KOROZJA - WIADOMOŚCI OGÓLNE

Korozją zwykło się nazywać procesy niszczące

mikrostrukturę danego materiału, pod wpływem
środowiska, w którym się on znajduje. Prowadzą
one do jego częściowego zniszczenia lub też
całkowitego rozpadu. Najczęściej korozja kojarzona
jest z materiałami metalowymi, w rzeczywistości
zjawiska te dotyczą niemalże wszystkich materiałów
wykorzystywanych w budownictwie.

• Korozja chemiczna - korozja spowodowana działaniem

związków chemicznych, z wyłączeniem sytuacji, w

których reakcji towarzyszy przepływ prądu,

• Korozja elektrochemiczna - korozja spowodowana

działaniem substancji chemicznych, gdy reakcjom

chemicznym towarzyszy przepływ prądu,

• Korozja fizyczna; kawitacja (zjawisko wywołane

zmiennym polem ciśnień cieczy), abrazja (ścieranie

materiału), korozja naprężeniowa (w skutek stałego

naprężenia technologicznego lub eksploatacyjnego),

• Korozja mechaniczna; mrozowa, przy wysokiej

temperaturze,

insolacyjna

(oddziaływanie

promieniowania słonecznego),

•

Korozja

biologiczna

(biokorozja)

-

korozja

spowodowana działaniem mikroorganizmów i

organizmów żywych.

ORGANIZMY ODPOWIEDZIALNE ZA

KOROZJĘ BIOLOGICZNĄ

• OWADY
• GRZYBY DOMOWE
• GRZYBY-PLEŚNIE
• MSZAKI
• GLONY
• POROSTY
• BAKTERIE

OWADY

• Techniczne szkodniki drewna

• Bytując w budynku

Uszkodzenia elementów drewnianych w zależności

od głębokości zniszczeń można podzielić na trzy

grupy:

•

Chodniki powierzchniowe o głębokości do 2mm

-

powodowane najczęściej przez larwy szkodników drzew w

trakcie ich wzrostu lub też na krótko po ścięciu. Do grupy

tego typu szkodników zaliczamy np. korniki.

•

Chodniki o głębokości do 5 mm

– powstają najczęściej po

ścięciu drzewa, czasami również po jego wyrobieniu, gdy

pozostawiona zostanie na nich kora.

•

Chodniki o głębokości powyżej 5 mm

– uszkodzenia o tak

znacznej głębokości są efektem żerowania przede

wszystkim owadów tzw. technicznych szkodników

drewna. W takim przypadku zniszczenia mogą być na tyle

poważne,

że

dochodzi

niekiedy

do

całkowitego

zniszczenia elementu.

Podział

owadów

technicznych

szkodników

drewna na grupy związany z ich szkodliwością:

• Najbardziej

szkodliwe,

masowo

wstępujące,

wyrządzające największe straty:

Spuszczel pospolity,

kołatki domowy i uparty

, miazgowiec parkietowy.

• Mniej szkodliwe, wyrządzające duże straty, ale rzadko

występujące:

stukacz

świerkowiec,

wyschlik

grzebykorożny, tymotek pstry, zmorsznik czerwony,

• Nieporażające elementów drewnianych.

Owad

Spuszczel

pospolity

Kołatek domowy

Nazwa łacińska

Hylotrupes bajulus

Anobium punctatum

Wielkość

osobnika

dorosłego

12-25mm

3-4 mm

Typ larwy

Biała typu pędrak

Biała typu pędrak

Wielkość larwy

Około 22mm

Do 6 mm

Czas stadium larwalnego

2–18 lat
Przeciętnie 3–6 lat

Powyżej 7 lat
Przeciętnie 1-3 lata

Rodzaj drewna

Martwe

drewno

iglaste

Liściaste i iglaste

Wilgotność drewna

26-50 %

Od

stanu

powietrznosuchego

Optymalna temperatura

Optymalna

wilgotność

powietrza

28–30°C
90-95 %

22-23°C
Około 100%

Kształt

otworów

wylotowych

Owalne

2-4*5-11

mm

Okrągłe 0,7–2,2 mm

Kształt odchodów larw

Regularne walce

Wrzecionowate

GRZYBY

W przypadku budynków największym problemem są tzw.

