Problemy etyczne związane z 

tajemnicą zawodową

 

 

Tajemnica — dane lub 
informacje, których ujawnienie 
osobom nieuprawnionym jest 
zakazane ze względu na normy 
społeczne lub prawne.

 

 

Tajemnice chronione prawem w 

Polsce



Tajemnica państwowa 

o

ściśle tajne

o

tajne



Tajemnica służbowa

o

Poufne

o

Zastrzeżone



Tajemnice zawodowe

o

Tajemnica autorska

 

 

o

Tajemnica bankowa

o

Tajemnica biegłego rewidenta

o

Tajemnica doradcy podatkowego

o

Tajemnica funduszy inwestycyjnych

o

Tajemnica dziennikarska

o

Tajemnica geologiczna

o

Tajemnica handlowa

o

Tajemnica kontroli państwowej

o

Tajemnica ksiąg rachunkowych

 

 

o

Tajemnice medyczne 



Tajemnica lekarska



Tajemnica pielęgniarska



Tajemnica aptekarska



Tajemnica zdrowia psychicznego

o

Tajemnica maklerska

o

Tajemnica oświadczeń majątkowych

o

Tajemnica pomocy społecznej

 

 

o

Tajemnica pracodawcy (dotycząca 
pracowników)

o

Tajemnica przedsiębiorstwa

o

Tajemnica w zawodach prawniczych 



Tajemnica adwokacka



Tajemnica komornika sądowego



Tajemnica notarialna



Tajemnica radcowska 



Tajemnica sędziowska

 

 

o

Tajemnica skarbowa

o

Tajemnica spowiedzi

o

Tajemnica statystyczna

o

Tajemnica ubezpieczeń społecznych

o

Tajemnica wojskowa

o

Tajemnica wynalazcza

o

Tajemnica pocztowa

 

 

Tajemnica zawodowa

Przyjęte w doktrynie pojęcie tajemnicy 

zawodowej, definiuje ją jako tajemnicę poznaną w 
związku z wykonywaniem zawodu. Ujawnieniem 
tajemnicy jest natomiast, każde przekazanie poza 
określony krąg osób wiadomości, która powinna 
pozostać niejawna.

 

 

Tajemnica lekarska-rys 

historyczny

W historii medycyny nakaz zachowywania tajemnicy 

pojawia się stosunkowo późno. Najstarszym znanym zbiorem 

obejmującym nakazy przestrzegania zawodowych obowiązków 

moralnych jest przysięga lekarska pochodząca z około 2600 r. 

p. Chr. Jej autorem jest Imhotep, wszechstronny uczony i 

lekarz egipski z czasów faraona Dżesera. W Indiach w 800 r. p. 

Chr. tworzono zaledwie ogólne zasady postępowania lekarzy, a 

wśród nich zapisano: Nie wolno wypaplać tego, co działo się w 

domu chorego, ani powiadamiać chorego o przypuszczalnie 

grożącym mu przedwcześnie zgonie w tych przypadkach, w 

których mogłoby to wyrządzić krzywdę choremu lub 

komukolwiek innemu.

Hipokrates (460-377 p. n. Chr.) uczył przyszłych lekarzy: 

To, co w czasie leczenia lub poza moją praktyką w obcowaniu z 

ludźmi zobaczę i usłyszę, i co nie wolno powtarzać, przemilczę 

i będę strzec jak tajemnicy. 

Najstarsza w Polsce przysięga pochodzi z XV wieku i 

była składana w Akademii Krakowskiej (zał. 1364) przez 

kandydatów na stopień doktora. Jej tekst brzmi: O tym, co 

usłyszę w trakcie leczenia, nikomu tego nie wyjawię, lecz 

zachowam całkowite milczenie, jeśli będę rozumiał, że należy o 

tym zamilczeć.

