Projekt

Projekt

p

p

ols

ols

ki

ki

e

e

j

j

podstawy

podstawy

programowej

programowej

wychowania

wychowania

fizycznego

fizycznego

na tle rozwiązań europejskich

na tle rozwiązań europejskich

Opole

Opole

13-14.10.2008r

13-14.10.2008r

Jerzy Pośpiech

Jerzy Pośpiech

Wstecz

Wstecz

I. Programy szkolnego

wychowania fizycznego w
krajach Europy

-cele
-teoretyczne podstawy
-praktyczne rozwiązania.

Czy nowa propozycja podstawy

programowej wychowania
fizycznego jest zgodna ze
współczesnymi tendencjami
europejskimi?

Wychowanie fizyczne postrzegane są jako
ważna część programów szkolnych państw
Unii Europejskiej .

Polityka edukacyjna Unii zakłada

harmonizację programów
oświatowych wszystkich członków

,

nie przeciwstawiając tego
regionalnej tożsamości
i odrębności.

Wychowanie fizyczne uczestniczy

aktywnie w tym procesie.

Działalność edukacyjna, której celem

Działalność edukacyjna, której celem

byłaby wyłącznie wysoka sprawność fizyczna

byłaby wyłącznie wysoka sprawność fizyczna

dzieci i młodzieży

dzieci i młodzieży

nie jest już

nie jest już

wystarczającym argumentem

wystarczającym argumentem

dla włączenia

dla włączenia

wychowania fizycznego do programów

wychowania fizycznego do programów

szkolnych

szkolnych

Jak definiuje się współcześnie cele

Jak definiuje się współcześnie cele

europejskiego wychowania fizycznego ?

europejskiego wychowania fizycznego ?

Jakie wychowanie fizyczne może być uznane

Jakie wychowanie fizyczne może być uznane

obecnie jako fundamentalny składnik

obecnie jako fundamentalny składnik

nowoczesnego systemu edukacyjnego?

nowoczesnego systemu edukacyjnego?



B.Crum (2007) definiuje wychowanie

B.Crum (2007) definiuje wychowanie

fizyczne jako proces przygotowania

fizyczne jako proces przygotowania

młodych ludzi do:

młodych ludzi do:



świadomego,

świadomego,



samodzielnego,

samodzielnego,



satysfakcjonującego,

satysfakcjonującego,



całożyciowego

całożyciowego



uczestnictwa w kulturze ruchu.

uczestnictwa w kulturze ruchu.

Wychowanie fizyczne to nie tylko „uczenie się

Wychowanie fizyczne to nie tylko „uczenie się

ruszania”, ale także „ruszanie się, aby się

ruszania”, ale także „ruszanie się, aby się

uczyć” (Sugden D., Talbot M., 1998).

uczyć” (Sugden D., Talbot M., 1998).

„

„

Uczenie się ruszania”, to najczęstszy sposób

Uczenie się ruszania”, to najczęstszy sposób

pojmowania wychowania fizycznego

pojmowania wychowania fizycznego

postrzeganego jako proces

postrzeganego jako proces



nauczania umiejętności ruchowych,

nauczania umiejętności ruchowych,



kształtowania zdolności motorycznych,

kształtowania zdolności motorycznych,



poznawania własnego ciała i jego

poznawania własnego ciała i jego

możliwości ruchowych.

możliwości ruchowych.

„

„

Ruszanie się, aby się uczyć” dotyczy

Ruszanie się, aby się uczyć” dotyczy

aktywności fizycznej jako kontekstu

aktywności fizycznej jako kontekstu

i środka nauczania.

i środka nauczania.

Ma ono na celu osiąganie całej gamy

Ma ono na celu osiąganie całej gamy

rezultatów edukacyjnych, m.in.

rezultatów edukacyjnych, m.in.

zachowania

zachowania

i działania odpowiedniego oraz

i działania odpowiedniego oraz

efektywnego

efektywnego

(Talbot M.,1999, Solomons D.,1999).

(Talbot M.,1999, Solomons D.,1999).

No education without physical

No education without physical

education(EUPEA 1993).

education(EUPEA 1993).



Przyczynia się do całościowego i

Przyczynia się do całościowego i

wszechstronnego rozwoju ciała i

wszechstronnego rozwoju ciała i

umysłu(Gallahue D.L.,1993).

umysłu(Gallahue D.L.,1993).



