Kształtowanie układu

Kształtowanie układu

stomatognatycznego.Budo

stomatognatycznego.Budo

wa stawu skroniowo-

wa stawu skroniowo-

żuchwowego.

żuchwowego.

Unaczynienie oraz

Unaczynienie oraz

unerwienie oka i ucha.

unerwienie oka i ucha.

Nerwy czaszkowe. Kości

Nerwy czaszkowe. Kości

twarzoczaszki.

twarzoczaszki.

Kszta

Kszta

łtowanie układu

łtowanie układu

stomatognatycznego

stomatognatycznego



Kości twarzoczaszki należące do układu

stomatognatycznego pochodzą głównie

z I łuku skrzelowego.



Wyjątki stanowią jedynie:



kości nosowe utworzone są przez

ektodermalne plakody-dolne

zgrubienia wyrostka czołowo-nosowego



kość gnykowa powstała na bazie II i III

łuku skrzelowego

Pochodzenie mięśni układu

Pochodzenie mięśni układu

stomatognatycznego

stomatognatycznego

Mięśnie mimiczne to twory II łuku skrzelowego.

Mięśnie mimiczne to twory II łuku skrzelowego.

Mięsień żwacz, a także brzusiec przedni

Mięsień żwacz, a także brzusiec przedni

mięśnia dwubrzuścowego i mięsień

mięśnia dwubrzuścowego i mięsień

żuchwowo-gnykowy (z grupy mięśni

żuchwowo-gnykowy (z grupy mięśni

nadgnykowych) powstają z wyrostka

nadgnykowych) powstają z wyrostka

żuchwowego I łuku skrzelowego.

żuchwowego I łuku skrzelowego.

Brzusiec tylny mięśnia dwubrzuścowego i

Brzusiec tylny mięśnia dwubrzuścowego i

mięsień rylcowo-gnykowy (należące do mięśni

mięsień rylcowo-gnykowy (należące do mięśni

nadgnykowych) utworzone są przez II łuk

nadgnykowych) utworzone są przez II łuk

skrzelowego.

skrzelowego.

Pochodzenie

Pochodzenie

zębów

zębów



Zęby powstają na drodze wnikania ektodermy jamy
ustnej w otaczającą mezenchymę. Początkowo
wyróżniamy listewkę wargowo-dziąsłową i listewkę
zębową. Z tej pierwszej powstaje przedsionek jamy
ustnej. Listewka zębowa z kolei stanowi bazę dla trój-
etapowego rozwoju zębów.



Najistotniejsze jest dla nas jednak rozwinięcie
połączenia tkanek zęba z zębodołem.

Wstępem do utworzenia cementu pierwotnego jest

Wstępem do utworzenia cementu pierwotnego jest

wytworzenie błonki szklistej na zewnętrznej

wytworzenie błonki szklistej na zewnętrznej

powierzchni zębiny. Z mezenchymy powstają

powierzchni zębiny. Z mezenchymy powstają

cementoblasty, które po przylgnięciu do błonki

cementoblasty, które po przylgnięciu do błonki

szklistej produkują włókna kolagenowe.

szklistej produkują włókna kolagenowe.

Równocześnie włókna produkowane przez

Równocześnie włókna produkowane przez

fibroblasty tworzącej się ozębnej utworzą

fibroblasty tworzącej się ozębnej utworzą

zakotwiczenie dla cementu pierwotnego i wtórnego

zakotwiczenie dla cementu pierwotnego i wtórnego

do systemu więzadłowego zęba. Kolejne etapy

do systemu więzadłowego zęba. Kolejne etapy

polegają na dalszej mineralizacji i przekształcaniu

polegają na dalszej mineralizacji i przekształcaniu

cementoblastów w cementocyty. Analogiczny

cementoblastów w cementocyty. Analogiczny

proces zachodzi od strony zębodołowej błony

proces zachodzi od strony zębodołowej błony

ozębnej. Tutaj za zakotwiczenie więzadeł odpowiada

ozębnej. Tutaj za zakotwiczenie więzadeł odpowiada

tkanka kostna.

tkanka kostna.

Twarzoczaszka

Twarzoczaszka

(trzewioczaszka; splanchnocranium)

(trzewioczaszka; splanchnocranium)



Chroni narządy zmysłów: wzroku,

węchu i smaku, otacza początkowe
odcinki dróg oddechowych i
pokarmowych.



Składa się z kości parzystych i
nieparzystych.

KOŚCI PARZYSTE

KOŚCI PARZYSTE



Kość łzowa (łac. os lacrimale) to płaska parzysta
kość w kształcie czworokąta tworząca część
przednią ściany przyśrodkowej oczodołu. Łączy się
ona z kością czołową, sitową, szczękową oraz
małżowiną nosową dolną.

