G12/JZ
1
Pierwsze wolne
Pierwsze wolne
elekcje
elekcje
1573
G12/JZ
2
Pierwsze wolne elekcje
Przyczyny:
-brak męskiego potomka
-nie ustalono kto ma wybierać monarchę
Elekcja
Elekcja – wybór króla przez uprawnione do tego osoby
Wolna
Wolna – każdy szlachetnie urodzony mógł się ubiegać
o polski tron
Elekcja vivente rege nie znalazła poparcia, dlatego ustalono
zasadę virtim, czyli wybór króla przez ogół szlachty
G12/JZ
3
Pierwsze wolne elekcje
Znaczenie interrexa
- władza w czasie bezkrólewia
- zawsze był nim prymas
- zapewnienie pokoju
Pierwszym interrexem był prymas Jakub Uchański
Pierwszym interrexem był prymas Jakub Uchański
Role sejmów:
Konwokacyjnego – ustalenie czasu i miejsca
elekcji
Elekcyjnego – prezentacja kandydatów,
wybór króla
Koronacyjnego – koronacja, usankcjonowanie
wyboru
G12/JZ
4
Pierwsze wolne elekcje
Kandydaci do tronu polskiego w 1573 roku:
Arcyksiążę Ernest Habsburg
Henryk Walezy – brat króla Francji
Car moskiewski – Iwan IV Groźny
Król Szwecji Jan III
Henryk Walezy pierwszym królem elekcyjnym
Ucieczka z kraju na wiadomość o śmierci brata Karola IX
G12/JZ
5
Pierwsze wolne elekcje
Stefan Batory drugi król elekcyjny 1576-1586
- podporządkowanie Gdańska
- opanowanie Inflant i Ziemi Połockiej
(Rozejm w
Jamie Zapolskim)
- przeprowadził reformę sądownictwa
- utworzył piechotę wybraniecką
- założył Akademię Wileńską
G12/JZ
6
Pierwsze wolne elekcje
Artykuły henrykowskie
-król nie będzie władcą dziedzicznym
- regularne zwoływanie sejmu
-nienakładanie nowych podatków i niezwoływania
pospolitego ruszenia bez zgody sejmu
- wypowiadania wojny i zawierania pokoju bez zgody
senatu
- prawo wypowiedzenia posłuszeństwa królowi
Pacta conventa
Dodatkowe zobowiązania wstępującego na tron króla.
Henryk Walezy obiecywał:
-wybudowanie z własnych pieniędzy floty
- wykształcenie 100 synów szlacheckich
- do świetności doprowadzi Akademię Krakowską
G12/JZ
7
Jakie korzyści i zagrożenia dostrzegasz w wolnym
wyborze królów polskich?