background image

Kształtowanie układu 

Kształtowanie układu 

stomatognatycznego.Budo

stomatognatycznego.Budo

wa stawu skroniowo-

wa stawu skroniowo-

żuchwowego. 

żuchwowego. 

Unaczynienie oraz 

Unaczynienie oraz 

unerwienie oka i ucha. 

unerwienie oka i ucha. 

Nerwy czaszkowe. Kości 

Nerwy czaszkowe. Kości 

twarzoczaszki.

twarzoczaszki.

background image

Kszta

Kszta

łtowanie układu

łtowanie układu

 

 

stomatognatycznego

stomatognatycznego

Kości twarzoczaszki należące do układu 

stomatognatycznego pochodzą głównie 

I łuku skrzelowego. 

Wyjątki stanowią jedynie:

kości nosowe utworzone są przez 

ektodermalne plakody-dolne 

zgrubienia wyrostka czołowo-nosowego

kość gnykowa powstała na bazie II i III 

łuku skrzelowego

background image

Pochodzenie mięśni układu 

Pochodzenie mięśni układu 

stomatognatycznego 

stomatognatycznego 

Mięśnie mimiczne to twory II łuku skrzelowego.

Mięśnie mimiczne to twory II łuku skrzelowego.

Mięsień żwacz, a także brzusiec przedni 

Mięsień żwacz, a także brzusiec przedni 

mięśnia dwubrzuścowego i mięsień 

mięśnia dwubrzuścowego i mięsień 

żuchwowo-gnykowy (z grupy mięśni 

żuchwowo-gnykowy (z grupy mięśni 

nadgnykowych) powstają z wyrostka 

nadgnykowych) powstają z wyrostka 

żuchwowego I łuku skrzelowego.

żuchwowego I łuku skrzelowego.

Brzusiec tylny mięśnia dwubrzuścowego i 

Brzusiec tylny mięśnia dwubrzuścowego i 

mięsień rylcowo-gnykowy (należące do mięśni 

mięsień rylcowo-gnykowy (należące do mięśni 

nadgnykowych) utworzone są przez II łuk 

nadgnykowych) utworzone są przez II łuk 

skrzelowego.

skrzelowego.

background image

Pochodzenie 

Pochodzenie 

zębów

zębów

Zęby powstają na drodze wnikania ektodermy jamy 
ustnej w otaczającą mezenchymę. Początkowo 
wyróżniamy listewkę wargowo-dziąsłową i listewkę 
zębową. Z tej pierwszej powstaje przedsionek jamy 
ustnej. Listewka zębowa z kolei stanowi bazę dla trój-
etapowego rozwoju zębów.

Najistotniejsze jest dla nas jednak rozwinięcie 
połączenia tkanek zęba z zębodołem.

background image

    

    

Wstępem do utworzenia cementu pierwotnego jest 

Wstępem do utworzenia cementu pierwotnego jest 

wytworzenie błonki szklistej na zewnętrznej 

wytworzenie błonki szklistej na zewnętrznej 

powierzchni zębiny. Z mezenchymy powstają 

powierzchni zębiny. Z mezenchymy powstają 

cementoblasty, które po przylgnięciu do błonki 

cementoblasty, które po przylgnięciu do błonki 

szklistej produkują włókna kolagenowe. 

szklistej produkują włókna kolagenowe. 

Równocześnie włókna produkowane przez 

Równocześnie włókna produkowane przez 

fibroblasty tworzącej się ozębnej utworzą 

fibroblasty tworzącej się ozębnej utworzą 

zakotwiczenie dla cementu pierwotnego i wtórnego 

zakotwiczenie dla cementu pierwotnego i wtórnego 

do systemu więzadłowego zęba. Kolejne etapy 

do systemu więzadłowego zęba. Kolejne etapy 

polegają na dalszej mineralizacji i przekształcaniu 

polegają na dalszej mineralizacji i przekształcaniu 

cementoblastów w cementocyty. Analogiczny 

cementoblastów w cementocyty. Analogiczny 

proces zachodzi od strony zębodołowej błony 

proces zachodzi od strony zębodołowej błony 

ozębnej. Tutaj za zakotwiczenie więzadeł odpowiada 

ozębnej. Tutaj za zakotwiczenie więzadeł odpowiada 

tkanka kostna. 

tkanka kostna. 

background image

Twarzoczaszka

Twarzoczaszka

(trzewioczaszka; splanchnocranium)

(trzewioczaszka; splanchnocranium)

 

Chroni narządy zmysłów: wzroku, 

węchu i smaku, otacza początkowe 
odcinki dróg oddechowych i 
pokarmowych.

