PIERWSZE WOLNE ELEKCJE W POLSCE
PIERWSZE BEZKRÓLEWIE
- 1572 śmierć Zygmunta Augusta - Dojutrek . Trudna sytuacja w państwie.
- w okresie bezkrólewia władzę w województwach przejmują konfederacje
czyli zjazdy szlachty zwane kapturami. Pilnowały bezpieczeństwa publicznego oraz powoływały sądy zwane kapturowymi.
- zjazdy szlachty ustaliły, że w okresie bezkrólewia władzę sprawować będzie interrex - Pierwszy Jakub Uchański - prymas
- zwołał sejm do Warszawy zwany Konwokacyjnym (łac. Zgromadzenie) gdyż nie było jednego ze stanów obradujących króla. Ustalono na nim gdzie i kiedy odbędą się wybory nowego króla. Ustalono, że będzie to elekcja viritim - mąż w męża.
- sejm elekcyjny - Kamień pod Warszawą
- Artykuły henrykowskie i Pacta Conventa.
PIERWSZA WOLNA ELEKCJA
- kwiecień-maj 1573 Henryk Walezy
- Henryk Walezy miał zagwarantować tzw. Konfederację warszawską 1573, zaprzysięgnąć artykuły henrykowskie i pacta conventa - oczywiście tego nie zrobił. Sejm koronacyjny na którym miał to zrobić odbył się 21 lutego 1574 roku. Nie poślubił Anny Jagiellonki.
- czerwiec 1574 roku potajemnie ucieka z kraju do Francji.
3. KOLEJNA WOLNA ELEKCJA
- Anna Jagiellonka królem Rzeczypospolitej Obojga Narodów
- 1575 - podwójna elekcja - Stefan Batory i Maksymilian II Habsburg. Wybór Batorego popierał Jan Zamoyski i kandydat ten wygrał.
POLITYKA ZAGRANICZNA STEFANA BATOREGO
- interwencja w Inflantach, gdyż Iwan IV Groźny zajął je aż po rzekę Dźwinę. Rozpętała się wieloletnia wojna.
- Batory nie uderzył bezpośrednio na siły cara, ale na linie zaopatrzeniowe.
- siły Rzeczypospolitej zajmują:
1579 - Połock
1580 - Wielkie Łuk
1581 - nie zdobyto Pskowa
Brak funduszy na wojnę, obietnica przyjęcia przez cara katolicyzmu a także naciski papiestwa zmusiły do zawarcia pokoju w Jamie Zapolskim w 1582 roku:
- Rosja oddaje Inflanty i ziemię połocką, a że utraciła Narwę w wojnie ze Szwecją odcięta została od Bałtyku.
POLITYKA WEWNĘTRZNA
- nie umocnił władzy królewskiej - nie chciał być „królem malowanym”
- opiera się na niektórych rodach magnackich
-prowadził kosztowne wojny z Gdańskiem i Moskwą to spowodowało, że musiał iść na wiele ustępstw na rzecz szlachty - rezygnuje z dotychczasowych uprawnień sądowniczych i powołał Trybunał Koronny 1578 i Trybunał Litewski 1581. Batory stał na czele sądu sejmowego i pozostały mu takie sprawy jak:
- zdrada stanu
- zbrodnie obrazy majestatu
- nadużycia skarbowe wyższych urzędników
- zbrodnie popełnione przez szlachcica
- konfiskata dóbr
- banicja
TRZECIA WOLNA ELEKCJA
- 1587 - Zygmunt III Waza zostaje koronowany na króla.