Bezpieczeństwo pracy

przy obsłudze instalacji

chłodniczych

P r z e s t r z e g a n i e p r z e p i s ó w b h p

w zakładach przemysłu spożywczego

produkujących napoje

Sprężar

ka

Bezpieczeństwo przy obsłudze instalacji

chłodniczych

Trochę historii

• do XIX wieku – lód w trocinach
• I połowa XIX w. – poznanie
właściwości chłodniczych
amoniaku,

• 1867r. – pierwsze sprężarkowe
urządzenia chłodnicze,

• 1931r. – pojawienie się freonów
(

związki chlorofluorowęglowe

),

• 1974 – pierwsze symptomy
efektu
cieplarnianego.

Sprężar

ka

Bezpieczeństwo przy obsłudze instalacji

chłodniczych

A M O N I A K

A M O N I A K

•

powszechnie występuje w środowisku

powszechnie występuje w środowisku

naturalnym,

naturalnym,

(99% amoniaku w atmosferze pochodzi z rozkładu

(99% amoniaku w atmosferze pochodzi z rozkładu

szczątków

szczątków

organicznych),

organicznych),

•

jeden z najczęściej stosowanych zw.

jeden z najczęściej stosowanych zw.

chemicznych

chemicznych

(głównie w produkcji nawozów sztucznych

(głównie w produkcji nawozów sztucznych

– 80%),

– 80%),

+ ogólnie przyjazny środowisku,

+ ogólnie przyjazny środowisku,

+ niezbędny w syntezie białek,

+ niezbędny w syntezie białek,

w nadmiarze

w nadmiarze

-

-

powoduje redukcję wzrostu w biosferze

powoduje redukcję wzrostu w biosferze

- źle wpływa na ryby i bezkręgowce

- źle wpływa na ryby i bezkręgowce

- może zakwaszać glebę (poprzez nitryfikację do

- może zakwaszać glebę (poprzez nitryfikację do

azotanów)

azotanów)

Sprężar

ka

Bezpieczeństwo przy obsłudze instalacji

chłodniczych

ROWLAND i MOLINA 1974r.

Badając tzw. „efekt cieplarniany”

stwierdzili pozytywny udział amoniaku

w likwidacji skutków efektu

cieplarnianego

(głównie emisji CO

2

)

NH

3

+ CO

2

+ H

2

0 = NH

4

HCO

3

Sprężar

ka

Bezpieczeństwo przy obsłudze instalacji

chłodniczych

WADY AMONIAKU

•

działanie na organizm ludzki

-

podrażnienia i poparzenia skóry,

- uszkodzenia rogówki, częściowa lub
całkowita
ślepota.

•

tworzenie mieszanin

wybuchowych
-

wybuchowy powyżej 15,5 % obj.

Bezpieczeństwo przy obsłudze instalacji

chłodniczych

Freony jako czynniki

chłodnicze

Sprężar

ka

Bezpieczeństwo przy obsłudze instalacji

chłodniczych

WŁAŚCIWOŚCI FREONÓW

WŁAŚCIWOŚCI FREONÓW

•

niepalne

niepalne

•

nietrujące i niedrażniące

nietrujące i niedrażniące

•

nieszkodliwe dla chłodzonych

nieszkodliwe dla chłodzonych

towarów

towarów

•

obojętne dla większości metali

obojętne dla większości metali

•

wysoce lotne

wysoce lotne

Sprężar

ka

Bezpieczeństwo przy obsłudze instalacji

chłodniczych

ZASTOSOWANIE

ZASTOSOWANIE

•

GOSPODARSTWO DOMOWE (chłodziarki)

GOSPODARSTWO DOMOWE (chłodziarki)

•

CHŁODNIE PRZEMYSŁOWE

CHŁODNIE PRZEMYSŁOWE

•

KLIMATYZATORY

KLIMATYZATORY

•

POMPY CIEPŁA

POMPY CIEPŁA

•

JAKO ŚRODEK SPIENIAJĄCY

JAKO ŚRODEK SPIENIAJĄCY

(twarde pianki poliuretanowe)

(twarde pianki poliuretanowe)

