ZAOPATRZENIE

ORTOPEDYCZNE

wykład

Zaopatrzenie

ortopedyczne

zajmuje

się

projektowaniem,

wytwarzaniem, zastosowaniem, naprawą
oraz określaniem wskazań i przeciwwskazań
konstrukcyjno biomechanicznych i sugestii
klinicznych do zastosowania danego typu
sprzętu dla aktualnych potrzeb organizmu
ludzkiego.

Techniczne przedmioty zaopatrzenia

ortopedyczno

-

rehabilitacyjnego

zgrupowane

są

w

poszczególnych

działach:

• protezy kończyn (protetyka),
• protezy tkanek miękkich (epitetyka),
• ortezy kończyn,
• ortezy kręgosłupa (ortotyka),
• ortezy obuwnicze (kalceotyka),
• ortezy tkanek miękkich (bandażownictwo),
• sprzęt pomocniczy (adiuwatyka)
• przedmioty rehabilitacyjne.

Podział zaopatrzenia

Zaopatrzenie stosowane profilaktycznie:

a) w poszczególnych okresach życia człowieka,

b) w czynnościach związanych z wykonywaniem pracy

zawodowej lub uprawianiem sportów i rekreacją

(usprawnianie

ogólnokondycyjne,

ogólnousprawniające),

c) w dysfunkcjach (niedoskonałościach) osobniczych

narządu ruchu,

d) w schorzeniach innych narządów (z innych dyscyplin

medycznych) mogących mieć wpływ na powstanie

dysfunkcji narządów ruchu.

2. Zaopatrzenia stosowanego leczniczo:

a) w schorzeniach nieurazowych - wadach rozwojowych, wadach

nabytych narządów ruchu oraz schorzeniach nieurazowych

innych niż ortopedyczne,

b) w urazach:

- przeciążeniach,

- stłuczeniach,

- skręceniach,

- zwichnięciach,

- złamaniach,

- zmiażdżeniach,

- amputacjach.

3. Zaopatrzenia stosowanego w leczeniu zachowawczym.

4. Zaopatrzenia stosowanego w toku przygotowania do leczenia

operacyjnego.

5. Zaopatrzenia stosowanego w doleczaniu pooperacyjnym.

Z anatomicznego punktu widzenia

zaopatrzenie ortopedyczne dzielimy na:

-

Zaopatrzenie ortopedyczne czaszki.

-

Zaopatrzenie ortopedyczne odcinka czaszkowo-

szyjnego.

-

Zaopatrzenie ortopedyczne odcinka czaszkowo-

szyjno-piersiowego.

-

Zaopatrzenie ortopedyczne odcinka szyjno-

piersiowego.

-

Zaopatrzenie ortopedyczne klatki piersiowej

(tułowia).

-

Zaopatrzenie ortopedyczne brzucha.

-

Zaopatrzenie ortopedyczne miednicy.

-

Zaopatrzenie ortopedyczne kończyn górnych.

-

Zaopatrzenie ortopedyczne kończyn dolnych

Możliwości zaopatrzenia
ortopedycznego dzielimy na:

a) pod względem przeznaczenia:
• profilaktyczne,
• terapeutyczne,
• przygotowujące do leczenia zabiegowego,
• towarzyszące leczeniu zabiegowemu,
• doleczające,
• rehabilitacyjne,
• transportowe,
• natychmiastowe.

b) w specjalnościach medycznych:

• Medycyna rodzinna (interna ogólna),
• Reumatologia,
• Diabetologia,
• Choroby przemiany materii/metaboliczne,
• Endokrynologia,
• Neurologia,
• Pediatria,
• Chirurgia ogólna,
• Neurochirurgia,
• Medycyna sportowa,
• Ortopedia,
• Bioinżynieria.

c) w okresach życia człowieka:

• Okres ciąży,

• Okres połogu

• Okres niemowlęcy

• Okres „rozwojowy” (wzrastania)

• Rekreacja

• Uprawnianie sportów

• Praca zawodowa.

• Okres starzenia się

Protezy kończyn

Proteza zewnętrzna jest sztucznie

wytworzonym

przedmiotem

zastępującym w całości lub częściowo
brakujący lub niekompletny odcinek
kończyny

anatomicznej.

Proteza

zastępuje kończynę pod względem
funkcji mechanicznych (statycznych i
dynamicznych) oraz kosmetycznych
(kształtu).

Protezy obszaru kończyn dolnych, miednicy i klatki

piersiowej

1. Protezy kończyn dolnych:

- protezy stopy całkowite,

- protezy stopy częściowe

2. Protezy goleni (podudzia):

- protezy w amputacjach poniżej stawu kolanowego,

- protezy w amputacjach przezkolanowych (wyłuszczenia)

3. Protezy uda:

- protezy w amputacjach odcinka udowego (amputacje częściowe),

- protezy biodrowe/całkowite kończyn (wyłuszczenia w stawie

biodrowym)

4. Protezy w amputacjach obrębu miednicy:

- protezy w amputacjach całej kończyny wraz z częścią połowy

miednicy,

- protezy w amputacjach całej kończyny wraz z całą miednicą

5. Protezy w amputacjach obrębu tułowia

Protezy zewnętrzne stopy

Protezy stóp maja zastosowanie w ubytkach odcinka dystalnego od

stawu skokowo-goleniowego włącznie.