grzyby domowe oraz grzyby-pleśnie. Pierwsze z nich do

swojego rozwoju potrzebują drewna lub też materiałów

drewnopochodnych, pleśnie natomiast mogą rozwijać się

niemalże na wszystkich materiałach. Grzyby występujące w

budynkach należą najczęściej do jednej z czterech niżej

wymienionych klas:

• Sprzężniaki (Zygomycotina)

• Workowce (Ascomycotina)

• Podstawczaki

(Basidiomycotina)

• Niedoskonałe

(Deuteromycotina)

GRZYBY DOMOWE

• Grzybnia – obfita i puszysta, rozwija się najczęściej na

powierzchni, ale może również wnikać głębiej przerastając

niekiedy cały element. Grzybnia ma postać cieniutkich

niteczek, strzępki grzybni wytwarzają utwory - sprzążki i

medaliony cechy określające tą klasę.

• Sznury - składają się z kilku warstw strzępek, powstają przy

zmianie warunków, długość ponad 10 m i grubość 2 - 8 mm,

służą do transportu substancji pokarmowych i wody w

kierunku, w którym rozwija się grzyb.

• Owocniki - w warunkach sprzyjających rozwojowi grzybnia

wytwarza owocniki, na hymenoforze owocników na

podstawkach wytwarzają się zarodniki. Owocniki grzybów

domowych są bardzo duże i mogą mieć nawet do

kilkudziesięciu centymetrów.

• Zarodniki – mikroskopijnych rozmiarów, wysiewane z

owocnika umożliwiają dalszą ekspansję.

Większość grzybów domowych należy do klasy

podstawczaków, a więc organizmów o wyraźnej budowie

komórkowej. Do podstawowych elementów wyróżniających

tą klasę należą: grzybnia, sznury, owocniki i zarodniki.

Na elementach drewnianych wewnątrz i

na

zewnątrz

obiektu

występować

może

kilkanaście gatunków grzybów. Poniżej zostanie
przedstawiony ich podział na grupy związane ze
szkodliwością.

• A – grzyby powodujące silny oraz szybki rozkład:

grzyb

domowy właściwy, grzyb piwniczny, grzyb domowy

biały

, grzyb kopalniany.

• B – grzyby szkodliwe w miejscach otwartych (składy,

mosty, słupy) i małym znaczeniu w budynkach: grzyb

słupowy, grzyb podkładowy, wroślak rzędowy, gmatwek

dębowy.

• C – grzyby powierzchniowo porażające drewno:

powłocznik gładki, grzyb składowy.

GRZYBY-PLEŚNIE

W przeciwieństwie do grzybów domowych mogą

one zasiedlać również materiały nieorganiczne. Z tego

powodu poza drewnem mogą się rozwijać również na

powłokach malarskich, tynkach, klejach, szkle,

wykładzinach pochodzenia organicznego i tworzywach

sztucznych. Związane są z podłożem za pomocą

wyspecjalizowanych strzępek na głębokość 0.5 - 1.0

mm.

BAKTERIE, GLONY, POROSTY I

MSZAKI

Bakterie (gr. bakterion "pałeczka") jednokomórkowe lub

kolonijne mikroskopijnych rozmiarów organizmy występujące

powszechnie i zasiedlające wszystkie środowiska. W budynku

zasiedlają zarówno materiały organiczne, jak i nieorganiczne.

W obiekcie duże skupiska bakterii znajdują się w pomieszczeniach

o podwyższonej wilgotności. Rozkład materiałów organicznych ma

charakter powierzchniowy, z wydzielaniem substancji cuchnących.

Bakterie obecne w budynku mogą być przyczyną wielu schorzeń

użytkowników.

Glony, algi (łac. Algae, gr. Phykos) są grupą organizmów

wydzieloną na podstawie kryteriów morfologicznych i

ekologicznych. Mianem tym tradycyjnie określa się kilka nie

spokrewnionych linii ewolucyjnych organizmów plechowych.

Glony są roślinami fotosyntezującymi dzięki zawartemu w nich

chlorofilowi.

Większość gatunków żyje w środowisku wodnym, a tylko

nieliczne poza nim. Organizmy te nie posiadają zróżnicowanych

elementów: liści, łodyg i korzeni. Porastają zarówno obiekty

zabytkowe jak i nowowzniesione.

Ze względu na to, że do rozwoju potrzebują wody, najczęściej

spotkać je można w miejscu podwyższonej wilgotności. Porastają

przyziemie budynku oraz w miejscach gdzie rynny i rury

spustowe są nieszczelne. Siedliskiem ich są najczęściej kamienie

naturalne, ale występują również na tynkach, drewnie i

tworzywach sztucznych.