•

W NIEKTÓRYCH AEROZOLACH

W NIEKTÓRYCH AEROZOLACH

Sprężar

ka

Bezpieczeństwo przy obsłudze instalacji chłodniczych

W Polsce ( poza normą PN - EN ) brak

W Polsce ( poza normą PN - EN ) brak

szczegółowych przepisów

szczegółowych przepisów

dotyczących instalacji chłodniczych

dotyczących instalacji chłodniczych

freonowych

freonowych

W krajach zachodnich szczegółowo określono

W krajach zachodnich szczegółowo określono

wymogi bhp dla komór innych pomieszczeń

wymogi bhp dla komór innych pomieszczeń

chłodzonych freonem np.:

chłodzonych freonem np.:

•

detektory gazu

•< -10

0

C sygnalizacja alarmowa,

• drzwi oznakowane – „uwaga, czynnik duszący”
• wentylacja mechaniczna (w pomieszczenia
zagłębionych)
150 m

3

/h/1kg czynnika chłodniczego

• wysokie wymagania techniczne i dozorowe dla
zbiorników

Sprężar

ka

Bezpieczeństwo przy obsłudze instalacji

chłodniczych

wady freonów

wady freonów

:

:

•

bezzapachowość,

bezzapachowość,

•

zaleganie w dolnych częściach

zaleganie w dolnych częściach

pomieszczeń

pomieszczeń

i zagłębieniach (

i zagłębieniach (

wysoki ciężar

wysoki ciężar

cząsteczkowy

cząsteczkowy

)

)

•

w czasie pożaru rozkłada się do

w czasie pożaru rozkłada się do

fosgenu

fosgenu

Sprężar

ka

Bezpieczeństwo przy obsłudze instalacji

chłodniczych

Działania na rzecz eliminowania

Działania na rzecz eliminowania

związków halonowych z użycia:

związków halonowych z użycia:

•

KONWENCJA WIEDEŃSKA -1985r

KONWENCJA WIEDEŃSKA -1985r

•

PROTOKÓŁ MONTREALSKI 1997r

PROTOKÓŁ MONTREALSKI 1997r

POLSKA OD 11.10.1990r. JEST STRONĄ

POLSKA OD 11.10.1990r. JEST STRONĄ

-

KONWENCJI WIEDEŃSKIEJ

KONWENCJI WIEDEŃSKIEJ

-

PROTOKOŁU MONTREALSKIEGO

PROTOKOŁU MONTREALSKIEGO

Sprężar

ka

Bezpieczeństwo przy obsłudze instalacji

chłodniczych

PROSTE SCHEMATY

PROSTE SCHEMATY

AMONIAKALNYCH

AMONIAKALNYCH

INSTALACJI

INSTALACJI

CHŁODNICZYCH

CHŁODNICZYCH

Zawór

Parowni
k

Osuszac

z

Sprężar

ka

Skraplac

z

Schemat najprostszego urządzenia chłodniczego
bezpośredniego

gaz

mieszanina cieczy

i gazu

ciekły amoniak

Bezpieczeństwo przy obsłudze instalacji

chłodniczych

Zawór

Sprężar

ka

Skraplac

z

Schemat układu chłodniczego pompowego

bezpośredniego

gaz

mieszanina cieczy

i gazu

ciekły amoniak

Parowni
k

Pomp

a

Zbiorn

ik

Bezpieczeństwo przy obsłudze instalacji

chłodniczych

Zawór

Osuszac

z

Sprężar

ka

Skraplac

z

Schemat prostego układu chłodzenia pośredniego

gaz

mieszanina cieczy

i gazu

ciekły amoniak

do
aparató
w

technol
og.

H

2

O

H

2

O

Chłodnia
wody

Bezpieczeństwo przy obsłudze instalacji

chłodniczych

Sprężar

ka

Bezpieczeństwo przy obsłudze instalacji

chłodniczych

Obowiązujące podstawowe akty prawne

Obowiązujące podstawowe akty prawne

dotyczące bezpieczeństwa przy chłodniach

dotyczące bezpieczeństwa przy chłodniach

amoniakalnych:

amoniakalnych:

•

rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi

rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi

z 12.05.2003 w spr. bhp przy obsłudze amoniakalnych

z 12.05.2003 w spr. bhp przy obsłudze amoniakalnych

instalacji

instalacji

chłodniczych w z-dach przetw. rolno-spoż. (Dz.U Nr 98,poz.

chłodniczych w z-dach przetw. rolno-spoż. (Dz.U Nr 98,poz.