Wśród protez stóp wyróżniamy:

- protezy częściowe (dystalnie/obwodowo od poziomu stawu

Choparta),

- protezy całkowite (proksymalnie od okolicy w/w).

Amputacje w obrębie stopy, niezależnie od tego czy są częściowe

czy całkowite zaburzają funkcję statyczno -dynamiczną samej

stopy oraz całego organizmu.

• Amputacje z zachowaniem głów kości śródstopia

(amputacje palców) miernie zaburzają statykę, mogą osłabiać

siłę odbicia (zarówno z przysiadu, jak i z zamachem) - co może

mieć osłabiający wpływ na lokomocję (przyspieszenie kroku,

bieg, skoki).

• Amputacje w obszarze śródstopia oraz stepu wpływają

zaburzająco na statykę stopy - pozbawiają stopę przednich

punktów podparcia, upośledzają propulsję oraz, równowagę

mięśniową w stopniu znacznym (końskie ustawienie kikuta z

tendencja szpotawienia - tym większą im krótszy jest kikut

stopy).

Protezowanie stopy wymaga:

- korekcji

ustawienia

stopy

(wkładka/orteza

supinująca

stopę,

odtwarzająca

tylny

łuk

sklepienia podłużnego)

- uzupełnienia brakującej części stopy,

- zastąpienia/uzupełnienia brakującej propulsji przez

zastosowanie elementu sprężynującego (np.

formy

płaskownika/stalki/pręta/fiszbinu)

klasycznie metalowego, aktualnie konglomeratu

materiałów naturalnych lub/i syntetycznych,

zainstalowanego w element protezowy lub/i

podeszwę obuwia protezowego.

Protezy zewnętrzne uda

(przezkolanowe, nadkolanowe)

Części składowe protezy

a) stałe:

• lej protezowy zewnętrzny oraz wewnętrzny (standard współczesny;

dwa leje – możliwe i dostępne moduły),

• element nośny udowy (moduł),

• staw kolanowy protezowy (mechanizm stawu kolanowego, moduł),

• element nośny goleniowy (moduł),

• staw skokowy protezowy (stały współcześnie moduł, zmienny

klasycznie)

• stopa protezową (współcześnie wielomodułowa),

b) zmienne:

• lej protezowy wewnętrzny (zmienny tylko w ujęciu klasycznym,

występuje zawsze w standardzie współczesnym - moduł),

• zawieszenie protezy (moduł),

• amortyzator goleniowy (moduł),

• staw skokowy protezowy (zmienny klasycznie, współcześnie stały

moduł),

• osłona kosmetyczna (moduł).

W zakresie uda rozróżniamy leje:

a) pełnokontaktowe dające oparcie całej powierzchni kikuta na całej
powierzchni leja, przeznaczone dla większo ści kikutów - wymagają
dodatkowego zawieszenia,

b) podciśnieniowe dające także oparcie całej powierzchni kikuta oraz
dodatkowo dzięki bardzo dokładnemu ich dopasowaniu, oraz
zastosowaniu mechanizmu wentylowego (zaworu), pozwalające na
całkowitą jego szczelność co uwalnia pacjenta od potrzeby stosowania
dodatkowego zawieszenia. Typ ten nie nadaje się dla pacjentów, u
których mogą wystąpić powikłania powstającego w tym typie leja -
przekrwienia biernego (choroby naczyniowe, nadmierna łamliwość
naczyń, podeszły wiek, nieprawidłowo ukształtowany kikut; -wiotki, -z
nadmiarem tkanek miękkich na szczycie, -zbyt krótki, -stożkowy.

Dodatkowe rodzaje zawieszeń protez uda:

• pas kalifornijski (miękki pas taliowy),

• pas śląski,

• szyna biodrowa podgrzebieniowa z pasem,

• szyna biodrowa nadgrzebieniowa z pasem,

• zawieszenie szelkowe,

• zawieszenie kamizelkowe

Protetyka tułowia

Zagadnienie funkcjonalnego zaopatrzenia

ortopedycznego

w

amputacjach

na

poziomie

tułowia

jest

trudne

do

zrealizowania ze względu na długi okres

czasu, jaki jest potrzebny dla uzyskania

zadowalających

efektów.

Zarówno

amputacje

planowe,

jak

i

losowe

obarczone są bardzo dużą śmiertelnością -

natury chorobowej oraz samobójczej.

Proces pionizowania realizowany może być

przy pomocy platform (gorseto-lej z

podstawą). W protezowaniu definitywnym

stosuje się protezy typu kanadyjskiego,

których lej stanowi kosz piersiowy typu

gorsetu skorupowego sztywnego lub

szkieletowego.

Amputacja na poziomie tułowia i kosz

piersiowy

ORTOTYKA

Ortotyka - nauka i umiejętność

leczenia za pomocą ortez.

Orteza; aparat ortotyczny - aparat

użytku zewnętrznego stosowany do
modyfikacji cech budowy i
funkcjonowania układu nerwowo-
mięśniowego oraz kostnego.

