ŚRODKI DYDAKTYCZNE

W NAUCZANIU MUZYKI

Cz. Kupsiewicz utożsamia pojęcie środków

dydaktycznych z „przedmiotami, które

dostarczając uczniom określonych

bodźców zmysłowych oddziaływujących

na ich wzrok, słuch, dotyk, itd., ułatwiają

im bezpośrednie

i pośrednie poznanie rzeczywistości. [...]

Tak rozumiane środki dydaktyczne

spełniają w procesie nauczania-uczenia

się następujące funkcje: poznawczo-

kształcącą i dydaktyczną”.

Inni pedagodzy przypisują im także

funkcje: motywacyjną i sterującą

procesem nauczania-uczenia się, a

także funkcję racjonalizującą.

Z. Nowak traktuje środki kształcenia
jako zbiór, w którym mieszczą się trzy
podzbiory

nazwane:

środkami

dydaktycznymi, środkami masowego
przekazu

oraz

środkami

technicznymi.

Fascynacja technicznymi środkami
kształcenia nie przesłania na szczęście
znaczenia komunikatu i jego treści. Coraz
częściej więc podkreśla się
trójelementowość tych środków:
treść – komunikat, przekazywany jako
zestaw bodźców,
podłoże materialne do zapisania treści
komunikatu – nośnik, np. papier, folia,
taśma, film, płyta,
środek techniczny – urządzenie
techniczne umożliwiające nadanie
komunikatu na nośniku. Przy czym treść i
nośnik tworzą nierozłączną całość
nazywaną materiałem dydaktycznym.

RODZAJE ŚRODKÓW

DYDAKTYCZNYCH DO

NAUCZANIA MUZYKI

Najbardziej ogólny podział zakłada
wyodrębnienie środków:
ogólnodydaktycznych – czyli stosowanych
na każdym przedmiocie nauczania, np.
tablice do pisania, epidiaskopy,
magnetofony itd.
Specyficznych (specjalnych) występujących
tylko
w dydaktyce muzyki

Środki i materiały słuchowe

Możliwości stosowania

instrumentów muzycznych na

zajęciach z muzyki

w szkole ogólnokształcącej

Fortepian, gitara



Akompaniowanie do ćwiczeń

ruchowych, słuchowych, pieśni.

Prezentacja utworów na fortepian



Wykorzystanie fortepianu do ilustracji

dźwiękowych na zasadzie „fortepianu

preparowanego”

Instrumenty orkiestry

symfonicznej



Prezentacja brzmienia instrumentu



Poznanie i rozpoznawanie brzmienia

instrumentów w słuchanych utworach

muzycznych

Flety proste



Prezentacja techniki gry, granie

piosenek i utworów na flet



Nauka gry na flecie prostym

sopranowym, granie utworów na flet

zgodnie z programem, z nut i ze

słuchu, solo i w zespołach

Dzwonki chromatyczne,

ksylofony



Nauka gry na dzwonkach, odtwarzanie

zapisu nutowego, granie ze słuchu,

transponowanie melodii, gra jedno i

dwudźwięków, granie solo i w

zespołach piosenek i

akompaniamentów, układanie ilustracji

dźwiękowych, akompaniamentów,

improwizowanie, tworzenie melodii

Trójkąty, bębenki, kołatki,

grzechotki i inne instrumenty

perkusyjne o nieokreślonej

wysokości dźwięku, pomoce

akustyczne



Prezentacja techniki gry, granie akompaniamentów

rytmicznych do ćwiczeń ruchowych i piosenek,

tworzenie ilustracji dźwiękowych do wierszy i

opowiadań



Praktyczne poznanie różnych sposobów wydobywania

dźwięków z instrumentów, stosowanie ich do realizacji

rytmów, akompaniowania rytmicznego do piosenek,

ćwiczeń ruchowych. Tworzenie rytmów, ilustracji

i opowiadań dźwiękowych

Możliwości stosowania technicznych

środków

i materiałów słuchowych do czynności

operacyjnych nauczyciela i ucznia w

edukacji muzycznej

radioaparat



Audycje muzyczne o charakterze dydaktycznym,

lekcje muzyki dla poszczególnych klas



Dobór audycji do celów nauczania, nagranie na

taśmę i poznanie treści audycji, stosowanie

audycji w toku lekcji, omawianie i nawiązywanie

do jej treści, utrwalanie fragmentów audycji, np.

nauka piosenki



Aktywne słuchanie audycji, włączanie się do

wykonań wokalnych, instrumentalnych i

ruchowych. Odpowiadanie na pytania.

