechy podatku

Wśród stałych cech podatku wyróżnia się:



przymusowość,



bezzwrotność,



nieodpłatność,



powszechność (ogólność),



charakter pieniężny.

4

Przymusowość



Przymusowość oznacza, że podatek jest
świadczeniem przymusowym, nakładany jest
przez państwo jednostronnie. Ponadto tak
nałożony podatek może być przymusowo
wyegzekwowany przez uprawniony do tego
organ administracji finansowej państwa.
Stosunek między podmiotem zobowiązanym do
uiszczenia podatku a podmiotem uprawnionym
do jego nakładania jest stosunkiem
podporządkowania.

5

Bezzwrotność



Bezzwrotność oznacza, że podatek już zapłacony
nie podlega zwrotowi. Przekazanie środków na
rzecz państwa do budżetu jest ostateczne i
definitywne. Natomiast ta ogólna cecha nie ma
zastosowania jeżeli pobranie było niezgodne z
prawem, bądź było źle obliczone i zawyżone.

6

Nieodpłatność



Nieodpłatność mówi, że z tytułu zapłacenia
podatku przez dany podmiot, nie przysługuje mu
w zamian roszczenie w stosunku do państwa, o
jakiekolwiek świadczenie. Nie przewiduje się
ekwiwalentu odpowiadającego podatkowi.



Nieodpłatność podatku odróżnia to świadczenie
od opłaty, która ma bardzo zbliżoną konstrukcję
do podatku, a różni się tym, że jest odpłatna.

7

Powszechność



Powszechność, inaczej ogólność, oznacza, że
podatek jest regulowany w sposób jednolity dla
wszystkich jednostek objętych danym
opodatkowaniem, na podstawie powszechnie
obowiązujących przepisów prawnych.

8

Charakter pieniężny



Charakter pieniężny oznacza, że podatek jest
pobierany w pieniądzu, co wynika z faktu, że jest
kategorią finansową, a do finansów zaliczamy
zjawiska i procesy pieniężne.

9

Elementy konstrukcji podatku

Elementy konstrukcji podatku (inaczej elementy

techniki podatkowej, cechy zmienne podatku)

określają, z jakich części, elementów

skonstruowany jest podatek. Do elementów

konstrukcji podatku zaliczamy:



podmiot podatku,



przedmiot podatku,



podstawa opodatkowania,



stawki podatkowe,



skale podatkowe,



zwolnienia i ulgi podatkowe,



warunki płatności podatku.

10

Podmiot podatku

Dwa podmioty podatku:



podmiot czynny: podmiot uprawniony do
nakładania podatku tj. państwo lub gmina,



podmiot bierny: podmiot zobowiązany: podatnik,
płatnik lub inkasent.

Podatnik to osoba zobowiązana do zapłacenia

podatku, ponosząca ciężar podatkowy.

Płatnik nalicza, pobiera i przekazuje podatek do

budżetu.

Inkasentem jest osoba pobierająca i przekazująca

podatek do budżetu.

11

Przedmiot podatku

Przedmiotem podatku jest rzecz lub zdarzenie, z

którym łączy się obowiązek uiszczenia podatku.
Przykłady przedmiotów podatku:



przedmiot podatku jako rzecz: posiadanie
nieruchomości, posiadanie środków
transportowych,



przedmiot podatku jako zdarzenie to np.
uzyskanie dochodu, uzyskanie przychodu,
przyrost majątku, dokonanie wydatku.

12

Podstawa opodatkowania

Podstawa opodatkowania to wyrażony ilościowo

lub wartościowo, z reguły w pieniądzu, przedmiot
podatku. Przykłady podstawy opodatkowania:



podstawa opodatkowania wyrażona ilościowo:
ilość metrów kwadratowych powierzchni w
podatku od nieruchomości, ilość sztuk wyrobu w
podatku akcyzowym,



podstawa opodatkowania wyrażona wartościowo:
kwota uzyskanego dochodu w podatku
dochodowym, wysokość spadku w podatku od
spadków i darowizn.

13

Stawka podatkowa

Stawka podatkowa jest stosunkiem wysokości

podatku do podstawy opodatkowania. Można
wyróżnić dwa rodzaje stawek podatkowych:



stawki podatkowe kwotowe: określone w kwocie
podatku np. w podatku od nieruchomości,



stawki podatkowe procentowe: określone jako
procent podstawy opodatkowania.

14

Skala podatkowa

Skala podatkowa to zbiór stawek podatkowych

stosowanych w jednym danym podatku. Wśród
skal podatkowych można wyróżnić:



skale stałe (proporcjonalne, liniowe), występują
wtedy, gdy stawka podatkowa jest jednakowa dla
każdej podstawy opodatkowania,



skale zmienne: skala progresywna, regresywna,
degresywna. W praktyce występuje tylko skala
progresywna, w której wielkość podatku rośnie
szybciej niż podstawa opodatkowania, czyli rosną
stawki podatku wraz ze wzrostem podstawy
opodatkowania.

15

Zwolnienia i ulgi podatkowe

Zwolnienia i ulgi w systemie podatkowym służą

do korygowania wymiaru podatku. Ogólnie rzecz
biorąc, powodują one zmniejszenie obciążeń
podatkowych, ale w samym działaniu różnią się
między sobą:



Zwolnienia podatkowe polegają na ograniczeniu
przedmiotowego lub podmiotowego zakresu
opodatkowania,



Natomiast ulgi podatkowe polegają na
zmniejszeniu wysokości podatku.

16

Warunki poboru podatku



Warunki poboru podatku dotyczą czasu oraz
formy i sposobu zapłaty podatku. Częstym
sposobem zapłaty podatku jest samoobliczenie,
kiedy podatnik sam musi wykonać wszystkie
czynności związane z obliczeniem i zapłatą
podatku. Taki sposób poboru podatku m. in.
występuje przy prowadzeniu działalności
gospodarczej, w podatku VAT i podatku
dochodowym.

17

Funkcje podatku



Podatkom przypisuje się w gospodarce rynkowej
trzy funkcje. Podatki realizują przede wszystkim
funkcję fiskalną, a także regulacyjną i
stymulacyjną.

18

Funkcja fiskalna



Funkcja fiskalna jest najstarszą funkcją
podatków, mówi ona, że podatki powinny
spełniać główną rolę w zasilaniu dochodów
budżetowych.

19

Funkcja regulacyjna



Funkcja regulacyjna polega na kształtowaniu
dochodu i majątku będących w dyspozycji
podatników.

20

Funkcja stymulacyjna



Funkcja stymulacyjna polega na takim
skonstruowaniu podatków, aby sprzyjały one
gospodarności działania, pobudzały do osiągania
odpowiednich wyników ekonomicznych i
finansowych, podejmowaniu działań
przynoszących zyski oraz pożądane efekty
społeczne, proeksportowe itp.

21

Rodzaje podatków

Konieczność klasyfikacji podatków wynika z ich

znacznej różnorodności. Podatki różnią się
miedzy sobą przede wszystkim takimi
elementami konstrukcji jak podmiot i przedmiot
opodatkowania oraz sposób poboru podatku.

Ze względu na przedmiot podatku wyróżnia się

cztery rodzaje podatków:



podatki przychodowe,



podatki dochodowe,



podatki obrotowe,



podatki majątkowe.

22

Podatki przychodowe

Podatek przychodowy opodatkowuje wszystkie

otrzymane przez podatnika środki. Przedmiotem i

podstawą opodatkowania jest przychód, czyli

cały wpływ brutto, bez potrącania kosztów jego

uzyskania. W Polsce wśród podatków

przychodowych można wyróżnić:



podatek od gier,



podatek rolny,



podatek leśny,



podatki ryczałtowe tj. podatek dochodowy od

przychodów ewidencjonowanych i karta

podatkowa.

23

Podatki dochodowe

Podatek dochodowy bazuje na rzeczywistym,

czystym dochodzie. Podstawę opodatkowania
stanowi przychód po potrącenie kosztów
uzyskania przychodów tzw. kosztów
podatkowych. W Polsce istnieją dwa rodzaje
podatku dochodowego:



podatek dochodowy od osób fizycznych,



podatek dochodowy od osób prawnych.

24

Podatki obrotowe

Podatek obrotowy za przedmiot opodatkowania

przyjmuje wartość obrotu, czyli sprzedaż
towarów i świadczenie usług. Podatki obrotowe
są powszechnie stosowane. W Polsce oraz w
większości krajów rozwiniętych podstawowe
znaczenie mają dwa rodzaje podatków
obrotowych:



podatek od towarów i usług (za granicą
określany podatkiem od wartości dodanej VAT),



podatek akcyzowy.

25

Podatki majątkowe

Podatek majątkowy przyjmuje za przedmiot i

podstawę opodatkowania majątek. W polskim
systemie podatkowym wśród podatków
majątkowych można wyróżnić:



podatek od nieruchomości,



podatek od środków transportowych,



podatek od posiadania psów,



podatek od czynności cywilnoprawnych,



podatek od spadków i darowizn.

