Badania w ciąży

Każda kobieta w ciąży odwiedzająca lekarza ginekologa otrzymuje
kartę przebiegu ciąży. Od momentu stwierdzenia ciąży rutynowe
badania są wykonywane co 4 tygodnie, a od 30/32 tygodnia co dwa. W
ostatnich dwóch tygodniach co tydzień.

Badania laboratoryjne jakie powinna wykonać kobieta w ciąży przy
pierwszej wizycie u ginekologa. Oznaczenie grupy krwi i czynnika Rh
(chyba, że wyniki były wykonane już wcześniej).

Ma to znaczenie na wypadek konieczności przetoczenia krwi lub
stwierdzenia niezgodności czynnika Rh rodziców (oznaczenie
przeciwciał anty Rh u matki)

Rozmaz cytologiczny.

Wydzielina szyjkowa jest badana pod kątem występowania w niej
nieprawidłowych komórek.

Test na tolerancję glukozy.

W przypadku pozytywnego wyniku diagnoza bywa jednoznaczna -
cukrzyca ciążowa. Lekarze zalecają wykonanie tego badania
rutynowo pomiędzy 26 a 28 tygodniem ciąży. Wykonuje się go
wcześniej jeżeli kobieta ma:

podwyższony poziom cukru we krwi (badany na czczo) lub moczu,
miała podwyższony poziom cukru w poprzedniej ciąży
lub jeśli płód gwałtownie rośnie i przybiera na wadze w stosunku
do czasu trwania ciąży, co może być spowodowane i wskazywać
na wystąpienie u kobiety cukrzycy.

WR (odczyn Wassermana) lub VDRL (Venereal Diseases
Research Laboratory).

Odczyn służący do wykrywania reagin kiłowych. Przy
stwierdzonym zakażeniu kiłą, natychmiastowe leczenie zapobiega
uszkodzeniu płodu.

Miano przeciwciał przeciwko różyczce.

Wysoki poziom przeciwciał świadczy o odporności. Jeśli
poziom przeciwciał jest niski należy unikać kontaktu z
chorobą ( jest to szczególnie ważne w pierwszym
trymestrze ciąży). Najlepszym zabezpieczeniem jest
szczepienie przed zaplanowaną ciążą.

Miano przeciwciał przeciwko toksoplazmozie.

Toksoplazmoza jest chorobą przenoszoną przez zwierzęta
domowe, szczególnie koty. Zarażenie może także nastąpić
przez spożywanie i obróbkę surowego lub
niedogotowanego mięsa. Gdy przeciwciała są obecne w
surowicy świadczy to o odporności. Jeśli matka zarazi się
toksoplazmozą po raz pierwszy w trakcie ciąży stanowi to
duże zagrożenie dla dziecka. Jeśli w badaniu krwi zostaną
wykryte przeciwciała dla toksoplazmozy konieczne będzie
leczenie odpowiednimi antybiotykami.

Morfologia krwi.

Regularne badanie krwi jest niezbędne do określenia
(między innymi) poziomu czerwonych krwinek, których
niedobór oznacza anemię. Anemia jest groźna dla
matki, ponieważ komórki jej organizmu obumierają na
skutek niedotlenienia, jest jednak dużo groźniejsza dla
rozwijającego się płodu. Niedotlenienie komórek płodu
może powodować jego wadliwy rozwój. W wypadku
stwierdzenia anemii konieczne jest spożywanie przez
przyszłą matkę dodatkowych ilości żelaza, białka i
kwasu foliowego witamin.

Badanie moczu.

Wykonuje się rutynowo w odstępach miesięcznych lub częściej
jeżeli tak zaleci lekarz. W badaniach określa się biochemiczny
skład moczu i bada czy nie odbiega on od stanu
prawidłowego. Odbieganie od stanu prawidłowego ma miejsce
gdy stwierdza się w nim obecność: cukru, białka i ciał
ketonowych.

Obecność cukru może wskazywać na cukrzycę ciążową.

białko w moczu może świadczyć o infekcji pęcherza czy nerek,
czasem oznacza możliwość wystąpienia groźnych dla życia
dziecka i kobiety powikłań ciąży takich jak np. tzw. zatrucie
ciążowe.

wykrycie ciał ketonowych wiąże się z wystąpieniem zaburzeń
metabolizmu przemian w obciążonym ciążą organizmie
przyszłej matki. Przyczyną tego stanu może być również
nieprawidłowa dieta w ciąży.

