Najważniejsze wyznania i religie w Polsce:
Kościoły w Polsce:
Kościół Katolicki
Polski Autokefaliczy Kościół Prawosławny
Kościół Ewangelicko Augsburski
Wspólnota zielonoświątkowa
Buddyzm
Islam
Związek Wyznania Świadków Jehowych
Kościół Katolicki jest największą wspólnotą wyznaniowa w Polsce, która głosi zasady wiary i życia religijnego nazywanego katolicyzmem. Kościół Katolicki jest nazywany powszechnym ( z gr. katolikos czyli powszechny). Największym autorytetem jest papież czyli biskup Rzymu i jak również ważną rolę odgrywają biskupi będący z nim w wspólnocie. W kościele katolickim obowiązuje jedność doktryny, ale różne mogą być obrzędy liturgiczne. Wyodrębniamy Kościół łaciński czyli inaczej nazywany Kościołem Rzymskim lub zachodnim do którego my przynależymy. A jako drugi odłam uznaje się Kościoły Katolickie wschodnie których liczebność jest o wiele mniejsza od rzymskokatolickiego.
Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny - jeden z Kanonicznych Kościołów prawosławnych, obejmujący swoją jurysdykcją wszystkie parafie prawosławne na terenie Polski. Kościół liczy około 600 tysięcy wiernych, 320 duchownych i jest drugim pod względem liczebności Kościołem w Polsce. Opiece tego kościoła podlegają także prawosławni z Hiszpanii, Portugalii i Brazylii.
Kościół Ewangelicko – Augsburski
Biblijną naukę Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego można streścić w czterech hasłach i zasadach. Ich autorem jest „ojciec reformacji" ks. dr Marcin Luter, który na ich podstawie przeprowadził dzieło odnowy i reformy chrześcijańskiego Kościoła. Hasła te odnoszą się do czterech łacińskich zwrotów: sola scriptura – jedynie Pismo; solus Christus - jedynie Chrystus; sola verbo – jedynie Słowo; sola gratia i sola fide – jedynie łaska i jedynie wiara.
Ewangeliczna Wspólnota Zielonoświątkowa, jak wskazuje sama nazwa, ma charakter ewangeliczny, co oznacza, że swe wyznanie wiary opiera wyłącznie na treści Pisma Świętego. Ze względu na swoją genezę, Kościół ten nawiązuje do spuścizny duchowej reformacji, jako ruchu, który zapoczątkował odnowę chrześcijaństwa i powrót do apostolskich korzeni. Kościół przyjmuje:
Biblię, jako jedyne, nieomylne i natchnione źródło wiary.
Boga w Trójcy Świętej Jedynego: Ojca, Syna i Ducha Świętego.
Jezusa Chrystusa, poczętego z Ducha Świętego, jego służbę, śmierć, zmartwychwstanie w ciele, wniebowstąpienie i powtórne przyjście przy końcu świata.
Zbawienie, jako dar łaski Bożej dla grzeszników, udzielane niezależnie od uczynków na podstawie wiary poprzez akt odrodzenia z Ducha Świętego.
Chrzest osób w wieku świadomym, dokonywany poprzez całkowite zanurzenie w wodzie.
Wieczerzę Pańską jako pamiątkę niepowtarzalnej ofiary Chrystusa pod symbolami chleba i wina.
Chrzest Duchem Świętym, aktualność wszystkich darów duchowych udzielonych Kościołowi w dniu pięćdziesiątnicy oraz ich przeżywanie.
Kościół, jako powszechną wspólnotę zbawionych osób, niezależnie od przynależności konfesyjnej.
Uzdrawianie chorych, mówienie językami, proroctwa etc.
Zmartwychwstanie wierzących i życie wieczne.
Buddyzm w Polsce
Fascynacja Polaków buddyzmem (religiami i kulturą Chin, Japonii, Tybetu Korei) sięga początków XX wieku. Na przełomie 60. I 70. lat XX wieku w Polsce zaczęły powstawać liczne organizacje i grupy buddyjskie. Intensywny rozwój buddyzmu nastąpił po 1989 roku. Obecnie w Polsce żyje 5000 Polaków praktykujących buddyzm, przy czym trzeba zaznaczyć, że samych sympatyków buddyzmu może być nawet kilkadziesiąt tysięcy.
Najbardziej znane organizacje buddyjskie:
Islam w Polsce:
Pierwsze kontakty Polski z islamem sięgają XIII w., gdy od południowego wschodu pojawiły się oddziały najeźdźców – Mongołów. Na terenie samej Polski muzułmanie obecni są od ponad 600 lat.