902);

902);

•

rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki

rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki

Społecznej

Społecznej

z dnia 28 kwietnia 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad

z dnia 28 kwietnia 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad

stwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się

stwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się

eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci ( Dz. U.z 2003r Nr89

eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci ( Dz. U.z 2003r Nr89

poz.828

poz.828

•

rozporządzenie M.P. i P.S. z dnia 26 września 1997 r.

rozporządzenie M.P. i P.S. z dnia 26 września 1997 r.

w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny

w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny

pracy.

pracy.

(Dz. U. z 1997 Nr 129 poz.844 ze zm.)

(Dz. U. z 1997 Nr 129 poz.844 ze zm.)

•

PN –EN 378-1 i 2:2022 ISO 5149 Mechaniczne instalacje

PN –EN 378-1 i 2:2022 ISO 5149 Mechaniczne instalacje

ziębnicze

ziębnicze

do ogrzewania i oziębiania. Wymagania bezpieczeństwa.

do ogrzewania i oziębiania. Wymagania bezpieczeństwa.

Sprężar

ka

Bezpieczeństwo przy obsłudze instalacji

chłodniczych

•

rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki

Społecznej
z dnia 29 maja 2003 r. sprawie minimalnych wymagań
dotyczących
bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników zatrudnionych
na
stanowiskach pracy, na których może wystąpić atmosfera

wybuchowa ( Dz.U.z 2003r. Nr107 poz.1004

)

Sprężar

ka

Bezpieczeństwo przy obsłudze instalacji

chłodniczych

•

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych

i Administracji z dnia 15 stycznia 1999 r.

i Administracji z dnia 15 stycznia 1999 r.

w sprawie określenia szczegółowych wymagań w

w sprawie określenia szczegółowych wymagań w

zakresie przeciwpożarowego zaopatrzenia

zakresie przeciwpożarowego zaopatrzenia

wodnego,

wodnego,

ratownictwa technicznego, chemicznego,

ratownictwa technicznego, chemicznego,

ekologicznego lub medycznego oraz warunków,

ekologicznego lub medycznego oraz warunków,

jakim

jakim

powinny odpowiadać drogi pożarowe. Dz.U. Nr

powinny odpowiadać drogi pożarowe. Dz.U. Nr

7

7

poz.64

poz.64

•

Sprężar

ka

Bezpieczeństwo przy obsłudze instalacji

chłodniczych

PODSTAWOWE ZAGROŻENIA

PODSTAWOWE ZAGROŻENIA

WYSTĘPUJĄCE

WYSTĘPUJĄCE

W AMONIAKALNYCH

W AMONIAKALNYCH

INSTALACJACH CHŁODNICZYCH

INSTALACJACH CHŁODNICZYCH

Sprężar

ka

Bezpieczeństwo przy obsłudze instalacji

chłodniczych

•

WYCIEKI AMONIAKU (

WYCIEKI AMONIAKU (

ZAGROŻENIA

ZAGROŻENIA

TOKSYCZNE)

TOKSYCZNE)

2. POPARZENIA

2. POPARZENIA

3. ZAGROŻENIA MECHANICZNE

3. ZAGROŻENIA MECHANICZNE

4. ZAGROŻENIA ELEKTRYCZNE

4. ZAGROŻENIA ELEKTRYCZNE

5. PRACA NA WYSOKOŚCI

5. PRACA NA WYSOKOŚCI

6. WYNIKAJĄCE Z KONIECZNOŚCI

6. WYNIKAJĄCE Z KONIECZNOŚCI

OBSŁUGI

OBSŁUGI

INSTALACJI NA WOLNYM POWIETRZU

INSTALACJI NA WOLNYM POWIETRZU

Sprężar

ka

Bezpieczeństwo przy obsłudze instalacji

chłodniczych

1. WYCIEKI AMONIAKU

1. WYCIEKI AMONIAKU

techniczno – technologiczne

techniczno – technologiczne

* nieszczelności na złączach, zaworach i króćcach

* nieszczelności na złączach, zaworach i króćcach

(

(

ciśnienie

ciśnienie

!)