Składa się z kości parzystych i 
nieparzystych.

background image

  

  

KOŚCI PARZYSTE

KOŚCI PARZYSTE

Kość łzowa (łac. os lacrimale) to płaska parzysta 
kość w kształcie czworokąta tworząca część 
przednią ściany przyśrodkowej oczodołu. Łączy się 
ona z kością czołową, sitową, szczękową oraz 
małżowiną nosową dolną.

background image

Małżowina nosowa dolna

Małżowina nosowa dolna

 (łac. concha nasalis inferior) 

 (łac. concha nasalis inferior) 

ogranicza jamę nosową, wchodząc w skład jej 

ogranicza jamę nosową, wchodząc w skład jej 

ściany bocznej. Ma kształt podłużny. Znajduje się 

ściany bocznej. Ma kształt podłużny. Znajduje się 

pod małżowiną nosową środkową kości sitowej. 

pod małżowiną nosową środkową kości sitowej. 

Poniżej małżowiny nosowej dolnej biegnie przewód 

Poniżej małżowiny nosowej dolnej biegnie przewód 

nosowy dolny, do którego uchodzi przewód 

nosowy dolny, do którego uchodzi przewód 

nosowo-łzowy.

nosowo-łzowy.

background image

Kość nosowa 

Kość nosowa 

(łac. os nasale) występuje 

(łac. os nasale) występuje 

symetrycznie po obu stronach twarzy. Ma kształt 

symetrycznie po obu stronach twarzy. Ma kształt 

trapezowaty, jest węższa u góry a szersza u dołu. 

trapezowaty, jest węższa u góry a szersza u dołu. 

Obie kości nosowe łączą się tworząc nasadę i 

Obie kości nosowe łączą się tworząc nasadę i 

grzbiet nosa. Kość nosowa łączy się także z 

grzbiet nosa. Kość nosowa łączy się także z 

kością czołową, sitową, szczękową.

kością czołową, sitową, szczękową.

background image

      

      

Szczęka (łac. maxilla) to kość parzysta i jedna z większych 

Szczęka (łac. maxilla) to kość parzysta i jedna z większych 

kości twarzy. Obie kości szczękowe łączą się brzegami 

kości twarzy. Obie kości szczękowe łączą się brzegami 

przyśrodkowymi wytwarzając w ten sposób sklepienie jamy 

przyśrodkowymi wytwarzając w ten sposób sklepienie jamy 

ustnej, dno i część ściany bocznej jamy nosowej oraz dno 

ustnej, dno i część ściany bocznej jamy nosowej oraz dno 

oczodołu. Kość szczękowa składa się z trzonu i wyrostków: 

oczodołu. Kość szczękowa składa się z trzonu i wyrostków: 

jarzmowego, czołowego, zębodołowego oraz podniebiennego. 

jarzmowego, czołowego, zębodołowego oraz podniebiennego. 

Trzon ma w przybliżeniu kształt piramidy, zawiera zatoki 

Trzon ma w przybliżeniu kształt piramidy, zawiera zatoki 

szczękowe, czyli przestrzenie powietrzne wyścielone błoną 

szczękowe, czyli przestrzenie powietrzne wyścielone błoną 

śluzową. Są to największe z zatok przynosowych. Jej pojemność 

śluzową. Są to największe z zatok przynosowych. Jej pojemność 

to około 25 cm3. Ujście zatoki szczękowej znajduje się w jamie 

to około 25 cm3. Ujście zatoki szczękowej znajduje się w jamie 

nosowej, a dokładniej przewodzie nosowym środkowym. 

nosowej, a dokładniej przewodzie nosowym środkowym. 

Wyrostek zębodołowy jest wypukłą strukturą kostną i tworzy z 

Wyrostek zębodołowy jest wypukłą strukturą kostną i tworzy z 

wyrostkiem przeciwległym łuk zębodołowy. Kość szczękowa 

wyrostkiem przeciwległym łuk zębodołowy. Kość szczękowa 

łączy się z kością czołową i sitową oraz kośćmi: nosową, 

łączy się z kością czołową i sitową oraz kośćmi: nosową, 

jarzmową, łzową, małżowiną nosową dolną, podniebienną, 

jarzmową, łzową, małżowiną nosową dolną, podniebienną, 

lemieszem.

lemieszem.

background image

Kość jarzmowa (łac. os zygomaticum) swym 

Kość jarzmowa (łac. os zygomaticum) swym 

kształtem zbliżona jest do czworokąta. Znajduje 

kształtem zbliżona jest do czworokąta. Znajduje 

się na bocznej części twarzy nadając jej kształt. 

się na bocznej części twarzy nadając jej kształt. 

Kość jarzmowa posiada trzon, wyrostek 

Kość jarzmowa posiada trzon, wyrostek 

skroniowy i czołowy. Bierze udział w tworzeniu 

skroniowy i czołowy. Bierze udział w tworzeniu 

ściany bocznej i dolnej oczodołu. Oprócz 

ściany bocznej i dolnej oczodołu. Oprócz 

połączenia z kością skroniową i czołową, łączy się 

połączenia z kością skroniową i czołową, łączy się 

jeszcze z szczęką i kością klinową.

jeszcze z szczęką i kością klinową.

background image

    

    