 

 

Tajemnica lekarska

Tajemnica lekarska jest jedną z tajemnic związaną z 
wykonywaniem zawodu. O obowiązku zachowania 
tajemnicy przez lekarza jest mowa w przysiędze 
Hipokratesa - “Cokolwiek przy leczeniu albo też poza 
leczeniem w Życiu ludzi ujrzę lub usłyszę, czego 
ujawnić nie można, przechowam w milczeniu”. Tak 
jak inne tajemnice zawodowe tajemnica lekarska nie 
ma na celu ochrony sumienia lekarza i jego komfortu 
psychicznego, ale przede wszystkim ochronę praw 
pacjenta. Prawem pacjenta jest bowiem zachowanie 
w tajemnicy informacji związanych z jego leczeniem, 
przede wszystkim zaś informacji o stanie jego 
zdrowia, a czasem nawet o samym fakcie leczenia.

 

 

Tajemnica lekarska cd.

Tajemnica lekarska – jak zresztą wszystkie 
tajemnice zawodowe w Polsce – nie jest 
tajemnicą bezwzględną i istnieją liczne 
przypadki, kiedy lekarz zwolniony jest z 
obowiązku jej zachowania, a niekiedy wręcz 
zobowiązany do ujawnienia tajemnicy.

 

 

Zakres tajemnicy lekarskiej

Zakres tajemnicy lekarskiej wyznaczają 

liczne regulacje ustawowe. Podstawowym 
aktem prawnym regulującym tajemnicę 
lekarską jest ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. 
o zawodach lekarza i lekarza dentysty (t.j. 
Dz.U. Nr 226 z 2005 r. poz. 1943 ze zm.), od 
której liczne wyjątki zawierają ustawy 
szczególne.

 

 

Ustawa o zawodach lekarza i 

lekarza dentysty

Zgodnie z art. 40 ust. 1 ustawy o 

zawodach lekarza i lekarza dentysty 

(u.z.l.).obowiązek zachowania tajemnicy 

obejmuje informacje związane z pacjentem, a 

uzyskane w związku z wykonywaniem 

zawodu.



Zakres przedmiotowy:

Zakres tajemnicy jest w świetle tego przepisu 

znacznie szerszy niż informacje uzyskane w związku 

z leczeniem. Tajemnicą lekarską objęte są także 

informacje o pacjencie uzyskane przy okazji 

leczenia, a obejmujące na przykład informacje o jego 

sytuacji rodzinnej, majątkowej, wykonywanej przez 

niego pracy.

 

 

Istotne jest tylko, aby informacje te uzyskane były w 

związku z zawodowymi kontaktami lekarza. Jest oczywiste, że 

informacjami chronionymi są także te, które dotyczą innych 

schorzeń, nie będących przedmiotem zabiegów leczniczych 

dokonywanych przez tego lekarza ale o których dowiedział się 

on w związku z podejmowanym leczeniem. Sytuacja taka jest 

zresztą typowa i objęte standardowym postępowaniem, gdyż 

zwykle badanie rozpoczyna się od tak zwanego wywiadu. 

Trafny wydaje się pogląd, że w pewnym zakresie tajemnica 

lekarska obejmuje też informacje dotyczące osób trzecich i 

chroni tym samym także ich dobra osobiste. Informacje te 

mogą dotyczyć w szczególności osób najbliższych dla pacjenta. 

Niektóre z tych informacji mogą mieć przy tym taki charakter, 

że ujawnienie ich może stanowić istotne naruszenie dóbr 

osobistych osób trzecich, wywołać dla nich negatywne skutki i 

w konsekwencji stanowić podstawę odpowiedzialności lekarza. 

Dla ilustracji wskazać można uzyskanie w związku z leczeniem 

pacjenta informacji o bezpłodności jego współmałżonka czy 

jego chorobie psychicznej. Nie ulega chyba wątpliwości, że 

informacje takie lekarz zachować musi w tajemnicy na równi z 

posiadaną prze niego wiedzą o samym pacjencie.

 

 

Tajemnicą lekarską objęte są nie tylko ewentualne 

wypowiedzi ustne lekarza, ale także sporządzane 

przez niego dokumenty: wpisy do dokumentacji 

lekarskiej, zaświadczenia, opinie itp. Dokumenty te 

wydawane mogą być tylko uprawnionym osobom. 