Cel stosowania ortez stabilizujących:

- leczenie (zabezpieczenie warunków gojenia tkanek

po urazach),

- doleczanie (zabezpieczenie/utrwalenie wyników

osiągniętych operacyjnie lub rehabilitacyjnie),

- poprawa efektywności ruchów użytkowych przez

wyłączenie

ruchów

zmniejszających

ich

efektywność (np.: wyłączenie ruchu zginania

grzbietowego w stawie skokowym celem

poprawienia stabilizacji stawu kolanowego

podczas niedowładu mięśnia czworogłowego

uda),

- stworzenie warunków stabilnego podparcia masy

organizmu (np. przez wyłączenie ruchu w

głównych

stawach

kończyny

-

całkowite

porażenie, nadmierna ruchomość).

- profilaktyka (miejscowe niewydolności i ogólne

stany osłabienia organizmu, przeciążenia itp.).

Wśród ortez wyróżniamy (podział funkcjonalny):

- ortezy unieruchamiające (stany zapalne, stany pourazowe,

artrozy, okresy pooperacyjne, choroba dyskowa),

- ortezy odciążające (stabilne pourazowe złamania

kompresyjne trzonów kręgowych, złamania patologiczne lub

zaawansowane destrukcje układowe lub nowotworowe

trzonów kręgowych, zaawansowana choroba Scheuermanna

, choroba dyskowa),

- ortezy korekcyjne (skrzywienia kręgosłupa, skoliozy, wady

postawy, choroba Scheuermanna, kręcz szyi, kifoza starcza,

osteoporoza),

- ortezy czynnościowe korekcyjne - dynamiczna/aktywna

korekcja skrzywień kręgosłupa (prostotrzymacze,

elektrtroniczne stymulatory mięśniowe-ortezy specjalne,

gorsety typu Milwaukee),

- ortezy stabilizujące (gorsety odciążające, gorsety

unieruchamiające, kołnierze, ortezy szyjne i szyjno-

piersiowe, sznurówki, pasy żebrowe itp. mogące spełniać

funkcje stabilizujące).

Wady wrodzone kręgosłupa-sugestie zastosowań ortez:

1. Blok szczytowo-potyliczny z kręczem szyi kostnopochodnym

- Orteza szyjno-czaszkowa korekcyjna (asymetryczna) sztywna,

2. Żebro szyjne

- Orteza szyjno-czaszkowo-piersiowa odciążająco-stabilizujaca (w

okresie potrzeby leczenia),

- Orteza szyjno-czaszkowa pneumatyczna (elewacyjna)

3. Wrodzone wgniecenie podstawy czaszki

4. Wady wrodzone zęba obrotowego z niestabilnością

5.Wady wrodzone wyrostków stawowych kręgów z niestabilnością

- Ortezy szyjno-czaszkowe odciążająco-korygujące sztywne

- Ortezy odcinka szyjnego wg wskazań klinicznych

Ortezy odcinka czaszkowo–szyjno-

piersiowego:

6. Bloki kręgowe wrodzone
- Ortezy szyjno-czaszkowe odciążające półsztywne lub sztywne

7. Krótka szyja wrodzona (zespół Klippel i Feila) powikłana kręczem

głowy, kostnopochodnym kręczem szyi, ograniczeniem
ruchomości szyi, niestabilnością, zaburzeniami przyjmowania
pokarmów

Ortezy odciążąjąco-korekcyjne (wyciągowe pośrednie) – z pętlą

Glissona

- Ortezy czaszkowo-szyjno-piersiowe odciążająco-korekcyjne typ

Halo bezpośredni (szkieletowy) lub pośredni (opaskowy)

8. Boczne skrzywienie kręgosłupa szyjnego (kręcz szyi

kostnopochodny)

- Ortezy jak w krótkiej szyi wrodzonej

9. Kręgozmyk
- Ortezy szyjno-czaszkowe korekcyjne półsztywne lub sztywne

znoszące lub ograniczające lordozę

- Ortezy szyjno-czaszkowe stabilizujące lub ustalające półsztywne

10. Spondylioza (stan przedkręgozmykowy) – ortezy

jak w kręgozmyku

11. Tyłozmyk - ortezy jak w kręgozmyku, lecz

pogłębiające lordozę szyjną.

12. Choroba Sprengela - ortezowanie w wypadku

wskazań.

13. Kręcz szyi pochodzenia mięśniowego
- orteza szyjno-czaszkowa korekcyjna

(hiperkorekcyjna, sztywna, asymetryczna),

- orteza szyjna typu „monitor" (przypominająca,

półsztywna/miękka),

- orteza szyjna stabilizująca półsztywna

(doleczająca, pooperacyjna),

14. Kręcz szyi pochodzenia kostnego - ortezy

jak w krótkiej szyi wrodzonej.

15. Wielomiejscowa dysplazja nasad -

choroba Fairbanka, (hiperkifoza piersiowa

powoduje hiperlordozę szyjną z objawami

towarzyszącymi) - ortezy wg wskazań.

16. Dysplazja kręgowo-nasadowa wrodzona

(niestabilność C1/C2 z zahamowania

kostnienia wyrostka zębatego kręgu C2),

- ortezy szyjno-czaszkowe stabilizujące

sztywne,

- ortezy czaszkowo-szyjno-piersiowe

stabilizujące typu Halo opaskowe.