Kość podniebienna (łac. os palatinum) jest parzyście 

Kość podniebienna (łac. os palatinum) jest parzyście 

występującą kością utworzoną przez dwie blaszki 

występującą kością utworzoną przez dwie blaszki 

położone względem siebie pod kątem prostym (blaszka 

położone względem siebie pod kątem prostym (blaszka 

pionowa i pozioma) oraz wyrostków: piramidowego, 

pionowa i pozioma) oraz wyrostków: piramidowego, 

oczodołowego, klinowego. Kość podniebienna tworzy 

oczodołowego, klinowego. Kość podniebienna tworzy 

dno i ścianę boczną jamy nosowej, ścianę górną jamy 

dno i ścianę boczną jamy nosowej, ścianę górną jamy 

ustnej, ścianę dolną (dno) oczodołu. Łączy się ona z 

ustnej, ścianę dolną (dno) oczodołu. Łączy się ona z 

kością klinową, sitową, szczękową, małżowiną nosową 

kością klinową, sitową, szczękową, małżowiną nosową 

dolną, lemieszem.

dolną, lemieszem.

background image

KOŚCI NIEPARZYSTE

KOŚCI NIEPARZYSTE

Lemiesz (łac. vomer) jest nieparzystą kością płaską 
również o kształtu czworobocznego. Tworzy ona 
tylną część przegrody nosowej. Łączy się z kością 
sitową, klinową, szczękową i podniebienną.

background image

Kość gnykowa (łac. os hyiodeum) ma kształt litery 
U. Znajduje się pośrodkowo między żuchwą a 
powierzchnią przednią szyi. Składa się z trzonu 
oraz parzystych rogów większych i mniejszych. 
Kość gnykowa jest miejscem przyczepu 
niektórych mięśni szyi, gardła czy języka. Nie 
posiada bezpośredniego połączenia z innymi 
kościami.

background image

     

     

Żuchwa (łac. mandibula) jest największą kością 

Żuchwa (łac. mandibula) jest największą kością 

twarzoczaszki. Jest nieparzysta i najbardziej 

twarzoczaszki. Jest nieparzysta i najbardziej 

ruchoma w porównaniu do innych kości. Kształtem 

ruchoma w porównaniu do innych kości. Kształtem 

swym przypomina wygiętą podkowę. Składa się z 

swym przypomina wygiętą podkowę. Składa się z 

trzonu oraz symetrycznie odchodzących od niego w 

trzonu oraz symetrycznie odchodzących od niego w 

kącie żuchwy gałęzi. Gałęzie odchodzą skośnie do 

kącie żuchwy gałęzi. Gałęzie odchodzą skośnie do 

góry i tyłu, zakończone są dwoma wyrostkami: 

góry i tyłu, zakończone są dwoma wyrostkami: 

dziobiastym oraz kłykciowym oddzielone od siebie 

dziobiastym oraz kłykciowym oddzielone od siebie 

wcięciem, przez które przebiegają nerw i naczynia 

wcięciem, przez które przebiegają nerw i naczynia 

dla mięśni żwacza

dla mięśni żwacza

.

.

background image

Staw skroniowo-

Staw skroniowo-

żuchwowy

żuchwowy

 

Staw skroniowo-żuchwowy podobny w 

ogólnej budowie do stawów narządu 

ruchu posiada szereg specyficznych 

cech strukturalnych i czynnościowych, 

które określają rodzaj i zakres pracy 

żuchwy, jedynej kości w ustroju ludzkim, 

której ruchy odbywają się dzięki 

równocześnie działającym 

symetrycznym stawom

.

background image

Budowa

Ssż człowieka składa się z :
-części skroniowej, w postaci dołu żuchwowego, 

który przechodzi w guzek stawowy

-części żuchwowej, którą stanowi wyrostek 

kłykciowy żuchwy

-krążek stawowy, znajdujący się między 

skroniową i żuchwową powierzchnią stawu

-torebka stawowa, która obejmuje cały staw
-mięsień skrzydłowy boczny, którego górny 

brzusiec łączy się z krążkiem stawowym, a 

dolny z szyjką wyrostka kłykciowego żuchwy 

background image

Powierzchnie stawowe

W odróżnieniu od innych stawów pokrywa je 

tkanka łączna włóknista, która wyściela dół 
żuchwowy, guzek stawowy i wyrostek 
kłykciowy. Tkanka łączna pokrywająca 
wyrostek kłykciowy, nie ma bezpośredniego 
kontaktu z leżącą pod nią kością, lecz jest 
oddzielona od niej warstwą chrząstki szklistej.

Powierzchnie stawu są odżywiane jak cały staw 

przez tętnicę skroniową powierzchowną, oraz 
szczękową wewnętrzną 

background image

Krążek stawowy

Dzieli on jamę stawu na większe piętro górne i 

mniejsze piętro dolne. Budowa krążka 
również różni ten staw od innych stawów-
tworzy go zbita tkanka łączna włóknista, 
zawierająca liczne wiązki włókien 
kolagenowych. 