Nawiązywanie do treści audycji. Rozpoznawanie

utworów.

Magnetofon i taśmy

magnetyczne oraz mikrofon



Gotowe nagrania dzieł muzycznych. Zestawy utworów do

słuchania dla poszczególnych klas lub wg innego kryterium

zastosowania. Nagrania osiągnięć muzycznych uczniów.

Nagrania audycji radiowych. Taśmoteki. Fonoteka.



Dobieranie materiału muzycznego do celów wychowania

muzycznego i treści poszczególnych lekcji. Przegrywanie

audycji radiowych i telewizyjnych, utworów muzycznych,

nagrywanie lekcji i ich fragmentów do ponownego

wykorzystania Nagrywanie śpiewu i gry uczniów.

Stosowanie nagrań do prezentacji muzyki i jej

opracowywanie Ocenianie poziomu nagrań



Aktywne słuchanie audycji, poznawanie literatury

muzycznej, włączanie się do wykonań muzycznych.

Nawiązywanie do treści audycji, omawianie cech słuchanej

muzyki. Samodzielne nagrywanie, przegrywanie i

opracowywanie nagrań muzycznych.

Gramofon i płyty

gramofonowe



Nagrania płytowe wg wyboru nauczyciela. Płytoteki

dla szkół. Fonoteka.



Dobieranie materiału muzycznego nagranego na

płytach do celów dydaktycznych. Prezentacja nagrań

muzycznych. Organizowanie aktywnego słuchania i

przeżywania muzyki przez uczniów. Stosowanie

nagrań w toku lekcji i na zajęciach pozalekcyjnych.



Aktywne słuchanie i przeżywanie muzyki,

wartościowanie, wypowiadanie się, analizowanie dzieł

muzycznych pod względem formy, nastroju, stylu,

treści pozamuzycznych, itp. odtwarzanie fragmentów

muzycznych, zapisywanie nut. Posługiwanie się

zapisem nutowym przy słuchaniu. Łączenie muzyki z

plastyką i innymi treściami programu.

środki i materiały wzrokowe

Możliwości stosowania symbolicznych

środków wzrokowych do operacyjnych

czynności nauczyciela i uczniów

w dydaktyce muzyki

Tablice z pięciolinią, tablice

flanelowe, magnetyczne



Tablice z pięciolinią



Zapisywanie nut, przypinanie obrazów,

emblematów, zestawień. Organizowanie

rozmaitych zadań związanych z zapisem

na tablicy



Korzystanie z zapisu na tablicy.

Samodzielne zapisywanie, dopisywanie,

wypełnianie zadań związanych z zapisem

na tablicy

Plansze, zestawienia.

ilustracje



Plansze z zestawem instrumentów muzycznych i

z fonogestyką. Portrety kompozytorów danej

epoki. Koło kwintowe, zestaw gam. Obrazy z

różnych epok i stylów. Wykresy układów

przestrzennych i figur tańców. Ilustracje strojów

ludowych.



Prezentowanie plansz i zestawień w celu

upoglądowienia problemu. Organizowanie

rozmaitych ćwiczeń i zadań z wykorzystaniem

plansz, zestawień, ilustracji, obrazów.



Poznawanie zestawień, tworzenie własnych.

Operowanie wiedzą muzyczną. Wiązanie treści

innych przedmiotów z muzyką

Rozsypanki, układanki



Rozsypanka wartości rytmicznych.

Pięciolinia. Wzory rytmiczne metryczne.



Organizowanie i prowadzenie

różnorodnych ćwiczeń z układaniem

rytmów i melodii jako odtwarzanie w

zapisie słuchanej muzyki lub jako

tworzenie



Układanie rytmów, melodii. Zapisywanie

fragmentów słyszanej muzyki

modele



Instrumenty muzyczne jako modele



Prezentacja i analiza budowy instrumentów

w powiązaniu z ich brzmieniem, techniką

gry, brzmieniem solowym i orkiestrowym



Kojarzenie budowy instrumentu, materiału

z jakiego został zbudowany i techniki gry

z dźwiękiem, barwą brzmienia solowego

i w zespole, w utworze.