Ortezy tułowia

Z anatomicznego punktu widzenia w skład tułowia wchodzą:

- klatka piersiowa, - grzbiet, - brzuch oraz - miednica z jej

dnem, czyli okolicą kroczową.

Tułów dzielimy natomiast na: pole tylne (grzbietowe) oraz na

pole przednie, w którym występuje część górna zwana

okolicą klatki piersiowej i część dolna, zwana okolicą

brzucha. Tułów jest to ciało z wyłączeniem głowy, szyi i

kończyn.

Ortotyka jest nazywana - nauką i umiejętnością leczenia za

pomocą ortez.

Orteza (aparat ortotyczny) jest aparatem do użytku

zewnętrznego stosowanym do modyfikacji cech budowy i

funkcjonowania układu nerwowo-mięśniowego oraz

kostnego.

Orteza kręgową nazywamy ortezę zastosowaną w całości

lub części tułowia, głowy i szyi oraz stawów pośrednich.

Typy ortez tułowia

1. Typ miękki (dawniej - pas, sznurówka miękka) -

oznacza

ortezę

pozbawioną

usztywnień

szynujących (fiszbiny, statki-sprężyny płaskie

itp.).

Działanie

jej

polega

głównie

na

podtrzymywaniu

powłok

brzusznych,

dzięki

mechanizmowi zbliżonemu do tłoczni brzusznej,

może wywierać wpływ stabilizujący na kręgosłup,

znajdują takie ortezy nadal zastosowanie w

artrozach (geriatria, wyniszczenie), zapalnych

zespołach

bólowych

nerwopochodnych,

złamaniach żeber, po torakotomii, chorobie

dyskowej, po operacjach na jamie brzusznej

(chirurgia ogólna, urologia, położnictwo itp.) - w

celu uniemożliwienia powstania przepukliny, w

przepuklinach brzusznych, otyłości, ciąży, jako

prostotrzymacze w wadach postawy itp.

2. Typ półsztywny (dawniej - sznurówka

półsztywna, sznurówka właściwa) - oznacza

ortezę wyposażoną w uszty wnienia (elastyczne

fiszbiny,

sprężyste

stalki-sprężyny

płaskie,

sprężyny „położone"). Działanie jej polega na

spełnianiu roli pasa oraz na znacznej stabilizacji

kręgosłupa. Znajduje szerokie zastosowanie w

doleczaniu po oper acjach neurochirurgicznych,

ortopedycznych

(skoliozy),

leczeniu

zachowawczym skolioz progresywnych (gorsety

dynamiczne), chorobie Scheuermanna, zespołach

skoliotycznych,

w

przebiegu

uszkodzeń

centralnego i obwodowego neuronu, różnego

pochodzenia spondylozach, spondyloartrozach,

chondrozach, zespołach bólowych w przebiegu

wad rozwojowych, pourazowych, pozapalnych,

nowotworowych,

wadach

postawy

-jako

prostotrzymacze i inne. Typ ortez półsztywnych

stanowi rodzaj najczęściej ordynowany oraz

najlepiej akceptowany przez pacjentów. Skutkuje

to - przez rzeczywiste użytkowanie ich przez

leczonych

-

pozytywnym

efektem

terapeutycznym.

3. Typ sztywny (dawniej sznurówka półgorsetowa,

gorset pełny, szkieletowy: żeberkowy, doniczkowy

itp., obecnie gorset sztywny, półsztywny) –

oznacza

ortezę

mogącą

wykazywać

poza

działaniami typowymi dla ortez półsztywnych i

miękkich cechę najistotniejszą – zdecydowaną

korekcję. Pomimo istnienia licznych wskazań do

zastosowania tej ortezy, (m.in. progresywne

skoliozy, złamania kręgosłupa, dyskopatie z

zespołami

uciskowymi

centralnymi

i

korzeniowymi,

wspomagania

leczenia

operacyjnego itp.) czyli ogólnie mówiąc do

poprawienia stabilizacji kręgosłupa, poprawienia

ogólnej statyki, - pacjenci rzadko akceptują

zalecenie używania tego typu ortez. Powodem

odrzucenia

tego

typu

zaopatrzenia

ortopedycznego jest uciążliwy dyskomfort

towarzyszący używaniu takich ortez.

Ortotyka kończyny górnej

Zadania ortotyki w zakresie potrzeb kończyn górnych:

- stabilizacja struktur anatomicznych w ustawieniu

funkcjonalnym,

- korekcja kontrolowana ustawienia struktur anatomicznych

przez stopniowe pokonywanie przykurczu,

- kontrola zakresu, kierunku i siły ruchów w stawach przy

istniejącej niewydolności układu motorycznego,

- substytucja funkcjonalna porażonych mięśni

Rodzaje ortez kończyny górnej:

- orteza palca statyczna,
- orteza ręki statyczna
- orteza nadgarstkowo-ręczna statyczna,
- orteza nadgarstkowo-ręczno-palcowa,
- orteza łokciowa,
- orteza łokciowo-nadgarstkowo-ręczna,
- orteza ramienna,
- orteza ramienno-łokciowa
- orteza ramienno-łokciowo-nadgarstkowo-

ręczna

Ortezy palców

Zastosowanie ortez palców:

