„

„

Mechanizmy psychospołeczne

Mechanizmy psychospołeczne

zachowań pomocnych

zachowań pomocnych

naocznego świadka w

naocznego świadka w

sytuacji nagłego wypadku”.

sytuacji nagłego wypadku”.

Wczesne podjęcie resuscytacji krążeniowo-

Wczesne podjęcie resuscytacji krążeniowo-

oddechowej

oddechowej

przez świadków zdarzenia

przez świadków zdarzenia

może podwoić lub potroić szanse przeżycia

może podwoić lub potroić szanse przeżycia

osób u których doszło do NZK.

osób u których doszło do NZK.

Szanse przeżycia tych osób zależą od wdrożenia

Szanse przeżycia tych osób zależą od wdrożenia

3 ogniw przeżycia:

3 ogniw przeżycia:

-

-

wczesne rozpoznanie: powiadomienie

wczesne rozpoznanie: powiadomienie

służb ratowniczych

służb ratowniczych

-wczesne podjęcie RKO

-wczesne podjęcie RKO

-wczesna defibrylacja

-wczesna defibrylacja

.

.

•

Większość autorów jest

Większość autorów jest

zgodna, iż obserwacja nagłego

zgodna, iż obserwacja nagłego

wypadku wywołuje silną

wypadku wywołuje silną

reakcję emocjonalną u

reakcję emocjonalną u

przygodnego świadka.

przygodnego świadka.

•

Teoria wymiany społecznej

Teoria wymiany społecznej

potwierdza, że często działamy

potwierdza, że często działamy

powodowani dążeniem do

powodowani dążeniem do

maksymalizacji zysków i

maksymalizacji zysków i

minimalizacji kosztów.

minimalizacji kosztów.

•

Według tej teorii dobro własne

Według tej teorii dobro własne

decyduje o udzieleniu pomocy;

decyduje o udzieleniu pomocy;

angażujemy się w pomoc w sytuacji,

angażujemy się w pomoc w sytuacji,

gdy zyski z nią związane

gdy zyski z nią związane

przewyższają ewentualne koszty.

przewyższają ewentualne koszty.

Teoria zysków i strat

Teoria zysków i strat

Koszty

Koszty

Udzielenie pomocy

Udzielenie pomocy

•

Krótkotrwała strata czasu ( np.

Krótkotrwała strata czasu ( np.

spóźnienie się na spotkanie)

spóźnienie się na spotkanie)

•

Odroczona strata czasu ( np.

Odroczona strata czasu ( np.

konieczność stawienia się w sądzie)

konieczność stawienia się w sądzie)

•

Bezpośrednie zagrożenie dla

Bezpośrednie zagrożenie dla

własnego zdrowia i życia ( np.

własnego zdrowia i życia ( np.

interwencja w przypadku napadu)

interwencja w przypadku napadu)

•

Ryzyko przenoszenia infekcji

Ryzyko przenoszenia infekcji

wirusowych i bakteryjnych w

wirusowych i bakteryjnych w

trakcie

trakcie

resuscytacji oddechowej, czy

resuscytacji oddechowej, czy

kontaktu z krwią

kontaktu z krwią

•

Wysiłek, wstręt, zażenowanie

Wysiłek, wstręt, zażenowanie

•

Prawna odpowiedzialność w

Prawna odpowiedzialność w

przypadku , gdy

przypadku , gdy

spowodujemy pogorszenie stanu

spowodujemy pogorszenie stanu

rannego

rannego

•

Uczucie nieadekwatności w

Uczucie nieadekwatności w

przypadku

przypadku

niepowodzenia

niepowodzenia

•

Osoba , której udzieliliśmy pomocy

Osoba , której udzieliliśmy pomocy

staje się od

staje się od

nas zależna

nas zależna

•

Odroczone zagrożenie dla własnego

Odroczone zagrożenie dla własnego

życia (np.

życia (np.

szukanie zemsty przez napastnika,

szukanie zemsty przez napastnika,

któremu

któremu

pokrzyżowaliśmy plany)

pokrzyżowaliśmy plany)

Nieudzielenie pomocy

Nieudzielenie pomocy

•

Poczucie winy

Poczucie winy

•

Obniżenie samooceny

Obniżenie samooceny

•

Dezaprobata ze strony pozostałych

Dezaprobata ze strony pozostałych

świadków, którzy pośpieszyli z

świadków, którzy pośpieszyli z

pomocą

pomocą

•

Prawna odpowiedzialność (w

Prawna odpowiedzialność (w

niektórych

niektórych

•

krajach obywatel nie udzielający

krajach obywatel nie udzielający

pomocy

pomocy

ryzykuje proces sądowy)

ryzykuje proces sądowy)

