RELATYWIZM
RELATYWIZM
ETYCZNY
ETYCZNY
…
…
Relatywizm etyczny na ogół rozumiany jest
Relatywizm etyczny na ogół rozumiany jest
jako przekonanie, że wartości etyczne,
jako przekonanie, że wartości etyczne,
dyrektywy, postępowanie oraz oceny
dyrektywy, postępowanie oraz oceny
moralne są jedynie wynikiem postaw
moralne są jedynie wynikiem postaw
przybieranych w stosunku do przedmiotów
przybieranych w stosunku do przedmiotów
wartościowania etycznego, różnią się zatem i
wartościowania etycznego, różnią się zatem i
zmieniają u poszczególnych jednostek lub
zmieniają u poszczególnych jednostek lub
grup w zależności od danej epoki społeczno –
grup w zależności od danej epoki społeczno –
historycznej oraz przynależności do
historycznej oraz przynależności do
konkretnej klasy społecznej nie istnieje więc
konkretnej klasy społecznej nie istnieje więc
dobro obiektywne – dobrem jest to, co się za
dobro obiektywne – dobrem jest to, co się za
nie przyjmuje w określonym środowisku i
nie przyjmuje w określonym środowisku i
czasie (Encyklopedia Powszechna PWN)
czasie (Encyklopedia Powszechna PWN)
…
…
Relatywizm etyczny, to pogląd,
Relatywizm etyczny, to pogląd,
według którego wartości
według którego wartości
etyczne mają charakter
etyczne mają charakter
względny, co oznacza, że jest
względny, co oznacza, że jest
zawsze wartością dla kogoś lub
zawsze wartością dla kogoś lub
wartością czegoś. W pierwszym
wartością czegoś. W pierwszym
przypadku dobro lub zło zostaje
przypadku dobro lub zło zostaje
zrelatywizowane względem
zrelatywizowane względem
podmiotu, w drugim – względem
podmiotu, w drugim – względem
przedmiotu
przedmiotu
…
…
Pogląd relatywistyczny wychodzi z
Pogląd relatywistyczny wychodzi z
założenia, że zabicie człowieka
założenia, że zabicie człowieka
czerpie swą kwalifikację moralną z
czerpie swą kwalifikację moralną z
czynników zewnętrznych, przyjmuje
czynników zewnętrznych, przyjmuje
za postawę zmienne kryteria
za postawę zmienne kryteria
moralnej dopuszczalności tego aktu.
moralnej dopuszczalności tego aktu.
Nie widzi też trudności, aby na tej
Nie widzi też trudności, aby na tej
samej podstawie usprawiedliwić
samej podstawie usprawiedliwić
pozbawienie życia człowieka w
pozbawienie życia człowieka w
innych jeszcze sytuacjach np.
innych jeszcze sytuacjach np.
usunięcie płodu dla ratowania życia
usunięcie płodu dla ratowania życia
matki .
matki .
…
…
Według etyki relatywistycznej samobójstwo jest
Według etyki relatywistycznej samobójstwo jest
wyjątkowo dopuszczalne w odpowiednio
wyjątkowo dopuszczalne w odpowiednio
trudnych sytuacjach życiowych albo dla
trudnych sytuacjach życiowych albo dla
wzniosłych celów możliwych do realizowania za
wzniosłych celów możliwych do realizowania za
cenę własnego życia. Teoretyczną zasadność tej
cenę własnego życia. Teoretyczną zasadność tej
tezy etyka relatywistyczna opiera na idei
tezy etyka relatywistyczna opiera na idei
wolności człowieka i opartym na niej prawie do
wolności człowieka i opartym na niej prawie do
stanowienia o końcu swojej egzystencji.
stanowienia o końcu swojej egzystencji.
Samobójstwo – w myśl tej etyki – stanowi albo
Samobójstwo – w myśl tej etyki – stanowi albo
ostateczny, albo najdoskonalszy akt tej
ostateczny, albo najdoskonalszy akt tej
wolności. Jest świadectwem, że człowiek jest
wolności. Jest świadectwem, że człowiek jest
panem samego siebie i może się wznieść ponad
panem samego siebie i może się wznieść ponad
konieczność rządzącego nim losu.
konieczność rządzącego nim losu.
…
…
Relatywizm moralny polega na
Relatywizm moralny polega na
uznawaniu za dobre moralnie
uznawaniu za dobre moralnie
tych poglądów, przekonań,
tych poglądów, przekonań,
czynów, które subiektywnie
czynów, które subiektywnie
uznaje się za takie, które
uznaje się za takie, które
odpowiadają z różnych
odpowiadają z różnych
względów człowiekowi, bez
względów człowiekowi, bez
oglądania się na obiektywne
oglądania się na obiektywne
kryteria tej oceny.
kryteria tej oceny.
Wszystko jest dobre moralnie ,
Wszystko jest dobre moralnie ,
co człowiek za takie uzna.
co człowiek za takie uzna.
…
…
Relatywizm moralny,
Relatywizm moralny,
zezwalający człowiekowi na
zezwalający człowiekowi na
wszystko , uznający za dobre
wszystko , uznający za dobre
moralnie wszelkie poglądy i
moralnie wszelkie poglądy i
czyny, jakie ludziom
czyny, jakie ludziom
odpowiadają jest zaprzeczeniem
odpowiadają jest zaprzeczeniem
prawdy o egzystencjalnej
prawdy o egzystencjalnej
kondycji człowieka, o jego
kondycji człowieka, o jego
ostatecznym przeznaczeniu.
ostatecznym przeznaczeniu.