26

Podatki bezpośrednie i pośrednie

Podział podatków na bezpośrednie i pośrednie

bazuje na dwóch kryteriach:



przerzucalność podatku,



zasada zdolności płatniczej podatnika.



Podatki bezpośrednie to podatki spełniające
zasadę zdolności płatniczej podatnika oraz
nieprzerzucalne lub trudno przerzucalne.



Podatki pośrednie nie uwzględniają zasady
zdolności płatniczej podatnika i są przerzucalne.

27

Podatki centralne, lokalne i wspólne



Przyjmując za kryterium, na rzecz jakiego
budżetu podatki wpływają, wyróżniamy podatki
centralne, lokalne i wspólne.

Podatki centralne stanowią w całości dochód

budżetu państwa. W Polsce do podatków
centralnych zaliczamy:



podatek od towarów i usług,



podatek akcyzowy,



podatek od gier,



Podatki ryczałtowe bez karty podatkowej.

28

Podatki centralne, lokalne i wspólne

Podatki lokalne stanowią dochód budżetów

lokalnych, samorządowych. Do podatków i opłat
lokalnych zaliczamy:



karta podatkowa,



podatek rolny,



podatek leśny,



podatek od spadków i darowizn,



podatek od nieruchomości,



podatek od środków transportowych,



podatek od czynności cywilnoprawnych,



opłata skarbowa i inne opłaty.

29

Podatki centralne, lokalne i wspólne



Podatki wspólne stanowią zarówno dochód
państwa, jak i samorządu terytorialnego.
Podatkami wspólnymi w Polsce są podatki
dochodowe.

30

System podatkowy



Ogół podatków w danym państwie powinien

tworzyć system podatkowy. System podatkowy

rozumiany jest jako zestaw podatków wzajemnie

ze sobą zintegrowanych, obowiązujących w

danym państwie w określonym czasie.

Wymogi stawiane systemom podatkowym:



Wymogi prawne to przejrzystość, zwartość i

logiczność poszczególnych konstrukcji

podatkowych,



Wymogi ekonomiczne postulują wybór

właściwych źródeł podatków, momentu poboru

podatku, podmiotów podatku i wysokości

podatków.

31

Elementy oddziaływujące na system
podatkowy



Na kształt systemów podatkowych i możliwość
dokonywania w nich zmian wywierają wpływ
tradycje historyczne oraz warunki
administracyjne, ekonomiczne i polityczne.

32

Rodzaje systemów podatkowych

Można wyróżnić dwa rodzaje systemów

podatkowych:



systemy historyczne,



systemy racjonalne (naukowe).

33

Zasady podatkowe



Przez zasady podatkowe należy rozumieć
kryteria, którym powinien odpowiadać idealny
system podatkowy, realizujący nakreślone przez
państwo funkcje, określając pewne warunki i
założenia, którym ma odpowiadać dana
konstrukcja podatku.

34

Rodzaje zasad podatkowych

Zasady skarbowe:



wydajności,



pewności dla państwa,



elastyczności,



dogodności dla państwa.

Zasady ekonomiczne:



nienaruszalności źródła podatku,



taniości,



pewności dla podatnika,



dogodności dla podatnika.

35

Rodzaje zasad podatkowych

Zasady moralno – polityczne:



powszechności opodatkowania,



sprawiedliwości.

36

Pojęcie i podział prawa podatkowego

Prawo podatkowe to ogół norm prawnych

regulujących ustalanie i pobieranie podatków.



Prawo podatkowe materialne tworzą wszystkie
akty normatywne regulujące konstrukcję
poszczególnych rodzajów podatków,



Prawo podatkowe ustrojowe obejmuje
funkcjonowanie organów skarbowych,



Prawo podatkowe proceduralne określa prawa i
obowiązki podmiotów podatku.

37

Cechy prawa podatkowego



Prawo podatkowe należy do obszernej dziedziny
prawa publicznego,



Prawo podatkowe ma charakter prawa
ingerencyjnego,



Znaczna zmienność prawa podatkowego,



znaczna złożoność prawa podatkowego,



Prawo podatkowe jest odrębną gałęzią prawa.

38

Cechy norm prawa podatkowego

Normy prawa podatkowego posiadają

charakterystyczne dla siebie cechy:



obiektywizm działania,



automatyzmu działania,



charakter stymulacyjny.

39

Źródła prawa podatkowego

Źródła prawa podatkowego:



konstytucja,



ustawy,



ratyfikowane umowy międzynarodowe,



rozporządzenia,



akty prawa miejscowego.

40

Wykładnia prawa podatkowego



Wykładnia prawa polega na ustalaniu
rzeczywistego znaczenia przepisów,
formułowaniu na ich podstawie określonych
norm postępowania, wyprowadzaniu logicznych
konsekwencji z tych norm, rozstrzyganiu przy
kolizji norm. Celem wykładni jest określenie
rzeczywistego znaczenia przepisów prawa.

41

Rodzaje wykładni prawa podatkowego

Wyróżniamy trzy podstawowe rodzaje wykładni

prawa podatkowego:



wykładnia językowa,



wykładnia systemowa,



wykładnia funkcjonalna (celowościowa).

42

Opodatkowanie dochodu z działalności
gospodarczej – podstawa prawna

Dochód z działalności gospodarczej

opodatkowany jest na podstawie dwóch ustaw:



Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku
dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz.
U. z 2000 r. Nr 14 poz. 176 z późn. zm.) – w
zakresie dochodów osób fizycznych,



Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku
dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz.
U. z 2000 r. Nr 54 poz. 654 z późn. zm.) – w
zakresie dochodów osób prawnych.

43

Opodatkowanie dochodu z działalności
gospodarczej – podmiot podatku

Można wyróżnić następujących podatników

podatku dochodowego prowadzących działalność
gospodarczą:



osoba fizyczna prowadząca działalność
gospodarczą samodzielnie,



wspólnicy spółek osobowych,



spółki kapitałowe,



podatkowa grupa kapitałowa.

44

Obowiązek podatkowy



Obowiązek podatkowy nieograniczony oznacza
opodatkowanie wszystkich uzyskanych
dochodów, bez względu na miejsce ich osiągania
– dotyczy podatników, którzy mają siedzibę lub
zarząd w Polsce,



Obowiązek podatkowy ograniczony oznacza
opodatkowanie dochodów uzyskanych tylko na
terytorium Polski – dotyczy podatników, którzy
nie mają siedziby lub zarządu w Polsce

45

Opodatkowanie dochodu z działalności
gospodarczej – zwolnienia podmiotowe



Skarb Państwa,



Narodowy Bank Polski,



jednostki budżetowe,



państwowe fundusze celowe,



Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej,



wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej



przedsiębiorstwa międzynarodowe i inne jednostki gospodarcze

utworzone przez organ administracji państwowej wspólnie z innymi

państwami na podstawie porozumienia lub umowy, chyba że

porozumienia te lub umowy stanowią inaczej,



jednostki samorządu terytorialnego w zakresie dochodów określonych w

przepisach ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego,



Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa,



Agencja Rynku Rolnego,



fundusze inwestycyjne,



fundusze emerytalne,



Zakład Ubezpieczeń Społecznych,



Agencja Nieruchomości Rolnych.

46

Opodatkowanie dochodu z działalności
gospodarczej – przedmiot podatku



Przedmiotem opodatkowania jest dochód.
Dochodem jest nadwyżka sumy przychodów nad
kosztami ich uzyskania, osiągnięta w roku
podatkowym. W przypadku kiedy koszty
uzyskania przychodów przekraczają sumę
przychodów, różnica jest stratą.

47

Opodatkowanie dochodu z działalności
gospodarczej – rozliczanie straty



Stratę poniesioną w roku podatkowym pokrywa
się z dochodu uzyskanego w najbliższych, kolejno
po sobie następujących pięciu latach
podatkowych, przy czym wysokość obniżenia w
którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć
50% kwoty straty.

48

Opodatkowanie dochodu z działalności
gospodarczej – zwolnienia przedmiotowe



dochody uzyskane z działalności prowadzonej w
specjalnej strefie ekonomicznej,



dochody podatników, których celem statutowym
jest działalność na rzecz ogółu społeczeństwa, w
części przeznaczonej na te cele,



dotacje, subwencje, dopłaty do zakupu,
wytworzenia ŚT i WNiP,



inne zwolnienia.

49

Opodatkowanie dochodu z działalności
gospodarczej – przychód



Za przychód z działalności gospodarczej uważa
się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie
otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych
towarów, udzielonych bonifikat i skont.

50

Opodatkowanie dochodu z działalności
gospodarczej – rodzaje przychodów

Rodzaje przychodów:



otrzymane pieniądze, wartości pieniężne

(sprzedaż towarów i usług, odpłatne zbycie

składników majątku),



dotacje, subwencje, dopłaty, nieodpłatne

świadczenia,



różnice kursowe,



umorzone lub przedawnione zobowiązania,



zwrócone wierzytelności,



przychody osiągnięte z tytułu zwrotu lub

otrzymania pożyczki (kredytu) waloryzowanej

kursem waluty obcej.