Rozwija zrozumienie ćwiczeń i wysiłków

Rozwija zrozumienie ćwiczeń i wysiłków

aerobowych i anaerobowych oraz ich znaczenie

aerobowych i anaerobowych oraz ich znaczenie

dla zdrowia(Bailey R.,1999, Blair S.,&Meredith

dla zdrowia(Bailey R.,1999, Blair S.,&Meredith

M.D.,1994,WHO 1998).

M.D.,1994,WHO 1998).

Wspomaga rozwój społeczny i kognitywny

Wspomaga rozwój społeczny i kognitywny

oraz wyniki w nauce(Gallahue D.L.,1993,

oraz wyniki w nauce(Gallahue D.L.,1993,

Shephard L.,1997, Shephard L& Levelle

Shephard L.,1997, Shephard L& Levelle

R.,1994)

R.,1994)

Pomaga dzieciom rozwijać szacunek dla ciała

Pomaga dzieciom rozwijać szacunek dla ciała

- swojego i innych

- swojego i innych

Wzmacnia pewność siebie i wiarę we własne

Wzmacnia pewność siebie i wiarę we własne

możliwośći(Fox K., 1998)

możliwośći(Fox K., 1998)

Tab.1. Ranking programowych celów wychowania

Tab.1. Ranking programowych celów wychowania

fizycznego

fizycznego

w szkołach podstawowych (Hardman K., 2001)

w szkołach podstawowych (Hardman K., 2001)

Cele

Cele

Kolejność

Kolejność

Umiejętności ruchowe

Umiejętności ruchowe

1

1

Rozwój fizyczny

Rozwój fizyczny

2

2

Kompetencje motoryczne

Kompetencje motoryczne

3

3

Zdrowie i dobre samopoczucie

Zdrowie i dobre samopoczucie

4

4

Aktywny styl życia

Aktywny styl życia

5

5

Rozwój osobniczy

Rozwój osobniczy

6

6

Przygotowanie do całożyciowej aktywności fizycznej

Przygotowanie do całożyciowej aktywności fizycznej

7

7

Rozwój społeczny

Rozwój społeczny

8

8

Sprawność fizyczna

Sprawność fizyczna

9

9

Umiejętności interpersonalne

Umiejętności interpersonalne

10

10

Rozwój intelektualny (poznawczy)

Rozwój intelektualny (poznawczy)

11=

11=

Rozwój moralny

Rozwój moralny

11=

11=

Uczestnictwo w wartościowych formach aktywności

Uczestnictwo w wartościowych formach aktywności

fizycznej

fizycznej

13

13

Umiejętność samooceny (budowy i sprawności ciała)

Umiejętność samooceny (budowy i sprawności ciała)

14

14

Umiejętność rozwiązywania problemów

Umiejętność rozwiązywania problemów

15

15

Poprawienie estetyki (sylwetki)

Poprawienie estetyki (sylwetki)

16

16

Tab.2. Ranking programowych celów wychowania fizycznego

Tab.2. Ranking programowych celów wychowania fizycznego

w szkołach ponadpodstawowych (Hardman K., 2001)

w szkołach ponadpodstawowych (Hardman K., 2001)

Cele

Cele

Kolejność

Kolejność

Umiejętności ruchowe

Umiejętności ruchowe

1

1

Rozwój fizyczny

Rozwój fizyczny

2

2

Kompetencje motoryczne

Kompetencje motoryczne

3

3

Zdrowie i dobre samopoczucie

Zdrowie i dobre samopoczucie

4

4

Aktywny styl życia

Aktywny styl życia

5

5

Rozwój osobniczy

Rozwój osobniczy

6

6

Przygotowanie do całożyciowej aktywności fizycznej

Przygotowanie do całożyciowej aktywności fizycznej

7

7

Rozwój społeczny

Rozwój społeczny

8

8

Sprawność fizyczna

Sprawność fizyczna

9

9

Umiejętności interpersonalne

Umiejętności interpersonalne

10

10

Rozwój intelektualny (poznawczy)

Rozwój intelektualny (poznawczy)