•

Obwinianie przez ofiarę

Obwinianie przez ofiarę

Zyski

Zyski

•

•

Redukcja negatywnego stanu

Redukcja negatywnego stanu

emocjonalnego

emocjonalnego

•

•

Poprawa samoocen

Poprawa samoocen

Uznanie ze strony pozostałych

Uznanie ze strony pozostałych

świadków

świadków

•

•

Uniknięcie prawnej

Uniknięcie prawnej

odpowiedzialności za

odpowiedzialności za

nieudzielenie

nieudzielenie

pomocy

pomocy

•

•

Czasami rozgłos i sława

Czasami rozgłos i sława

•

•

Niekiedy postawienie

Niekiedy postawienie

przestępców przed sądem

przestępców przed sądem

•

Uniknięcie krótkotrwałej straty

Uniknięcie krótkotrwałej straty

czasu

czasu

•

Uniknięcie długotrwałej straty

Uniknięcie długotrwałej straty

czasu

czasu

•

Uniknięcie bezpośredniego

Uniknięcie bezpośredniego

zagrożenia dla

zagrożenia dla

własnego zdrowia i życia

własnego zdrowia i życia

•

Uniknięcie odroczonego zagrożenia

Uniknięcie odroczonego zagrożenia

dla własnego zdrowia i życia

dla własnego zdrowia i życia

•

Uniknięcie dalszej zależności ofiary

Uniknięcie dalszej zależności ofiary

od

od

naszej osoby

naszej osoby

•

Uniknięcie odpowiedzialności

Uniknięcie odpowiedzialności

prawnej za

prawnej za

przyczynienie się do pogorszenia

przyczynienie się do pogorszenia

stanu zdrowia

stanu zdrowia

rannej osoby

rannej osoby

Badania wskazują, że przy

Badania wskazują, że przy

początkowym uświadomieniu sobie

początkowym uświadomieniu sobie

przez świadka wysokich kosztów

przez świadka wysokich kosztów

udzielenia i nieudzielenia pomocy,

udzielenia i nieudzielenia pomocy,

najbardziej prawdopodobną reakcją jest

najbardziej prawdopodobną reakcją jest

poznawcza reinterpretacja.

poznawcza reinterpretacja.

W szczególności świadek będzie

W szczególności świadek będzie

najpierw próbował obniżyć

najpierw próbował obniżyć

spostrzegane koszty nieudzielenia

spostrzegane koszty nieudzielenia

pomocy.

pomocy.

Obniżenie kosztów nieudzielenia

Obniżenie kosztów nieudzielenia

pomocy może nastąpić w wyniku

pomocy może nastąpić w wyniku

redefinicji sytuacji w taki sposób, aby

redefinicji sytuacji w taki sposób, aby

pomoc okazała się niepotrzebna („Ta

pomoc okazała się niepotrzebna („Ta

sytuacja nie jest naprawdę poważna”),

sytuacja nie jest naprawdę poważna”),

albo rozproszenia odpowiedzialności

albo rozproszenia odpowiedzialności

(„ Na pewno ktoś inny będzie

(„ Na pewno ktoś inny będzie

jeszcze interweniował”), lub też

jeszcze interweniował”), lub też

poniżenia ofiary („Ma to na co

poniżenia ofiary („Ma to na co

zasłużył”).

zasłużył”).

•

Istnieją specyficzne warunki, w

Istnieją specyficzne warunki, w

których pojawiają się szybkie,

których pojawiają się szybkie,

impulsywne i “irracjonalne“

impulsywne i “irracjonalne“

zachowania pomocne świadka ,

zachowania pomocne świadka ,

które nie uwzględniają

które nie uwzględniają

potencjalnych kosztów.

potencjalnych kosztów.

Przypuszczalnie wiąże się to z

Przypuszczalnie wiąże się to z

wyższym pobudzeniem , które zakłóca

wyższym pobudzeniem , które zakłóca

„racjonalną” analizę kosztów oraz

„racjonalną” analizę kosztów oraz

powoduje zwężenie zakresu uwagi

powoduje zwężenie zakresu uwagi

świadka.

świadka.

Teoria empatii-altruizmu

Teoria empatii-altruizmu

zachowania pomocne traktuje jako

zachowania pomocne traktuje jako

akty czysto altruistyczne,

akty czysto altruistyczne,

motywowane empatią i współczuciem.

motywowane empatią i współczuciem.

Jedynie w ramach tego

Jedynie w ramach tego

stanowiska można wyjaśnić akty

stanowiska można wyjaśnić akty

całkowitego poświęcenia dla

całkowitego poświęcenia dla

innych, kiedy ktoś oddaje własne

innych, kiedy ktoś oddaje własne

życie , aby ratować życie nieznajomej

życie , aby ratować życie nieznajomej

mu osoby.

mu osoby.

Altruizm - wszelkie działanie

Altruizm - wszelkie działanie

ukierunkowane na niesienie pomocy

ukierunkowane na niesienie pomocy

drugiej osobie z pominięciem własnego

drugiej osobie z pominięciem własnego

interesu. Często człowiek angażując

interesu. Często człowiek angażując

się w takie działania ponosi określone

się w takie działania ponosi określone

koszty.

koszty.

Empatia - współbrzmienie emocjonalne z

Empatia - współbrzmienie emocjonalne z

otoczeniem- zdolność do postawienia

otoczeniem- zdolność do postawienia

siebie na miejscu drugiej osoby i

siebie na miejscu drugiej osoby i

odbierania w podobny sposób

odbierania w podobny sposób

zachodzących wydarzeń oraz odczuwania

zachodzących wydarzeń oraz odczuwania

podobnych emocji np. radości , smutku ...

podobnych emocji np. radości , smutku ...