- szybkie uruchomienie po urazach,

- uzyskanie maksymalnej ruchomości stawu w zakresie

zgięcia i wyprostu,

- zapobieganie skróceniu struktur okołostawowych, które

prowadzą do deformacji i ograniczenia zakresu ruchów,

- korekcja deformacji typu butonierki,

- stany zapalne-zapobieganie zesztywnieniu ścięgien,

- uszkodzenia-możliwość zrostu zerwanego ścięgna bez

interwencji chirurgicznej,

- korekcja deformacji typu łabędzia szyjka

Jak długo można używać ortezy

palców?:

Podczas snu

8 godzin

Przed ćwiczeniami

10-15 minut

Chroniąc stawy reumatyczne

6 godzin dziennie

Przy procesach regeneracji
ścięgien, alternatywnie do

zabiegu operacyjnego

Dzień i noc przez 4 tygodnie

W prewencji przykurczów ortezy palców bezwzględnie należy
stosować co najmniej trzy godziny każdorazowo.

Zaopatrzenie palców, ręki i

przedramienia

Zastosowanie:

- przykurcze,

- uszkodzenia nerwu pośrodkowego z towarzyszącym

zespołem cieśni nadgarstka (uciśnięcie nerwu wraz

z zaburzeniami ukrwienia w tunelu nadgarstka,

powodujące drętwienie oraz duże dolegliwości

bólowe, szczególnie w nocy),

- słabe lub porażone mięśnie z obniżonym tonusem,

- niewielka spastyczność po udarze

Ortezy ręki i nadgarstka:

- zapewniają podparcie stawów MCP i CMC zależnie

od długości,

- anatomicznie

dopasowane

umożliwiają

maksymalnie funkcje ręki, z uwzględnieniem

dysfunkcji,

- łatwo dopasowują się do kształtu ręki bez

potrzeby stosowania ciepła lub dodatkowych

narzędzi,

- lekkie, doskonale przepuszczające powietrze

Ortotyka uszkodzeń nadgarstka:

1. Leczenie stłuczeń i skręceń:

a) leczenie stłuczeń powierzchniowych-eliminacja

wszelkich ruchów na okres 7 dni, zastosowanie

ortezy oraz ograniczenie funkcji do całkowitego

powrotu funkcji ruchowej oraz braku bolesności

ścięgien,

b) leczenie skręceń – unieruchomienie na okres

zazwyczaj 2-3 tygodni,

c) leczenie

zwichnięć

–

3

tygodniowe

unieruchomienie z unikaniem opatrunków

okrężnych (pełnych) ze względu na obrzęki

2. Leczenie zranień

a)

leczenie zranień – unieruchomienie na czas wg.ustaleń
ortezami otwartymi zapewniającymi możliwość wglądu do
miejsca gojenia się rany bez konieczności usuwania całej
ortezy,

b)

leczenie uszkodzeń ścięgien

3. Leczenie zakażeń

a) czyraki, zanokcica, zastrzał, ropowica – chociaż dotyczą

odcinków ręki położonych bardziej obwodowo, wymagają
każdorazowo jednoczesnego unieruchomienia nadgarstka
oraz części przedramienia oraz leczenia chirurgicznego

4. Leczenie dysfunkcji - uszkodzeń

chorobowych

a)

Zapalenie i artroza stawów ręki,

b)

Zaburzenia neurologiczne:

-

porażenie nerwu promieniowego (ręka opadająca),

-

porażenie nerwu pośrodkowego (ręka błogosławiąca),

-

porażenie nerwu łokciowego (ręka szponiasta),

-

przeciwdziałanie przykurczom mięśniowo-ścięgnistym

c) Choroby ścięgien i pochewek ścięgnistych:

-

zapalenie pochewek ścięgnistych,

-

zapalenie okołościęgnowe

-

zapapalenie wyrostka rylcowatego kości promieniowej

-

palec zatrzaskujący (trzaskający)

-

torbiele galaretowate (ganglion)

-

zespół kanału nadgarstka

-

przykurcz Dupuytrena

5. Leczenie następstw urazów nadgarstka i
ręki:

a)

zaburzenia osi (rozwijanie się artrozy) wskutek niedokładnego

nastawienia złamań i ich unieruchomienia

b)

zespół (dystrofia, algodystrofia, zanik) Sudecka

6. Leczenie złamań

-

złamanie kości łódeczkowatej – unieruchomienie na 12-16

tygodni z ujęciem kciuka

Wszystkie złamania (nasad i przynasad dalszych kości

przedramienia oraz izolowanie złamania kości nadgarstka)

wymagają możliwie doskonałego, pierwotnego nastawienia lub

leczenia operacyjnego z zastosowaniem zastosowanego

unieruchomienia

z

natychmiastowym

programem

przeciwdziałania powikłaniom. Wiąże się to z zastosowaniem

właśnie ortez.