11=

11=

Rozwój moralny

Rozwój moralny

11=

11=

Uczestnictwo w wartościowych formach aktywności

Uczestnictwo w wartościowych formach aktywności

fizycznej

fizycznej

13

13

Umiejętność samooceny (budowy i sprawności ciała)

Umiejętność samooceny (budowy i sprawności ciała)

14

14

Umiejętność rozwiązywania problemów

Umiejętność rozwiązywania problemów

15

15

Poprawienie estetyki (sylwetki)

Poprawienie estetyki (sylwetki)

16

16

Szukając analogii z innymi przedmiotami

Szukając analogii z innymi przedmiotami

szkolnymi przygotowującymi do różnych ról

szkolnymi przygotowującymi do różnych ról

społecznych i uczestnictwa w kulturze, zdaniem

społecznych i uczestnictwa w kulturze, zdaniem

wielu uczonych europejskich,

wielu uczonych europejskich,

misją wychowania

misją wychowania

fizycznego winno być:

fizycznego winno być:

wyposażenie uczniów w kompetencje niezbędne

wyposażenie uczniów w kompetencje niezbędne

do uprawiania aktywności fizycznej i sportu

do uprawiania aktywności fizycznej i sportu

przez całe życie,

przez całe życie,

przygotowanie do aktywnego uczestnictwa w

przygotowanie do aktywnego uczestnictwa w

życiu zawodowym, rodzinnym i odpoczynku w

życiu zawodowym, rodzinnym i odpoczynku w

XXI stuleciu

XXI stuleciu

.

.

 

 

Zdaniem

Van Bottenburga(1997)

Van Bottenburga(1997)

należy

wyróżnić cztery aspekty jakości wf:

jakość definiowan

jakość definiowan

ą

ą

przez ekspertów

przez ekspertów

jakość definiowan

jakość definiowan

ą

ą

przez uczniów i ich

przez uczniów i ich

rodziców

rodziców

jakość definiowan

jakość definiowan

ą

ą

przez społeczeństwo

przez społeczeństwo

jakość procesu wf definiowan

jakość procesu wf definiowan

ą

ą

przez nadzór

przez nadzór

oświatowy

oświatowy

Zgodnie z tym modelem jako spełniające
wymogi wysokiej jakości może być uznane
szkolne wychowanie fizyczne, które zaspokaja
jednocześnie:



kryteria określone przez ekspertów

kryteria określone przez ekspertów

,

,



oczekiwania i potrzeby uczniów i ich

oczekiwania i potrzeby uczniów i ich

rodziców

rodziców

,

,



oczekiwania społeczeństwa,

oczekiwania społeczeństwa,



wymogi określone przez nadzór pedagogiczny

wymogi określone przez nadzór pedagogiczny

a dotyczące organizacji i efektywności

a dotyczące organizacji i efektywności

wychowania fizycznego.

wychowania fizycznego.

Konkluzja :

Konkluzja :

1.

1.

Hierarchia celów oraz istota

Hierarchia celów oraz istota

współczesnego wychowania fizycznego w

współczesnego wychowania fizycznego w

polskiej i europejskiej teorii naukowej są

polskiej i europejskiej teorii naukowej są

zbieżne.

zbieżne.

2. W obu przypadkach podkreśla się

2. W obu przypadkach podkreśla się

pedagogiczny i prospektywny charakter

pedagogiczny i prospektywny charakter

tego procesu oraz potrzebę kształtowania

tego procesu oraz potrzebę kształtowania

kompetencji behawioralnych i

kompetencji behawioralnych i

instrumentalnych.

instrumentalnych.

3. Zauważalna jest jednocześnie różnica w

3. Zauważalna jest jednocześnie różnica w

akcentowaniu priorytetów edukacyjnych.

akcentowaniu priorytetów edukacyjnych.

4. W zachodnioeuropejskiej teorii naukowej

4. W zachodnioeuropejskiej teorii naukowej

mniejszy nacisk kładzie się na fizyczne

mniejszy nacisk kładzie się na fizyczne

(cielesne) aspekty edukacji fizycznej, będącej

(cielesne) aspekty edukacji fizycznej, będącej

subsystemem kultury ruchu.

subsystemem kultury ruchu.