Krążek łączy się z torebką stawu:

w części tylnej połączenie – jako gruby splot 
luźnej tkanki łącznej obficie unaczynionej

w części przedniej łączy się nie tylko z 
torebką ale i z częścią przyczepu górnego 
brzuśca mięśnia skrzydłowego bocznego

background image

    

Krążek łączy się z błoną maziową 

wyścielającą jamę stawu poprzez rodzaj 

kosmków, odchodzących od maziówki. Ku 

tyłowi stawu kosmki te występują jako fałdy 

błony maziowej przyczepiające się do górnej 

powierzchni tylnej części krążka. Fałdy te 

pozwalają na przemieszczanie się krążka ku 

przodowi przy ruchach żuchwy. W środkowej 

części krążka, najbardziej poddanej działaniu 

sił mechanicznych, brak unaczynienia.

  

background image

Torebka stawowa

Pokrywa ona luźno strukturę stawu. Rozciąga 

się od dołu żuchwowego i guzka stawowego 
do krążka i dalej, od krążka do szyjki 
wyrostka kłykciowego. Dzieli w ten sposób 
wraz  krążkiem przestrzeń stawu na dwa nie 
łączące się z sobą piętra. 

Między tylną ścianą torebki stawowej a tylną 

ścianą dołu żuchwowego i zewnętrznym 
otworem słuchowym znajduje się luźna 
poduszeczka z tkanki łącznej tłuszczowej. 
Działa ona ochronnie  przy dotylnych 
ruchach żuchwy.

background image

Błona maziowa

Wyściela ona wewnętrzna powierzchnię torebki 

stawowej. Stanowi cienką silnie unaczynioną 
warstwę, najgrubszą w obrębie tylnej części 
krążka. 

Jamy stawu wypełnia płyn maziowy. Płyn ten 

nie tylko „naoliwia” staw, ale stanowi źródło 
odżywiania jego tkanek, szczególnie ważne 
ze względu na skąpe unaczynienie 
niektórych jego okolic.

background image

Więzadła stawu skroniowo-
żuchwowego

-

klinowo-żuchwowe

-rylcowo-żuchwowe
-boczne
-skroniowo-żuchwowe
Główną rolę odgrywa silne więzadło skroniowo-

żuchwowe (szeroki przyczep przy wyrostku 

jarzmowym kości skroniowej i wąski przyczep 

do szyjki wyrostka kłykciowego żuchwy). 

Wraz z więzadłem bocznym określanym jako 

torebkowe wzmacniającym bocznie torebkę 

stawu, chroni ssż przed nadmiernym 

przemieszczaniem kłykci

background image

Chrzęstny ośrodek wzrostu 
żuchwy

W obrębie stawu, tuż pod łącznotkankową pokrywą 

wyrostka kłykciowego, w bezpośrednim 

sąsiedztwie z jego częścią kostną znajduje się 

cienka warstwa chrząstki szklistej, grubości 

około 1 mm. Jest to chrzęstny ośrodek wzrostu 

żuchwy. (Chrząstka ta powstaje z tkanki łącznej, 

jej wzrost odbywa się przez nawarstwianie). 

Proliferacja chrząstki żuchwy jest bezpośrednio 

odpowiedzialna za wzrost żuchwy, a pośrednio 

za pionowy i strzałkowy rozwój twarzy.

Czynna chrząstka wzrostowa utrzymuje się 

przeciętnie do 20-25 roku życia, tj. znacznie 

poza okres zakończenia fizjologicznego rozwoju 

całego kośćca.

background image

Biomechanika stawu skroniowo-
żuchwowego

Skojarzona czynność obu stawów skroniowo-

żuchwowych umożliwia następujące ruchy 
żuchwy: odwodzenia i przywodzenia, 
wysuwania i cofania, ruchy boczne oraz ruchy 
wynikające z różnych połączeń wymienionych 
ruchów podstawowych.

background image

Cechy różniące od innych 
stawów

-

sprzężone działanie obu stawów 

symetrycznych

-przyczep mięśnia wnikający wprost do jamy 

stawu

-łącznotkankowa budowa krążka stawowego-

łącznotkankowe pokrycie powierzchni 
stawowych

-embriogeneza chrzęstnego ośrodka żuchwy i 

jego umiejscowienie w obrębie jamy stawu

background image

Unerwienie      

Unerwienie      

    i 

    i 

unaczynienie   

unaczynienie   

 oka i ucha

 oka i ucha

background image

Nerwy gałki ocznej

Nerwy gałki ocznej

1.

Pochodzą bezpośrednio od nerwu 

nosowo-rzęskowego oraz zwoju 

rzęskowego:

Nerwy rzęskowe długie- prowadzą 

włókna czuciowe; unerwiają błonę 

zewnętrzną i środkową gałki ocznej

Nerwy rzęskowe krótkie- prowadzą 

włókna czuciowe i autonomiczne; 

unerwiają naczynia twardówki i 

naczyniówki a dodatkowo mięsień 

rzęskowy i mięśnie gładkie tęczówki

background image

Nerw oczny

Nerw oczny

Wnika przez szczelinę oczodołową do oczodołu i 

oddaje 3 gałęzie zaopatrujące oko:

1.