Małżowina nosowa dolna

Małżowina nosowa dolna

 (łac. concha nasalis inferior)

 (łac. concha nasalis inferior)

ogranicza jamę nosową, wchodząc w skład jej

ogranicza jamę nosową, wchodząc w skład jej

ściany bocznej. Ma kształt podłużny. Znajduje się

ściany bocznej. Ma kształt podłużny. Znajduje się

pod małżowiną nosową środkową kości sitowej.

pod małżowiną nosową środkową kości sitowej.

Poniżej małżowiny nosowej dolnej biegnie przewód

Poniżej małżowiny nosowej dolnej biegnie przewód

nosowy dolny, do którego uchodzi przewód

nosowy dolny, do którego uchodzi przewód

nosowo-łzowy.

nosowo-łzowy.

Kość nosowa 

Kość nosowa 

(łac. os nasale) występuje

(łac. os nasale) występuje

symetrycznie po obu stronach twarzy. Ma kształt

symetrycznie po obu stronach twarzy. Ma kształt

trapezowaty, jest węższa u góry a szersza u dołu.

trapezowaty, jest węższa u góry a szersza u dołu.

Obie kości nosowe łączą się tworząc nasadę i

Obie kości nosowe łączą się tworząc nasadę i

grzbiet nosa. Kość nosowa łączy się także z

grzbiet nosa. Kość nosowa łączy się także z

kością czołową, sitową, szczękową.

kością czołową, sitową, szczękową.

Szczęka (łac. maxilla) to kość parzysta i jedna z większych

Szczęka (łac. maxilla) to kość parzysta i jedna z większych

kości twarzy. Obie kości szczękowe łączą się brzegami

kości twarzy. Obie kości szczękowe łączą się brzegami

przyśrodkowymi wytwarzając w ten sposób sklepienie jamy

przyśrodkowymi wytwarzając w ten sposób sklepienie jamy

ustnej, dno i część ściany bocznej jamy nosowej oraz dno

ustnej, dno i część ściany bocznej jamy nosowej oraz dno

oczodołu. Kość szczękowa składa się z trzonu i wyrostków:

oczodołu. Kość szczękowa składa się z trzonu i wyrostków:

jarzmowego, czołowego, zębodołowego oraz podniebiennego.

jarzmowego, czołowego, zębodołowego oraz podniebiennego.

Trzon ma w przybliżeniu kształt piramidy, zawiera zatoki

Trzon ma w przybliżeniu kształt piramidy, zawiera zatoki

szczękowe, czyli przestrzenie powietrzne wyścielone błoną

szczękowe, czyli przestrzenie powietrzne wyścielone błoną

śluzową. Są to największe z zatok przynosowych. Jej pojemność

śluzową. Są to największe z zatok przynosowych. Jej pojemność

to około 25 cm3. Ujście zatoki szczękowej znajduje się w jamie

to około 25 cm3. Ujście zatoki szczękowej znajduje się w jamie

nosowej, a dokładniej przewodzie nosowym środkowym.

nosowej, a dokładniej przewodzie nosowym środkowym.

Wyrostek zębodołowy jest wypukłą strukturą kostną i tworzy z

Wyrostek zębodołowy jest wypukłą strukturą kostną i tworzy z

wyrostkiem przeciwległym łuk zębodołowy. Kość szczękowa

wyrostkiem przeciwległym łuk zębodołowy. Kość szczękowa

łączy się z kością czołową i sitową oraz kośćmi: nosową,

łączy się z kością czołową i sitową oraz kośćmi: nosową,

jarzmową, łzową, małżowiną nosową dolną, podniebienną,

jarzmową, łzową, małżowiną nosową dolną, podniebienną,

lemieszem.

lemieszem.

Kość jarzmowa (łac. os zygomaticum) swym

Kość jarzmowa (łac. os zygomaticum) swym

kształtem zbliżona jest do czworokąta. Znajduje

kształtem zbliżona jest do czworokąta. Znajduje

się na bocznej części twarzy nadając jej kształt.

się na bocznej części twarzy nadając jej kształt.

Kość jarzmowa posiada trzon, wyrostek

Kość jarzmowa posiada trzon, wyrostek

skroniowy i czołowy. Bierze udział w tworzeniu

skroniowy i czołowy. Bierze udział w tworzeniu

ściany bocznej i dolnej oczodołu. Oprócz

ściany bocznej i dolnej oczodołu. Oprócz

połączenia z kością skroniową i czołową, łączy się

połączenia z kością skroniową i czołową, łączy się

jeszcze z szczęką i kością klinową.

jeszcze z szczęką i kością klinową.