Możliwości stosowania technicznych

środków

i materiałów wzrokowych do

operacyjnych czynności muzycznych

nauczyciela i uczniów

Rzutniki: episkop, diaskop i

przeźrocza



Materiały nutowe z piosenkami i utworami

instrumentalnymi dobranymi dla danej grupy

wiekowej, klasy. Ilustracje, obrazy, zestawienia,

wykresy



Dobór materiałów do rzutowania. Korzystanie z

rzutników do zapoznawania uczniów z utworem

muzycznym, do prezentowania całej klasie

równocześnie przystępnej formy obrazu,

ilustracji wykresu



Odczytywanie nut głosem, granie na

instrumentach z zapisu. Analizowanie budowy

utworu itp. posługiwanie się wykresami,

omawianie, analizowanie, syntetyzowanie

Grafoskop i foliogramy



Wybór foliogramów o tematyce

muzycznej



Dobór materiałów do rzutowania.

Prezentacja obrazów, zapisu



Odczytywanie nut głosem, granie na

instrumentach z zapisu. Analizowanie

budowy utworu itp. posługiwanie się

wykresami, omawianie, analizowanie,

syntetyzowanie

Tablice świetlne



Świetlna tablica nutowa z pięciolinią do

oznaczania wysokości dźwięku, świetlna

tablica wartości nut do operowania przez

uczniów, połączona ze stanowiskiem ucznia



Wydawanie poleceń, formułowanie zadań do

wykonania, ocenianie realizacji zadań



Realizacja zadań twórczych i zapisywanie

nut za pomocą urządzenia tablicy świetlnej

środki i materiały wzrokowo-słuchowe

Szczególnie należy podkreślić zalety filmu dydaktycznego:



przedstawienie określonych przedmiotów, zjawisk,

wydarzeń i procesów w postaci wyraźnych,

powtarzanych dowolną liczbę razy sekwencji obrazów;



ukazywanie ruchu;



wykorzystanie zarówno dźwięku naturalnego

towarzyszącego eksponowanym wydarzeniom, jak i

narracji;



operowanie kolorem;



eksponowanie za pomocą obrazu i dźwięku wszystkich

zagadnień, których ukazanie uczniom w inny sposób

byłoby utrudnione lub zgoła niemożliwe

Dobór technicznych środków i

materiałów wzrokowo-słuchowych do

muzycznych czynności operacyjnych

nauczyciela i uczniów

Projektory filmowe

dźwiękowe



Filmy dźwiękowe

Odbiorniki telewizyjne



Audycje telewizyjne

Magnetowidy i monitory



Nagrania magnetowidowe



Organizowanie procesu

dydaktycznego, planowanie, dobór

środków, nagrywanie, odtwarzanie,

komentowanie, stwarzanie sytuacji

pedagogicznych, sprzyjających

przeżywaniu emocjonalnemu muzyki i

obrazu. Kierowanie aktywnością

muzyczną i słowną uczniów.



Słuchanie i oglądanie materiału

dydaktycznego. Przeżywanie,

komentowanie, percepowanie,

analizowanie, syntetyzowanie.

Wypowiedzi słowne. Aktywność

muzyczna



Udział w nagrywaniu i odtwarzaniu

materiału filmowego. Pozostałe jak

wyżej

materiały i opracowania metodyczne

W. Okoń pisze:

Podręcznik dla nauczyciela to książka

przedstawiająca treść danego przedmiotu nauczania

w odpowiednio szerokim ujęciu. W nowoczesnym

podręczniku dla nauczyciela umieszcza się

propozycje dydaktyczne dotyczące strukturalizacji

treści i jej ujęcia problemowego, metod i organizacji

nauczania, łączenia teorii z praktyką, możliwości

doboru treści dla uczniów o różnych zdolnościach i o

różnym stopniu zaawansowania

w przedmiocie oraz postulaty dotyczące jakości i

pomiaru osiągnięć uczniów (studentów). Podręcznik

szkolny (akademicki) to książka przedstawiająca

materiał danego przedmiotu nauczania (studiów)

zgodnie z założeniami dydaktyki ogólnej i

szczegółowej. Podręcznik szkolny (akademicki)

przedstawia w odpowiednim układzie treść wiedzy i

sprawności, które ma zdobyć uczeń (student) w toku

pracy nad tym przedmiotem, a jednocześnie – dość

często – zawiera zestawy zadań (zagadnień), ćwiczeń

umożliwiających zdobycie sprawności oraz zestawy

wyników ułatwiających kontrolę opanowania

materiału.