Obecnie mamy w Polsce do czynienia ze swego rodzaju sytuacją przejściową. Muzułmanie-autochtoni, Tatarzy polsko-litewscy, do połowy XX w. byli jedyną muzułmańską mniejszością wyznaniową. W drugiej połowie ubiegłego stulecia zaczęli pojawiać się jednak inni muzułmanie, napływowi, początkowo w nieznacznej liczbie. Byli to studenci, przede wszystkim z państw arabskich, ale także z Iranu czy Afganistanu. W okresie komunizmu wielu z nich nie przyznawało się do wyznawanej religii, gdyż nie było to mile widziane przez władze PRL, a niektórzy z nich, jak członkowie irańskiej partii Tudeh, byli po prostu ideowymi komunistami.
Po otwarciu granic polskich po 1989 r. rozpoczął się zwiększony napływ muzułmanów do naszego kraju, teraz już nie tylko w celu podjęcia studiów, ale także rozpoczęcia działalności biznesowej. Największą grupę wśród nich stanowią przybysze z państw arabskich, ale są również Turcy czy Bośniacy. Muzułmanie napływowi na terenie Polski to także uchodźcy polityczni. Statystyki wykazują, że są to przede wszystkim uchodźcy z Iraku (ok. 10 proc. wszystkich uciekinierów), z Afganistanu (4 proc.), Bośni i Hercegowiny (5 proc.). Obecnie znaczący jest napływów uciekinierów z Czeczenii.
Islam w Polsce jest religią oficjalnie uznaną przez państwo. Dokumentem, który stanowi podstawę tego oficjalnego uznania, jest Ustawa z 21 kwietnia 1936 r. o stosunku Państwa do Muzułmańskiego Związku Religijnego.
Wyznawcy islamu na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej, pozostając w łączności religijno-moralnej ze związkami religijnemi muzułmańskiemi zagranicznemi, tworzą Muzułmański Związek Religijny w Rzeczpospolitej Polskiej, niezależny od jakichkolwiek obcokrajowych władz duchownych i świeckich
Świadkowie Jehowy (pełna nazwa: Chrześcijański Zbór Świadków Jehowy, oficjalna
nazwa prawna w Polsce: Strażnica – Towarzystwo Biblijne i Traktatowe –
Zarejestrowany Związek Wyznania Świadków Jehowy) – chrześcijański związek
wyznaniowy głoszący, że jedynym Bogiem jest Jehowa, odrzucający dogmat o Trójcy (z
tego powodu niektórzy zaprzeczają ich przynależności do chrześcijaństwa - zob.
antytrynitaryzm) oraz oczekujący Armagedonu. Świadkowie Jehowy są zaliczani do tzw.
nurtu badackiego (zob. Badacze Pisma Świętego), należącego do wyznań
millenarystycznych. Ruch zapoczątkowany przez Charlesa T. Russela w 1872 r. w
Pensylwanii (USA) obecnie liczy około 6,5 miliona aktywnych głosicieli na całym świecie
(2005). Świadkowie Jehowy są znani z działalności ewangelizacyjnej i publikacji
(najbardziej znane: "Strażnica„ oraz "Przebudźcie się!").
Etymologicznie słowo sekta wywodzi się od łacińskiego sequor czyli naśladować, towarzyszyć, iść, podążać za kimś. Drugie znaczenie etymologiczne z jakim możemy się zetknąć to nawiązanie do słowa secare co oznacza odcinać się, oddzielać. Natomiast słownik klasycznej łaciny podaje następującą definicję słowa secta to znaczy kierunek, droga, postępowanie, zasady.
W klasycznej grece jak również w grece Nowego Testamentu odpowiednikiem łacińskiego słowa secta jest synonim herezja oznaczający wybór. Tłumacze łacińskiej Biblii stosowali oba pojęcia wymiennie sugerując dokonywany wybór. Ważne jest to iż oba pojęcia nie miały negatywnego wydziwię ku a nie emocjonalnego znaczenia.
Co ciekawe po upływie dwóch tysięcy lat słowa „sekta” i „herezja” zmieniły swoje znaczenie. Aktualnie mianem „heretyka” określa się kogoś kto fałszuje doktrynę wiary a osobę doprowadzająca do rozłamu nazywamy „schizmatykiem”. W języku polskim do końca XX wieku sekciarzem określano fanatyka i odstępcę. W ujemnym odbiorze społecznym słowa „sekciarz” czyli człowieka rozbijającego jedność przeniosło się na słowo „sekta”.
Kłopot nastąpił kiedy współcześni socjologowie wprowadzili termin „sekta” na podłoże nauk społecznych. Od tego czasu inaczej definiują termin „sekta” naukowcy, a jeszcze inaczej przedstawiciele światowych Religi i najstarszych kościołów. Natomiast sami psychologowie religii uznają dwa rodzaje organizacji religijnych to znaczy Kościoły i sekty.
Wyróżniamy następujące różnice między „Kościołem” a „sektą”
„Kościół” jest duży a „sekta” mała, co ważne religijność małej grupy jest zupełnie odmienna niż parotysięcznego dużego Kościoła. W sekcie podstawą egzystencji jest działanie wspólnocie ludzi wspierających się i znających się wzajemnie
Członkowie Kościołów znajdują się w nim zazwyczaj od urodzenia, natomiast do sekty należy wstąpić. , a nawet dzieci wychowywane w takiej grupie muszą przystąpić do specjalnego ceremoniału przyjęcia. Spotykamy się z tym przede wszystkim dlatego iż wstąpienie do sekty jest często oparte na umowie, a nawet są formalnie zrejestrowane i działają czasem jako stowarzyszenia.