Kość podniebienna (łac. os palatinum) jest parzyście

Kość podniebienna (łac. os palatinum) jest parzyście

występującą kością utworzoną przez dwie blaszki

występującą kością utworzoną przez dwie blaszki

położone względem siebie pod kątem prostym (blaszka

położone względem siebie pod kątem prostym (blaszka

pionowa i pozioma) oraz wyrostków: piramidowego,

pionowa i pozioma) oraz wyrostków: piramidowego,

oczodołowego, klinowego. Kość podniebienna tworzy

oczodołowego, klinowego. Kość podniebienna tworzy

dno i ścianę boczną jamy nosowej, ścianę górną jamy

dno i ścianę boczną jamy nosowej, ścianę górną jamy

ustnej, ścianę dolną (dno) oczodołu. Łączy się ona z

ustnej, ścianę dolną (dno) oczodołu. Łączy się ona z

kością klinową, sitową, szczękową, małżowiną nosową

kością klinową, sitową, szczękową, małżowiną nosową

dolną, lemieszem.

dolną, lemieszem.

KOŚCI NIEPARZYSTE

KOŚCI NIEPARZYSTE



Lemiesz (łac. vomer) jest nieparzystą kością płaską
również o kształtu czworobocznego. Tworzy ona
tylną część przegrody nosowej. Łączy się z kością
sitową, klinową, szczękową i podniebienną.



Kość gnykowa (łac. os hyiodeum) ma kształt litery
U. Znajduje się pośrodkowo między żuchwą a
powierzchnią przednią szyi. Składa się z trzonu
oraz parzystych rogów większych i mniejszych.
Kość gnykowa jest miejscem przyczepu
niektórych mięśni szyi, gardła czy języka. Nie
posiada bezpośredniego połączenia z innymi
kościami.

Żuchwa (łac. mandibula) jest największą kością

Żuchwa (łac. mandibula) jest największą kością

twarzoczaszki. Jest nieparzysta i najbardziej

twarzoczaszki. Jest nieparzysta i najbardziej

ruchoma w porównaniu do innych kości. Kształtem

ruchoma w porównaniu do innych kości. Kształtem

swym przypomina wygiętą podkowę. Składa się z

swym przypomina wygiętą podkowę. Składa się z

trzonu oraz symetrycznie odchodzących od niego w

trzonu oraz symetrycznie odchodzących od niego w

kącie żuchwy gałęzi. Gałęzie odchodzą skośnie do

kącie żuchwy gałęzi. Gałęzie odchodzą skośnie do

góry i tyłu, zakończone są dwoma wyrostkami:

góry i tyłu, zakończone są dwoma wyrostkami:

dziobiastym oraz kłykciowym oddzielone od siebie

dziobiastym oraz kłykciowym oddzielone od siebie

wcięciem, przez które przebiegają nerw i naczynia

wcięciem, przez które przebiegają nerw i naczynia

dla mięśni żwacza

dla mięśni żwacza

.

.

Staw skroniowo-

Staw skroniowo-

żuchwowy

żuchwowy

Staw skroniowo-żuchwowy podobny w

ogólnej budowie do stawów narządu

ruchu posiada szereg specyficznych

cech strukturalnych i czynnościowych,

które określają rodzaj i zakres pracy

żuchwy, jedynej kości w ustroju ludzkim,

której ruchy odbywają się dzięki

równocześnie działającym

symetrycznym stawom

.

Budowa

Ssż człowieka składa się z :
-części skroniowej, w postaci dołu żuchwowego,

który przechodzi w guzek stawowy

-części żuchwowej, którą stanowi wyrostek

kłykciowy żuchwy

-krążek stawowy, znajdujący się między

skroniową i żuchwową powierzchnią stawu

-torebka stawowa, która obejmuje cały staw
-mięsień skrzydłowy boczny, którego górny

brzusiec łączy się z krążkiem stawowym, a

dolny z szyjką wyrostka kłykciowego żuchwy

Powierzchnie stawowe

W odróżnieniu od innych stawów pokrywa je

tkanka łączna włóknista, która wyściela dół
żuchwowy, guzek stawowy i wyrostek
kłykciowy. Tkanka łączna pokrywająca
wyrostek kłykciowy, nie ma bezpośredniego
kontaktu z leżącą pod nią kością, lecz jest
oddzielona od niej warstwą chrząstki szklistej.

Powierzchnie stawu są odżywiane jak cały staw

przez tętnicę skroniową powierzchowną, oraz
szczękową wewnętrzną

Krążek stawowy

Dzieli on jamę stawu na większe piętro górne i

mniejsze piętro dolne. Budowa krążka
również różni ten staw od innych stawów-
tworzy go zbita tkanka łączna włóknista,
zawierająca liczne wiązki włókien
kolagenowych.