Czynniki wpływające na

Czynniki wpływające na

zachowania prospołeczne:

zachowania prospołeczne:

-

płeć,

płeć,

-

nastrój,

nastrój,

-

cechy ofiary,

cechy ofiary,

-

typ środowiska

typ środowiska

Hipoteza przeciążenia

Hipoteza przeciążenia

miejskiego Stanley’a Milgrama

miejskiego Stanley’a Milgrama

Mieszkańcy miasta są

Mieszkańcy miasta są

poddawani różnego rodzaju

poddawani różnego rodzaju

stymulacji, stąd też aby

stymulacji, stąd też aby

uniknąć nadmiaru bodźców,

uniknąć nadmiaru bodźców,

zamykają się w sobie i

zamykają się w sobie i

ograniczają kontakty z

ograniczają kontakty z

innymi ludźmi

innymi ludźmi

Efekt widza

Efekt widza

Im większa liczba świadków

Im większa liczba świadków

zdarzenia, tym większe

zdarzenia, tym większe

prawdopodobieństwo, że żaden

prawdopodobieństwo, że żaden

z nich nie podejmie interwencji

z nich nie podejmie interwencji

.

.

Obecność innych osób niweluje

Obecność innych osób niweluje

poczucie odpowiedzialności.

poczucie odpowiedzialności.

Rozproszenie odpowiedzialności

Rozproszenie odpowiedzialności

Zjawisko polegające na tym,

Zjawisko polegające na tym,

że wraz ze wzrostem liczby

że wraz ze wzrostem liczby

świadków zmniejsza się

świadków zmniejsza się

poczucie odpowiedzialności za

poczucie odpowiedzialności za

udzielenie pomocy

udzielenie pomocy

W sytuacji, kiedy nikt

W sytuacji, kiedy nikt

inny poza świadkiem nie

inny poza świadkiem nie

widzi wypadku, ponosi on

widzi wypadku, ponosi on

stuprocentową

stuprocentową

odpowiedzialność za podjęcie

odpowiedzialność za podjęcie

interwencji; kiedy pomocy

interwencji; kiedy pomocy

może udzielić więcej niż

może udzielić więcej niż

jedna osoba, odpowiedzialność

jedna osoba, odpowiedzialność

ulega rozproszeniu.

ulega rozproszeniu.

Inni są traktowani jako ci ,

Inni są traktowani jako ci ,

którzy lepiej się znają na

którzy lepiej się znają na

udzielaniu pomocy, są bliżej,

udzielaniu pomocy, są bliżej,

dysponują lepszymi warunkami .

dysponują lepszymi warunkami .

Im silniejsze rozproszenie

Im silniejsze rozproszenie

odpowiedzialności , tym słabsza

odpowiedzialności , tym słabsza

tendencja do udzielania pomocy

tendencja do udzielania pomocy

(rzadziej pomoc jest udzielana).

(rzadziej pomoc jest udzielana).

Kiedy sytuacja nie jest

Kiedy sytuacja nie jest

jednoznaczna, może pojawić się

jednoznaczna, może pojawić się

zjawisko kumulacji

zjawisko kumulacji

ignorancji

ignorancji

polegające na tym, że

polegające na tym, że

świadkowie obserwując

świadkowie obserwując

wzajemnie swoją obojętność

wzajemnie swoją obojętność

wnioskują, że sytuacja jest

wnioskują, że sytuacja jest

niegroźna i nie wymaga

niegroźna i nie wymaga

interwencji.

interwencji.

Anonimowość (nazywana też

Anonimowość (nazywana też

efektem liberalizacji w grupie).

efektem liberalizacji w grupie).

W różnych sytuacjach możemy

W różnych sytuacjach możemy

być w różnym stopniu

być w różnym stopniu

rozpoznawalni. Im mniejsza

rozpoznawalni. Im mniejsza

możliwość rozpoznania nas (a więc

możliwość rozpoznania nas (a więc

wzrost anonimowości), tym rzadziej

wzrost anonimowości), tym rzadziej

zachowujemy się pomocnie.

zachowujemy się pomocnie.

Ryc. 1. Schemat procesów prowadzących do podjęcia interwencji

przez świadka zdarzenia według Latane’a i Darley’a

Zauważeni
e

zdarzenia

Zinterpretowanie

zdarzenia jako

nagłego wypadku

Przyjmowanie

odpowiedzialn

ości

Znajomość

właściwych

form udzielania

pomocy

Podjęcie decyzji

o udzieleniu

pomocy

Interwencj
a i

oferta

pomocy

1

2

3

4

5

Roztargnieni

e i pośpiech,

zdarzenie nie

dostrzeżone

Zbyt wysokie

koszty

udzielania

pomocy

Brak wiedzy i

umiejętności

(niemożność

zaoferowania

właściwej

pomocy)

Rozproszeni

e

odpowiedzia

lności (efekt

widza)

Kumulacja

ignorancji

(zinterpretowan

ie zdarzenia

jako

nie

stanowiącego

wypadku

wyypadku)

Nagły

wypadek

Brak interwencji (nie udzielenie pomocy)

-Przesłanką udzielania pomocy jest

-Przesłanką udzielania pomocy jest

istnienie sytuacji konieczności

istnienie sytuacji konieczności

obejmującej: katastrofy, wypadki

obejmującej: katastrofy, wypadki

drogowe, nagłe pogorszenie w przebiegu

drogowe, nagłe pogorszenie w przebiegu

choroby.

choroby.