Kościół może się poszczycić rozbudowaną hierarchią i wykształconą rzesza kapłanów natomiast w sekcie zazwyczaj tego brakuje.
W Kościele sprawowanie sakramentów jest łączone ze stanem kapłańskim, natomiast w sektach odrzuca się sakramenty na rzecz ceremoniałów i stopni wtajemniczenia
Kościół posiada normy postępowania ale za ich nie przestrzeganie nie stosuje ostrych sankcji. Natomiast życie w sekcie jest często podporządkowane rygorowi a ich członkom stawia się radykalne wymagania etyczne. Sama społeczność sekciarska określa siebie mianem „świętych”, „wybrańców czystych moralnie”.
Kościół ceni wartości niektórych idei niereligijnych takie jak sport, naukę, rozrywkę. Natomiast wśród członków sekt często panuje przekonanie o tym iż świat jest siedliskiem zła, który odciąga od wartości i życia religijnego, podporządkowanego rytuałom.
Członkowie sekt często negują potrzebę służby wojskowej czy wartości związane symbolami narodowymi.
Sekty nie podejmują dialogu z innymi Kościołami i religiami, ich członkowie są przekonani iż ich religia jest wyłączna i jedyna.
Powyższe spostrzeżenia są oczywiście bardzo ogólne i uproszczone. Członkowie sekt są bardzo bliscy swojej sfery świętości czyli sacrum a ich religijność determinuje życie codzienne i zawodowe.
W małych grupach religijnych zazwyczaj jest brak anonimowości wyznawców jak również wpływ przywódców sekty jest o wiele bardziej wyczuwalny i większy.
Sekty to zazwyczaj małe grupy w strukturze których jest widoczny podział na osobę kierującą, nadzorującą i małą rzeszę wyznawców. Sekty formułują się w klimacie rzekomej miłości zrozumienia i sympatii.
Według socjologii sekta powinna być małym gronem, które tworzy relacje bezpośrednie. To znaczy, że ludzie witają się i żegnają na spotkaniach, a treści religijne tych społeczności są przedłużeniem tych niereligijnych.
Widoczna jest również kontrola wspólnoty przejawiająca się wzajemnym zainteresowaniem a nawet donosicielstwem na współwyznawców do ciała kierującego.
Częste jest również to iż sekty z czasem są instytucjonizowane i stają się Kościołami.
Według religioznawców sekty są bardziej postawą religijną niż doktryna wiary. Sekty mają budowę teokratyczną czyli na zasadzie połączenia dwóch terminów w jedno władza i bóg (kapłan). Istnieje tam brak wolności słowa i brak demokracji dla przeciętnego, szeregowego wyznawcy.
Jednym z celów i założeń wielu sekt jest atakowanie nauk Kościoła, widoczne jest to przede wszystkim w wydawanych przez te organizacje czasopism, biuletynów itp.
Nagłaśniane przez światowe i polskie media nadużycia zasady wolności religijnej, jakie miały miejsca w sektach i nowych rurach religijnych, wymusiło na społeczeństwach i prawie międzynarodowym uważniejszą kontrolę i obserwację tych wspólnot.
Pojawiły się jednak pytania: jak, nie naruszając zasady wolności religijnej, stać na straży bezpieczeństwa obywateli?, jak być skutecznym w obronie jednostki przed nadużyciem, ale z drugiej strony pogodzić się z dojrzałością, z odmiennym nieraz bolesnym dla rodziców wyborem drogi życiowej dzieci
W Polsce i na świecie działa szereg stowarzyszeń i ruchów, których celem jest zdecydowane przeciwdziałanie nie tylko sekciarstwu, ale również i samym sektom.
Praca na wyeliminowaniem nadużyć ze strony sekt, które zdarzają się wśród nowych ruchów religijnych i ruchów kultowych, powinna oprzeć się o grunt dowodów, które będą mogły stanowić przedmiot procesu sądowego. Należy sobie zdać jednak sprawę, jak trudno uchwycić prawu stosowanie nieuczciwych metod przymusu psychicznego.
Ilość nadużyć ze strony nowych ruchów religijnych maleje, jeśli państwo przejmie kontrolę nad finansami działalności grupy. Jeśli jawny staje się obieg pieniądza w danej grupie, ilość ewentualnych nadużyć także maleje.
Źródłem nadużyć ze strony sekt jest niepohamowana ambicja ich przywódców. Nadużycia finansowe, moralne, znęcanie się nad niepokornymi. Lider staje się oszustem, a jego wierni mają rozchwianą psyche, decydując się np. na samookaleczenie.