Ortotyka kończyny dolnej

Rodzaje ortez kończyn dolnych:

- orteza stopy (obuwie, wkładki),

- orteza skokowo-stopowa,

- orteza kolanowa („klatka szwedzka”, stabilizatory),

- orteza kolanowo-skokowo-stopowa,

- orteza biodrowa,

- orteza biodrowo-kolanowa,

- orteza biodrowo-kolanowo-skokowo-stopowa

Wkładki ortopedyczne

Wkładki ortopedyczne mogą być składową

programu

leczenia,

jak

również

wraz

z

usprawnianiem stanowić metodę postępowania

terapeutycznego

samą

w

sobie.

Wkładki

ortopedyczne

powinny

być

wykonywane

indywidualnie, lecz ze wzglądu na potrzeby

masowe są produkowane seryjnie, co nie zwalnia

z obowiązku profesjonalnego dostosowania ich do

potrzeb danego pacjenta. Wykonywanie i

sprzedaż ich, zatem związane są z koniecznością

posiadania ku temu odpowiednich kwalifikacji.

Podobnie

jak

inne

metody

terapeutyczne

stosowanie ich podlega okresowej kontroli

merytorycznej

szczególnie

w

okresie

kształtowania się organizmu większość wkładek

można

w

trakcie

leczenia

modyfikować,

dostosowując

je

do

aktualnych

potrzeb

terapeutycznych.

• Ważnym niezbędnym elementem w stosowaniu

wkładek ortopedycznych jest używanie właściwego

obuwia. Obuwie, pomimo, że powinno spełniać

funkcje ochronną - w większości przypadków staje

się sprawcą lub współsprawcą schorzeń, moda

natomiast zbyt często prowokuje pacjentów do

odstąpienia od zaleceń terapeuty, powoduje

odrzucenie sprzętu skutkujące pogłębianiem się

dysfunkcji oraz powstawaniem powikłań.

• Wkładki ortopedyczne znajdują zastosowanie w

zniekształceniach oraz niedomogach funkcjonalnych

stóp, stawów kończyn, kręgosłupa, dysfunkcjach

tkanki łącznej - gdy jeszcze nie jest konieczne

stosowanie innych, bardziej radykalnych metod

leczenia, po zastosowaniu leczenia operacyjnego

lub, gdy już go zastosować nie można. Generalnie -

„zadaniem ich jest korygowanie rozwijających się

zniekształceń stóp lub ochrona przeciążonego

aparatu więzadłowo-mięśniowego stopy bolesnej"

(Żuk T.).

• U dzieci najczęstszym powodem stosowania wkładek

ortopedycznych

jest

występująca

podczas

rozwoju

niedomoga mięśniowo-więzadłowa stóp. Wkładki miękkie

lub półsztywne spełniają wówczas rolę korektora

ustawienia stóp oraz zabezpieczają wzrastanie w

prawidłowym ustawieniu. Oczywiście noszone obuwie,

winno spełniać wymogi zgodne z zasadami fizjologii stóp w

danym okresie życia, co dodatkowo umożliwia uzyskanie

pozytywnego efektu terapeutycznego Należy przy tym

pamiętać, że podstawowym - bezspornie koniecznym

czynnikiem profilaktyki i leczenia jest właściwie pojęte

usprawnianie.

Podparcie

lub

uniesienie

sklepienia

podłużnego stosuje się wraz z supinacją części tylnej w

przypadkach, gdy prowadzenie ćwiczeń czynnych i

stosowanie wkładek supinujących piętę nie przynosi

pozytywnych rezultatów.

Wkładki korytkowe (półsztywne) lub ich krótsza wersja -

zapiętkowe z ustalającymi stopę ściankami bocznymi,

stosowane są w przypadkach, gdy nadal nie uzyskuje się

żądanej korekcji. Wkładki supinujące stęp z uniesieniem

sklepienia podłużnego oraz korytkowe i zapiętkowe

stosujemy ponadto jako pierwsze przy współistnieniu

schorzeń ogólnoustrojowych (immunologiczne, przemiany

materii itp. oraz koślawości kolan.

Podział wkładek ortopedycznych ze wzglądu na

budowę (podział konstrukcyjny):

1. Wkładki pełne (całkowite) - dla całej długości

stopy.

2. Wkładki częściowe: dla tzw. 3/4 tylnej stopy, dla

przodostopia (części przedniej stopy), śródstopia

(części środkowej) i stepu równemu połowie

długości stopy (części tylnej) lub ograniczające

się

tylko

do

pojedynczego

elementu

podlegającego terapii.

3. Wkładki sztywne - wykonane z blach stalowych,

stopów aluminium, tworzyw sztucznych (chemo- i

termoplastycznych),

korków

-

wszystkich

pokrytych w cześć i kontaktującej się ze stopą

specjalna skórą lub materiałem sztucznym

atestowanym.

4. Wkładki

półsztywne

-

z

materiałów

jw.

cechujących się odpowiednią konsystencją.

5. Wkładki miękkie (elastyczne) wykonane z tworzyw

sztucznych, konglomeratów kauczukowych, silikonów lub

stanowiących zdwojone i zgrzewane „geograficznie" folie

np. polietylenowe, tak aby zamknięte w powstałych

komorach powietrze (łączone często z półpłynnym żelem)

oddziaływało terapeutycznie na części stopy.

6. Wkładki korytkowe - z wywiniętymi ku górze bokami

(ściankami) w częściach tylnej i bocznych.