5. Wspólne dla większości autorów definicji

5. Wspólne dla większości autorów definicji

europejskiego wychowania fizycznego,

europejskiego wychowania fizycznego,

wydaje się być pojmowanie go jako

wydaje się być pojmowanie go jako

pedagogicznej operacjonalizacji kultury

pedagogicznej operacjonalizacji kultury

ruchu (bądź kultury fizycznej, głównie w

ruchu (bądź kultury fizycznej, głównie w

krajach Europy Środkowo-Wschodniej).

krajach Europy Środkowo-Wschodniej).

6. Jako ważny i niezbędny składnik

6. Jako ważny i niezbędny składnik

nowoczesnego systemu edukacyjnego może być

nowoczesnego systemu edukacyjnego może być

uznane obecnie tylko takie wychowanie

uznane obecnie tylko takie wychowanie

fizyczne, które zapewnia wszystkim uczniom

fizyczne, które zapewnia wszystkim uczniom

solidne fundamenty zdrowia(fizycznego,

solidne fundamenty zdrowia(fizycznego,

psychicznego i społecznego), a także radość z

psychicznego i społecznego), a także radość z

regularnej aktywności ruchowej.

regularnej aktywności ruchowej.

7. Wyposażenie ucznia w

7. Wyposażenie ucznia w

kompetencje

kompetencje

umożliwiające uczestnictwo w kulturze

umożliwiające uczestnictwo w kulturze

fizycznej (ruchu

fizycznej (ruchu

), fundamentalnym składniku

), fundamentalnym składniku

zdrowego stylu życia, wydaje się być

zdrowego stylu życia, wydaje się być

wystarczającą legitymizacją

wystarczającą legitymizacją

wychowania

wychowania

fizycznego w programach szkolnych.

fizycznego w programach szkolnych.

II. Programy

II. Programy

wychowania fizycznego w

wychowania fizycznego w

krajach europejskich

krajach europejskich

-koncepcje

-koncepcje

-treści

-treści

-podobieństwa

-podobieństwa

-różnice

-różnice

Wstecz

Wstecz

W europejskim wychowaniu fizycznym
obserwuje się dwie nowe tendencje w
konstruowaniu i realizacji programów
szkolnych: treściowa wolność i całościowe
wspieranie.

Treściowa wolność wyraża się głównie
tym, że reformowane w większości
krajów europejskich programy
nauczania odstępują od materiałowego
(treściowego) wyobrażenia o kształceniu
i wychowaniu na rzecz określenia
oczekiwanych efektów tego procesu.

Jak wykazały prowadzone w wielu krajach

Jak wykazały prowadzone w wielu krajach

europejskich badania, proponowane uczniom na

europejskich badania, proponowane uczniom na

lekcjach i zajęciach pozalekcyjnych w szkole

lekcjach i zajęciach pozalekcyjnych w szkole

formy aktywności sportowej są

formy aktywności sportowej są

mniej atrakcyjne

mniej atrakcyjne

niż

niż

pozaszkolne lub oglądane w mediach

pozaszkolne lub oglądane w mediach

W szkole o wyborze treści lekcji

decyduje

nauczyciel

, a nie uczeń. Uczeń, nie mając

wyboru pomiędzy różnymi formami aktywności
sportowej, odrzuca całą ofertę programową
szkoły określając ją jako

nudną.

Wytyczne EUPEA zawarte w „Kodeksie

Wytyczne EUPEA zawarte w „Kodeksie

etycznym

etycznym

i przewodniku dobrej praktyki w wychowaniu

i przewodniku dobrej praktyki w wychowaniu

fizycznym”

fizycznym”

m.in.:

m.in.:

-

-

program, który zawiera

program, który zawiera

szeroką propozycję

szeroką propozycję

dostępnych dla uczniów form aktywności

dostępnych dla uczniów form aktywności

ruchowej.

ruchowej.