51

Opodatkowanie dochodu z działalności
gospodarczej – wyłączenia z przychodów

Do przychodów z działalności gospodarczej nie

zalicza się:



pobrane wpłaty lub zarachowane należności na

poczet dostaw towarów i usług, które zostaną

wykonane w następnych okresach

sprawozdawczych,



otrzymane pożyczki i kredyty oraz zwrócone

pożyczki i kredyty, z wyjątkiem

skapitalizowanych odsetek od tych pożyczek,



kwoty naliczonych, lecz nie otrzymanych odsetek

od należności, w tym również od udzielonych

pożyczek. Przychodem są jedynie odsetki

otrzymane, nie zaś naliczone,

52

Opodatkowanie dochodu z działalności
gospodarczej – wyłączenia z przychodów



zwrócone lub umorzone podatki i opłaty oraz zwrócone inne

wydatki nie stanowiące kosztów uzyskania przychodów.

Przychodami mogą być te podatki i opłaty, które uprzednio

zaliczono do kosztów uzyskania przychodów,



odsetki otrzymane w związku ze zwrotem nadpłaconych

zobowiązań podatkowych i innych należności budżetowych, a

także zwrotem różnicy podatku od towarów i usług i jego

oprocentowania,



kwot stanowiących równowartość umorzonych zobowiązań, w

tym także z tytułu pożyczek (kredytów), jeżeli umorzenie

zobowiązań jest związane z:

a)

bankowym postępowaniem ugodowym w rozumieniu

przepisów o restrukturyzacji finansowej przedsiębiorstw i banków

b) postępowaniem upadłościowym z możliwością zawarcia układu

w rozumieniu przepisów prawa upadłościowego i naprawczego,

c) realizacją programu restrukturyzacji na podstawie odrębnych

ustaw,

53

Opodatkowanie dochodu z działalności
gospodarczej – wyłączenia z przychodów



należnego podatku od towarów i usług,



zwróconej, na podstawie odrębnych przepisów, różnicy
podatku od towarów i usług,



wartości otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo
odpłatnie rzeczy lub praw, a także wartości innych
nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń
finansowanych lub współfinansowanych ze środków
budżetu państwa, jednostek samorządu terytorialnego, ze
środków agencji rządowych lub ze środków pochodzących
od rządów państw obcych, organizacji międzynarodowych
lub międzynarodowych instytucji finansowych, w ramach
rządowych programów.

54

Opodatkowanie dochodu z działalności
gospodarczej – koszty uzyskania przychodów



Kosztami uzyskania przychodów są koszty
poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub
zachowania albo zabezpieczenia źródła
przychodów, z wyjątkiem kosztów
enumeratywnie wymienionych.



Kosztem podatkowym są wszystkie wydatki
mające na celu osiągnięcie przychodów oraz
zachowanie i zabezpieczenie źródła przychodów,
tak aby to źródło przynosiło przychody także w
przyszłości.

55

Opodatkowanie dochodu z działalności
gospodarczej – koszty uzyskania przychodów

Moment zaliczenia kosztu do kosztu uzyskania przychodów:



Koszty uzyskania przychodów bezpośrednio związane z

przychodami, poniesione w latach poprzedzających rok

podatkowy oraz w roku podatkowym, są potrącalne w tym

roku podatkowym, w którym osiągnięte zostały

odpowiadające im przychody.



Koszty uzyskania przychodów, inne niż koszty

bezpośrednio związane z przychodami, są potrącalne w

dacie ich poniesienia.



Za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów uważa

się dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych

(zaksięgowano) na podstawie otrzymanej faktury

(rachunku), albo dzień, na który ujęto koszt na podstawie

innego dowodu w przypadku braku faktury (rachunku), z

wyjątkiem kosztów rezerw i biernych RMK.

56

Opodatkowanie dochodu z działalności
gospodarczej – koszty uzyskania przychodów

Podstawowe kategorie kosztów:



koszty nabycia i użytkowania ŚT i WNiP,



straty i sankcje,



wierzytelności,



rezerwy,



fundusze,



podatki,



koszty zatrudniania pracowników,



wydatki na reprezentację i reklamę,



koszty użytkowania samochodu,



różnice kursowe,



koszty finansowe.

57

Opodatkowanie dochodu z działalności
gospodarczej – umowa leasingu

Opodatkowanie umowy leasingu:



przychody i koszty przy leasingu ”operacyjnym”,



przychody i koszty przy leasingu ”kapitałowym”,



przychody i koszty przy innych formach leasingu.

58

Opodatkowanie dochodu z działalności
gospodarczej – odpisy amortyzacyjne

Zasady dokonywania odpisów amortyzacyjnych:



definicja ŚT i WNiP,



definicja wartości początkowej ŚT i WNiP,



limit 3500 zł,



stawki amortyzacyjne, podwyższanie i obniżanie
stawek,



okres amortyzacji,



metody amortyzacji.

59

Opodatkowanie dochodu z działalności
gospodarczej – obliczanie dochodu



Podatnicy prowadzący księgi rachunkowe za uzyskany

dochód z działalności gospodarczej uważają dochód

wykazany na podstawie prawidłowo prowadzonych ksiąg,

pomniejszony o dochody wolne od podatku i powiększony

o wydatki nie stanowiące kosztów uzyskania przychodów.

Dochód podatkowy powstaje jako korekta zysku

bilansowego o dochody wolne od podatku i koszty nie

stanowiące kosztów uzyskania przychodów, co można ująć

wzorem:



D = Z - Dw + Kn

gdzie



D - dochód,



Z - zysk bilansowy,



Dw - dochody wolne od podatku,



Kn - koszty nie stanowiące kosztów uzyskania przychodów.

60

Opodatkowanie dochodu z działalności
gospodarczej – obliczanie dochodu



Podatnicy prowadzący księgę przychodów i rozchodów za dochód

z działalności gospodarczej przyjmują różnicę pomiędzy

przychodem z działalności gospodarczej a kosztami uzyskania

tego przychodu, powiększoną o różnicę pomiędzy wartością

remanentu końcowego i początkowego towarów handlowych,

materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych,

półwyrobów, wyrobów gotowych, braków i odpadków, jeżeli

wartość remanentu końcowego jest wyższa niż wartość remanentu

początkowego, lub pomniejszoną o różnicę pomiędzy wartością

remanentu początkowego i końcowego, jeżeli wartość remanentu

początkowego jest wyższa.



Powyższe zasady można zapisać wzorem:



D = P - Ku + Rk - Rp

gdzie



D - dochód,



P - przychód,



Ku - koszty uzyskania przychodów,



Rk - remanent końcowy,



Rp - remanent początkowy.

61

Opodatkowanie dochodu z działalności
gospodarczej – obliczanie dochodu



Dochód ze sprzedaży środków trwałych: dochodem lub

stratą ze sprzedaży składników majątku trwałego

związanego z prowadzoną działalnością jest różnica

pomiędzy przychodem uzyskanym ze sprzedaży a ich

wartością wykazaną w ewidencji środków trwałych

prowadzonej dla celów stosowania odpisów

amortyzacyjnych, powiększona o wartość dokonanych

odpisów amortyzacyjnych.



Powyższą zasadę można zapisać wzorem:



D = P - W + A

gdzie



D - dochód ze sprzedaży środka trwałego,



P - przychód ze sprzedaży środka trwałego,



W - wartość wykazana w ewidencji,



A - odpisy amortyzacyjne do momentu sprzedaży środka

trwałego.

62

Opodatkowanie dochodu z działalności
gospodarczej – odliczenia od dochodu

Odliczenia od dochodu



darowizny na rzecz organizacji pożytku
publicznego,



wydatki na nabycie nowych technologii,



inne wydatki: osoby fizyczne prowadzące
działalność gospodarczą,

63

Opodatkowanie dochodu z działalności
gospodarczej – stawki podatku



Osoby fizyczne: skala podatkowa lub podatek
liniowy 19%,



Osoby prawne: podatek liniowy 19%.

64

Opodatkowanie dochodu z działalności
gospodarczej – pobór podatku



Zaliczki na podatek,



Sposób obliczania zaliczek – metoda ogólna
(miesięcznie lub kwartalnie) i uproszczona,



Kredyt podatkowy,



Zeznanie podatkowe.

65

Opodatkowanie dochodu osób
fizycznych – podmiot podatku



Osoba fizyczna,



Możliwość wspólnego opodatkowania
małżonków,



Osoby samotnie wychowujący dzieci.

66

Opodatkowanie dochodu osób
fizycznych – przedmiot podatku



Przedmiotem opodatkowania jest dochód.
Dochodem jest nadwyżka sumy przychodów nad
kosztami ich uzyskania, osiągnięta w roku
podatkowym.