Ekspansja początkowo powolna z czasem staje się coraz

intensywniejsza. Rozwój ustaje najczęściej przy zmianie

warunków wilgotnościowych.

Porosty (łac. Lichenes) to gromada zaliczana przez wielu

naukowców do grzybów. Są to organizmy plechowate

utworzone przez powiązanie komórki glonu i strzępki grzyba

najczęściej workowców lub podstawczaków.

Porosty

są

organizmami

symbiotycznymi

i

samowystarczalnymi, dzięki czemu mogą bytować w

miejscach niedostępnych dla innych stworzeń.

Porastają skały, kamienie, mury i dachy. Są dość odporne na

niskie i wysokie temperatury, a dzięki możliwości pobierania

wilgoci z powietrza niezależne od warunków panujących na

podłożu.

Z powodu koloru owocników (najczęściej czarny), często są

traktowane przez użytkowników jako zabrudzenia.

Mszaki (łac. Bryophytina), typ należący do

królestwa roślin, obejmujący rośliny zarodnikowe z

regularną przemianą pokoleń i dominującym pokoleniem

płciowym, czyli gametofitem. Z zarodnika wyrasta

nitkowaty, zielony twór zwany splątkiem, z którego z kolei

wyrastają gametofity, posiadające wyraźną łodyżkę

(łodyga) i liście. Mszaki są roślinami samożywnymi.

Rozwijają się podobnie jak glony w miejscach

podwyższonej wilgotności. Mogą się rozwijać zarówno na

podłożach betonowych jak i na murach ceglanych. Równie

często obserwuje się skupiska mszaków na dachach o

pokryciu cementowym

CZYNNIKI ŚRODOWISKOWE

ODPOWIEDZIALNE ZA ROZWÓJ KOROZJI

BIOLOGICZNEJ

Zdecydowanie największe znaczenie mają

czynniki fizyczne: mikroklimat (temperatura i

wilgotność powietrza oraz ruch powietrza) oraz

wilgotność materiałów. W gruncie rzeczy to właśnie

podwyższona

wilgotność

jest

czynnikiem

warunkującym

rozwój

niemalże

wszystkich

organizmów powodujących degradację biologiczną.

Drewno i materiały drewnopochodne

W tabeli poniżej przedstawiono objawy porażenia
drewna przez grzyby domowe i owady szkodniki
techniczne.

GRZYBY DOMOWE

OWADY SZKODNIKI

TECHNICZNE

Podwyższona wilgotność drewna i otoczenia

Obecność owadów dorosłych i larw

Zmiany struktury: pryzmatyczne spękania drewna,

rozkład proszkowaty i jamkowy

Odgłosy towarzyszące drążeniu drewna

Obecność elementów grzyba: grzybni, sznurów i

owocników

Obecność otworów wylotowych

Nieprzyjemny zapach w porażonych przez grzyby

pomieszczeniach

Widoczne chodniki larw przy rozłupaniu

drewna

Zmiana barwy drewna. Barwa biała, żółta,

kremowa - rozkład jasny B. brunatne - rozkład

brunatny, B. szara - rozkład szary.

Wysypująca się mączka drzewna i odchody

larw

Zmniejszenie ciężaru objętościowego.

Rozsypywanie się drewna przy

długotrwałym drążeniu chodników

Zmniejszenie wytrzymałości

Zmniejszenie wytrzymałości

Typy zniszczenia drewna i skrócona
charakterystyka postępowania.

• Typ I - słabe oznaki korozji

biologicznej

np.

przez

grzyb powłocznik gładki

lub inne w początkowym

stadium

rozwoju

–

materiał należy oczyścić i

odgrzybić

oraz

zaimpregnować.

Typ III – zniszczenia mają
głębokość powyżej 4 cm i
występują na dużej powierzchni,
ponad

50%

przekroju

jest

zniszczona,

widoczne

przebarwienie powierzchni na
kolor brunatny, - należy spalić

Typ II - uszkodzenia do
głębokości nie więcej niż 3 cm,
powierzchnia przebarwiona na
brązowo, drobne spękania –
ociosać większe uszkodzenia
po

odgrzybieniu

można

wykorzystać,

ale

nie

do

konstrukcji.