Ekonomika turystyki i

Ekonomika turystyki i

rekreacji*

rekreacji*

Popyt turystyczny

Popyt turystyczny

•Wykłady zostały opracowane w oparciu o następujące
podręczniki:

•R. Łazarek „Ekonomika Turystyki, WSE, Warszawa 2004,
•A. Panasiuk (red.) „Ekonomika turystyki”, PWN, Warszawa 2006

Właściwości popytu

Właściwości popytu

turystycznego:

turystycznego:

1.

1.

ma indywidualny charakter,

ma indywidualny charakter,

2.

2.

jest funkcją wielu zmiennych (miedzy

jest funkcją wielu zmiennych (miedzy

innymi ceny, dochodów nabywców, cen

innymi ceny, dochodów nabywców, cen

produktów substytucyjnych i

produktów substytucyjnych i

komplementarnych itp..)

komplementarnych itp..)

3.

3.

w porównaniu do codziennej konsumpcji

w porównaniu do codziennej konsumpcji

odznacza się znacznie większymi

odznacza się znacznie większymi

możliwościami wyboru (rodzajów i form

możliwościami wyboru (rodzajów i form

turystyki),

turystyki),

4.

4.

zależy od czynników irracjonalnych,

zależy od czynników irracjonalnych,

5.

5.

jest zjawiskiem złożonym,

jest zjawiskiem złożonym,

5.

5.

jest podatny na propagandę i reklamę,

jest podatny na propagandę i reklamę,

6.

6.

charakteryzuje się sezonowością,

charakteryzuje się sezonowością,

7.

7.

jest wrażliwy na wahania koniunktury,

jest wrażliwy na wahania koniunktury,

8.

8.

w krajach rozwiniętych gospodarczo

w krajach rozwiniętych gospodarczo

ma tendencje do szybkiego wzrostu,

ma tendencje do szybkiego wzrostu,

co wynika z takich czynników jak: stały

co wynika z takich czynników jak: stały

rozwój demograficzny, wzrastające

rozwój demograficzny, wzrastające

uprzemysłowienie i urbanizacja, wzrost

uprzemysłowienie i urbanizacja, wzrost

poziomu wykształcenia itp..

poziomu wykształcenia itp..

Reakcja popytu na dochód

Reakcja popytu na dochód

Jest mierzona współczynnikiem dochodowej

Jest mierzona współczynnikiem dochodowej

elastyczności popytu. Jest to stosunek

elastyczności popytu. Jest to stosunek

względnej zmiany rozmiarów popytu na

względnej zmiany rozmiarów popytu na

określone dobro do względnej zmiany

określone dobro do względnej zmiany

dochodu. Elastyczność popytu zależy od

dochodu. Elastyczność popytu zależy od

rodzaju dobra. Dobra normalne (typowe)

rodzaju dobra. Dobra normalne (typowe)

to takie, które charakteryzują się

to takie, które charakteryzują się

dodatnia elastycznością popytu. Dobra

dodatnia elastycznością popytu. Dobra

niższego rzędu mają ujemną dochodową

niższego rzędu mają ujemną dochodową

elastyczność popytu.

elastyczność popytu.

Prawo Engla

Prawo Engla



Mówi, że w miarę przechodzenia od

Mówi, że w miarę przechodzenia od

dochodów niższych do wyższych

dochodów niższych do wyższych

maleje udział wydatków na żywność i

maleje udział wydatków na żywność i

inne dobra podstawowe, a rośnie

inne dobra podstawowe, a rośnie

udział wydatków na dobra wyższego

udział wydatków na dobra wyższego

rzędu.

rzędu.

Dochodowa elastyczność

Dochodowa elastyczność

turystyki i rekreacji

turystyki i rekreacji



Szacuje się, że współczynnik dochodowej

Szacuje się, że współczynnik dochodowej

elastyczności popytu w turystyce waha

elastyczności popytu w turystyce waha

się w przedziale od 1,3 do 2,0. W

się w przedziale od 1,3 do 2,0. W

turystyce zagranicznej wynosi od

turystyce zagranicznej wynosi od

przynajmniej 1,5, co oznacza, że

przynajmniej 1,5, co oznacza, że

zwiększenie się PKB o 10% na jednego

zwiększenie się PKB o 10% na jednego

mieszkańca spowoduje wzrost wydatków

mieszkańca spowoduje wzrost wydatków

na turystykę zagraniczną o 15%.

na turystykę zagraniczną o 15%.