Podział funkcjonujących w

kształceniu muzyczno-

metodycznym nauczycieli

materiałów metodycznych na:

podręczniki, skrypty bezpośrednio

adresowane do studentów;

podręczniki i przewodniki

adresowane do uczniów lub

nauczycieli, stanowiące

wyposażenie warsztatu pracy

nauczyciela muzyki na niższym

(kierunkowym) poziomie nauczania.

Materiałami metodycznymi

są

zatem wszystkie drukowane środki

dydaktyczne, które służą przyszłym

nauczycielom (również

doskonalącym się czynnym

nauczycielom) do poznania procesu

dydaktycznego przedmiotów

muzycznych. Zgodnie z

przedstawioną definicją do

materiałów i opracowań

metodycznych

w kształceniu muzyczno-

metodycznym nauczycieli klas I-III

można zakwalifikować:

•

plany, programy i rozkłady

materiału nauczania dla

umuzykalniania

w przedszkolu i przedmiotów

muzycznych w szkole,

•

podręczniki dla ucznia i

przewodniki dla nauczyciela

muzyki w klasach I-III,

książki metodyczne dla nauczycieli

i dla studentów,

•

książki ilustrujące problemowe

ujęcie określonego działu

programowego muzyki w szkole,

•

prace teoretyczne, zawierające

problematykę wychowania

muzycznego

•

książki metodyczno-

repertuarowe,

•

wybrane publikacje w

specjalistycznych pismach

pedagogiczno-muzycznych,

•

inne materiały: encyklopedie, słowniki

muzyczne, przewodniki koncertowe;

testy uzdolnień muzycznych i

sprawdziany umiejętności, konspekty

lekcji

dokumentacja

inne przedmioty użytkowe w kształceniu muzycznym

wszelkie przybory do pisania oraz

zeszyty zwykłe i zeszyty z

pięciolinią do zapisywania nut, tak

zwane zeszyty nutowe;

akcesoria – woreczki, obręcze,

szarfy, patyczki i inne, które służą

podczas realizacji ruchu przy

muzyce do oznaczenia grup

ćwiczących i pojedynczych osób;

rekwizyty – różne przedmioty

użytkowe lub ich symbole –

emblematy, stosowane do zabaw i

gier muzycznych, np. inscenizacji

ruchowych, inscenizacji piosenek,

opowieści

ruchowych, teatrzyków

muzycznych itp.

FUNKCJE ŚRODKÓW

I MATERIAŁÓW

DYDAKTYCZNYCH ORAZ

WARSZTATU NAUCZYCIELA

MUZYKI W EDUKACJI

MUZYCZNEJ

Funkcja motywacyjna

–

wywoływanie zaciekawienia,

zainteresowania, chęci

i gotowości uczenia się muzyki,

oglądanie i spostrzegania,

mówienia, notowania,

manipulowania itp.

Funkcja poznawcza

– zbliżenie

ucznia do poznawanej

rzeczywistości w celu

ułatwienia poznania;

Funkcja kształcąca

– rozwijanie

zdolności poznawczych oraz uczuć i

woli ucznia, rozwiązywanie

problemów praktycznych i

teoretycznych na podstawie

posiadanej wiedzy i umiejętności

oraz wdrażanie zdobytych

wiadomości do praktycznego

działania;

Funkcja wychowawcza

–

umożliwia kształtowanie

odpowiednich postaw, opinii,

poglądów wobec określonych

zjawisk, procesów, wpływa na

kształtowanie zasad dobrej

roboty, rozwijanie umiejętności

współżycia

w zespole;

Funkcja kontrolna

– polega na

weryfikacji wiadomości i

sposobu myślenia, dotyczy

także oceniania stopnia

opanowania wiadomości oraz

umiejętności.