!)

* kontrolowane wycieki podczas robót remontowych,

* kontrolowane wycieki podczas robót remontowych,

* okresowe odpowietrzanie lub wymiana oleju,

* okresowe odpowietrzanie lub wymiana oleju,

* uzupełnianie amoniaku w instalacji.

* uzupełnianie amoniaku w instalacji.

Stężenie amoniaku zwykle narasta powoli i jest zapachowo

Stężenie amoniaku zwykle narasta powoli i jest zapachowo

wyczuwalne lub sygnalizowane przez detektory.

wyczuwalne lub sygnalizowane przez detektory.

awaryjne

awaryjne

:

:

* nagłość wystąpienia,

* nagłość wystąpienia,

* duży i niestabilny wypływ czynnika,

* duży i niestabilny wypływ czynnika,

Powstaje chmura gazowa o wysokim stężeniu amoniaku

Powstaje chmura gazowa o wysokim stężeniu amoniaku

wymagająca natychmiastowych działań ewakuacyjnych i

wymagająca natychmiastowych działań ewakuacyjnych i

ratowniczych

ratowniczych

Sprężar

ka

Bezpieczeństwo przy obsłudze instalacji

chłodniczych

2. OPARZENIA

2. OPARZENIA

Ciekły, uwalniający się amoniak ze względu na

Ciekły, uwalniający się amoniak ze względu na

posiadane wysokie ciepło parowania powodować

posiadane wysokie ciepło parowania powodować

może rozległe poparzenia (odmrożenie + działanie

może rozległe poparzenia (odmrożenie + działanie

chemiczne)

chemiczne)

3. URAZY MECHANICZNE

3. URAZY MECHANICZNE

Głównie wynikające z obsługi urządzeń wirujących

Głównie wynikające z obsługi urządzeń wirujących

(sprężarki, pompy, wentylatory) oraz drobnych robót

(sprężarki, pompy, wentylatory) oraz drobnych robót

remontowych

remontowych

4. ZAGROŻENIA ELEKTRYCZNE

4. ZAGROŻENIA ELEKTRYCZNE

Większość urządzeń zasilanych jest energią

Większość urządzeń zasilanych jest energią

elektryczną.

elektryczną.

•

PRACA NA WYSOKOŚCI

PRACA NA WYSOKOŚCI

Konstrukcja szeregu urządzeń instalacji chłodniczej

Konstrukcja szeregu urządzeń instalacji chłodniczej

wymaga wykonywania prac na wysokości (wyniesione

wymaga wykonywania prac na wysokości (wyniesione

podesty obsługowe, drabiny, schody itp.)

podesty obsługowe, drabiny, schody itp.)

Sprężar

ka

Bezpieczeństwo przy obsłudze instalacji

chłodniczych

6. WYNIKAJĄCE Z KONIECZNOŚCI

6. WYNIKAJĄCE Z KONIECZNOŚCI

OBSŁUGI

OBSŁUGI

INSTALACJI NA WOLNYM POWIETRZU

INSTALACJI NA WOLNYM POWIETRZU

Większość przemysłowych instalacji chłodniczych to

Większość przemysłowych instalacji chłodniczych to

instalacje wieloobiektowe, wymagające od obsługi

instalacje wieloobiektowe, wymagające od obsługi

wielokrotnych przejść z jednego obiektu do drugiego, w

wielokrotnych przejść z jednego obiektu do drugiego, w

różnych warunkach atmosferycznych i o różnych porach

różnych warunkach atmosferycznych i o różnych porach

doby.

doby.