Nerw łzowy- zaopatruje gruczoł łzowy, spojówkę, 

skórę okolicy bocznego kąta oka  i powieki górnej

2.

Nerw czołowy- unerwia skórę powieki górnej, 

przyśrodkowego kąta oka, czoła aż do szczytu 

głowy, nasady i grzbietu nosa, spojówkę górnej 

powieki i przyśrodkowego kąta oka, blonę śluzową 

zatoki czołowej

3.

Nerw nosowo-rzęskowy- dzieli się na częśc 

nosową i rzęskowo które odpowiednio unerwiają 

jamę nosową i gałkę oczną. Nerwy te zaopatrują: 

błonę zewnętrzną i środkową gałki ocznej, błonę 

śluzową komórek sitowych tylnych i zatokę 

klinową, przyśrodkowy kąt oka, mięsko łzowe, 

woreczek łzowy i skórę powierzchni bocznej nasady 

nosa

background image

Unerwienie ucha

Unerwienie ucha

1.

Ucho zewnętrzne:

a)

małżowina uszna:

unerwienie ruchowe pochodzi od nerwu 

twarzowego; powierzchnia przyśrodkowa 

małżowiny unerwiona jest przez nerw 

uszny tylny, natomiast powierzchnia 

boczna przez gałęzie skroniowe ze splotu 

przyuszniczego

unerwienie czuciowe: powierzchnię 

przyśrodkową małżowiny zaopatruje nerw 

potyliczny mniejszy i nerw uszny wielki, 

powierzchnię boczną zaopatruje gałąź 

uszna nerwu błędnego oraz nerwy uszne 

przednie i nerw uszny wielki

background image

b) przewód słuchowy zewnętrzny- 

unerwienie pochodzi od gałęzi nerwu 
trójdzielnego i błędnego

Przednia i górna częśc przewodu 
słuchowego zewnętrznego jest 
zaopatrywana przez nerw uszno-
skroniowy

Tylna i dolna częśc przewodu – gałąź 
uszna nerwu błędnego

background image

2. Ucho środkowe

a)

błona bębenkowa

Warstwa skórna jest unerwiona przez 

gałąź nerwu uszno-skroniowego, gałąź 
uszną nerwu błędnego

Warstwa śluzowa jest unerwiona przez 

splot bębenkowy

b) jama bębenkowa- unerwiona jest 

przez splot bębenkowy

3. Ucho wewnętrzne- unerwione jest 

przez nerw ślimakowy oraz nerw 
przedsionkowy

background image

Naczynia oka

Naczynia oka

Głównym naczyniem zaopatrującym oko jest tętnica 

oczna. Tętnica odchodzi od t. szyjnej zewnętrznej i 
kieruje się do kanału nerwu wzrokowego.

Gałęzie tętnicy ocznej zaopatrujące oko:

Tętnica środkowa siatkówki

Tętnica łzowa 

Tętnice rzęskowe tylne długie i krótkie

Gałęzie mięśniowe       tętnice rzęskowe przednie

Tętnica nadoczodołowa

Tętnica sitowa tylna

Tętnica sitowa przednia

Tętnice powiekowe przysrodkowe górna i dolna

Tętnica nadbloczkowa

Tętnica grzbietowa nosa

background image

Gałka oczna posiada 2 układy naczyń:

1.

Układ rzęskowy- tętnice rzęskowe 
zaopatrują całą błonę naczyniową, 
twardówkę, brzeg rogówki wraz z 
sąsiadującą spojówką. Tymi 
naczyniami są:

tętnice rzęskowe tylne krótkie

tętnice rzęskowe tylne długie

tętnice przednie

Żyły nie towarzyszą tętnicom. Cała krew żylna 

z naczyniówki, ciała rzęskowego i większej 
tęczówki zbiera się w 4-6 żyłach wirowatych

background image

2.

Układ siatkówkowy stanowi:

tętnica środkowa siatkówki

żyła środkowa siatkówki

3.

Odpływ chłonki:

    W gałce ocznej nie ma naczyń 

chłonnych. Chłonka odpływa poprzez 
przestrzeń przynaczyniówkową, 
która przez gałęzie żył wirowatych 
uzyskuje połączenie z przestrzenią 
międzypochewkową położoną 
między twardówką a pochewką gałki 
ocznej.

background image

Naczynia ucha

Naczynia ucha

1.

Ucho zewnętrzne

a)

Układ tętniczy:

gałęzie uszne przednie od tętnicy skroniowej powierzchownej 
zaopatrują przednią częśc powierzchni bocznej małżowiny 
usznej

gałęzie uszne tylne od t. usznej tylnej i t. potylicznej 
zaopatrują powierzchnię przyśrodkową oraz tylną częśc 
powierzchni bocznej małżowiny

Gałęzie od tętnicy usznej głębokiej zaopatrują przewód 
słuchowy zewnętrzny i powierzchnię boczną błony bębenkowej

b)

Układ żylny

Żyła uszna tylna- powierzchnia przyśrodkowa małżowiny 
usznej

Żyły przeduszne- powierzchnia boczna małżowiny

Żyły otaczające staw skroniowo-żuchwowy- przewód słuchowy 
zewnętrzny

background image

c) 

Ukłąd chłonny

Węzły chłonne zamałżowinowe- 

w. szyjne głębokie górne

Węzły chłonne 

przedmałżowinowe- w. 
przyusznicze-w. szyjne głębokie

Węzły chłonne szyjne głębokie

background image

2.