Funkcję sterującą

procesem uczenia się

muzyki (zagadnień muzycznych) spełnia

często akompaniament muzyczny, który

uwypuklając jeden z elementów muzyki

wywołuje określone reakcje, steruje nimi,

np. reagowanie ruchem na kierunek

melodii, tempo, dynamikę. Można też

wymienić niektóre podręczniki,

przewodniki i książki metodyczne.

Funkcja informacyjna

występuje w

podręczniku, kiedy tekst i ilustracje

stanowią informacje, których treść

określona jest programem kształcenia

oraz przedmiotem

i metodologią danej dyscypliny

naukowej.

Funkcja ćwiczeniowa, praktyczna

dotyczy

materiału, który umożliwia studentowi

przyswajanie wiadomości na zajęciach

dydaktycznych lub w toku samodzielnego

studium. Podręcznik pozwala utrwalić zdobyte

wiadomości oraz zastosować je w ćwiczeniach

celem rozwijania umiejętności i zdolności

praktycznych. Materiał ćwiczeniowy może być

również wykorzystywany wielostronnie, w

zależności od jego opracowania metodycznego,

zawsze jednak wspomaga aktywne i racjonalne

kontakty studenta z wiedzą przedmiotową

i przygotowuje do działania praktycznego.

Funkcja sterownicza

wiąże się z założeniem, że

decydującą rolę w procesie nauczania odgrywa

myślenie twórcze. Dzięki odpowiedniej

strukturze treści i systemu zadań, problemów i

przypadków dydaktycznych, podręcznik może

wyznaczać drogi skutecznego dochodzenia

studentów do nowej wiedzy i efektywnie

pomagać nauczycielowi w realizowaniu zasad

procesu naukowego poznania w toku procesu

kształcenia i studiowania indywidualnego.

Funkcja stymulatywna

wynika z roli

podręcznika jako narzędzia kształtowania

pozytywnej motywacji uczenia się i studiowania.

Podręcznik powinien stwarzać studentom

możliwość konfrontacji własnych potrzeb i

zainteresowań z prezentowanymi w

podręczniku tekstami i problemami, powinien

pobudzać do nauki i umacniać wolę

permanentnego kształcenia. Ważne są zatem

wskazówki metodyczne dotyczące skutecznego

uczenia się.

Funkcja badawcza

jest związana z

problemowym ujęciem treści

podręcznika. Wskazuje metodę

poznania tajników życia, stawiając

studenta wobec pytań, na które

znajduje on odpowiedź w podręczniku.

Document Outline

Slide 1
Slide 2
Slide 3
Slide 4
Slide 5
Slide 6
Slide 7
Slide 8
Slide 9
Slide 10
Slide 11
Slide 12
Slide 13
Slide 14
Slide 15
Slide 16
Slide 17
Slide 18
Slide 19
Slide 20
Slide 21
Slide 22
Slide 23
Slide 24
Slide 25
Slide 26
Slide 27
Slide 28
Slide 29
Slide 30
Slide 31
Slide 32
Slide 33
Slide 34
Slide 35
Slide 36
Slide 37
Slide 38
Slide 39
Slide 40
Slide 41
Slide 42
Slide 43
Slide 44
Slide 45
Slide 46
Slide 47
Slide 48
Slide 49
Slide 50
Slide 51
Slide 52
Slide 53
Slide 54
Slide 55
Slide 56
Slide 57
Slide 58
Slide 59
Slide 60
Slide 61

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Środki dydaktyczne 1
Środki dydaktyczne
środki dydaktyczne x5
Środki dydaktyczne
Srodki dydaktyczne - wstep, kurs pedagogiczny
Środki Dydaktyczne, dydaktyka
Formy i środki dydaktyczne w edukacji zdrowotnej. Zasady kształcenia kultury zdrowotnej, Edukacja i
Nowoczesne srodki dydaktyczne SEWN
Środki dydaktyczne
Techniczne środki dydaktyczne i ich wykorzystanie w pedagogice specjalnej., Pedagogika specjalna
środki dydaktyczne, Edukacja wczesnoszkolna
Środki dydaktyczne
Środki dydaktyczne – pojęcie, Resocjalizacja, Dydaktyka ogólna
Środki dydaktyczne umożliwiające poznanie fizycznych i biologicznych własności środowiska
16. Środki dydaktyczne, Teoretyczne podstawy wychowania

więcej podobnych podstron