Reakcja popytu na ceny

Reakcja popytu na ceny

Jest mierzona współczynnikami cenowej

Jest mierzona współczynnikami cenowej

elastyczności popytu. Jest to stosunek

elastyczności popytu. Jest to stosunek

względnej zmiany wielkości popytu na dane

względnej zmiany wielkości popytu na dane

dobro do względnej zmiany jego ceny.

dobro do względnej zmiany jego ceny.

E=O popyt doskonale nieelastyczny

E=O popyt doskonale nieelastyczny

(sztywny)

(sztywny)

E>1 popyt wysoce elastyczny

E>1 popyt wysoce elastyczny

E bliskie zera – mała elstyczność

E bliskie zera – mała elstyczność

typowa krzywa popytu

typowa krzywa popytu

turystycznego:

turystycznego:

cena

p

popyt
Q

Elastyczność cenowa

Elastyczność cenowa

popytu

popytu

E

c

=

Zmiana wielkości

popytu

(Suma wielkości popytu)/2

:

Zmiana ceny

(Suma cen)/2

Załóżmy, że relacja między ceną

Załóżmy, że relacja między ceną

ciastek a zapotrzebowaniem na nie

ciastek a zapotrzebowaniem na nie

(popytem) przedstawia się

(popytem) przedstawia się

następująco:

następująco:

Cena ($ za szt.)

Cena ($ za szt.)

Ilość (mln

Ilość (mln

szt.)

szt.)

1

1

8

8

2

2

7

7

3

3

6

6

4

4

5

5

5

5

4

4

Jaka będzie elastyczność popytu, gdy

Jaka będzie elastyczność popytu, gdy

cena zawiera się w przedziale od 1 do

cena zawiera się w przedziale od 1 do

2 dolarów? A w zakresie od 4 do 5

2 dolarów? A w zakresie od 4 do 5

dolarów?

dolarów?

E

c

= -

7-8

(7+8)/2

:

2-1

(2+1)/2

=0,20

E

c

= -

4-5

(4+5)/2

:

5-4

(5+4)/2

= 1,00

Przykład 2

Przykład 2



Przypuśćmy, że na czterech rogach

Przypuśćmy, że na czterech rogach

skrzyżowania stoją stacje benzynowe i że

skrzyżowania stoją stacje benzynowe i że

benzyna sprzedawana na tych stacjach

benzyna sprzedawana na tych stacjach

jest zasadniczo taka sama. Czy twoim

jest zasadniczo taka sama. Czy twoim

zdaniem cenowa elastyczność popytu na

zdaniem cenowa elastyczność popytu na

benzynę sprzedawaną na każdej stacji

benzynę sprzedawaną na każdej stacji

wynosi więcej niż 1, czy jest mniejsza od

wynosi więcej niż 1, czy jest mniejsza od

1? Dlaczego? Czy twoim zdaniem ta

1? Dlaczego? Czy twoim zdaniem ta

elastyczność jest mniejsza czy większa w

elastyczność jest mniejsza czy większa w

stosunku do cenowej elastyczności popytu

stosunku do cenowej elastyczności popytu

na łączna ilość benzyny, która jest

na łączna ilość benzyny, która jest

sprzedawana w całym kraju?

sprzedawana w całym kraju?

Mieszana elastyczność

Mieszana elastyczność

popytu

popytu

Definiowana jest jako procentowa zmiana

Definiowana jest jako procentowa zmiana

wielkości popytu na produkt A wynikająca

wielkości popytu na produkt A wynikająca

z jednoprocentowej zmiany ceny produktu

z jednoprocentowej zmiany ceny produktu

B.

B.

W przypadku produktów substytucyjnych

W przypadku produktów substytucyjnych

mieszana cenowa elastyczność popytu jest

mieszana cenowa elastyczność popytu jest

dodatnia.

dodatnia.

W przypadku produktów komplementarnych

W przypadku produktów komplementarnych

mieszana cenowa elastyczność popytu ma

mieszana cenowa elastyczność popytu ma

znak ujemny.

znak ujemny.

Przykład 3

Przykład 3

Podaj znak mieszanej elastyczności

Podaj znak mieszanej elastyczności

popytu dla następujących par dóbr:

popytu dla następujących par dóbr:



herbata i kawa,

herbata i kawa,



rakiety tenisowe i piłki tenisowe,

rakiety tenisowe i piłki tenisowe,



whisky i gin,

whisky i gin,



gin i tonic,

gin i tonic,



samochód i benzyna.

samochód i benzyna.