Krążek łączy się z torebką stawu:



w części tylnej połączenie – jako gruby splot
luźnej tkanki łącznej obficie unaczynionej



w części przedniej łączy się nie tylko z
torebką ale i z częścią przyczepu górnego
brzuśca mięśnia skrzydłowego bocznego

Krążek łączy się z błoną maziową

wyścielającą jamę stawu poprzez rodzaj

kosmków, odchodzących od maziówki. Ku

tyłowi stawu kosmki te występują jako fałdy

błony maziowej przyczepiające się do górnej

powierzchni tylnej części krążka. Fałdy te

pozwalają na przemieszczanie się krążka ku

przodowi przy ruchach żuchwy. W środkowej

części krążka, najbardziej poddanej działaniu

sił mechanicznych, brak unaczynienia.

Torebka stawowa

Pokrywa ona luźno strukturę stawu. Rozciąga

się od dołu żuchwowego i guzka stawowego
do krążka i dalej, od krążka do szyjki
wyrostka kłykciowego. Dzieli w ten sposób
wraz krążkiem przestrzeń stawu na dwa nie
łączące się z sobą piętra.

Między tylną ścianą torebki stawowej a tylną

ścianą dołu żuchwowego i zewnętrznym
otworem słuchowym znajduje się luźna
poduszeczka z tkanki łącznej tłuszczowej.
Działa ona ochronnie przy dotylnych
ruchach żuchwy.

Błona maziowa

Wyściela ona wewnętrzna powierzchnię torebki

stawowej. Stanowi cienką silnie unaczynioną
warstwę, najgrubszą w obrębie tylnej części
krążka.

Jamy stawu wypełnia płyn maziowy. Płyn ten

nie tylko „naoliwia” staw, ale stanowi źródło
odżywiania jego tkanek, szczególnie ważne
ze względu na skąpe unaczynienie
niektórych jego okolic.

Więzadła stawu skroniowo-
żuchwowego

-

klinowo-żuchwowe

-rylcowo-żuchwowe
-boczne
-skroniowo-żuchwowe
Główną rolę odgrywa silne więzadło skroniowo-

żuchwowe (szeroki przyczep przy wyrostku

jarzmowym kości skroniowej i wąski przyczep

do szyjki wyrostka kłykciowego żuchwy).

Wraz z więzadłem bocznym określanym jako

torebkowe wzmacniającym bocznie torebkę

stawu, chroni ssż przed nadmiernym

przemieszczaniem kłykci

Chrzęstny ośrodek wzrostu
żuchwy

W obrębie stawu, tuż pod łącznotkankową pokrywą

wyrostka kłykciowego, w bezpośrednim

sąsiedztwie z jego częścią kostną znajduje się

cienka warstwa chrząstki szklistej, grubości

około 1 mm. Jest to chrzęstny ośrodek wzrostu

żuchwy. (Chrząstka ta powstaje z tkanki łącznej,

jej wzrost odbywa się przez nawarstwianie).

Proliferacja chrząstki żuchwy jest bezpośrednio

odpowiedzialna za wzrost żuchwy, a pośrednio

za pionowy i strzałkowy rozwój twarzy.

Czynna chrząstka wzrostowa utrzymuje się

przeciętnie do 20-25 roku życia, tj. znacznie

poza okres zakończenia fizjologicznego rozwoju

całego kośćca.

Biomechanika stawu skroniowo-
żuchwowego

Skojarzona czynność obu stawów skroniowo-

żuchwowych umożliwia następujące ruchy
żuchwy: odwodzenia i przywodzenia,
wysuwania i cofania, ruchy boczne oraz ruchy
wynikające z różnych połączeń wymienionych
ruchów podstawowych.

Cechy różniące od innych
stawów

-

sprzężone działanie obu stawów

symetrycznych

-przyczep mięśnia wnikający wprost do jamy

stawu

-łącznotkankowa budowa krążka stawowego-

łącznotkankowe pokrycie powierzchni
stawowych

-embriogeneza chrzęstnego ośrodka żuchwy i

jego umiejscowienie w obrębie jamy stawu

Unerwienie

Unerwienie

i

i

unaczynienie

unaczynienie

oka i ucha

oka i ucha

Nerwy gałki ocznej

Nerwy gałki ocznej

1.

Pochodzą bezpośrednio od nerwu

nosowo-rzęskowego oraz zwoju

rzęskowego:



Nerwy rzęskowe długie- prowadzą

włókna czuciowe; unerwiają błonę

zewnętrzną i środkową gałki ocznej



Nerwy rzęskowe krótkie- prowadzą

włókna czuciowe i autonomiczne;

unerwiają naczynia twardówki i

naczyniówki a dodatkowo mięsień

rzęskowy i mięśnie gładkie tęczówki

Nerw oczny

Nerw oczny

Wnika przez szczelinę oczodołową do oczodołu i

oddaje 3 gałęzie zaopatrujące oko:

1.