-

-

każdy uczeń znajduje w nim ofertę dla siebie

każdy uczeń znajduje w nim ofertę dla siebie

,

,

pozwalającą uzyskiwać postęp

pozwalającą uzyskiwać postęp

w każdym

w każdym

kolejnym roku szkolnym

kolejnym roku szkolnym

Każdy kraj ma swoją własną kulturową
tożsamość, lecz każdy uczeń, niezależnie od
zdolności, płci i pochodzenia ma prawo
uczestniczyć w programie zajęć wychowania
fizycznego, który powinien zapewnić:

- szeroką bazę kompetencji fizycznych i wiedzy

dotyczącej aktywności fizycznej,

- wspomaganie naturalnego procesu rozwoju
organizmu,

-promocję zdrowia i sprawności fizycznej oraz
zrozumienie wagi zdrowego stylu życia,

- samorealizację i akceptację własnej osoby w
jej
somatyczno-motorycznym kontekście,

- umiejętność rozwiązywania problemów i

współpracy z innymi uczniami w zakresie

aktywności fizycznej i sportu,
- rozwijanie trwałej afirmatywnej postawy wobec

aktywności fizycznej,
- całożyciowe zainteresowanie i uczestnictwo w

różnych formach aktywności fizycznej,
- możliwość własnego rozwoju, jako

samodzielnego

i odpowiedzialnego uczestnika kultury

fizycznej (kultury ruchu).

a Tygodniowy wymiar wf. w minutach (Pośpiech J., 2004)

 

 

Szkoła

Podstawowa

6–12 lat

 

Szkoła

Ponadpodstaw

owa

13–16 lat

 

Szkoła

Ponadpodstaw

owa

17–19 lat

1

AUSTRIA

135

90

90

2

BELGIA
(Wal.)

90

90

90

3

BELGIA
(Flan)

90

90

90

4

CZECHY

90

90

90

5

DANIA

90

90

90

6

ESTONIA

135

90

90

7

FINLANDIA

90

90

90

8

FRANCJA

165

165

110

9

HISZPANIA

100

100

100

1
0

HOLANDIA

90

135

90

1
1

IRLANDIA

45

45

20

1
2

IZRAEL

90

90

90

1
3

LITWA

105

90

90

1
4

LUKSEMBURG

90

90

75

1
5

NIEMCY *

135/90

135/90

135/90

1
6

NORWEGIA

90

90

90

1
7

POLSKA

135 (7–10 l)

180 (10–12)

180

180/135

1
8

PORTUGALIA

135

180

180

1
9

SŁOWACJA

90

90/135

90

2
0

SŁOWENIA

135

90

90

l

l

2
1

SZWAJCARI
A

150

150

150

2
2

SZWECJA

90/135

90/135

90/135

2
3

WĘGRY

135

135

90

2
4

WLK.
BRYTANIA

90

90

90

2
5

WŁOCHY

90

90

90

 

 

Program

państwowy

Cele programowe

Tak

Nie

Ogólne

Operacyjne

1

Austria

*

 

*

*

2

Belgia (Fland.)

*

 

*

*

3

Belgia (Wal.)

*

 

*

*

4

Czechy

*

 

*

 

5

Dania

*

 

*

 

6

Estonia

*

 

 

*

7

Wyspy Owcze

*

 

*

 

8

Finlandia

*

 

*

 

9

Francja

*

 

*

 

10

Niemcy

krajowe

*

*

*

11

Węgry

*

 

 

*

12

Irlandia

*

 

*

*

13

Izrael

*

 

*

*

14

Litwa

*

 

 

 

15

Luksemburg

*

 

*

*

16

Holandia

*

 

*

 

17

Norwegia

*

 

*

*

18

Polska

*

 

*

*

19

Portugalia

*

 

*

*

20

Słowacja

*

 

*

*

21

Słowenia

*

 

*

 

22

Hiszpania

*

 

*

*

23

Szwecja

*

 

*

*

24

Szwajcaria

kantonal

*

 

*

25

Wlk. Brytania

*

 

*

*

Współczesne koncepcje europejskiego
wychowania fizycznego zakładają
całościowe wspieranie rozwoju ucznia
obejmujące jednocześnie jego fizyczno-
motoryczne, kognitywne, socjalizacyjne
i emocjonalne aspekty

.

W ostatniej dekadzie wiele krajów
europejskich dokonało rewizji swoich
programów wychowania fizycznego.
Poza rozwojem fizycznym akcentuje się
w nich zadania edukacji zdrowotnej,
ekologicznej oraz przygotowanie do
uczestnictwa w „kulturze ruchu”.

W. Laporte (1999)

,

analizując

programy wychowania fizycznego w
poszczególnych krajach Unii

,

doszedł do wniosku, że nie ma
między nimi istotnych różnic.