Nie ulega wątpliwości, że tajemnica obejmuje nie 

tylko dokumenty sporządzane w formie tradycyjnej – 

pisemnej – ale także zapisy na elektronicznych 

nośnikach informacji. Kwestie związane z zasadami 

prowadzenia, przechowywania i udostępniania 

dokumentacji medycznej unormowane są przez 

odrębne przepisy. Jednocześnie wypada zaznaczyć, 

że w przypadku dokumentacji medycznej 

zastosowanie mają także przepisy o ochronie danych 

osobowych oraz o ochronie baz danych.

 

 



Zakres podmiotowy

W odniesieniu do zakresu podmiotowego 

stwierdzić należy, że tajemnica lekarska obowiązuje 
w zasadzie w odniesieniu do wszystkich osób i 
innych podmiotów poza samym pacjentem. W 
szczególności tajemnica lekarska nie pozwala także 
na przekazywanie informacji uzyskanych w związku 
z wykonywaniem zawodu lekarza innym 
pracownikom zakładu opieki zdrowotnej – od 
personelu medycznego począwszy na administracji 
skończywszy – jeżeli nie uczestniczą oni w procesie 
leczenia.

 

 



Zakres czasowy

Tajemnica lekarska nie ma czasowego 

ograniczenia obowiązywania, w szczególności nie 
wygasa również w razie śmierci pacjenta. O chorobie 
i przyczynie zgonu lekarz ma jednak prawo 
poinformować najbliższą rodzinę. Nie może jednak 
tego uczynić, jeżeli pacjent wyraźnie zabronił 
udzielania takich informacji.

 

 

Zwolnienie z obowiązku 

zachowania tajemnicy lekarskiej

Ustawa o zawodzie lekarza enumeratywnie 

wylicza przypadki, kiedy lekarz jest zwolniony z 

obowiązku zachowania tajemnicy lekarskiej. 

Zgodnie z art. 40 ust. 2 u.z.l. obejmuje to 

następujące sytuacje:

1.

tak stanowią inne ustawy;

2.

pacjent lub jego przedstawiciel ustawowy 

wyrażają na to zgodę;

3.

zachowanie tajemnicy może stanowić 

niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia pacjenta 

lub innych osób;

4.

badanie lekarskie zostało przeprowadzone na 

żądanie uprawnionych na podstawie odrębnych 

ustaw organów i instytucji;

 

 

5.

zachodzi potrzeba przekazania niezbędnych 
informacji o pacjencie związanych z udzielaniem 
świadczeń zdrowotnych innemu lekarzowi lub 
uprawnionym osobom uczestniczącym w 
udzielaniu tych świadczeń;

6.

jest to niezbędne do praktycznej nauki zawodów 
medycznych;

7.

jest to niezbędne do celów naukowych.

 

 

Europejski Trybunał Praw Człowieka w 

Strasburgu w orzeczeniu z 25.II.1997 r. 
stwierdził, że interes pacjenta oraz całej 
społeczności ochrony tajemnicy danych 
medycznych muszą ustąpić przed interesem 
śledztwa i ścigania przestępstw oraz 
jawności postępowania sądowego w razie 
wykazania, że te ostatnie są ważniejsze.

 

 

Odpowiedzialność za ujawnienie 

tajemnicy lekarskiej

Ujawnienie tajemnicy lekarskiej może skutkować 
odpowiedzialnością cywilną związaną z naruszeniem dóbr 
osobistych pacjenta lub innych osób, a także z naruszeniem 
zawartego w Konstytucji RP prawa do ochrony prawnej życia 
poczętego, rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz do 
decydowania o swoim życiu osobistym. Mogą one wówczas 
przedstawić lekarzowi roszczenia z
art.23-24 kodeksu cywilnego (np. żądanie przeproszenia, 
ogłoszenia wyroku w prasie) oraz żądać zapłaty odpowiedniej 
sumy pieniężnej tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę 
(art.448 k.c.) Jeżeli przez ujawnienie tajemnicy pacjent poniósł 
szkodę (np. utracił możność wykonywania
zawodu lub został zwolniony z zajmowanego stanowiska), to 
możliwa jest także odpowiedzialność na zasadzie 
odpowiedzialności za czyny niedozwolone (art.415 k.c.).