67

Opodatkowanie dochodu osób
fizycznych – zwolnienia przedmiotowe



świadczenia o charakterze pomocy socjalnej i
społecznej,



świadczenia emerytalno – rentowe,



odszkodowania,



wygrane,



świadczenia dla pracowników,



świadczenia o charakterze naukowym,



inne zwolnienia.

68

Opodatkowanie dochodu osób
fizycznych – źródła przychodów

Źródła przychodów:



stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy

stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni

produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją

rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta,



działalność wykonywana osobiście,



pozarolnicza działalność gospodarcza,



działy specjalne produkcji rolnej,



najem, podnajem, dzierżawa, poddzierżawa oraz inne

umowy o podobnym charakterze,



kapitały pieniężne i prawa majątkowe



odpłatne zbycie nieruchomości lub ich części,



inne źródła np. przychody nie znajdujące pokrycia w

ujawnionych źródłach.

69

Opodatkowanie dochodu osób
fizycznych – przychód



Przychodami są otrzymane lub postawione do
dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym
pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość
otrzymanych świadczeń w naturze i innych
nieodpłatnych świadczeń.

70

Opodatkowanie dochodu osób fizycznych
– przychody z wykonywanej pracy



Za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy,
pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy
uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz
wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich
ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych
wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia
zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe,
różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za nie
wykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od
tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto
świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak
również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub
świadczeń częściowo odpłatnych.

71

Opodatkowanie dochodu osób fizycznych
– przychody z samodzielnej działalności

Przychody z działalności wykonywanej osobiście:



przychody z osobiście wykonywanej działalności artystycznej, literackiej,

naukowej, trenerskiej, oświatowej i publicystycznej, przychody z

uprawiania sportu, stypendia sportowe oraz przychody sędziów z tytułu

prowadzenia zawodów sportowych,



przychody z działalności duchownych, osiągane z innego tytułu niż umowa

o pracę,



przychody z działalności polskich arbitrów uczestniczących w procesach

arbitrażowych z partnerami zagranicznymi,



przychody otrzymywane przez osoby wykonujące czynności związane z

pełnieniem obowiązków społecznych lub obywatelskich,



przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo

samorządowej, sąd lub prokurator,zlecił wykonanie określonych czynności,

a zwłaszcza przychody biegłych i inkasentów,



przychody otrzymywane przez osoby należące do składu zarządów, rad

nadzorczych, komisji lub innych organów stanowiących osób prawnych,



przychody z tytułu wykonywania usług, na podstawie umowy zlecenia lub

umowy o dzieło,



przychody uzyskane na podstawie umów o zarządzanie

przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym

charakterze.

72

Opodatkowanie dochodu osób fizycznych
– przychody z kapitałów pieniężnych

Za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się:



odsetki od pożyczek, wkładów oszczędnościowych i

środków na rachunkach bankowych



odsetki (dyskonto) od papierów wartościowych,



dywidendy i inne przychody z tytułu udziału w zyskach

osób prawnych,



przychody z tytułu udziału w funduszach kapitałowych,



przychody z odpłatnego zbycia prawa poboru,



przychody członków pracowniczych funduszy

emerytalnych z tytułu przeniesienia akcji złożonych na

rachunkach ilościowych do aktywów tych funduszy,



nominalną wartość udziałów (akcji) w spółce mającej

osobowość prawną albo wkładów w spółdzielni objętych w

zamian za wkład niepieniężny,



przychody z odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów

finansowych oraz z realizacji praw z nich wynikających.

73

Opodatkowanie dochodu osób fizycznych
– przychody z praw majątkowych



Za przychód z praw majątkowych uważa się w
szczególności przychody z praw autorskich i
praw pokrewnych w rozumieniu odrębnych
przepisów, praw do projektów wynalazczych,
praw do topografii układów scalonych, znaków
towarowych i wzorów zdobniczych, w tym
również z odpłatnego zbycia tych praw.

74

Opodatkowanie dochodu osób fizycznych
– przychody z odpłatnego zbycia



Przychodem z odpłatnego zbycia nieruchomości
lub praw majątkowych oraz innych rzeczy jest ich
wartość wyrażona w cenie określonej w umowie,
pomniejszona o koszty odpłatnego zbycia.

75

Opodatkowanie dochodu osób fizycznych
– przychody z innych źródeł



Za przychody z innych źródeł uważa się w
szczególności: kwoty wypłacone po śmierci
członka otwartego funduszu emerytalnego
wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego
najbliższej rodziny, zasiłki pieniężne z
ubezpieczenia społecznego, alimenty, z
wyjątkiem alimentów na rzecz dzieci, stypendia,
dotacje (subwencje), dopłaty, nagrody oraz
przychody nie znajdujące pokrycia w
ujawnionych źródłach.

76

Opodatkowanie dochodu osób fizycznych
– koszty uzyskania przychodów



Kosztami uzyskania przychodów są wszelkie
koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów
lub zachowania albo zabezpieczenia źródła
przychodów, z wyjątkiem kosztów
enumeratywnie wymienionych.



Koszty określone ryczałtowo (kwotowo,
procentowo).

77

Opodatkowanie dochodu osób fizycznych
– koszty przy stosunku pracy



Zatrudnienie w jednym zakładzie pracy i w tej
samej miejscowości: 111,25 zł miesięcznie, 1335
zł rocznie,



Zatrudnienie w kilku zakładach pracy i w tej
samej miejscowości: 111,25 zł miesięcznie od
jednej umowy, do 2002,05 zł rocznie,



Zatrudnienie w jednym zakładzie pracy i w innej
miejscowości: 139,06 zł miesięcznie, 1668,72 zł
rocznie,



Zatrudnienie w kilku zakładach pracy i w innej
miejscowości: 139,06 zł miesięcznie od jednej
umowy, do 2502,56 zł rocznie.

78

Opodatkowanie dochodu osób fizycznych –
koszty przy działalności wykonywanej osobiście

Koszty uzyskania przychodów określone są w wysokości

50% przychodów dla następujących rodzajów przychodów:



z tytułu zapłaty za przeniesienie prawa własności projektu

wynalazczego, topografii układu scalonego znaku

towarowego lub wzoru zdobniczego przez pierwszego

właściciela,



z tytułu opłaty licencyjnej za przeniesienie prawa

stosowania projektu wynalazczego, topografii układu

scalonego, znaku towarowego lub wzoru zdobniczego,

otrzymanej w pierwszym roku trwania licencji od pierwszej

jednostki z którą zawarto umowę licencyjną,



z tytułu korzystania przez twórców z praw autorskich i

artystów wykonawców z praw pokrewnych, w rozumieniu

odrębnych przepisów, lub rozporządzania przez nich tymi

prawami, z tym że koszty te oblicza się od przychodu

pomniejszonego o potrącone przez płatnika składki na

ubezpieczenia społeczne.

79

Opodatkowanie dochodu osób fizycznych –
koszty przy działalności wykonywanej osobiście

Koszty uzyskania przychodów wynoszą 20% przychodu

pomniejszonego o potrącone przez płatnika składki na

ubezpieczenia społeczne, dla następujących rodzajów

przychodów:



przychody z tytułu wykonywania usług, na podstawie umowy

zlecenia lub umowy o dzieło,



przychody z osobiście wykonywanej działalności artystycznej,

literackiej, naukowej, trenerskiej, oświatowej i publicystycznej,

przychody z uprawiania sportu, stypendia sportowe oraz

przychody sędziów z tytułu prowadzenia zawodów sportowych,



przychody z działalności polskich arbitrów uczestniczących w

procesach arbitrażowych z partnerami zagranicznymi,



przychody osób, którym organ władzy lub administracji

państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie

właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności, a

zwłaszcza przychody biegłych oraz płatników i inkasentów.

80

Opodatkowanie dochodu osób fizycznych –
koszty przy działalności wykonywanej osobiście



Dla następujących przychodów koszty ich uzyskania
wynoszą miesięcznie 111,25 zł, co daje kwotę roczną 1335
zł, a jeżeli podatnik tego samego rodzaju przychody z
jednego z tytułów uzyskuje od więcej niż jednego
podmiotu, roczne koszty uzyskania przychodu nie mogą
przekroczyć kwoty 2002 zł 05 gr.:



otrzymywane przez osoby wykonujące czynności związane
z pełnieniem obowiązków społecznych lub obywatelskich,



otrzymywane przez osoby należące do składu zarządów,
rad nadzorczych, komisji lub innych organów stanowiących
osób prawnych,



uzyskane na podstawie umów o zarządzanie
przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o
podobnym charakterze.