-Ratowanie jest wymagane , gdy nie wiąże się ze

-Ratowanie jest wymagane , gdy nie wiąże się ze

zbytnim

zbytnim

ryzykiem utraty zdrowia

ryzykiem utraty zdrowia

czy życia. W tych sytuacjach należy

czy życia. W tych sytuacjach należy

jak najszybciej zorganizować

jak najszybciej zorganizować

pomoc.

pomoc.

- Wymagane jest natomiast pogodzenie

- Wymagane jest natomiast pogodzenie

się z niewielką stratą materialną

się z niewielką stratą materialną

lub narażeniem na uszkodzenia

lub narażeniem na uszkodzenia

cielesne, nieporównywalne do ofiarom

cielesne, nieporównywalne do ofiarom

wypadku niebezpieczeństwa.

wypadku niebezpieczeństwa.

- Od ratownika wymaga się, aby jego

- Od ratownika wymaga się, aby jego

pomoc była możliwie najlepsza i

pomoc była możliwie najlepsza i

wykonana w „sposób najbardziej

wykonana w „sposób najbardziej

skuteczny”

skuteczny”

Podstawy prawne udzielania pomocy

Podstawy prawne udzielania pomocy

Art.162 KK

Art.162 KK

§

§

1.Kto człowiekowi znajdującemu się w

1.Kto człowiekowi znajdującemu się w

położeniu grożącym bezpośrednim

położeniu grożącym bezpośrednim

niebezpieczeństwem utraty życia , ciężkiego

niebezpieczeństwem utraty życia , ciężkiego

uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia

uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia

nie

nie

udziela pomocy

udziela pomocy

mogąc jej udzielić bez narażania siebie

mogąc jej udzielić bez narażania siebie

lub innej osoby na

lub innej osoby na

niebezpieczeństwo utraty życia lub

niebezpieczeństwo utraty życia lub

poważnego uszczerbku na zdrowiu-

poważnego uszczerbku na zdrowiu-

–

–

podlega karze pozbawienia wolności

podlega karze pozbawienia wolności

do lat 3.

do lat 3.

•

§

§

2.Nie podlega karze, kto nie udziela

2.Nie podlega karze, kto nie udziela

pomocy do której jest konieczne

pomocy do której jest konieczne

poddanie się zabiegowi lekarskiemu,

poddanie się zabiegowi lekarskiemu,

albo w warunkach, w których jest

albo w warunkach, w których jest

możliwa natychmiastowa pomoc ze

możliwa natychmiastowa pomoc ze

strony instytucji lub osoby bardziej

strony instytucji lub osoby bardziej

powołanej

powołanej

Karne skutki udzielania pomocy

Karne skutki udzielania pomocy

-

Jeśli ratownik (lub osoba przypadkowa )

Jeśli ratownik (lub osoba przypadkowa )

nie udzieli pierwszej pomocy ofierze wypadku,

nie udzieli pierwszej pomocy ofierze wypadku,

może ponieść konsekwencje prawne jedynie za

może ponieść konsekwencje prawne jedynie za

zaniechanie,

zaniechanie,

art..162KK, jeśli na skutek

art..162KK, jeśli na skutek

braku pomocy ranny umrze.

braku pomocy ranny umrze.

-

Jeśli natomiast ratownik udzielający

Jeśli natomiast ratownik udzielający

pomocy spowoduje uszkodzenie ustroju lub śmierć

pomocy spowoduje uszkodzenie ustroju lub śmierć

ofiary na skutek rażącego zaniedbania bądź

ofiary na skutek rażącego zaniedbania bądź

umyślnie , będzie odpowiadał za

umyślnie , będzie odpowiadał za

spowodowanie

spowodowanie

w/w konsekwencji swego działania

w/w konsekwencji swego działania

Nie można uznać za uszkodzenie

Nie można uznać za uszkodzenie

ciała spowodowane zaniedbaniem

ciała spowodowane zaniedbaniem

porażenia poprzecznego na skutek

porażenia poprzecznego na skutek

uszkodzenia kręgosłupa u osoby

uszkodzenia kręgosłupa u osoby

nieprzytomnej, którą ratownik przeniósł

nieprzytomnej, którą ratownik przeniósł

na miejsce, gdzie były możliwe do

na miejsce, gdzie były możliwe do

wykonania czynności mające ochronić

wykonania czynności mające ochronić

rannego przed

rannego przed

zakrztuszeniem lub bezdechem

zakrztuszeniem lub bezdechem

Według Backelmana „zastosowanie środka

Według Backelmana „zastosowanie środka

dającego bodaj nadzieję , tam gdzie grozi

dającego bodaj nadzieję , tam gdzie grozi

śmierć, jest zawsze słuszniejsze niż nie

śmierć, jest zawsze słuszniejsze niż nie

uczynienie niczego .

uczynienie niczego .

Osąd , który wydaje się ex

Osąd , który wydaje się ex

ante (przedtem) słuszny,

ante (przedtem) słuszny,

pozostaje niepodważalny nawet

pozostaje niepodważalny nawet

jeśli okaże się ex post (potem), że wybór

jeśli okaże się ex post (potem), że wybór

środka przyniósł w efekcie zamiast zażegnania-

środka przyniósł w efekcie zamiast zażegnania-

przyśpieszenie zgonu.

przyśpieszenie zgonu.