Ucho środkowe

a)

Układ tętniczy

Tętnica bębenkowa przednia

Tętnica bębenkowa tylna

Tętnica bębenkowa górna                                               jama

Tętnica bębenkowa dolna                                            
bębenkowa

Gałęzie szyjno-bębenkowe od t. szyjnej wewnętrznej 

Tętnica zewnętrzna rękojeści

Gałęzie t. bębenkowej przedniej          błona bębenkowa

b) Układ żylny- żyły ucha środkowego towarzyszą tętnicom, a 

głowny odpływ krwi prowadzi do:

Splotu skrzydłowego

Żył oponowych środkowych

Zatoki skalistej dolnej

Opuszki żyły szyjnej węwnętrznej

c) Chłonka odpływa do węzłów przed- i zamałżowinowych

background image

3.

Ucho wewnętrzne

a)

Układ tętniczy

Główną tętnicą jest t. błędnika, która dzieli się na:

T. przedsionkową

T. przedsionkowo-ślimakową

T. ślimakową

b) Układ żylny-krew żylna z błędnika odpływa trzema 

drogami:

Żyłą wodociągu przedsionka

Żyłą kanalika ślimaka

Żyłą błędnika

c) Naczynia chłonne w uchy wewnętrzynym nie 

występują. Ich rolę przypisuje się przestrzeniom 
przychłonkowym błędnika i wychodzącym z nich 
przewodom przychlonkowym.

background image

Nerwy czaszkowe

Nerwy czaszkowe

Wyróżniamy dwanaście par nerwów 

czaszkowych.

background image

I. nerwy węchowe (nervi 
olfactorius)

Pod względem budowy nie są właściwymi 

nerwami obwodowymi, lecz częściami 
węchomózgowia. 

Początek: okolice węchowa jamy nosowej
Przebieg: nerwy węchowe w postaci 15-20 

pęczków, kierują się z jamy nosowej prze 
blaszkę sitową kości sitowej do dołu przedniego 
czaszki. Tutaj wchodzą do mózgowia w opuszce 
węchowej stanowiącej część kresomózgowia.

Zakres unerwienia: błona śluzowa górnej części 

jamy nosowej obejmująca małżowinę nosową 
górną i górną część przegrody nosa.

background image

II. Nerwy wzrokowe (nervi 
optici)

Nerwy wzrokowe nie stanowią nerwów 

obwodowych lecz są częściami mózgowia. 

Początek: zwój wzrokowy siatkówki.
Przebieg: wypustki dośrodkowe komórek 

zwojowych wytwarzają nerw wzrokowy, który 
kieruje się przez ścianę gałki ocznej, oczodół 
i kanał wzrokowy do dołu środkowego 
czaszki. Tutaj nerwy wchodzą do mózgowia w 
obrębie skrzyżowania wzrokowego, które jest 
częścią mózgowia.

Zakres unerwienia: retina

background image

III. Nerwy okoruchowe (nervi 
oculomotorii)

Prowadzą włókna ruchowe i przywspółczulne.
Początek: Dół międzykonarowy mózgu, który 

jest częścią śródmózgowia.

Przebieg: z dołu środkowego czaszki nerwy 

okoruchowe biegną do oczodołu przez 

szczelinę oczodołową górną. 

Zakres unerwienia: mięśnie zewnętrzne gałki 

ocznej – m.skośny dolny, m.prosty górny, 

m.prosty przyśrodkowy, m.prosty dolny oraz 

m.dźwigacz powieki górnej. Poza tym 

impulsy przywspółczulne przebiegające w 

tym nerwie przez zwój rzęskowy docierają 

do: m.zwieracza źrenicy, m.rzęskowego

background image

IV. Nerwy bloczkowe (nervi 
trochleares)

Prowadzą włókna ruchowe.
Początek: opuszczają mózgowie na jego 

powierzchni grzbietowej, na wysokości 

wzgórków dolnej blaszki pokrywy 

śródmózgowia do przodu od zasłony 

rdzeniowej górnej.

Przebieg: z dołu środkowego czaszki 

biegną do oczodołu przez szczelinę 

oczodołową górną.

Zakres unerwienia: mięsień skośny 

górny gałki ocznej.

background image

    

    

V. Nerwy trójdzielne(nerwi 

V. Nerwy trójdzielne(nerwi 

trigemninis)

trigemninis)

Prowadzą włókna czuciowe i 

ruchowe.

Miejsce wyjścia z mózgowia- dół 

środkowy czaszki na granicy 
mostu i konara środkowego 
móżdżku.