Nerw łzowy- zaopatruje gruczoł łzowy, spojówkę,

skórę okolicy bocznego kąta oka i powieki górnej

2.

Nerw czołowy- unerwia skórę powieki górnej,

przyśrodkowego kąta oka, czoła aż do szczytu

głowy, nasady i grzbietu nosa, spojówkę górnej

powieki i przyśrodkowego kąta oka, blonę śluzową

zatoki czołowej

3.

Nerw nosowo-rzęskowy- dzieli się na częśc

nosową i rzęskowo które odpowiednio unerwiają

jamę nosową i gałkę oczną. Nerwy te zaopatrują:

błonę zewnętrzną i środkową gałki ocznej, błonę

śluzową komórek sitowych tylnych i zatokę

klinową, przyśrodkowy kąt oka, mięsko łzowe,

woreczek łzowy i skórę powierzchni bocznej nasady

nosa

Unerwienie ucha

Unerwienie ucha

1.

Ucho zewnętrzne:

a)

małżowina uszna:



unerwienie ruchowe pochodzi od nerwu

twarzowego; powierzchnia przyśrodkowa

małżowiny unerwiona jest przez nerw

uszny tylny, natomiast powierzchnia

boczna przez gałęzie skroniowe ze splotu

przyuszniczego



unerwienie czuciowe: powierzchnię

przyśrodkową małżowiny zaopatruje nerw

potyliczny mniejszy i nerw uszny wielki,

powierzchnię boczną zaopatruje gałąź

uszna nerwu błędnego oraz nerwy uszne

przednie i nerw uszny wielki

b) przewód słuchowy zewnętrzny-

unerwienie pochodzi od gałęzi nerwu
trójdzielnego i błędnego



Przednia i górna częśc przewodu
słuchowego zewnętrznego jest
zaopatrywana przez nerw uszno-
skroniowy



Tylna i dolna częśc przewodu – gałąź
uszna nerwu błędnego

2. Ucho środkowe

a)

błona bębenkowa



Warstwa skórna jest unerwiona przez

gałąź nerwu uszno-skroniowego, gałąź
uszną nerwu błędnego



Warstwa śluzowa jest unerwiona przez

splot bębenkowy

b) jama bębenkowa- unerwiona jest

przez splot bębenkowy

3. Ucho wewnętrzne- unerwione jest

przez nerw ślimakowy oraz nerw
przedsionkowy

Naczynia oka

Naczynia oka

Głównym naczyniem zaopatrującym oko jest tętnica

oczna. Tętnica odchodzi od t. szyjnej zewnętrznej i
kieruje się do kanału nerwu wzrokowego.

Gałęzie tętnicy ocznej zaopatrujące oko:



Tętnica środkowa siatkówki



Tętnica łzowa



Tętnice rzęskowe tylne długie i krótkie



Gałęzie mięśniowe tętnice rzęskowe przednie



Tętnica nadoczodołowa



Tętnica sitowa tylna



Tętnica sitowa przednia



Tętnice powiekowe przysrodkowe górna i dolna



Tętnica nadbloczkowa



Tętnica grzbietowa nosa

Gałka oczna posiada 2 układy naczyń:

1.

Układ rzęskowy- tętnice rzęskowe
zaopatrują całą błonę naczyniową,
twardówkę, brzeg rogówki wraz z
sąsiadującą spojówką. Tymi
naczyniami są:



tętnice rzęskowe tylne krótkie



tętnice rzęskowe tylne długie



tętnice przednie

Żyły nie towarzyszą tętnicom. Cała krew żylna

z naczyniówki, ciała rzęskowego i większej
tęczówki zbiera się w 4-6 żyłach wirowatych

2.

Układ siatkówkowy stanowi:



tętnica środkowa siatkówki



żyła środkowa siatkówki

3.

Odpływ chłonki:

W gałce ocznej nie ma naczyń

chłonnych. Chłonka odpływa poprzez
przestrzeń przynaczyniówkową,
która przez gałęzie żył wirowatych
uzyskuje połączenie z przestrzenią
międzypochewkową położoną
między twardówką a pochewką gałki
ocznej.

Naczynia ucha

Naczynia ucha

1.

Ucho zewnętrzne

a)

Układ tętniczy:



gałęzie uszne przednie od tętnicy skroniowej powierzchownej
zaopatrują przednią częśc powierzchni bocznej małżowiny
usznej



gałęzie uszne tylne od t. usznej tylnej i t. potylicznej
zaopatrują powierzchnię przyśrodkową oraz tylną częśc
powierzchni bocznej małżowiny



Gałęzie od tętnicy usznej głębokiej zaopatrują przewód
słuchowy zewnętrzny i powierzchnię boczną błony bębenkowej

b)

Układ żylny



Żyła uszna tylna- powierzchnia przyśrodkowa małżowiny
usznej



Żyły przeduszne- powierzchnia boczna małżowiny



Żyły otaczające staw skroniowo-żuchwowy- przewód słuchowy
zewnętrzny

c)

Ukłąd chłonny



Węzły chłonne zamałżowinowe-

w. szyjne głębokie górne



Węzły chłonne

przedmałżowinowe- w.
przyusznicze-w. szyjne głębokie



Węzły chłonne szyjne głębokie

2.