Prawo nie wymaga , aby rezygnować z ostatniej

Prawo nie wymaga , aby rezygnować z ostatniej

szansy nawet wówczas, gdy zamierzona czynność

szansy nawet wówczas, gdy zamierzona czynność

może zawieść.

może zawieść.

Przeciwnie oczekuje, że zostanie ona wykonana.

Przeciwnie oczekuje, że zostanie ona wykonana.

Cywilnoprawne skutki udzielania pomocy

Cywilnoprawne skutki udzielania pomocy

Istnieją dwa przeciwstawne aspekty

Istnieją dwa przeciwstawne aspekty

odpowiedzialności cywilnoprawnej:

odpowiedzialności cywilnoprawnej:

1.Ratownik –wzgl.poszkodowanego

1.Ratownik –wzgl.poszkodowanego

2.Poszkodowany –ratownik

2.Poszkodowany –ratownik

Prawo cywilne kwalifikuje udzielanie

Prawo cywilne kwalifikuje udzielanie

pomocy

pomocy

jako „nie zlecone wykonanie zadania”.

jako „nie zlecone wykonanie zadania”.

-

-

Wykonawca nie zleconego zadania

Wykonawca nie zleconego zadania

odpowiada za szkody powstałe w

odpowiada za szkody powstałe w

wyniku niewłaściwie wykonanych

wyniku niewłaściwie wykonanych

czynności jedynie wówczas, gdy szkody są

czynności jedynie wówczas, gdy szkody są

następstwem rozmyślnego lub wyraźnie

następstwem rozmyślnego lub wyraźnie

niedbałego wykonania zadania.

niedbałego wykonania zadania.

-Ratownik może zażądać odszkodowania za

-Ratownik może zażądać odszkodowania za

straty poniesione w trakcie udzielania

straty poniesione w trakcie udzielania

pomocy np.narażenie zdrowia i jego

pomocy np.narażenie zdrowia i jego

naruszenie.

naruszenie.

•

Przedmiotem pozwu może być

Przedmiotem pozwu może być

żądanie wypłacenia specjalnej

żądanie wypłacenia specjalnej

zapomogi, renty, a nawet

zapomogi, renty, a nawet

odszkodowania dla rodziny w

odszkodowania dla rodziny w

razie śmierci ratownika.

razie śmierci ratownika.

•

-Wszelkie odszkodowania powinny

-Wszelkie odszkodowania powinny

wypłacać obowiązane do tego

wypłacać obowiązane do tego

instytucje ubezpieczeniowe.

instytucje ubezpieczeniowe.

Etyka w medycynie ratunkowej

Etyka w medycynie ratunkowej

Etyka resuscytacji oraz problemy końca życia

Etyka resuscytacji oraz problemy końca życia

Wytyczne Euopejskiej Rady

Wytyczne Euopejskiej Rady

Resuscytacji odnoszą się do aspektów

Resuscytacji odnoszą się do aspektów

etycznych podejmowania decyzji dotyczących

etycznych podejmowania decyzji dotyczących

resuscytacji i zawierają informacje na temat :

resuscytacji i zawierają informacje na temat :

-oświadczenia woli,

-oświadczenia woli,

-kiedy nie podejmować resuscytacji?

-kiedy nie podejmować resuscytacji?

- kiedy przerwać resuscytację?

- kiedy przerwać resuscytację?

-

-

Podejmowania decyzji przez

Podejmowania decyzji przez

osoby nie będące lekarzami,

osoby nie będące lekarzami,

-Zaprzestania leczenia osób

-Zaprzestania leczenia osób

znajdujących się w PVS,

znajdujących się w PVS,

-Obecności członków rodziny

-Obecności członków rodziny

najbliższych w czasie resuscytacji,

najbliższych w czasie resuscytacji,

-Przekazywania złych wiadomości

-Przekazywania złych wiadomości

najbliższym

najbliższym

Główne zasady etyczne :

Główne zasady etyczne :

1.Działanie w imię korzyści

1.Działanie w imię korzyści

pacjenta,

pacjenta,

2.Nieczynienie krzywdy,

2.Nieczynienie krzywdy,

3.Sprawiedliwość,

3.Sprawiedliwość,

4.Autonomia

4.Autonomia

Zasada działania w imię korzyści pacjenta-

Zasada działania w imię korzyści pacjenta-

oznacza działanie pracowników ochrony

oznacza działanie pracowników ochrony

zdrowia mające na celu przyniesienie pacjentowi

zdrowia mające na celu przyniesienie pacjentowi

korzyści –rozważając zarówno korzyść, jak i

korzyści –rozważając zarówno korzyść, jak i

ryzyko.

ryzyko.

Najczęściej oznaczać to będzie podjęcie

Najczęściej oznaczać to będzie podjęcie

resuscytacji, czasami jednak nie podejmowanie

resuscytacji, czasami jednak nie podejmowanie

RKO.

RKO.

Zasada ta może również zawierać wychodzenie

Zasada ta może również zawierać wychodzenie

naprzeciw społecznym potrzebom, np. wdrożenie

naprzeciw społecznym potrzebom, np. wdrożenie

programu publicznego dostępu do defibrylacji.

programu publicznego dostępu do defibrylacji.

Zasada nieczynienia krzywdy.

Zasada nieczynienia krzywdy.