 

 

Niezależnie od odpowiedzialności cywilnej nie jest 

wykluczona także odpowiedzialność karna – przede wszystkim 

ze względu na sam fakt ujawnienia tajemnicy zawodowej przez 

osobę, która była zobowiązana do jej zachowania – przede 

wszystkim chodzić zatem będzie o odpowiedzialność za 

przestępstwo z art. 266 k.k. Przestępstwo określone w art.266 

k.k. Jest przestępstwem umyślnym. Lekarz więc musi wiedzieć 

lub przynajmniej godzić się na to, iż
informacja, którą uzyskał, ma charakter informacji chronionej 

tajemnicą lekarską, oraz chcieć lub przynajmniej godzić się na 

to, iż w wyniku jego zachowania (działania lub zaniechania) 

zostanie ona ujawniona osobie niepowołanej. Jak słusznie 

zauważa prof. Marian Filar, wchodzić może też
odpowiedzialność karna za inne przestępstwa, np. z art. 265 

k.k . Jeżeli udzielono nieprawdziwych informacji, możliwa jest 

także odpowiedzialność karna – w związku ze sporządzeniem 

dokumentów lub rozpowszechnianiem nieprawdziwych 

informacji, które mogą wyrządzić szkodę
pacjentowi.

 

 

Kwestie przesłanek odpowiedzialności i 

możliwych skutków są przedmiotem analiz 
dotyczących odpowiednio odpowiedzialności 
cywilnej i karnej lekarzy. Wypada też zauważyć, że 
żaden z tych rodzajów odpowiedzialności nie 
wyklucza odpowiedzialności dyscyplinarnej.

 

 

Uzasadnienie obowiązku 

dochowania tajemnicy

Nie ma nic złego w ujawnieniu informacji, którą ktoś nabył 
pozostając w pewnym określonym związku z informatorem. 
Możemy łatwo wyobrazić sobie społeczeństwo, które za zgodą 
wszystkich swych członków nie uznaje żadnych obowiązków 
docho wania tajemnicy. Wiele celów w medycynie, a może i 
nauce moglibyśmy osiągnąć bez przestrzegania dyskrecji. Czy 
możemy, zatem uzasadnić kosztowny system prze pisów 
chroniących tajemnicę lekarską? Sądzimy, że można wymienić 
trzy rodzaje argumentów, które  popierają reguły 
przestrzegania dyskrecji: 
1. argumenty konsekwencjalistyczne. 
2. argumenty odwołujące się do prawa do autonomii i pry 
watności oraz 
3. argumenty opierające się na obowiązku dochowania 
wierności.

 

 

I.

Argumenty konsekwencjalistyczne. 

Gdyby pacjenci nie wierzyli, że lekarze zacho 

wają w tajemnicy powierzane im informacje, nie 

byliby skłonni do szczerego ujaw niania 

wszystkich faktów ani do wyrażania zgody na 

poddanie się wszystkim badaniom i testom. Bez 

takich informacji lekarze nie mogliby stawiać 

trafnych diagnoz, prze widywać przebiegu 

choroby ani ordynować stosownego leczenia. 

Chociaż w świetle takich argumentów potrzeba 

utrzymania reguł dochowania tajemnicy 

lekarskiej jest jak najbardziej uzasadniona, 

konsekwencjaliści różnią się w sprawie 

odpowiedniego jej sformułowania, zakresu i 

ciężaru.

 

 

II.