Ucho środkowe

a)

Układ tętniczy



Tętnica bębenkowa przednia



Tętnica bębenkowa tylna



Tętnica bębenkowa górna jama



Tętnica bębenkowa dolna
bębenkowa



Gałęzie szyjno-bębenkowe od t. szyjnej wewnętrznej



Tętnica zewnętrzna rękojeści



Gałęzie t. bębenkowej przedniej błona bębenkowa

b) Układ żylny- żyły ucha środkowego towarzyszą tętnicom, a

głowny odpływ krwi prowadzi do:



Splotu skrzydłowego



Żył oponowych środkowych



Zatoki skalistej dolnej



Opuszki żyły szyjnej węwnętrznej

c) Chłonka odpływa do węzłów przed- i zamałżowinowych

3.

Ucho wewnętrzne

a)

Układ tętniczy

Główną tętnicą jest t. błędnika, która dzieli się na:



T. przedsionkową



T. przedsionkowo-ślimakową



T. ślimakową

b) Układ żylny-krew żylna z błędnika odpływa trzema

drogami:



Żyłą wodociągu przedsionka



Żyłą kanalika ślimaka



Żyłą błędnika

c) Naczynia chłonne w uchy wewnętrzynym nie

występują. Ich rolę przypisuje się przestrzeniom
przychłonkowym błędnika i wychodzącym z nich
przewodom przychlonkowym.

Nerwy czaszkowe

Nerwy czaszkowe

Wyróżniamy dwanaście par nerwów

czaszkowych.

I. nerwy węchowe (nervi
olfactorius)

Pod względem budowy nie są właściwymi

nerwami obwodowymi, lecz częściami
węchomózgowia.

Początek: okolice węchowa jamy nosowej
Przebieg: nerwy węchowe w postaci 15-20

pęczków, kierują się z jamy nosowej prze
blaszkę sitową kości sitowej do dołu przedniego
czaszki. Tutaj wchodzą do mózgowia w opuszce
węchowej stanowiącej część kresomózgowia.

Zakres unerwienia: błona śluzowa górnej części

jamy nosowej obejmująca małżowinę nosową
górną i górną część przegrody nosa.

II. Nerwy wzrokowe (nervi
optici)

Nerwy wzrokowe nie stanowią nerwów

obwodowych lecz są częściami mózgowia.

Początek: zwój wzrokowy siatkówki.
Przebieg: wypustki dośrodkowe komórek

zwojowych wytwarzają nerw wzrokowy, który
kieruje się przez ścianę gałki ocznej, oczodół
i kanał wzrokowy do dołu środkowego
czaszki. Tutaj nerwy wchodzą do mózgowia w
obrębie skrzyżowania wzrokowego, które jest
częścią mózgowia.

Zakres unerwienia: retina

III. Nerwy okoruchowe (nervi
oculomotorii)

Prowadzą włókna ruchowe i przywspółczulne.
Początek: Dół międzykonarowy mózgu, który

jest częścią śródmózgowia.

Przebieg: z dołu środkowego czaszki nerwy

okoruchowe biegną do oczodołu przez

szczelinę oczodołową górną.

Zakres unerwienia: mięśnie zewnętrzne gałki

ocznej – m.skośny dolny, m.prosty górny,

m.prosty przyśrodkowy, m.prosty dolny oraz

m.dźwigacz powieki górnej. Poza tym

impulsy przywspółczulne przebiegające w

tym nerwie przez zwój rzęskowy docierają

do: m.zwieracza źrenicy, m.rzęskowego

IV. Nerwy bloczkowe (nervi
trochleares)

Prowadzą włókna ruchowe.
Początek: opuszczają mózgowie na jego

powierzchni grzbietowej, na wysokości

wzgórków dolnej blaszki pokrywy

śródmózgowia do przodu od zasłony

rdzeniowej górnej.

Przebieg: z dołu środkowego czaszki

biegną do oczodołu przez szczelinę

oczodołową górną.

Zakres unerwienia: mięsień skośny

górny gałki ocznej.

V. Nerwy trójdzielne(nerwi

V. Nerwy trójdzielne(nerwi

trigemninis)

trigemninis)

Prowadzą włókna czuciowe i

ruchowe.

Miejsce wyjścia z mózgowia- dół

środkowy czaszki na granicy
mostu i konara środkowego
móżdżku.