Badanie na obecność wirusa zapalenia wątroby typu B -
HBs

Ma na celu wykrycie nosicielstwa lub samej choroby. Matka
powinna być leczona przed porodem a dziecko zaraz po
urodzeniu.

Badanie w kierunku chlamydii.

Zakażenie chlamydiami u matki musi być leczone, aby
zapobiec zakażeniu u noworodka. Zapobiega się w ten sposób
przeniesieniu choroby chlamydialnej ( zapalenie płuc
najczęściej łagodne i infekcje oczu, które czasem przybierają
poważną postać ).

Test na HIV (ludzki wirus upośledzenia odporności).

Obecność przeciwciał nie świadczy jeszcze o przeniknięciu
wirusa do płodu. Część dzieci rodzi się zdrowych. Ale należy
podjąć stosowne leczenie.

Testy na poziom hormonów związanych z ciążą:
estriolu, hCG i AFP

Ich nieprawidłowe wyniki mogą świadczyć o zwiększonym
prawdopodobieństwie wystąpienia nieprawidłowości zwanej
"zespołem Downa", jednak nie przesądzają o niej.

Test na niedokrwistość sierpowatą i talasemię

Zaleca się kobietom w ciąży, a także przyszłym ojcom,
których przodkowie pochodzili z rejonów, gdzie
niedokrwistość sierpowata i talasemia są bardzo
rozpowszechnione (m.in. Afryka i Ameryka Środkowa Azja).
Stwierdzenie którejś z chorób bądź ich nosicielstwa u jednego
z rodziców wiąże się z ryzykiem odziedziczenia jej przez
dziecko.

USG BADANIE ULTRASONOGRAFICZNE KOBIETY CIĘŻARNEJ

Badanie ultrasonograficzne poprzez wykorzystanie fal dźwiękowych
odbijających się od struktur wewnętrznych umożliwia wizualizację
płodu bez zagrożeń, jakie stwarza promieniowanie rentgenowskie.
Każda kobieta ciężarna zgodnie z zaleceniami krajowego nadzoru
specjalistycznego powinna przejść trzykrotne badanie USG w
kolejnych trymestrach ciąży. USG I stopnia jest zwykle wykonywane
w celu określenia wieku ciąży, natomiast dokładniejsze USG II
stopnia w celu przeprowadzenia bardziej specjalistycznej
diagnostyki płodu. W zależności od potrzeb badanie USG może być
wykonywane w każdym czasie, począwszy od 5 tygodnia ciąży ( nie
stwierdzono żadnych skutków ubocznych podczas stosowania
ultradźwięków w badaniach prenatalnych ).

Poprzez badanie USG podczas przebiegu ciąży można
określić:

czy ciąża nie jest pozamaciczna (ektopowa), co zdarza się u 2%
kobiet,
płody mnogie ( gdy macica jest większa w stosunku do
spodziewanej w danej fazie ciąży wielkości ), lub gdy matka
zażywała preparaty poprawiające płodność,
zaśniad groniasty ( choroba trofoblastyczna ), czy komórki
otaczające pęcherzyk ciążowy które w warunkach prawidłowych
powinny tworzyć kosmówkę ( i zdrowe łożysko ) uległy
zwyrodnieniu. Przyczyną zaśniadu groniastego są zaburzenia
chromosomalne zapłodnionej komórki jajowej,
lokalizację łożyska (np. łożysko nisko usadowione i przodujące ) lub
jego przedwczesne oddzielenie,
czy nienormalnie gwałtowny wzrost macicy spowodowany jest
nadmiarem płynu owodniowego,

Poprzez badanie USG podczas przebiegu ciąży
można określić:

zmiany szyjki macicy które mogą zwiastować przedwczesny
poród,
położenie miednicowe lub inne nietypowe położenie płodu i
pępowiny przed mającym nastąpić porodem,
rozpoznanie nieprawidłowości miednicy mniejszej
współistniejące z ciążą,
stan płodu ( ruchy i bicie serca ), fazy rozwoju i jego
dojrzałość (BPD - pomiar międzyciemieniowy, AC - obwód
klatki piersiowej, FL - długość kości udowej, HC - obwód
główki),
wady rozwojowe płodu (przepuklina mózgowa, wady kończyn,
wodogłowie, wady serca, i inne ),
termin porodu poprzez sprawdzenie, czy odpowiada on
wielkości dziecka a także obliczenie spodziewanej masy ciała
w ostatnich tygodniach przed porodem.