81

Opodatkowanie dochodu osób
fizycznych – podstawa opodatkowania

Podstawę opodatkowania stanowi zasadniczo suma

dochodów z poszczególnych źródeł, pomniejszona o

następujące odliczenia:



składki z tytułu ubezpieczenia społecznego, zapłacone

bezpośrednio na własne ubezpieczenie podatnika oraz

osób z nim współpracujących, jeżeli nie zostały zaliczone

do kosztów uzyskania przychodów,



zwroty nienależnie pobranych świadczeń, które uprzednio

zwiększyły dochód podlegający opodatkowaniu, w kwotach

uwzględniających podatek dochodowy, jeżeli nie zostały

one potrącone przez płatnika,



wydatki na cele rehabilitacyjne, ponoszone przez

podatnika będącego osobą niepełnosprawną lub

podatnika, na którego utrzymaniu są osoby

niepełnosprawne,



darowizny na rzecz organizacji pożytku publicznego,



wydatki na nabycie nowych technologii.

82

Opodatkowanie dochodu osób
fizycznych – skala podatkowa

Skala podatkowa progresywna:



do 85528 zł: 18% podstawy minus 556,02 zł,



od 85528 zł: 14839,02 zł plus 32% nadwyżki
ponad 85528 zł.

83

Opodatkowanie dochodu osób
fizycznych – odliczenia od podatku

Odliczenia od podatku:



składki na powszechne ubezpieczenie zdrowotne,



z tytułu wychowywania dzieci,



różnicę powstałą przy stosowaniu różnych metod
unikania podwójnego opodatkowania .

84

Opodatkowanie dochodu osób fizycznych
– ryczałtowe obliczenie podatku



Kapitały pieniężne,



Dochody z giełdy,



Przychody ze zbycia nieruchomości,



Inne przychody / dochody.

85

Opodatkowanie dochodu osób
fizycznych – pobór podatku



Zaliczki na podatek,



Sposób obliczania zaliczek,



Zeznanie podatkowe.

86

Cechy podatku od wartości dodanej
VAT

Podatek od wartości dodanej należy do grupy

podatków obrotowych, oparty jest na

opodatkowaniu wartości dodanej (value added

tax - VAT). W Polsce funkcjonuje on pod nazwą

podatku od towarów i usług.

Do cech podatku VAT należy zaliczyć:



powszechność,



wielofazowość,



pośredniość,



przerzucalność,



jednokrotność,



konsumpcyjny charakter.

87

Powszechność podatku VAT

Podatek VAT charakteryzuje się powszechnością,

zarówno podmiotową, jak i przedmiotową:



powszechność podmiotową: oznacza, że co do
zasady wszystkie podmioty gospodarcze
podlegają opodatkowaniu,



powszechność przedmiotową: mówi, że co do
zasady sprzedaż wszystkich towarów i usług jest
opodatkowana.

88

Wielofazowość podatku VAT



Podatek VAT jest podatkiem wielofazowym
pobieranym we wszystkich fazach obrotu
gospodarczego, od producenta do konsumenta,
w jednakowej stawce pomniejszonej o kwotę
podatku zapłaconego we wcześniejszych fazach
obrotu.

89

Pośredniość podatku VAT



Podatek VAT tylko pośrednio jest powiązany z
dochodem. Odnosi się do dokonywanych
wydatków, pobierany jest bowiem od różnych
wydatków np. zakupu towarów, obciąża więc
pośrednio dochód kupującego. Następuje
ponoszenie ciężaru podatkowego w formie
opodatkowania wydatków.

90

Przerzucalność podatku VAT



Podatnik tylko formalnie opłaca podatek, gdyż w
rzeczywistości ma możliwość legalnego
przesunięcia ciężaru podatkowego na inne osoby.
W poszczególnych fazach obrotu gospodarczego
w cenie sprzedawanych towarów czy usług
zawarta jest kwota podatku. Podmioty w
kolejnych fazach przerzucają podatek w przód,
na nabywców swoich towarów i usług. W związku
z tym opodatkowaniu faktycznie podlega tylko
ostatni, finalny odbiorca, czyli konsument.

91

Jednokrotność podatku VAT



Jednokrotność podatku VAT oznacza, że nie
istnieje niebezpieczeństwo podwójnego
opodatkowania, czy kumulowanego
opodatkowania w tym podatku. Podatek
pobierany jest tylko od wartości dodanej. Unika
się więc kaskadowej formy opodatkowania oraz
płacenia podatku od podatku.

92

Konsumpcyjny charakter podatku VAT



Podmiotem, który ostatecznie, w całości ponosi
ciężar podatku VAT jest konsument.
Gospodarstwa domowe są grupą, która wraz z
transakcją zakupu wszelkich towarów i usług
staje się bezpośrednio faktycznym podmiotem
opodatkowania. Pozostali uczestnicy obrotu
gospodarczego są formalnie wskazani przez
ustawodawcę jako podatnicy, jednakże
przerzucają podatek na odbiorcę.

93

Podstawa prawna



Podatek od towarów i usług unormowany jest
ustawą z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od
towarów i usług (Dz. U. Nr 54 poz. 535 z późn.
zm.), która obowiązuje od 1 maja 2004 r. Nowa
ustawa dostosowała konstrukcję podatku od
towarów i usług do wymogów wspólnego
systemu podatku VAT w Unii Europejskiej w
związku z przystąpieniem Polski do tej
organizacji.

94

Podatek VAT w Unii Europejskiej



W Unii Europejskiej ma miejsce daleko posunięta

harmonizacja podatku VAT. Polega ona na

ujednoliceniu konstrukcji tego podatku w

poszczególnych krajach UE. W przedmiocie

podatku VAT nastąpiło zbliżenie wszystkich

elementów jego konstrukcji, z wyjątkiem pełnej

harmonizacji stawek podatku (określono jedynie

minimalną wysokość stawki podstawowej i

obniżonej) – w ten sposób powstał wspólny

system podatku VAT w UE.



Podstawą wspólnego systemu podatku VAT w UE

jest VI Dyrektywa, przyjęta 17 maja 1977 r.

(77/388/EWG).

95

Podmiot podatku VAT



Podatnikiem VAT są osoby wykonujące
samodzielnie działalność gospodarczą, bez
względu na cel lub rezultat tej działalności (art.
15 – 17 ustawy).

96

Przedmiot podatku VAT

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług

zgodnie z art. 5 ustawy podlegają:



odpłatna dostawa towarów i odpłatne
świadczenie usług na terytorium Polski,



eksport towarów,



import towarów,



wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za
wynagrodzeniem na terytorium Polski,



wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

97

Dostawa towarów



Dostawa towarów jest zdefiniowana w art. 7
ustawy. Przez dostawę towarów ustawa rozumie
przeniesienie prawa do rozporządzania towarami
jak właściciel. Definicja taka w praktyce oznacza,
że opodatkowaniu podlega przede wszystkim
szeroko rozumiana sprzedaż towarów na
terytorium Polski, w ramach działalności
gospodarczej.

98

Świadczenie usług



Przez świadczenie usług zgodnie z art. 8 ustawy
rozumie się każde świadczenie, które nie stanowi
dostawy towarów. Taka definicja sprawia, że co
do zasady każda sprzedaż towarów i każde
świadczenie usług podlega opodatkowaniu.
Wszystkie transakcje gospodarcze podlegają
opodatkowaniu.

99

Eksport towarów



Eksport towarów zgodnie z art. 2 ustawy to
potwierdzony przez urząd celny określony w
przepisach celnych wywóz towarów z terytorium
Polski poza terytorium UE w wykonaniu czynności
podlegających opodatkowaniu, jeżeli wywóz jest
dokonany przez dostawcę lub na jego rzecz, lub
nabywcę mającego siedzibę poza terytorium
Polski, lub na jego rzecz. Eksport dotyczy państw
trzecich, czyli nie należących do UE.

100

Import towarów



Import towarów zgodnie z art. 2 to przywóz
towarów z terytorium państwa nie należącego do
UE na terytorium Polski. Import również dotyczy
tylko państw trzecich, nie należących do UE.

101

Wewnątrzwspólnotowe nabycie
towarów



Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów w myśl
art. 9 ustawy oznacza nabycie towaru, który jest
wysyłany lub transportowany z terytorium
innego niż terytorium Polski państwa
członkowskiego UE na terytorium Polski.

102

Wewnątrzwspólnotowa dostawa
towarów



Przez wewnątrzwspólnotową dostawę towarów w
myśl art. 13 ustawy rozumie się co do zasady
wywóz towarów z terytorium Polski na terytorium
innego państwa członkowskiego UE.

103

Obowiązek podatkowy w podatku VAT



Obowiązek podatkowy w myśl art. 19 ustawy
powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania
usługi. Od tej ogólnej zasady ustawa przewiduje
szereg szczególnych sposobów powstania
obowiązku podatkowego.



Podstawowym wyjątkiem jest sytuacja, kiedy
dostawa towaru lub wykonanie usługi powinny
być potwierdzone fakturą, wówczas obowiązek
podatkowy powstaje z chwilą wystawienia
faktury, nie później jednak niż w 7 dniu od dnia
wydania towaru lub wykonania usługi.