Paradoksy wiązane z cenową

Paradoksy wiązane z cenową

elastycznością popytu:

elastycznością popytu:



Paradoks spekulacyjny,

Paradoks spekulacyjny,



Paradoks Veblena (dobra prestiżowe,

Paradoks Veblena (dobra prestiżowe,

luksusowe),

luksusowe),



Paradoks Giffena (dobra niższego rzędu

Paradoks Giffena (dobra niższego rzędu

(najczęściej artykuły żywnościowe)

(najczęściej artykuły żywnościowe)

Podstawowe warunki rozwoju

Podstawowe warunki rozwoju

popytu turystycznego na skalę

popytu turystycznego na skalę

masową:

masową:

1.

1.

Pokój, stabilizacja, swoboda podróżowania,

Pokój, stabilizacja, swoboda podróżowania,

2.

2.

Stały rozwój gospodarczy kraju i wzrost

Stały rozwój gospodarczy kraju i wzrost

zamożności społeczeństwa,

zamożności społeczeństwa,

3.

3.

Wprowadzenia i upowszechnienie

Wprowadzenia i upowszechnienie

ustawodawstwa socjalnego (zwłaszcza płatne

ustawodawstwa socjalnego (zwłaszcza płatne

urlopy)

urlopy)

4.

4.

Stały postęp techniczny (szczególnie rozwój

Stały postęp techniczny (szczególnie rozwój

środków komunikacji i infrastruktury)

środków komunikacji i infrastruktury)

5.

5.

Proturystyczna lub przynajmniej neutralna

Proturystyczna lub przynajmniej neutralna

polityka rządu

polityka rządu

Grupy czynników

Grupy czynników

wywierających wpływ na popyt

wywierających wpływ na popyt

turystyczny:

turystyczny:



Czynniki ekonomiczne

Czynniki ekonomiczne

– rozwój

– rozwój

gospodarczy kraju, stosunki handlowe,

gospodarczy kraju, stosunki handlowe,

ceny i kursy walutowe, miejsca pracy i

ceny i kursy walutowe, miejsca pracy i

warunki pracy, koszty transportu,

warunki pracy, koszty transportu,

kształtowanie się dochodów realnych i

kształtowanie się dochodów realnych i

inne.

inne.



Otoczenie

Otoczenie

– klimat, środowisko,

– klimat, środowisko,

geografia, ekologia, urbanizacja,

geografia, ekologia, urbanizacja,

otoczenie miejsca zamieszkania i inne.

otoczenie miejsca zamieszkania i inne.



Społeczeństwo

Społeczeństwo

– normy społeczne określające

– normy społeczne określające

zachowanie się jednostek i grup społecznych;

zachowanie się jednostek i grup społecznych;

niektóre cechy demograficzne, takie jak:

niektóre cechy demograficzne, takie jak:

miejsce zamieszkania, zatrudnienie,

miejsce zamieszkania, zatrudnienie,

wykonywany zawód, płatny czas wolny i inne.

wykonywany zawód, płatny czas wolny i inne.



Osobowość

Osobowość

– niektóre cechy demograficzne,

– niektóre cechy demograficzne,

takie jak: płeć, wiek, stan cywilny i rodzinny,

takie jak: płeć, wiek, stan cywilny i rodzinny,

oraz cechy osobiste, takie jak: ciekawość życia,

oraz cechy osobiste, takie jak: ciekawość życia,

łatwe kontakty z otoczeniem, potrzeba podróży,

łatwe kontakty z otoczeniem, potrzeba podróży,

hobby, pozytywny stosunek do wypoczynku i

hobby, pozytywny stosunek do wypoczynku i

rekreacji.

rekreacji.



Państwo

Państwo

- stosunki polityczne,

- stosunki polityczne,

formalności graniczne, regulacje rządowe

formalności graniczne, regulacje rządowe

w zakresie ochrony konkurencji, ochrony

w zakresie ochrony konkurencji, ochrony

prawnej konsumenta i ochrony

prawnej konsumenta i ochrony

środowiska naturalnego, regulacje

środowiska naturalnego, regulacje

podatkowe i inne proturystyczne.

podatkowe i inne proturystyczne.



Podaż

Podaż

– wielkość i struktura podaży,

– wielkość i struktura podaży,

ceny i ich przedziały i inne.

ceny i ich przedziały i inne.



Media –

Media –

działalność środków masowego

działalność środków masowego

przekazu, propaganda i reklama,

przekazu, propaganda i reklama,

wzbudzanie inspiracji i potrzeb w zakresie

wzbudzanie inspiracji i potrzeb w zakresie

turystyki i rekreacji.

turystyki i rekreacji.

Badanie popytu

Badanie popytu

turystycznego:

turystycznego:



Badania pełne (metoda graniczna,

Badania pełne (metoda graniczna,

metoda hotelowa)

metoda hotelowa)



Badanie częściowe (ankietowe)

Badanie częściowe (ankietowe)