7. Wkładki zapiętkowe - podtyp wkładek korytkowych, który

pozbawiony jest części przedniej.

W konstrukcji wkładek biorą udział różne podpórki

korekcyjne (kliny, poduszeczki, wałki, magnesy, kulki,

krążki opaski sztywne, elastyczne taśmy gumowe itp.)

oraz wykonywane są w nich różnorodne wydrążenia,

otwory i odcięcia.

Podział wkładek ortopedycznych ze względu na przeznaczenie:

1. Wkładki stabilizujące - przeznaczone dla stóp opadających.

2. Wkładki odciążające miejsca bolesne (ostrogę kości piętowej, guz kości

piętowej, odgnioty, odciski, paliczki, paluchy sztywne).

3. Wkładki dostosowane - dla stóp z utrwalonymi i odprowadzalnymi

zniekształceniami (szczególnie dokładnie wymodelowane).

4. Wkładki korekcyjne:

•

supinujące,

•

pronujące,

•

unoszące sklepienie poprzeczne stopy (metatarsalne, angielskie),

•

unoszące tylko sklepienie podłużne,

•

czynnościowe zaopatrzone w element działający bodźcowo

(drażniąco) na zamierzoną okolicę,

•

wkładki wyrównawcze - usymetryczniające długości kończyn i

kompensujące liniowo kręgosłup,

•

wkładki uzupełniające dtugość stopy -korygujące asymetrie napięć

mięśniowych kręgosłupa w związku z nierówną długością kroku

podczas chodu.

5. Wkładki unieruchamiające - uniemożliwiają ruchy w stawach

śródstopno-paliczkowych i międzypaliczkowych przy martwicach

jałowych i urazach paliczków w warunkach stosowania obuwia

„przemysłowego

6. Wkładki amortyzujące i ich podtyp sportowy - uwzględniające

istniejące dysfunkcje lub przeciwdziałające skutkom urazów z

przeciążenia.

7. Wkładki specjalne - stanowią pojedyncze drobne elementy

stosowane przy miejscowych izolowanych (punktowych)

zniekształceniach (podpiętki, pelotki odciążające, wyściółki,

separatory palców itp.), oraz podtyp wkładek specjalnych -

pełnowymiarowe

wkładki

„ocieplające",

dezodorujące,

wentylujące, pochłaniające pot itp.

8. Wkładki czynnościowe - zawierające w swej ściółce elementy

pojedyncze lub mnogie w postaci słupki tzw. „fakirków") lub

kulki, działające bodźcowo poprzez powierzchnię podeszwową

stóp na aktywizację czynności mięśniowej, stawowej, krążenia i

wentylacji.

9. Wkładki uzupełniające typu protezowego - dla-potrzeb

uzupełnienia ubytku poamputacyjnego przedniego odcinka

stopy i ujęcia - osadzenia kikuta z uwzględnieniem przywrócenia

fizjologicznego podparcia stopy oraz możliwości odtworzenia

fizjologicznego chodu.

10. Wkładki wyrównawcze – dla wyrównania skrócenia kończyn,

11. Wkładki podtrzymujące – elementy konstrukcyjne uwzględniają

potrzebę tylko zabezpieczenia przed destrukcją anatomicznych

części składowych stopy, nie powodując korekcji.

Obuwie ortopedyczne

Podział ze względu na przeznaczenie:

1.

Obuwie korygujące – jego zadaniem jest przywracanie

fizjologicznego ustawienia poszczególnym elementom narządu

ruchu.

Obuwie to ma zastosowanie w:

-

programie

zachowawczego

leczenia

wad

rozwojowych,

przygotowaniu do leczenia operacyjnego,

-

doleczaniu pooperacyjnym-utrwalającym wynik tego leczenia jako

zapobiegające nawrotom wad,

-

toku leczenia zniekształceń zapalnych, urazowych, innych

chorobowych (porażenia, niedowłady itp..)

2. Obuwie dostosowane do utrwalonych zniekształceń stóp – znajduje

ono

zastosowanie

w

deformacjach

nieodprowadzalnych,

strukturalnych stóp. Ich zadaniem jest umożliwienie bezbolesnego

chodu oraz podparcia poprzez stworzenie równomiernego

rozłożenia sił na powierzchni obciążanej.

3. Obuwie odciążające-stosowane w celu eliminacji lub zmniejszenia

ucisku w okolicy chorobowo zmienionej kosztem przemieszczenia

tych sił ucisku a miejsca zdrowe, mogące je znosić.

4. Obuwie wyrównujące skrócenie kończyn – skrócenie

kończyn można wyrównywać alternatywnie tylko wewnątrz

obuwia, tylko na zewnątrz lub rozłożyć po części na obydwa

sposoby. Koniecznością jest poziome-równoległe do podłoża

podparcie pięty (nie skośne) oraz zachowanie różnic

wartości pięta-śródstopie-palce stosownie do wieku

pacjenta, wartości skrótu oraz miejscowego stanu

klinicznego.

5. Obuwie unieruchamiające – umożliwia ono w znacznym

stopniu ograniczenie wybranych ruchów w stawach stopy

oraz skokowych. Znajduje ono zastosowanie w stanach

zapalnych , martwicach jałowych kości oraz zmianach

zwyrodnieniowych z dolegliwościami bólowymi.