104

Obowiązek podatkowy dla małego
podatnika



Mały podatnik: w myśl art. 2 ustawy to podatnik
VAT, u którego wartość sprzedaży (wraz z kwotą
podatku), nie przekroczyła w poprzednim roku
podatkowym kwoty odpowiadającej 1.200.000
euro, dla ściśle określonych podmiotów jeżeli
kwota prowizji nie przekroczyła 45.000 euro.



Mały podatnik zgodnie z art. 21 ustawy może
wybrać metodę kasową rozliczeń polegającą na
tym, że obowiązek podatkowy powstaje z dniem
uregulowania całości lub części należności, nie
później niż 90 dnia od dnia wydania towaru lub
wykonania usługi.

105

Miejsce świadczenia (opodatkowania)



Miejsce świadczenia czyli miejsce powstania
obowiązku podatkowego określa miejsce
opodatkowania transakcji międzynarodowych,
jeżeli są one realizowane w kilku krajach lub
przez podmiot z innego kraju. Określa miejsce
opodatkowania transakcji, które nie musi
odpowiadać faktycznemu miejscu wykonania
czynności. Miejsce świadczenia reguluje, który
kraj ma prawo poboru podatku z tytułu takiej
transakcji.

106

Miejsce świadczenia przy dostawie
towarów

Miejscem dostawy towarów zgodnie z art. 22 ustawy jest w

przypadku:



towarów wysyłanych lub transportowanych - miejsce, w

którym towary znajdują się w momencie rozpoczęcia

wysyłki lub transportu do nabywcy,



towarów, które są instalowane lub montowane, z próbnym

uruchomieniem lub bez niego - miejsce, w którym towary

są instalowane lub montowane,



towarów niewysyłanych ani nietransportowanych -

miejsce, w którym towary znajdują się w momencie

dostawy,



dostawy towarów na pokładach statków, samolotów lub

pociągów w trakcie części transportu pasażerów

wykonywanej na terytorium Wspólnoty – miejsce

rozpoczęcia transportu pasażerów.

107

Miejsce świadczenia przy świadczeniu
usług



W przypadku świadczenia usług na rzecz
podatnika zgodnie z art. 28b ust. 1 ustawy,
miejscem świadczenia jest miejsce, gdzie
usługobiorca posiada siedzibę,



W przypadku świadczenia usług na rzecz
podmiotów niebędących podatnikami zgodnie z
art. 28c ust. 1 ustawy, miejscem świadczenia jest
miejsce, gdzie usługodawca posiada siedzibę,



Od tych ogólnych reguł ustawa przewiduje wiele
wyjątków.

108

Miejsce świadczenia przy transakcjach
wewnątrzwspólnotowych



Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów w myśl
art. 25 ustawy co do zasady uznaje się za
dokonane na terytorium państwa
członkowskiego, na którym towary znajdują się w
momencie zakończenia ich wysyłki lub
transportu.

109

Zwolnienia podmiotowe

Podmioty zwolnione z podatku VAT:



drobni przedsiębiorcy: podatnicy, u których

wartość sprzedaży opodatkowanej, bez kwoty

podatku VAT, nie przekroczyła łącznie w

poprzednim roku podatkowym 50.000 zł dla 2009

r., 100.000 zł dla 2010 r., 150.000 zł od 2011 r.

(art. 113 ustawy),



rolnicy ryczałtowi: rolnik dokonujący dostawy

produktów rolnych pochodzących z własnej

działalności rolniczej lub świadczący usługi

rolnicze, korzystający ze zwolnienia od podatku

VAT, nie mający obowiązku prowadzenia ksiąg

rachunkowych (art. 2 ustawy).

110

Zwolnienia przedmiotowe



Podstawową grupę towarów i usług zwolnionych
z podatku zgodnie z art. 43 ustawy stanowią
usługi określone w załączniku nr 4 do ustawy.
Związane są one m. in. z edukacją, ochroną
zdrowia, opieką społeczną, kulturą i sztuką,
sportem i rekreacją, w zakresie administracji
publicznej, obrony narodowej, pośrednictwa
finansowego, świadczone przez pocztę
państwową oraz publiczne radio i telewizję.
Można zatem przyjąć, iż większość z usług
zwolnionych z tego podatku to typowe usługi
niekomercyjne.

111

Podstawa opodatkowania

Podstawą opodatkowania w podatku VAT jest

obrót – zgodnie z art. 29 ustawy jest to kwota

należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o

kwotę należnego podatku VAT od tej sprzedaży.

W związku z tym podstawa opodatkowania

wyraża się wzorem:



Pop = Ks - Kp

gdzie



Pop - podstawa opodatkowania (obrót),



Ks - kwota należna ze sprzedaży brutto,



Kp - kwota podatku przypadająca od tej

sprzedaży.

112

Podstawa opodatkowania przy
transakcjach krajowych

Do podstawy opodatkowania zalicza się także:



otrzymane dotacje, subwencje mające
bezpośredni wpływ na cenę,



zaliczki, zadatki, przedpłaty lub raty,

Podstawę opodatkowania zmniejszają:



kwoty rabatów, bonifikat, opustów, uznanych
reklamacji,



wartość zwróconych: towarów, kwot dotacji,
subwencji.

113

Podstawa opodatkowania w imporcie
towarów oraz przy imporcie usług



W przypadku importu towarów podstawą
opodatkowania jest wartość celna powiększona o
należne cło. Jeżeli ponadto towary te podlegają
podatkowi akcyzowemu, podstawą
opodatkowania jest wartość celna powiększona o
należne cło i podatek akcyzowy.



Podstawą opodatkowania w imporcie usług jest
kwota, którą usługobiorca jest zobowiązany
zapłacić, chyba że zwiększa ona wartość
importowanego towaru albo gdy podatek został
rozliczony przez usługodawcę.

114

Podstawa opodatkowania
wewnątrzwspólnotowego nabycia
towarów



Podstawą opodatkowania
wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów w
myśl art. 31 ustawy jest kwota, jaką nabywający
jest zobowiązany zapłacić.

115

Podatek należny w przypadku świadczenia
przez podatnika usług, w tym w zakresie
handlu i gastronomii

W przypadku świadczenia przez podatnika usług,

w tym w zakresie handlu i gastronomii, zgodnie z
art. 85 ustawy, kwota podatku należnego może
być obliczana jako iloczyn wartości dostawy i
następujących stawek:



18,03% - dla towarów i usług objętych stawką
podatku 22%,



6,54% - dla towarów i usług objętych stawką
podatku 7%,



2,91% - dla towarów i usług objętych stawką
podatku 3%.

116

Stawki podatku

W podatku od towarów i usług występują

następujące stawki, określone w art. 41 ustawy:



stawka podstawowa 22%,



stawka obniżona 7%,



stawka przejściowa 3 %,



stawka zerowa 0 %.

117

Stawka podstawowa 22%



Najszerszy zasięg w podatku VAT ma stawka
podstawowa 22%. Ma ona zastosowanie - poza
eksportem towarów i wewnątrzwspólnotową
dostawą towarów - do wszystkich towarów i
usług, jeżeli nie została zastrzeżona dla nich inna
stawka w ustawie lub przepisach wykonawczych.

118

Stawka obniżona 7%



Stawka obniżona 7% ma przede wszystkim
zastosowanie do towarów pierwszej potrzeby
Opodatkowaniu tą stawką podlegają ściśle
określone towary i usługi. Grupa takich towarów i
usług zamieszczona jest w załączniku nr 3 do
ustawy. Są to przede wszystkim towary i usługi
związane z gospodarką rolną i leśną oraz
ochroną zdrowia, towary spożywcze, książki,
gazety, niektóre towary dla dzieci oraz usługi
transportowe, hotelarskie, naprawcze, wstęp na
spektakle, koncerty, przedstawienia.

119

Stawka przejściowa 3%



Stawka przejściowa 3% obowiązuje do 31
grudnia 2010 r. i dotyczy produktów rolnych oraz
usług rolnych zamieszczonych w załączniku nr 6
do ustawy. Stawka ta docelowo ma wynosić 7%.

120

Stawka zerowa 0%



Stawkę 0% generalnie stosuje się do
opodatkowania eksportu towarów i
wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów. Odnosi
się ona do wszystkich towarów i usług,
niezależnie od tego, jakim stawkom podlegają w
obrocie krajowym.

121

Przywileje z zastosowania stawki 0%

Opodatkowanie sprzedaży towarów lub

świadczenia usług stawką 0% niesie za sobą
następujące przywileje dla podatnika:



niewystępowanie podatku należnego,



zwrot kwot podatku naliczonego przy nabyciu
towarów i usług, które zostały wykorzystane przy
sprzedaży towarów lub świadczeniu usług
podlegających opodatkowaniu stawką 0%.

122

Podatek naliczony i należny



Definicja podatku naliczonego jest określona w
art. 86 ustawy. Podatek naliczony stanowi suma
kwot podatku określonych w fakturach zakupu,
stwierdzających nabycie towarów i usług.