Resuscytacja nie powinna być

Resuscytacja nie powinna być

podejmowana w sytuacjach nie

podejmowana w sytuacjach nie

rokujących powodzenia lub jeśli

rokujących powodzenia lub jeśli

nie życzył sobie tego pacjent

nie życzył sobie tego pacjent

(wola powinna być wyrażona w

(wola powinna być wyrażona w

okresie pełni władz umysłowych )

okresie pełni władz umysłowych )

Zasada sprawiedliwości

Zasada sprawiedliwości

oznacza obowiązek

oznacza obowiązek

rozłożenia działań w

rozłożenia działań w

społeczeństwie w imię korzyści z

społeczeństwie w imię korzyści z

równoczesnym uwzględnieniem

równoczesnym uwzględnieniem

ryzyka.

ryzyka.

Resuscytacja powinna być dostępna

Resuscytacja powinna być dostępna

dla wszystkich, którym może

dla wszystkich, którym może

przynieść korzyść – w

przynieść korzyść – w

zakresie dostępnych środków.

zakresie dostępnych środków.

Zasada autonomii pacjenta odnosi się

Zasada autonomii pacjenta odnosi się

do podejmowania przez pacjenta

do podejmowania przez pacjenta

świadomych decyzji w swoim imieniu –

świadomych decyzji w swoim imieniu –

nie poddawaniu się decyzjom

nie poddawaniu się decyzjom

podejmowanym za niego

podejmowanym za niego

przez lekarzy lub pielęgniarki.

przez lekarzy lub pielęgniarki.

Zasada ta wymaga, aby pacjent był

Zasada ta wymaga, aby pacjent był

odpowiednio poinformowany, świadomy,

odpowiednio poinformowany, świadomy,

nie podlegał naciskom .

nie podlegał naciskom .

Oświadczenie woli

Oświadczenie woli

Oświadczenie woli zostało

Oświadczenie woli zostało

wprowadzone w wielu krajach i

wprowadzone w wielu krajach i

podkreśla autonomię pacjenta.

podkreśla autonomię pacjenta.

Jest sposobem wyrażania woli przez

Jest sposobem wyrażania woli przez

pacjenta w zakresie przyszłej terapii, a

pacjenta w zakresie przyszłej terapii, a

szczególnie końca życia. Musi być

szczególnie końca życia. Musi być

wyrażone w okresie pełni władz

wyrażone w okresie pełni władz

umysłowych danej osoby, bez przymusu.

umysłowych danej osoby, bez przymusu.

Oświadczenie woli może ograniczyć i

Oświadczenie woli może ograniczyć i

ukierunkować terapię pacjenta w stanie

ukierunkować terapię pacjenta w stanie

terminalnym, z decyzją o nie podjęciu

terminalnym, z decyzją o nie podjęciu

RKO włącznie.

RKO włącznie.

Termin „oświadczenie woli „ odnosi się

Termin „oświadczenie woli „ odnosi się

do wszelkiej formy wyrażenia woli

do wszelkiej formy wyrażenia woli

pacjenta z włączeniem zwykłej rozmowy

pacjenta z włączeniem zwykłej rozmowy

pomiędzy pacjentem i/lub osobami

pomiędzy pacjentem i/lub osobami

bliskimi i /lub lekarzami lub

bliskimi i /lub lekarzami lub

pielęgniarkami.

pielęgniarkami.

Termin ten budzi wiele wątpliwości:

Termin ten budzi wiele wątpliwości:

-

Krewni mogą źle zinterpretować

Krewni mogą źle zinterpretować

życzenia pacjenta lub być

życzenia pacjenta lub być

zainteresowani jego śmiercią (lub

zainteresowani jego śmiercią (lub

utrzymywaniem przy

utrzymywaniem przy

życiu),

życiu),

-pracownicy ochrony zdrowia mogą

-pracownicy ochrony zdrowia mogą

niedoceniać pragnienie życia pacjenta.

niedoceniać pragnienie życia pacjenta.

Pisemne oświadczenie woli powinno

Pisemne oświadczenie woli powinno

być potwierdzone notarialnie i ściśle

być potwierdzone notarialnie i ściśle

sprecyzowane, kiedy powinno się

sprecyzowane, kiedy powinno się

odstąpić od leczenia lub go

odstąpić od leczenia lub go

zaprzestać.

zaprzestać.

W niektórych krajach oświadczenie

W niektórych krajach oświadczenie

woli na piśmie ma moc prawa, w

woli na piśmie ma moc prawa, w

innych krajach jest ono ignorowane,

innych krajach jest ono ignorowane,

jeśli lekarz nie zgadza się z jego treścią.

jeśli lekarz nie zgadza się z jego treścią.

Kiedy nie podejmować resuscytacji?

Kiedy nie podejmować resuscytacji?

Lekarz jest zobowiązany wdrażać leczenie,

Lekarz jest zobowiązany wdrażać leczenie,

które może przynieść korzyści, lecz

które może przynieść korzyści, lecz

nie ma obowiązku rozpoczynania leczenia,

nie ma obowiązku rozpoczynania leczenia,

które byłoby leczeniem daremnym.

które byłoby leczeniem daremnym.