Sprężar

ka

Bezpieczeństwo przy obsłudze instalacji

chłodniczych

Kwalifikacje pracowników i wymagania

Kwalifikacje pracowników i wymagania

dokumentacyjne

dokumentacyjne

- uprawnienia kwalifikacyjne obsługi

- uprawnienia kwalifikacyjne obsługi

RODZAJ URZĄDZEŃ, INSTALACJI I SIECI, PRZY KTÓRYCH EKSPLOATACJI JEST

RODZAJ URZĄDZEŃ, INSTALACJI I SIECI, PRZY KTÓRYCH EKSPLOATACJI JEST

WYMAGANE POSIADANIE KWALIFIKACJI

WYMAGANE POSIADANIE KWALIFIKACJI

Grupa 2. Urządzenia wytwarzające, przetwarzające, przesyłające i zużywające

Grupa 2. Urządzenia wytwarzające, przetwarzające, przesyłające i zużywające

ciepło oraz inne urządzenia energetyczne:

ciepło oraz inne urządzenia energetyczne:

5)urządzenia wentylacji, klimatyzacji i chłodnicze, o mocy powyżej 50 kW;

5)urządzenia wentylacji, klimatyzacji i chłodnicze, o mocy powyżej 50 kW;

- przeszkolenie w zakresie:

- przeszkolenie w zakresie:

* schematu technicznego i zaworów

* schematu technicznego i zaworów

odcinających

odcinających

* technicznej obsługi instalacji

* technicznej obsługi instalacji

* bezpieczeństwa pożarowego

* bezpieczeństwa pożarowego

* ratownictwa chemicznego i

* ratownictwa chemicznego i

postępowania na

postępowania na

wypadek awarii (

wypadek awarii (

w tym stosowania

w tym stosowania

sprzętu

sprzętu

ochronnego)

ochronnego)

* udzielania pierwszej pomocy

* udzielania pierwszej pomocy

Sprężar

ka

Bezpieczeństwo przy obsłudze instalacji

chłodniczych

Obiekty i pomieszczenia pracy

Obiekty i pomieszczenia pracy

-

Specjalne wymagania dla maszynowni

Specjalne wymagania dla maszynowni

-

Oznakowanie pomieszczeń

Oznakowanie pomieszczeń

-

Możliwość opuszczenia (otwarcia od

Możliwość opuszczenia (otwarcia od

wewnątrz);

wewnątrz);

-

Instalacja alarmowa – człowiek w komorze

Instalacja alarmowa – człowiek w komorze

Sprężar

ka

Bezpieczeństwo przy obsłudze instalacji

chłodniczych

Wentylacja

Wentylacja

-

Ciągła i awaryjna - krotności

Ciągła i awaryjna - krotności

-

Sposób wykonania (przeciwwybuchowa)

Sposób wykonania (przeciwwybuchowa)

-

Sposób załączania (skąd)

Sposób załączania (skąd)

Oświetlenie

Oświetlenie

-

Możliwość wyłączania w przypadku awarii

Możliwość wyłączania w przypadku awarii

(

(

maszynownia (aparatownia) i pomieszczenia zasilane

maszynownia (aparatownia) i pomieszczenia zasilane

bezpośrednio

bezpośrednio

amoniakiem)

amoniakiem)

-

Rozmieszczenie i wykonanie oświetlenia

Rozmieszczenie i wykonanie oświetlenia

awaryjnego;

awaryjnego;

Sprężar

ka

Bezpieczeństwo przy obsłudze instalacji

chłodniczych

Stanowiska i procesy pracy

Stanowiska i procesy pracy

- Detektory (norma – 0,25 DGW), w

- Detektory (norma – 0,25 DGW), w

przepisie NDS;

przepisie NDS;

Wyposażenie w sprzęt do akcji ratowniczej

Wyposażenie w sprzęt do akcji ratowniczej

-

Jaki i w jakich ilościach?

Jaki i w jakich ilościach?

-

Gdzie ma się znajdować?

Gdzie ma się znajdować?

-

Kto ma go używać?

Kto ma go używać?

ZASADA

ZASADA

Tam, gdzie nie można określić stężenia gazu (par) nie

Tam, gdzie nie można określić stężenia gazu (par) nie

wolno stosować masek p.gaz - należy stosować sprzęt

wolno stosować masek p.gaz - należy stosować sprzęt

izolujący.

izolujący.

Wobec tego:

Wobec tego:

-

Badania lekarskie;

Badania lekarskie;

-

Przeszkolenie;

Przeszkolenie;

-

Konserwacja.

Konserwacja.