Argumenty oparte na prawie do autonomii i 

prywatności 

Drugie podejście do problemu uzasadnienia reguł 

dochowania tajemnicy lekarskiej i praw do dyskrecji nie 

sprowadza się jedynie do skutków ani celów, ale odwołuje 

się do moralnych zasad czy reguł - takich jak szacunek dla 

autonomii i poszanowanie prywatności. Argument oparty 

na pojęciu prywatności, który zaprezentowaliśmy w 

poprzednim paragrafie, możemy w tej chwili rozszerzyć na 

przypadki dochowania tajemnicy, gdzie brak dyskrecji jawi 

się jako naruszenie prywatności i integralności osobowej. 

Denuncjacje nabierają szczególnej ostrości wówczas, gdy 

ujawnienie pewnych faktów naraża pacjenta na 

niebezpieczeństwo, utratę przyjaciół i bliskich, zachwianie 

równowagi emocjonalnej, dyskryminację, utratę pracy itp. 

Jednak wbrew pozorom argument odwołujący się do 

prywatności nie opiera się na oszacowaniu szkodliwych 

następstw niedyskrecji, lecz jedynie na prawach do 

prywatności.

 

 

III.

Argumenty oparte na wierności 

Innym obowiązkiem, który musimy poddać ana lizie, jest 

dochowanie wierności w stosunkach między lekarzami a 

pacjentami. Wierność rozumie się zazwyczaj jako 

obowiązek dotrzymania słowa, wynikający ze złożenia 

jawnych i niejawnych obietnic. Jednym ze sposobów 

uszczegółowienia ogólnego obowiązku wierności lekarza 

może być obowiązek spełnienia racjonalnych oczekiwań 

pacjenta dotyczących poszanowania jego prywatności oraz 

nienadużywania jego zaufania. Praktyka medyczna 

wymaga ujawniania prywatnych i intymnych informacji, 

dlatego też brak lojalności w tym względzie tak mocno 

podkopuje stosunki między lekarzami a pacjentami. Moc 

wiążąca obowiązku dochowania tajemnicy bierze się w 

dużej mierze ze złożenia pacjentowi szukającemu pomocy 

niejawnej lub jawnej obietnicy. Jeśli lekarz składa 

przysięgę, że dochowa tajemnicy lekarskiej, lub jeśli 

obowiązek ten figuruje w kodeksie etycznym przyjętym 

przez środowisko lekarskie, to pacjent - o ile nie otrzymał 

dodatkowych informacji od lekarza - ma prawo oczekiwać 

dyskrecji. 

 

 

Uzasadnione przypadki naruszenia 

reguł dochowania tajemnicy 

lekarskiej

Pracownicy służby zdrowia mają prawo ujawnić 
poufną informację wtedy, gdy pacjent - w ogólnym 
rozrachunku - nie ma prawa żądać dyskrecji. 
Sytuacja taka obejmuje przypadki, w których pacjent 
opowiada o wykorzystywaniu seksualnym dziecka 
lub zwierza się z zamiaru popełnienia zbrodni. W 
niektórych okolicznościach brak uprawnienia do 
żądania dyskrecji zezwala na donos, podczas gdy w 
innych pracownicy służby zdrowia mają obowiązek 
ujawnić przekazane im informacje. Prawne i moralne 
obowiązki niedochowania dyskrecji pojawiają się 
tam, gdzie zagrożone są jakieś osoby trzecie. 

 

 

Tajemnica lekarska 

Prawie 90% Polaków uważa, że 

ludzie chętniej chodziliby do psychiatry, 
gdyby mogli to zrobić dyskretnie, w 
tajemnicy przed innymi jak wynika z 
badań przeprowadzonych przez TNS 
OBOP.

 

data publikacji: 28-01-2008 r.

 

 

Moja opinia

Zachowanie tajemnicy lekarskiej jest społecznie 
uzasadnione. Każdy człowiek /pacjent/ ma prawo do 
prywatności. Stan zdrowia, proces leczenia, a także 
dokumentacja z tym związana to szczególny związek 
pomiędzy leczącym, a leczonym. Jednak w mojej 
ocenie oprócz pacjenta dostęp do informacji objętej 
tajemnicą lekarską poza pacjentem powinni mieć 
również członkowie jego najbliższej rodziny, przy 
czym nie wymagana powinna być zgoda pacjenta.