W procesie podejmowania takiej decyzji

W procesie podejmowania takiej decyzji

powinno się zasięgnąć opinii osoby trzeciej,

powinno się zasięgnąć opinii osoby trzeciej,

aby system wartości lekarza lub dostępność

aby system wartości lekarza lub dostępność

środków nie wpłynęła na kształt decyzji.

środków nie wpłynęła na kształt decyzji.

Decyzja o niepodejmowaniu resuscytacji

Decyzja o niepodejmowaniu resuscytacji

niesie za sobą pytania natury moralnej:

niesie za sobą pytania natury moralnej:

-

Co stanowi o daremności

Co stanowi o daremności

podejmowanych prób leczenia?,

podejmowanych prób leczenia?,

-

Od czego się dokładnie powstrzymujemy?

Od czego się dokładnie powstrzymujemy?

-

Kto powinien decydować o

Kto powinien decydować o

niepodejmowaniu resuscytacji?

niepodejmowaniu resuscytacji?

-

Z kim konsultować decyzję?,

Z kim konsultować decyzję?,

-

-

Jakie czynniki religijne i kulturowe

Jakie czynniki religijne i kulturowe

powinniśmy brać pod uwagę?

powinniśmy brać pod uwagę?

Co stanowi o daremności

Co stanowi o daremności

podejmowanych prób?

podejmowanych prób?

Jeśli resuscytacja nie przyniesie

Jeśli resuscytacja nie przyniesie

korzyści w znaczeniu przedłużenia

korzyści w znaczeniu przedłużenia

życia o akceptowalnej jakości,

życia o akceptowalnej jakości,

podjęcie takiej próby jest

podjęcie takiej próby jest

daremne.

daremne.

W podejmowaniu decyzji o rozpoczęciu

W podejmowaniu decyzji o rozpoczęciu

lub powstrzymaniu się od RKO mogą się

lub powstrzymaniu się od RKO mogą się

pojawiać wątpliwości wszędzie tam gdzie

pojawiać wątpliwości wszędzie tam gdzie

konieczna jest subiektywna opinia np.w

konieczna jest subiektywna opinia np.w

przypadku pacjentów z dużym urazem,

przypadku pacjentów z dużym urazem,

urazem głowy, ciężką niewydolnością

urazem głowy, ciężką niewydolnością

oddechową, niewydolnością krążenia.

oddechową, niewydolnością krążenia.

Podeszły wiek również może wpłynąć na

Podeszły wiek również może wpłynąć na

decyzje, ale nie jest czynnikiem

decyzje, ale nie jest czynnikiem

determinującym skuteczność resuscytacji.

determinującym skuteczność resuscytacji.

Decyzja o niepodejmowaniu resuscytacji

Decyzja o niepodejmowaniu resuscytacji

(Do Not Attempt Resuscitation-DNAR)

(Do Not Attempt Resuscitation-DNAR)

oznacza, że w przypadku zatrzymania krążenia

oznacza, że w przypadku zatrzymania krążenia

lub oddychania RKO nie powinna być

lub oddychania RKO nie powinna być

podejmowana.

podejmowana.

Inne formy leczenia, a zwłaszcza leczenie

Inne formy leczenia, a zwłaszcza leczenie

przeciwbólowe i sedatywne , wentylacja,

przeciwbólowe i sedatywne , wentylacja,

tlenoterapia, odżywianie, antybiotyki,

tlenoterapia, odżywianie, antybiotyki,

płynoterapia, leki wazopresyjne itd.- te

płynoterapia, leki wazopresyjne itd.- te

działania kontynuuje się, jeśli uznaje się je za

działania kontynuuje się, jeśli uznaje się je za

korzystne.

korzystne.

Decyzje DNAR powinny

Decyzje DNAR powinny

być konsultowane, co

być konsultowane, co

stanowi wymóg prawny

stanowi wymóg prawny

w wielu krajach np.

w wielu krajach np.

USA.Norwegia i Wielka

USA.Norwegia i Wielka

Brytania.

Brytania.

Kto powinien być poinformowany

Kto powinien być poinformowany

?

?

Po podjęciu decyzji o DNAR powinna

Po podjęciu decyzji o DNAR powinna

być ona przekazana rodzinie pacjenta.

być ona przekazana rodzinie pacjenta.

Informacje na temat decyzji i przyczyn

Informacje na temat decyzji i przyczyn

jej podjęcia oraz lista osób z którymi

jej podjęcia oraz lista osób z którymi

konsultowano decyzję, powinny być

konsultowano decyzję, powinny być

zanotowane, najlepiej na specjalnym

zanotowane, najlepiej na specjalnym

formularzu.

formularzu.

Kiedy przerwać resuscytację?

Kiedy przerwać resuscytację?

Czynniki wpływające na decyzję

Czynniki wpływające na decyzję

o zaprzestaniu resuscytacji:

o zaprzestaniu resuscytacji:

-

-

historia choroby i przewidywane

historia choroby i przewidywane

rokowanie,

rokowanie,

-czas defibrylacji i czas trwania

-czas defibrylacji i czas trwania

zaawansowanych zabiegów

zaawansowanych zabiegów

reanimacyjnych (ALS) z ciągłą asystolią

reanimacyjnych (ALS) z ciągłą asystolią

-brak odwracalnej przyczyny NZK.

-brak odwracalnej przyczyny NZK.