W dole środkowym czaszki nerw

dzieli się na 3 gałęzie:



Nerw oczny

-prowadzi włókna czuciowe. Unerwia:

-gruczoł łzowy
-spojówkę

n. łzowy

-skórę kąta bocznego oka
-skórę czoła aż do szczytu głowy
-skórę nasady nosa
-spojówkę

n. czołowy

-skórę powieki górnej
-błonę śluzową komórek sitowych
-zatoki klinowej
-przednio-górnej części jamy nosowej
-zatoki czołowej

n. nosowo-

rzęskowy

-skórę grzbietu nosa
-spojówkę
-skórę kąta przyśrodkowego oka



Nerw szczękowy-

prowadzi włókna czuciowe.

Unerwia:

-

skórę policzka

n. jarzmowy

-skórę przedniej części skroni
-błonę śluzową zatoki szczękowej
-zęby górne
-górne dziąsło
-skórę powieki dolnej

n.

podoczodołowy

-boczną powierzchnię nosa
-błonę śluzową i skórę wargi górnej
-naczynia, gruczoły i błonę śluzową jamy nosowej
-podniebienie twarde
-dziąsła górne
-komórki sitowe nn.

skrzydłowo-

-zatokę klinową

podniebienne

-górną częśc gardła



Nerw żuchwowy

-prowadzi włókna czuciowe i ruchowe.

Unerwia:

-m. żwacz
-m. skroniowy
-m. skrzydłowy przyśrodkowey i boczny

grupa przednia

-m. napinacz podniebienia miękkiego i błony bębenkowej
-skórę i błonę śluzową policzka i dziąsła
-błonę śluzową 2/3 przednich języka
-błonę śluzową dna jamy ustnej
-cieśń gardzieli

n. językowy

-migdałki podniebienne
-śliniankę podżuchwową i podjęzykową
-dziąsło dolne
-brzusiec przedni m. dwubrzuścowego
-m. żuchwowo-gnykowy
-zęby dolne

n. zębodołowy dolny

-dziąsło dolne
-skórę wargi dolnej i bródki
-skórę bocznej powierzchni małżowiny usznej
-skórę przewodu słuchowego zewnętrznego
-skórę okolicy skroniowej

n. uszno-skroniowy

-staw skroniowo-żuchwowy
-śliniankę przyuszną

VI. Nerwy odwodzące(nervi
abducens)

Prowadzą włókna ruchowe.



Miejsce wyjścia z mózgowia-

przedni brzeg mostu w

środkowym dole czaszki



Przez szczelinę oczodołową górną

kieruje się do oczodołu



Unerwia: mięsień prosty boczny

gałki ocznej

VII. Nerwy twarzowe(nervi
faciales)

Prowadzą włókna ruchowe, czuciowe i

przywspółczulne.



Miejsce wyjścia z mózgowia- między

mostem, rdzeniem przedłużonym i

konarem środkowym móżdżku



Nerw twarzowy składa się z 2-óch

części: właściwego nerwu

twarzowego oraz nerwu pośredniego



Przebieg:

dół tylny czaszki

przewód słuchowy wewnętrzny

kanał nerwu twarzowego

otwór rylcowo sutkowy

dół zażuchwowy

splot przyuszniczy

Nerw twarzowy unerwia:

-m. strzemiączkowy
-brzusiec potyliczny m. naczasznego
-mm. małżowiny usznej
-m. rylcowo-gnykowy
-brzusiec tylny m. dwubrzuścowego
-mm. wyrazowe głowy
-błonę śluzową tylnej części jamy nosowej i

podniebienia

-gruczoł łzowy
-śliniankę podżuchwową i podjęzykową
-błonę śluzową okolicy podjęzykowej i przedniej części

języka

-błonę śluzową 2/3 przednich języka

VII. Nerwy przedsionkowo-
ślimakowe(nervi vestibulo-
cochleares)

Są to nerwy czuciowe. Składają się z 2-

óch części:



Nerwu przedsionkowego- nerw

równowagi



Nerwu ślimakowego- nerw słuchu



Miejsce wyjścia z mózgowia- na

podstawie mózgowia między mostem

a rdzeniem przedłużonym



Obszar unerwienia:

-narząd słuchu
-narząd równowagi

IX. Nerwy językowo-

gardłowe(nervi glosso-
pharyngealis)

jądra:

jądra:

jądro ślinowe dolne;

jądro ślinowe dolne;

jądro dwuznaczne;

jądro dwuznaczne;

zwój górny n. językowo-gardłowego;

zwój górny n. językowo-gardłowego;

zwój dolny n. językowo-gardłowego

zwój dolny n. językowo-gardłowego

Włókna biegną do i z rdzenia przedłużonego bruzdą

Włókna biegną do i z rdzenia przedłużonego bruzdą

tylno-boczną, mózg opuszczają albo do niego

tylno-boczną, mózg opuszczają albo do niego

wchodzą przez otwór szyjny, przesuwa się

wchodzą przez otwór szyjny, przesuwa się

wzdłuż m. rylcowo-gardłowego; projekcje

wzdłuż m. rylcowo-gardłowego; projekcje

wewnątrzmózgowe do pasma rdzeniowego n.

wewnątrzmózgowe do pasma rdzeniowego n.

trójdzielnego i pasma samotnego.

trójdzielnego i pasma samotnego.