Podatek należny to suma kwot podatku
wynikająca z dostawy towarów lub świadczenia
usług. Wynika on z faktur sprzedaży,
stwierdzających sprzedaż towarów i usług.

123

Obniżenie podatku należnego o
podatek naliczony



Zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy podatnik ma
prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o
kwotę podatku naliczonego. Powyższe prawo to
podstawowa zasada w podatku VAT.
Faktycznemu opodatkowaniu podlega wartość
dodana - różnica między wartością sprzedanych
towarów a wartością nabytych towarów,
wykorzystanych do ich wytworzenia.

124

Ograniczenia w potrącaniu podatku
należnego o podatek naliczony

Podstawowe prawo podatnika do obniżania podatku

należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu

towarów i usług podlega ograniczeniom wynikającym z art.

86, 88 i 90 ustawy. Nie zawsze podatnik będzie mógł

odliczyć pełną kwotę podatku naliczonego. Ograniczenia

występują wtedy, gdy podatnik:



wykazuje sprzedaż zwolnioną z podatku VAT,



kupuje lub użytkuje samochody osobowe,



importuje usługi, których zapłata następuje na rzecz

podmiotów w krajach wymienionych w załączniku nr 5 do

ustawy,



nabywa usługi noclegowe lub gastronomiczne,



nabywa nieodpłatnie towary i usługi,



jest niezarejestrowany,



nie spełni innych w ustawie przewidzianych warunków.

125

Ograniczenie związane ze sprzedażą
zwolnioną z podatku VAT



Podstawowy rodzaj ograniczenia wynika z art. 86
ustawy, który mówi, że obniżenie kwoty lub
zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się
do nabywanych towarów lub usług służących do
dostawy towarów bądź świadczenia usług
zwolnionych od podatku. Podatnik może
zmniejszyć podatek należny o kwotę podatku
naliczonego, związaną tylko z czynnościami
podlegającymi opodatkowaniu.

126

Ograniczenie w odliczaniu podatku
naliczonego przy sprzedaży
opodatkowanej i zwolnionej

Zgodnie z art. 90 ustawy jeżeli podatnik posiada

jednocześnie sprzedaż opodatkowaną i
zwolnioną podatek naliczony do odliczenia
oblicza się w następujący sposób:



Podatek naliczony do odliczenia = (Sprzedaż
opodatkowana z poprzedniego roku / Sprzedaż
ogółem z poprzedniego roku) × VAT naliczony.

127

Ograniczenie związane z zakupem i
użytkowaniem samochodów



Następny rodzaj ograniczenia prawa do
obniżania podatku należnego o kwotę podatku
naliczonego uregulowany w art. 86 ustawy
dotyczy nabywania samochodów. Artykuł 86
ustawy ogranicza wysokość kwoty podatku
naliczonego w przypadku nabycia samochodów
osobowych oraz innych pojazdów
samochodowych uznanych za samochody
osobowe.

128

Ograniczenie w odliczaniu podatku
naliczonego przy zakupie samochodu
osobowego



Samochody osobowe to pojazdy o dopuszczalnej masie
całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony, zaś ciężarowe to
pojazdy o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej
3,5 tony. Od tej definicji przewidziano wyjątki, czyli pewne
pojazdy, które nie spełniają powyższego warunku są
uznawane za samochody ciężarowe np. samochody typu
van.



W przypadku nabycia samochodów osobowych nie jest
możliwe odliczenie pełnej kwoty podatku zawartego w
cenie samochodu. W tym przypadku, podatek naliczony
stanowi 60% kwoty podatku zawartego w cenie
samochodu, ale nie więcej niż 6.000 zł.

129

Ograniczenia w odliczaniu podatku
naliczonego przy użytkowaniu
samochodu osobowego



Podatnik w myśl art. 88 ustawy nie ma prawa
odliczyć podatku naliczonego związanego z
nabywanym paliwem silnikowym, olejem
napędowym oraz gazem, które są
wykorzystywane do napędu samochodów
osobowych.

130

Inne ograniczenia w potrącaniu
podatku należnego o podatek naliczony



Ograniczenia związane z importem usług,
których zapłata następuje na rzecz podmiotów w
krajach wymienionych w załączniku nr 5 do
ustawy,



Ograniczenia związane z nabyciem usług
noclegowych i gastronomicznych,



Ograniczenia związane z nabyciem towarów i
usług w sposób nieodpłatny,



Ograniczenia związane z nabyciem towarów i
usług przez podatnika niezarejestrowanego.

131

Sposób rozliczania podatku od towarów
i usług

Podatnicy VAT obniżają kwotę podatku należnego o kwotę

podatku naliczonego. Jeżeli nie można odliczyć całej kwoty
podatku naliczonego, wówczas podmiot oblicza podatek
naliczony do odliczenia i on obniża podatek należny. W
związku z tym możliwe są dwie sytuacje:



kwota podatku należnego jest wyższa od kwoty podatku
naliczonego (ewentualnie podatku naliczonego do
odliczenia),



kwota podatku naliczonego (ewentualnie podatku
naliczonego do odliczenia) jest wyższa od kwoty podatku
należnego.

W zależności od tego, w której sytuacji będzie występował

podatnik różnie będzie przedstawiać się sposób rozliczenia
podatku.

132

Przypadek nadwyżki podatku
należnego nad naliczonym



Jeżeli kwota podatku należnego jest wyższa od
kwoty podatku naliczonego (ewentualnie
podatku naliczonego do odliczenia) podatnik
wpłaca różnicę do urzędu skarbowego. Podatnik
wówczas jest zobowiązany obliczyć różnicę
pomiędzy podatkiem należnym i naliczonym i ta
różnica podlega wpłacie do budżetu.

133

Przypadek nadwyżki podatku
naliczonego nad należnym



W przypadku, gdy kwota podatku należnego jest niższa od

kwoty podatku naliczonego (ewentualnie podatku

naliczonego do odliczenia) w okresie rozliczeniowym,

wówczas podatnik zgodnie z art. 87 ustawy ma prawo do

obniżenia o tę różnicę kwoty podatku należnego za

następne okresy (pośredni zwrot nadwyżki) lub do zwrotu

różnicy na rachunek bankowy (bezpośredni zwrot

nadwyżki). Jeżeli podatek naliczony (ewentualnie podatek

naliczony do odliczenia) jest wyższy od należnego podatnik

nie dokonuje żadnej wpłaty do budżetu, ale różnicę

pomiędzy tymi podatkami rozlicza w następnym okresie

lub zwraca się do urzędu skarbowego o jej zwrot. Decyzja,

które rozwiązanie wybrać, należy do podatnika.



Pośredni zwrot nadwyżki nie wiąże się ze zwrotem środków

z urzędu skarbowego. Natomiast bezpośredni zwrot

nadwyżki oznacza, iż wyżej wspomniana różnica może

podlegać zwrotowi na rachunek podatnika.

134

Przeniesienie różnicy podatku do
rozliczenia na następny okres



Przeniesienie różnicy podatku do rozliczenia na
następny okres, czyli pośredni zwrot nadwyżki
oznacza, że rozliczenie bieżącej różnicy
pomiędzy podatkiem należnym i naliczonym
zostaje przeniesione na następny okres
rozliczeniowy. Kwota różnicy pomiędzy
podatkiem naliczonym i należnym jest dodawana
do podatku naliczonego w następnym okresie,
czyli w konsekwencji obniża podatek należny w
następnym okresie.

135

Zwrot różnicy podatku na rachunek
bankowy podatnika



Podatnik może ubiegać się o zwrot różnicy

pomiędzy podatkiem naliczonym i należnym.

Zwrot następuje na rachunek bankowy podatnika

w banku mającym siedzibę na terytorium Polski

wskazanym w zgłoszeniu identyfikacyjnym, w

terminie 60 dni od dnia złożenia rozliczenia przez

podatnika. Termin 60 dni jest podstawowym

terminem zwrotu podatku.



Na wniosek podatnika zwrot następuje w

terminie 60 dni od dnia złożenia rozliczenia przez

podatnika, w przypadku gdy kwota podatku
naliczonego została opłacona

.

136

Rozliczenie podatku w stosunku do
nieściągalnych wierzytelności



podatnik może skorygować podatek należny z
tytułu wierzytelności, których nieściągalność
została uprawdopodobniona,



nieściągalność uważa się za uprawdopodobnioną
jeżeli nie została uregulowana w ciągu 180 dni
od upływu terminu płatności,



dodatkowe warunki dokonania korekty,



w przypadku dokonania korekty przez wierzyciela
dłużnik pomniejsza podatek naliczony lub
zwiększa podatek należny w odpowiedni sposób,

137

Rejestracja podatników na potrzeby
transakcji krajowych



Podatek VAT wymaga od podmiotów, które będą
musiały go płacić, wcześniejszej rejestracji.
Podatnicy zgodnie z art. 96 ustawy są
zobowiązani, przed dniem wykonania pierwszej
czynności podlegającej opodatkowaniu złożyć
naczelnikowi urzędu skarbowego zgłoszenie
rejestracyjne. Naczelnik urzędu skarbowego
rejestruje podatnika i potwierdza jego
zarejestrowanie jako podatnika VAT czynnego.