W dole środkowym czaszki nerw 

dzieli się na 3 gałęzie:

background image

Nerw oczny

-prowadzi włókna czuciowe. Unerwia:

-gruczoł łzowy
-spojówkę                                    

n. łzowy

-skórę kąta bocznego oka
-skórę czoła aż do szczytu głowy
-skórę nasady nosa
-spojówkę                                              

n. czołowy

-skórę powieki górnej
-błonę śluzową komórek sitowych
-zatoki klinowej
-przednio-górnej części jamy nosowej
-zatoki czołowej                                                

n. nosowo-

rzęskowy

-skórę grzbietu nosa
-spojówkę
-skórę kąta przyśrodkowego oka

background image

Nerw szczękowy- 

prowadzi włókna czuciowe. 

Unerwia:

-

skórę policzka                                    

n. jarzmowy

-skórę przedniej części skroni
-błonę śluzową zatoki szczękowej
-zęby górne
-górne dziąsło
-skórę powieki dolnej                                  

n. 

podoczodołowy

-boczną powierzchnię nosa
-błonę śluzową i skórę wargi górnej
-naczynia, gruczoły i błonę śluzową jamy nosowej
-podniebienie twarde
-dziąsła górne
-komórki sitowe                                                    nn. 

skrzydłowo-                   

-zatokę klinową                                                       

podniebienne                

-górną częśc gardła

background image

Nerw żuchwowy

-prowadzi włókna czuciowe i ruchowe. 

Unerwia:

-m. żwacz
-m. skroniowy
-m. skrzydłowy przyśrodkowey i boczny                                           

grupa przednia

-m. napinacz podniebienia miękkiego i błony bębenkowej
-skórę i błonę śluzową policzka i dziąsła
-błonę śluzową 2/3 przednich języka
-błonę śluzową dna jamy ustnej
-cieśń gardzieli                                                          

n. językowy

-migdałki podniebienne
-śliniankę podżuchwową i podjęzykową
-dziąsło dolne
-brzusiec przedni m. dwubrzuścowego
-m. żuchwowo-gnykowy
-zęby dolne                                                              

n. zębodołowy dolny

-dziąsło dolne
-skórę wargi dolnej i bródki
-skórę bocznej powierzchni małżowiny usznej
-skórę przewodu słuchowego zewnętrznego
-skórę okolicy skroniowej                                                   

n. uszno-skroniowy

-staw skroniowo-żuchwowy
-śliniankę przyuszną

background image

VI. Nerwy odwodzące(nervi 
abducens)

Prowadzą włókna ruchowe.

Miejsce wyjścia z mózgowia- 

przedni brzeg mostu w 

środkowym dole czaszki

Przez szczelinę oczodołową górną 

kieruje się do oczodołu

Unerwia: mięsień prosty boczny 

gałki ocznej

background image

VII. Nerwy twarzowe(nervi 
faciales)

Prowadzą włókna ruchowe, czuciowe i 

przywspółczulne.

Miejsce wyjścia z mózgowia- między 

mostem, rdzeniem przedłużonym i 

konarem środkowym móżdżku

Nerw twarzowy składa się z 2-óch 

części: właściwego nerwu 

twarzowego oraz nerwu pośredniego

                                         

background image

Przebieg:           

                             dół tylny czaszki
                                         
                     przewód słuchowy wewnętrzny  

                        kanał nerwu twarzowego   
                                    
                          otwór rylcowo sutkowy  

                             dół zażuchwowy

                             splot przyuszniczy

background image

Nerw twarzowy unerwia:

-m. strzemiączkowy
-brzusiec potyliczny m. naczasznego
-mm. małżowiny usznej
-m. rylcowo-gnykowy
-brzusiec tylny m. dwubrzuścowego
-mm. wyrazowe głowy
-błonę śluzową tylnej części jamy nosowej i 

podniebienia

-gruczoł łzowy
-śliniankę podżuchwową i podjęzykową
-błonę śluzową okolicy podjęzykowej i przedniej części 

języka

-błonę śluzową 2/3 przednich języka

background image

VII. Nerwy przedsionkowo-
ślimakowe(nervi vestibulo-
cochleares)

Są to nerwy czuciowe. Składają się z 2-

óch części:

Nerwu przedsionkowego- nerw 

równowagi

Nerwu ślimakowego- nerw słuchu

Miejsce wyjścia z mózgowia- na 

podstawie mózgowia między mostem 

a rdzeniem przedłużonym

Obszar unerwienia:

-narząd słuchu
-narząd równowagi

background image

IX. Nerwy językowo-

gardłowe(nervi glosso-
pharyngealis)

jądra: 

jądra: 

jądro ślinowe dolne;

jądro ślinowe dolne;

jądro dwuznaczne; 

jądro dwuznaczne; 

zwój górny n. językowo-gardłowego; 

zwój górny n. językowo-gardłowego; 

zwój dolny n. językowo-gardłowego

zwój dolny n. językowo-gardłowego

background image

   

   

Włókna biegną do i z rdzenia przedłużonego bruzdą 

Włókna biegną do i z rdzenia przedłużonego bruzdą 

tylno-boczną, mózg opuszczają albo do niego 

tylno-boczną, mózg opuszczają albo do niego 

wchodzą przez otwór szyjny, przesuwa się 

wchodzą przez otwór szyjny, przesuwa się 

wzdłuż m. rylcowo-gardłowego; projekcje 

wzdłuż m. rylcowo-gardłowego; projekcje 

wewnątrzmózgowe do pasma rdzeniowego n. 

wewnątrzmózgowe do pasma rdzeniowego n. 

trójdzielnego i pasma samotnego.

trójdzielnego i pasma samotnego.