Zaopatruje

Zaopatruje

śliniankę przyuszną,

śliniankę przyuszną,

mięśnie podniebienia i gardła,

mięśnie podniebienia i gardła,

smakowo i czuciowo nasadę języka (1/3 tylna),

smakowo i czuciowo nasadę języka (1/3 tylna),

czuciowo ucho zewnętrzne.

czuciowo ucho zewnętrzne.

X. Nerwy błędne(nervi vagus)

jądra:

jądra:

jądro grzbietowe;

jądro grzbietowe;

jądro dwuznaczne;

jądro dwuznaczne;

zwój górny n. błędnego;

zwój górny n. błędnego;

zwój dolny n. błędnego

zwój dolny n. błędnego

Włókna biegną do i z rdzenia przedłużonego bruzdą

Włókna biegną do i z rdzenia przedłużonego bruzdą

tylno-boczną, mózg opuszczają albo do niego

tylno-boczną, mózg opuszczają albo do niego

wchodzą przez otwór szyjny, projekcje daje do

wchodzą przez otwór szyjny, projekcje daje do

pasma rdzeniowego n. trójdzielnego i pasma

pasma rdzeniowego n. trójdzielnego i pasma

samotnego.

samotnego.

Unerwienie przywspółczulne trzewi;

Unerwienie przywspółczulne trzewi;

mięśnie gardła i krtani;

mięśnie gardła i krtani;

czucie w uchu zewnętrznym;

czucie w uchu zewnętrznym;

unerwia mięśnie podniebienia i gardła,

unerwia mięśnie podniebienia i gardła,

mięśnie i błonę śluzową krtani oraz

mięśnie i błonę śluzową krtani oraz

narządy wewnętrzne klatki piersiowej (serce, płuca)

narządy wewnętrzne klatki piersiowej (serce, płuca)

i jamy brzusznej (przewód pokarmowy do lewego

i jamy brzusznej (przewód pokarmowy do lewego

zgięcia okrężnicy).

zgięcia okrężnicy).

XI. Nerwy dodatkowe(nervi

XI. Nerwy dodatkowe(nervi

accesorius)

accesorius)

jądra:

jądra:

jądro dwuznaczne (cz. czaszkowa),

jądro dwuznaczne (cz. czaszkowa),

rogi przednie segmentów C1-C6 rdzenia (cz. rdzeniowa)

rogi przednie segmentów C1-C6 rdzenia (cz. rdzeniowa)

Aksony cz. czaszkowej uchodzą bruzdą tylno-boczną,

Aksony cz. czaszkowej uchodzą bruzdą tylno-boczną,

łącząc się z n. błędnym;

łącząc się z n. błędnym;

aksony cz. rdzeniowej opuszczają rdzeń

aksony cz. rdzeniowej opuszczają rdzeń

kręgowy wstępując przez otwór wielki do czaszki, którą

kręgowy wstępując przez otwór wielki do czaszki, którą

opuszczają otworem szyjnym, wychodzi zza m.

opuszczają otworem szyjnym, wychodzi zza m.

mostkowo-obojczykowo-sutkowego, zmierzając ku m.

mostkowo-obojczykowo-sutkowego, zmierzając ku m.

czworobocznego.

czworobocznego.

Zaopatruje:

Zaopatruje:

Mm. wewnętrzne krtani (poprzez n. błędny),

Mm. wewnętrzne krtani (poprzez n. błędny),

mm.: mostkowo-obojczykowo-sutkowy iczworoboczny

mm.: mostkowo-obojczykowo-sutkowy iczworoboczny

XII. Nerwy podjęzykowe(nervi

XII. Nerwy podjęzykowe(nervi

hypoglossi)

hypoglossi)

Jedyne jądro to jądro podjęzykowe w

Jedyne jądro to jądro podjęzykowe w

rdzeniu przedłużonym.

rdzeniu przedłużonym.

Aksony uchodzą bruzdą przednio-boczną i

Aksony uchodzą bruzdą przednio-boczną i

wybiegają z czaszki kanałem n.

wybiegają z czaszki kanałem n.

podjęzykowego, łukiem zdążając

podjęzykowego, łukiem zdążając

do języka.

do języka.

Zaopatruje mięśnie języka.

Zaopatruje mięśnie języka.