6. Obuwie stabilizujące – wskazane jest dla nieutrwalonych

zniekształceń stóp (niedowłady, porażenia). Ma ono za

zadanie utorowanie kierunku i zakresu ruchów stóp, co jest

niezbędne dla umożliwienia utrzymania podstawowych ich

funkcji – podparcia i lokomocji.

7. Obuwie uzupełniające ubytki stóp – spełnia ono zarówno funkcje

częściowo odtwarzające mechanizm chodu, jak i kosmetyczne. Ma

zastosowanie w ubytkach wrodzonych i pochorobowych

(amputacje). Stanowi ono często pogranicze buta i protezy.

Wykonywane jest ono z reguły z użyciem odlewów gipsowych.

8. Obuwie do aparatów ortopedycznych (aparatowe, ortezowe,

protezowe) – obuwie aparatowe (ortezowe) występuje w formie

zespolonej z ortezą za pomocą strzemienia i służy tylko do

chodzenia lub stanowi dodatkowe wyposażenie całodobowej

ortezy połączonej z sandałem. Obuwie to stosuje się do aparatów

stabilizujących, odciążających, korekcyjnych i unieruchamiających.

Obuwie protezowe wykonywane jest dla potrzeb stóp protezowych

i protez stóp.

9. Obuwie specjalne – służy do zapobiegania lub leczenia jednej tylko

jednostki chorobowej-często stosowanie ograniczone jest tylko do

czasu usprawnienia. Przykładem takiego zaopatrzenia są

kamaszki do szyn Denis-Browna czy sandał lub kamaszek

wyciągowy.

10. Obuwie czynnościowe – stosowane jest profilaktycznie i leczniczo

w celu stymulacji pracy mięśni, układu nerwowego i krążenia dla

przywrócenia im prawidłowych funkcji i przeciwdziałania

powstawaniu zniekształceń z bardzo pozytywnym skutkiem

zarówno u dzieci jak i u dorosłych.

Systemy ortezowe – parapodium

dynamiczne

Parapodium dynamiczne jest mechanicznym

systemem ortotycznym służącym bezpiecznej

pionizacji, lokomocji, rehabilitacji bez potrzeby

stosowania podparcia kończynami górnymi. System

ortezowy stanowi niejako dwie kule pachowe

(szczudła) zaopatrzone w części dolnej w elementy

płozowe z platformami przypośrodkowymi dla

umieszczenia stóp (dolny tylny punkt podparcia), w

części kolanowej przypośrodkowej zaopatrzone są

one w łukowate obejmy kolanowe przednie

(środkowy przedni punkt podparcia), w części

biodrowej posiadają otwierany od tyłu pas biodrowy

(górny tylny i przedni punkt podparcia) stanowiący

wraz z częściami bocznymi rodzaj kamizelki.

Uchwyty „kul” dla rąk (przednie) są wydłużone na

wzór kul reumatyków, lecz umieszczone od nich

niżej (poziom krętarzy). Te szczudłopodobne

elementy położone bocznie w stosunku do ciała

zostały połączone poprzeczką poprzez dwa skrajne

jej specyficzne zawiasy oraz w części biodrowej

(kamizelka, pas biodrowy) przez mechaniczne,

boczne elementy zawiasowe.

Konstrukcja parapodium dynamicznego

pozwala na :

- bezpieczne, samodzielne wchodzenie do niego z

pozycji siedzącej oraz bezpieczne wychodzenie do

pozycji siadu,

- bezpieczną, nieograniczoną czasowo pionizację

bez potrzeby asysty osób drugich,

- bezpieczne kroczenie – chodzenie szczudłowe,

poruszanie się,

- bezpieczne wykonywanie dowolnych czynności

kończynami górnymi

Stopień bezpieczeństwa gwarantuje stabilność

urządzenia nawet podczas omdlenia użytkownika

oraz podczas zajmowania skrajnych wychyleń

tułowia zarówno bocznych, jak i przednio-tylnych.

Urządzenie nie potrzebuje zewnętrznego zasilania

energią.

Parapodium dynamiczne umożliwia:

- samodzielne wstawanie, czyli

przyjmowanie pozycji wyprostowanej oraz

samodzielne siadanie z korzystnym

wymuszeniem pracy kończyn górnych, co

z kolei powoduje:

- likwidację przykurczy stawowych i

mięśniowych oraz spastyczności,

- prawidłowe odżywienie tkanki łącznej

organizmu,

- likwidację odleżyn,

- fizjologiczne obciążenie układu kostno-

stawowego,

- fizjologiczną czynność narządów wewnętrznych

(perystaltyka jelit i inne),

- normalizuje pracę układu sercowo-naczyniowego

oraz oddechowego,

- szeroko pojętą rehabilitację wraz z ergoterapią

(praca),

- przygotowanie kondycyjne do uprawiania sportu

wyczynowego,

- przygotowanie organizmu do użytkowania innych

systemów ortezowych typu urządzeń

lokomocyjnych dla chodzenia w środowisku osób

pełnosprawnych.

Dziękuję za uwagę