 

 

Zaopatruje 

Zaopatruje 

śliniankę przyuszną, 

śliniankę przyuszną, 

mięśnie podniebienia i gardła, 

mięśnie podniebienia i gardła, 

smakowo i czuciowo nasadę języka (1/3 tylna),

smakowo i czuciowo nasadę języka (1/3 tylna),

czuciowo ucho zewnętrzne.

czuciowo ucho zewnętrzne.

background image

X. Nerwy błędne(nervi vagus)

jądra: 

jądra: 

jądro grzbietowe;

jądro grzbietowe;

jądro dwuznaczne; 

jądro dwuznaczne; 

zwój górny n. błędnego;

zwój górny n. błędnego;

zwój dolny n. błędnego

zwój dolny n. błędnego

background image

Włókna biegną do i z rdzenia przedłużonego bruzdą 

Włókna biegną do i z rdzenia przedłużonego bruzdą 

tylno-boczną, mózg opuszczają albo do niego 

tylno-boczną, mózg opuszczają albo do niego 

wchodzą przez otwór szyjny, projekcje daje do 

wchodzą przez otwór szyjny, projekcje daje do 

pasma rdzeniowego n. trójdzielnego i pasma 

pasma rdzeniowego n. trójdzielnego i pasma 

samotnego.

samotnego.

Unerwienie przywspółczulne trzewi; 

Unerwienie przywspółczulne trzewi; 

mięśnie gardła i krtani; 

mięśnie gardła i krtani; 

czucie w uchu zewnętrznym; 

czucie w uchu zewnętrznym; 

unerwia mięśnie podniebienia i gardła, 

unerwia mięśnie podniebienia i gardła, 

mięśnie i błonę śluzową krtani oraz 

mięśnie i błonę śluzową krtani oraz 

narządy wewnętrzne klatki piersiowej (serce, płuca) 

narządy wewnętrzne klatki piersiowej (serce, płuca) 

i jamy brzusznej (przewód pokarmowy do lewego 

i jamy brzusznej (przewód pokarmowy do lewego 

zgięcia okrężnicy).

zgięcia okrężnicy).

 

 

background image

XI. Nerwy dodatkowe(nervi 

XI. Nerwy dodatkowe(nervi 

accesorius)

accesorius)

jądra: 

jądra: 

jądro dwuznaczne (cz. czaszkowa), 

jądro dwuznaczne (cz. czaszkowa), 

rogi przednie segmentów C1-C6 rdzenia (cz. rdzeniowa) 

rogi przednie segmentów C1-C6 rdzenia (cz. rdzeniowa) 

Aksony cz. czaszkowej uchodzą bruzdą tylno-boczną, 

Aksony cz. czaszkowej uchodzą bruzdą tylno-boczną, 

łącząc się z n. błędnym; 

łącząc się z n. błędnym; 

aksony cz. rdzeniowej opuszczają rdzeń 

aksony cz. rdzeniowej opuszczają rdzeń 

kręgowy wstępując przez otwór wielki do czaszki, którą 

kręgowy wstępując przez otwór wielki do czaszki, którą 

opuszczają otworem szyjnym, wychodzi zza m. 

opuszczają otworem szyjnym, wychodzi zza m. 

mostkowo-obojczykowo-sutkowego, zmierzając ku m. 

mostkowo-obojczykowo-sutkowego, zmierzając ku m. 

czworobocznego.

czworobocznego.

Zaopatruje:

Zaopatruje:

Mm. wewnętrzne krtani (poprzez n. błędny), 

Mm. wewnętrzne krtani (poprzez n. błędny), 

mm.: mostkowo-obojczykowo-sutkowy iczworoboczny 

mm.: mostkowo-obojczykowo-sutkowy iczworoboczny 

background image

XII. Nerwy podjęzykowe(nervi 

XII. Nerwy podjęzykowe(nervi 

hypoglossi)

hypoglossi)

Jedyne jądro to jądro podjęzykowe w 

Jedyne jądro to jądro podjęzykowe w 

rdzeniu przedłużonym.

rdzeniu przedłużonym.

Aksony uchodzą bruzdą przednio-boczną i 

Aksony uchodzą bruzdą przednio-boczną i 

wybiegają z czaszki kanałem n. 

wybiegają z czaszki kanałem n. 

podjęzykowego, łukiem zdążając 

podjęzykowego, łukiem zdążając 

do języka.

do języka.

Zaopatruje mięśnie języka.

Zaopatruje mięśnie języka.


Document Outline