Rutynowo badania mogą być wykonane:

I trymestr - około 12-14 tygodnia
II trymestr - około 20-22 tygodnia
III trymestr - około 30-32 tygodnia

W 38 tygodniu można wykonać badanie dodatkowe w celu określenia
położenia płodu i zaplanowania porodu (siłami natury lub poprzez
cięcie cesarskie ).

Badania inwazyjne Jest to grupa specjalnych badań, do których
konieczne jest pobranie próbek z wnętrza jamy macicy. Badanie to
wykonuje się za pomocą specjalnej cienkiej igły, wkłuwanej przez
skórę. Wszystkie badania są wykonywane pod kontrolą wzroku
lekarza , który obserwuje wnętrze jamy macicy dzięki obrazowi USG.

Najczęstsze badania tego typu to biopsja kosmówki i
amniopunkcja.

Lekarz zleca takie badania dla potwierdzenia, bądź wykluczenia wad
rozwojowych i chorób płodu. - czyli tylko wtedy gdy jest to konieczne.

Biopsja kosmówki

Jest to zabieg pobrania próbki tkanki otaczającej jajo płodowe, z której
następnie wykształca się łożysko. Zaletą tego badania jest to, że
można je przeprowadzić we wczesnej ciąży, już w 10 tygodniu , a nie -
tak jak w przypadku amniopunkcji - po 12 tygodniu. Próbki kosmówki
wysyłane są do analizy w laboratorium, po czym w podobny sposób jak
przy amniopunkcji przeprowadza się badania. Wyniki dostępne są w
ciągu dwóch tygodni.

Amniopunkcja

To pobranie z jamy macicy płynu owodniowego, w którym zanurzony
jest rozwijający się płód. Badanie to może być wykonane między 13 a
20 tygodniem ciąży. Cały zabieg, czyli wprowadzenie igły i pobranie do
strzykawki ok. 20 mililitrów płynu, trwa ok. 5 minut. Wydzielone z
pobranego płynu komórki hoduje się w laboratorium, po to aby
wydzielić z nich chromosomy, czyli nośniki informacji przekazywanych
przez oboje rodziców swojemu dziecku. Wykonanie przez badającego
tzw. "mapy chromosomalnej" pozwala na ocenę ich prawidłowej
budowy i ilości. Znalezione w tym obrazie nieprawidłowości pozwala na
wykluczenie lub potwierdzenie wad u rozwijającego się płodu. Wyniki
dostępne są w ciągu trzech tygodni.

zmiany w badaniach laboratoryjnych

- przyspieszone OB

- zmniejszone stężenie w surowicy krwi albumin, witamin, kreatyniny,
mocznika, kwasu moczowego, żelaza, cynku, ferrytyny

- umiarkowana niedokrwistość, zwiększona leukocytoza
obojętnochłonna, zmniejszona oporność osmotyczna erytrocytów,
makrocytoza

- hiperwolemia,

- zwiększona utajona zdolność wiązania żelaza

- zwiększone stężenie w surowicy krwi aldosteronu, testosteronu, T3,
T4, PBI, TBG, reniny, kortyzolu, estrogenów, erytropoetyny, insuliny,
PTH, progesteronu, prolaktyny, AFP, ceruloplazminy, cholesterolu,
miedzi, kriofibrynogenu, czynników krzepnięcia (I, II, VIII, IX, X, XII),
alfa-globulin, lipidów, transferyny, HCG

- zwiększona aktywność w surowicy krwi AP (izoenzym łożyskowy),

zmiany w badaniach laboratoryjnych

zwiększone wydalanie w moczu dobowym 17-OHKS
(hydroksyketosterydów), 17-KS (ketosterydów), aldosteronu,
estrogenów, gonadotropin, pregnantriolu, histydyny, treoniny,
kreatyny, wodorowęglanów, glukozy, ciał ketonowych, laktozy,
białka, 3-glukuronidazy

- zwiększona aktywność fosfatazy zasadowej w granulocytach

Fizjologiczna niedokrwistość

ciężarnych

Połączenie zwiększania objętości osocza z

wolniejszym wzrostem liczby erytrocytów

powoduje niedokrwistość z rozcieńczenia

Hematokryt – niedokrwistość albo zagęszczona krew

Gestoza, przedwczesny poród, zahamowanie wzrostu
wewnątrzmacicznego

Badanie ogólne moczu – białkomocz, glikozuria

Gestoza, zakażenie układu moczowego, choroby nerek

Cukrzyca ciężarnych