W wielu przypadkach, zwłaszcza

W wielu przypadkach, zwłaszcza

w pozaszpitalnym zatrzymaniu krążeniu ,

w pozaszpitalnym zatrzymaniu krążeniu ,

przyczyna NZK może być nieznana, albo

przyczyna NZK może być nieznana, albo

mało prawdopodobna, wówczas podejmuje

mało prawdopodobna, wówczas podejmuje

się decyzję o RKO.

się decyzję o RKO.

Nowe informacje mogą wpłynąć na

Nowe informacje mogą wpłynąć na

etycznie poprawną decyzję o zakończeniu

etycznie poprawną decyzję o zakończeniu

resuscytacji.

resuscytacji.

Resuscytacja powinna być

Resuscytacja powinna być

kontynuowana

kontynuowana

tak długo, jak długo trwa

tak długo, jak długo trwa

migotanie komór (VF).

migotanie komór (VF).

Ogólnie akceptowalny jest fakt przerwania

Ogólnie akceptowalny jest fakt przerwania

resuscytacji po 20 min. trwania asystolii

resuscytacji po 20 min. trwania asystolii

przy braku odwracalnej przyczyny

przy braku odwracalnej przyczyny

zatrzymania krążenia i podczas gdy

zatrzymania krążenia i podczas gdy

stosowane są zaawansowane

stosowane są zaawansowane

zabiegi resuscytacyjne

zabiegi resuscytacyjne

.

.

Każdy przypadek powinien być

Każdy przypadek powinien być

rozpatrywany indywidualnie.

rozpatrywany indywidualnie.

Decyzję o zaprzestaniu

Decyzję o zaprzestaniu

resuscytacji podejmuje kierownik

resuscytacji podejmuje kierownik

zespołu resuscytacyjnego, ale po

zespołu resuscytacyjnego, ale po

konsultacji z innymi członkami

konsultacji z innymi członkami

zespołu.

zespołu.

Opinie etyków w wielu krajach są

Opinie etyków w wielu krajach są

podzielone na temat rozpoczęcia

podzielone na temat rozpoczęcia

postępowania przedłużającego

postępowania przedłużającego

przeżycie organów jedynie w celu

przeżycie organów jedynie w celu

ich pobrania do przeszczepu. To

ich pobrania do przeszczepu. To

zagadnienie jest dyskutowane.

zagadnienie jest dyskutowane.

Ratownicy medyczni uczestniczący

Ratownicy medyczni uczestniczący

wielu przypadkach pozaszpitalnego

wielu przypadkach pozaszpitalnego

zatrzymania krążenia stają przed

zatrzymania krążenia stają przed

analogicznymi dylematami

analogicznymi dylematami

związanymi z rozważaniem, czy

związanymi z rozważaniem, czy

próba resuscytacji będzie daremna

próba resuscytacji będzie daremna

oraz kiedy nie powinna być

oraz kiedy nie powinna być

podejmowna.

podejmowna.

Ogólnie w pozaszpitalnym zatrzymaniu

Ogólnie w pozaszpitalnym zatrzymaniu

krążenia rozpoczyna się resuscytację

krążenia rozpoczyna się resuscytację

i prowadzi ją dopóki nie pojawi się

i prowadzi ją dopóki nie pojawi się

aktualne oświadczenie woli jako

aktualne oświadczenie woli jako

przeciwskazanie lub

przeciwskazanie lub

staje się jasne, że resuscytacja będzie

staje się jasne, że resuscytacja będzie

daremna z powodu śmiertelnych

daremna z powodu śmiertelnych

urazów, takich jak np. przepołowienie ciała,

urazów, takich jak np. przepołowienie ciała,

dekapitacja, przedłużone przebywanie

dekapitacja, przedłużone przebywanie

pod wodą , zwęglenie, stężenie pośmiertne

pod wodą , zwęglenie, stężenie pośmiertne

.

.

Szczególne okoliczności ,np.hypotermia w

Szczególne okoliczności ,np.hypotermia w

chwili zatrzymania krążenia, zwiększają

chwili zatrzymania krążenia, zwiększają

szanse na powrót do zdrowia bez

szanse na powrót do zdrowia bez

ubytków neurologicznych,

ubytków neurologicznych,

a standardowe kryteria rokownicze

a standardowe kryteria rokownicze

(takie jak asystolia trwająca dłużej

(takie jak asystolia trwająca dłużej

niż 20 minut) nie mają zastosowania.

niż 20 minut) nie mają zastosowania.

Ponadto, leki sedujące i przeciwbólowe mogą

Ponadto, leki sedujące i przeciwbólowe mogą

utrudniać ocenę przytomności u pacjenta

utrudniać ocenę przytomności u pacjenta

u którego powróciło spontaniczne

u którego powróciło spontaniczne

krążenie.

krążenie.

Koncepcja obecności członków rodziny

Koncepcja obecności członków rodziny

w czasie resuscytacji została

w czasie resuscytacji została

zaakceptowana w wielu krajach

zaakceptowana w wielu krajach

Europy.

Europy.

Wielu krewnych chciałoby być w czasie

Wielu krewnych chciałoby być w czasie

resuscytacji i ponad 90% z tych , którzy

resuscytacji i ponad 90% z tych , którzy

doświadczyli takiej sytuacji

doświadczyli takiej sytuacji

pozytywnie ocenia taką możliwość

pozytywnie ocenia taką możliwość

.

.