Wszystkie eksponują sprawność
fizyczną, kompetencje ruchowe,
umiejętności sportowe, walory
wychowawcze
i zdrowotne aktywności
ruchowej.

Różnice dotyczą jedynie innego
rozłożenia akcentów.

Kraje, które przez długi czas były
pod wpływami gimnastyki
szwedzkiej, zdrowie i sprawność
fizyczną uznają w dalszym ciągu za
priorytety wychowania fizycznego
Inne są preferencje programowe
krajów o bogatych tradycjach
sportowych.

Przedmiotem analizy przeprowadzonej
przez

Europejskie

Stowarzyszenie

Wychowania Fizycznego była również
treść programów wychowania fizycznego
realizowanych w szkołach europejskich.
Generalnie można stwierdzić, że zarówno
w szkołach podstawowych

,

i średnich

najwięcej czasu na lekcjach wychowania
fizycznego przeznacza się na:
-gry zespołowe (średnio 25%),
-lekkoatletykę i gimnastykę (około 15%),
-ćwiczenia muzyczno

-

ruchowe i pływanie

(po 10%).

W większości krajów europejskich dużą
wagę przykłada się ponad to do:

-edukacji zdrowotnej,

-kształtowania właściwej sylwetki
(budowy ciała) i sprawności fizycznej
(4%–15%)

Do najpopularniejszych gier należą: piłka
nożna, koszykówka, siatkówka i piłka ręczna.

W kilku zaledwie krajach uprawia się rugby
(Andora, Francja, Wielka Brytania, Rumunia)
oraz unihokej (Belgia, Finlandia, Litwa,
Polska).

Specyficznymi grami są korfball (Holandia),
netball (Malta, Holandia) i softball (Czechy).

Najczęściej uprawianymi sportami
indywidualnymi w szkołach europejskich są:
gimnastyka, tańce, pływanie i lekka atletyka
(26 krajów) badminton, squash, tenis
i tenis stołowy.
Mniejszą popularnością cieszą się:
kanioning, wspinaczka na ściance, bieg na
orientację, jogging, wędrówki górskie,
żeglarstwo, nurkowanie, narciarstwo
(biegowe i zjazdowe), snowboard, boks,
kręgle, ekspresyjne formy ruchu,
szermierka, szachy, fitness, łyżwiarstwo
figurowe, judo, karate, łyżwiarstwo szybkie,
łyżworolki, wioślarstwo, jazda skuterem
śnieżnym, piłka wodna, breakdance i zapasy.

Konkluzja:
Analiza porównawcza nowelizowanej podstawy
programowej wychowania fizycznego z
koncepcjami programowymi realizowanymi w
krajach Unii Europejskiej wskazuje na jej
zgodność z najnowszymi tendencjami w tym
zakresie tj.: wolnością treści oraz całościowym
wspieraniu rozwoju ucznia.

In your speech you can inform the delegates of the way Poland has

arranged there physical education. As I understand you were the president of

the commission that made the physical education programma for the Polish

government (I've read a Dutch translation of your English article on this

issue). I think Poland is far ahead and we can learn a lot from your approach.

It would be nice if you elaborate a bit about the reason that Poland has

chosen this approach on physical education and what other countries can

learn from Poland (would it even work in every country?).

W twojej prezentacji możesz przedstawić organizację

wychowania fizycznego w Polsce. Jak mi wiadomo przewodniczyłeś

zespołowi, który na zlecenie polskich władz opracował program

wychowania fizycznego (czytałam holenderskie tłumaczenie twojego

anglojęzycznego artykułu na ten temat). Myślę,że Polska przoduje

pod tym względem i my możemy się wiele od was nauczyć.

Dobrze byłoby, gdybyś powiedział coś na temat powodów dla których

wybraliście taką koncepcję programową wychowania fizycznego i

czego inne kraje mogłyby się nauczyć od Polski (co mogłoby

się sprawdzić we wszystkich krajach?)



z-----Oorspronkelijk bericht-----

Van: Meiners-Pieters, C.M.M.
Verzonden: woensdag 20 oktober 2004 9:37
Aan: 'Jerzy Pospiech'
Onderwerp: FW: Re-presentation EYES Closing Ceremony/pospiech

 

Dear Mr Pospiech

,

Wstecz

Wstecz

Dziękuję

za cierpliwość i uwagę