138

Rejestracja podatników na potrzeby
transakcji wewnątrzwspólnotowych



Podatnicy podlegający obowiązkowi
zarejestrowania jako podatnicy VAT czynni, w
myśl art. 97 ustawy są zobowiązani przed dniem
dokonania pierwszej wewnątrzwspólnotowej
dostawy lub pierwszego
wewnątrzwspólnotowego nabycia zawiadomić
naczelnika urzędu skarbowego w zgłoszeniu
rejestracyjnym o zamiarze rozpoczęcia
wykonywania tych czynności. Naczelnik urzędu
skarbowego rejestruje podatnika i potwierdza
jego zarejestrowanie jako podatnika VAT UE.

139

Ewidencjonowanie podatku VAT



Podatek VAT wymaga od podatników prowadzenia
ewidencji na potrzeby tego podatku. Podmioty podlegające
podatkowi VAT, dla skorzystania z możliwości odliczenia
podatku naliczonego zobowiązane są do prowadzenia
ewidencji na warunkach określonych w art. 109 ustawy,
zawierającej przede wszystkim wielkość sprzedaży
zwolnionej z VAT, dane niezbędne do określenia
przedmiotu i podstawy opodatkowania, wysokość podatku
należnego, kwoty podatku naliczonego obniżającego kwotę
podatku należnego oraz kwotę podatku podlegającej
wpłacie do urzędu skarbowego lub zwrotowi z tego urzędu
oraz inne dane służące do prawidłowego sporządzenia
deklaracji podatkowej.

140

Pobór podatku VAT



Podstawowym okresem rozliczeniowym w
podatku VAT jest miesiąc. Podatnicy rozliczają
podatek za każdy miesiąc i są zobowiązani za
każdym razem składać deklaracje podatkowe.
Zgodnie z art. 99 i 103 ustawy podatnicy są
zobowiązani do składania w urzędzie skarbowym
deklaracji podatkowych dla podatku VAT,
obliczania i wpłacania podatku za okresy
miesięczne w terminie do 25 dnia miesiąca
następującego po miesiącu, w którym powstał
obowiązek podatkowy.

141

Pobór podatku VAT



Możliwość składania deklaracji kwartalnych
(obowiązek przy wyborze metody kasowej),



Możliwość zapłaty podatku kwartalnie dla małych
podatników, w przypadku pozostałych
podatników składających kwartalne deklaracje
wpłacaja podatek miesięcznie ryczałtowo,

142

Cechy podatku akcyzowego

Podatek akcyzowy należy do grupy podatków

obrotowych.

Do cech podatku akcyzowego należy zaliczyć:



selektywność,



jednofazowość,



pośredniość,



przerzucalność,



konsumpcyjny charakter.

143

Podstawa prawna



Podatek akcyzowy unormowany jest ustawą z
dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym
(Dz. U. z 2009 r. Nr 3 poz. 11), która obowiązuje
od 1 marca 2009 r.

144

Przedmiot podatku

Zgodnie z art. 8 ustawy podatkowi akcyzowemu

podlegają:



wprowadzenie wyrobów akcyzowych do składu
podatkowego ,



produkcja wyrobów akcyzowych,



wyprowadzenie wyrobów akcyzowych ze składu
podatkowego,



import wyrobów akcyzowych,



nabycie wewnątrzwspólnotowe wyrobów
akcyzowych.

145

Wyroby akcyzowe

Wyroby akcyzowe:



wyroby energetyczne: paliwa silnikowe, oleje opałowe
i gaz, węgiel, smary, oleje i tłuszcze, jeżeli są
przeznaczone do celów opałowych lub napędowych ,



napoje alkoholowe: wyroby przemysłu spirytusowego,
wyroby winiarskie, piwo, inne wyroby alkoholowe,



wyroby tytoniowe: papierosy, tytoń do palenia, cygara,



energia elektruczna,

Opodatkowaniu akcyzą podlegają również samochody

osobowe,

146

Podmiot podatku i podstawa
opodatkowania



Zgodnie z art. 13 ustawy podatnikami podatku
akcyzowego są osoby fizyczne, osoby prawne,
oraz jednostki organizacyjne nie posiadające
osobowości prawnej, które dokonują czynności
podlegających opodatkowaniu akcyzą lub wobec
której zaistniał stan faktyczny podlegający
opodatkowaniu akcyzą.



Podstawę opodatkowania akcyzą stanowi obrót
wyrobami akcyzowymi.

147

Stawki podatku



Ustawa określa ostateczne, obowiązujące stawki
akcyzy.

Rodzaje zastosowanych stawek:



procentowe,



kwotowe,



kwotowo – procentowe.

148

Obrót wyrobami akcyzowymi
zharmonizowanymi



Procedura zawieszenia poboru podatku
akcyzowego,



Przemieszczanie wyrobów akcyzowych z
zapłaconą akcyzą.

149

Pobór podatku akcyzowego



Podatnicy są zobowiązani do obliczenia i zapłaty
podatku akcyzowego za okresy miesięczne w
terminie do 25 dnia miesiąca następującego po
miesiącu, w którym powstał obowiązek
podatkowy.

150

Podatki ryczałtowe



Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych,



Karta podatkowa,



Podatek tonażowy,



Ryczałt od dochodów osób duchownych

151

Ryczałt od przychodów
ewidencjonowanych



podmiot podatku - niewielkie przedsiębiorstwa,



przedmiot podatku - działalność gospodarcza,



podstawa opodatkowania - uzyskane przychody,



stawki podatkowe – procentowe,



odliczenia od przychodu i podatku,



pobór podatku

152

Karta podatkowa



podmiot podatku - niewielkie przedsiębiorstwa,



przedmiot podatku - działalność gospodarcza,



stawki podatkowe – kwotowe,



odliczenia od podatku,



pobór podatku

153

Podatek tonażowy



podmiot podatku – armatorzy morscy,



przedmiot podatku - działalność gospodarcza,



podstawa opodatkowania - uzyskane dochody
określone ryczałtowo,



stawka podatkowa – 19%,



odliczenia od przychodu i podatku,



pobór podatku

154

Ryczałt od dochodów osób duchownych



podmiot podatku – osoby duchowne,



stawki podatkowe – kwotowe,



odliczenia od podatku,



pobór podatku

155

Podatek od gier



podmiot i przedmiot podatku,



podstawa opodatkowania i stawki podatkowe,



pobór podatku

156

Podatek rolny



przedmiot podatku – gospodarstwo rolne i
pozostałe grunty rolne,



podmiot podatku,



podstawa opodatkowania – liczba hektarów
przeliczeniowych lub liczba hektarów
rzeczywistych,



stawki podatku – równowartość ceny 2,5 q żyta
lub 5 q żyta, wpływ rady gminy,



pobór podatku

157

Podatek leśny



przedmiot podatku –grunty leśne,



podmiot podatku,



podstawa opodatkowania – liczba hektarów
rzeczywistych,



stawki podatku – równowartość ceny 0,22 m
drewna, wpływ rady gminy,



pobór podatku

158

Podatek od spadków i darowizn



podmiot podatku – osoby fizyczne,



przedmiot podatku – spadek, darowizna,

zasiedzenie, zachowek, prawo do wkładu

oszczędnościowego,



podstawa opodatkowania,

Wysokość podatku:



wartość przedmiotu podatku,



stopień pokrewieństwa lub powinowactwa,



kwota wolna od podatku,



okres kumulacji podatku,



skala podatkowa (progresywna),

pobór podatku

159

Podatek od nieruchomości



przedmiot podatku – budynki, grunty, budowle,



podmiot podatku,



podstawa opodatkowania – powierzchnia lub
wartość amortyzacyjna, nie jest nią wartość
rynkowa nieruchomości (podatek katastralny),



stawki podatku: zależą od przeznaczenia
nieruchomości – kwotowe i procentowe, wpływ
rady gminy,



pobór podatku

160

Podatek od środków transportowych



podmiot podatku,



przedmiot podatku – samochody ciężarowe i
zrównane z nimi,



stawki podatkowe – kwotowe, wpływ rady
gminy,



pobór podatku

161

Podatek od czynności cywilnoprawnych



podmiot podatku,



przedmiot podatku – umowy cywilnoprawne,



podstawa opodatkowania,



stawki podatku,



pobór podatku

162

Opłata skarbowa



podmiot opłaty,



przedmiot opłaty,



stawki opłaty,



pobór opłaty

163

Opłaty lokalne



opłata targowa



opłata miejscowa,



opłata uzdrowiskowa,



opłata od posiadania psów