…
…
Dobro moralne, rozumiane
Dobro moralne, rozumiane
fałszywie, przybiera tylko
fałszywie, przybiera tylko
pozory dobra a w rzeczywistości
pozory dobra a w rzeczywistości
jest złem. Wolność nie jest
jest złem. Wolność nie jest
wówczas podporządkowana
wówczas podporządkowana
prawdzie , nie uwzględnia praw
prawdzie , nie uwzględnia praw
naturalnych innych osób, a
naturalnych innych osób, a
powinno być odwrotnie.
powinno być odwrotnie.
Ci, którzy czynią zło
Ci, którzy czynią zło
moralne, sami ponoszą
moralne, sami ponoszą
największą szkodę.
największą szkodę.
Zamiast rozwoju, ulegają
Zamiast rozwoju, ulegają
degradacji moralnej.
degradacji moralnej.
…
…
Heraklit z Efezu
Heraklit z Efezu
(ok. 540-480
(ok. 540-480
p.n.e.), filozof grecki, ojciec
p.n.e.), filozof grecki, ojciec
dialektyki. .
dialektyki. .
Przedstawiciel tzw. Jońskiej
Przedstawiciel tzw. Jońskiej
filozofii przyrody.
filozofii przyrody.
Był przekonany o zmienności i
Był przekonany o zmienności i
zjawiskowości w świecie. Twierdził: "panta
zjawiskowości w świecie. Twierdził: "panta
rhei" ("wszystko jest płynne"), "nie można
rhei" ("wszystko jest płynne"), "nie można
dwa razy wstąpić do tej samej rzeki, jej
dwa razy wstąpić do tej samej rzeki, jej
wody bowiem się zmieniają, ciągle
wody bowiem się zmieniają, ciągle
płyną".
płyną".
…
…
Podstawą relatywistycznego systemu
Podstawą relatywistycznego systemu
heraklitańskiego jest:
heraklitańskiego jest:
a)
a)
zmienność rzeczy, gdyż natura jest ciągłą śmiercią i
zmienność rzeczy, gdyż natura jest ciągłą śmiercią i
ciągłymi narodzinami. Nie ma bytu, jest tylko stawanie
ciągłymi narodzinami. Nie ma bytu, jest tylko stawanie
się. Owa teoria relatywizmu (powszechnej zmienności)
się. Owa teoria relatywizmu (powszechnej zmienności)
została nazwana wariabilizmem lub heraklityzmem.
została nazwana wariabilizmem lub heraklityzmem.
b)
b)
względność rzeczy oznaczająca, że nic, co istnieje, nie
względność rzeczy oznaczająca, że nic, co istnieje, nie
ma własności stałych i bezwzględnych. Wszystkie
ma własności stałych i bezwzględnych. Wszystkie
własności przechodzą w swoje przeciwieństwa - i to one
własności przechodzą w swoje przeciwieństwa - i to one
stanowią osnowę rzeczy. W teorii Heraklita jedynie
stanowią osnowę rzeczy. W teorii Heraklita jedynie
porządek - rozum wszechświata - jest niezmienny,
porządek - rozum wszechświata - jest niezmienny,
najdoskonalszy, boski.
najdoskonalszy, boski.
…
…
Sofiści
Sofiści
: ich relatywizm zapoczątkowany przez
: ich relatywizm zapoczątkowany przez
Protagorasa (ok. 480 p.n.e., zm. ok. 410 p.n.e.
Protagorasa (ok. 480 p.n.e., zm. ok. 410 p.n.e.
– grecki filozof, ) miał charakter
– grecki filozof, ) miał charakter
antropologiczny w myśl zasady: "wszystkich
antropologiczny w myśl zasady: "wszystkich
rzeczy miarą jest człowiek", którego cechuje
rzeczy miarą jest człowiek", którego cechuje
względność poglądów. Konsekwencją tak
względność poglądów. Konsekwencją tak
rozumianego relatywizmu były praktycyzm i
rozumianego relatywizmu były praktycyzm i
konwencjonalizm.
konwencjonalizm.
Sceptycy
Sceptycy
: głosili relatywizm ontologiczny,
: głosili relatywizm ontologiczny,
poznawczy i etyczny, przybliżający zasady
poznawczy i etyczny, przybliżający zasady
myślenia filozoficznego do reguł i racji
myślenia filozoficznego do reguł i racji
zdrowego rozsądku.
zdrowego rozsądku.
…
…
W filozofii nowożytnej
W filozofii nowożytnej
M. de
M. de
Montaigne reprezentował
Montaigne reprezentował
relatywizm odnoszący się do
relatywizm odnoszący się do
poznania i oparty na twierdzeniu, że
poznania i oparty na twierdzeniu, że
różne prawdy i prawa są tylko
różne prawdy i prawa są tylko
rzeczą zwyczaju. W filozofii
rzeczą zwyczaju. W filozofii
oświecenia relatywizm był
oświecenia relatywizm był
konsekwencją racjonalizmu i
konsekwencją racjonalizmu i
odwołania się do empiryzmu
odwołania się do empiryzmu
genetycznego.
genetycznego.