Actiones

Actiones

adiecticiae

adiecticiae

qualitatis

qualitatis

Odpowiedzialność właściciela

Odpowiedzialność właściciela

za zobowiązania

za zobowiązania

KONTRAKTOWE niewolnika

KONTRAKTOWE niewolnika

lub osoby alieni iuris

lub osoby alieni iuris

Rodzaje skarg

Rodzaje skarg



Actiones adiecticiae qualitatis

Actiones adiecticiae qualitatis

–

–

skargi o „charakterze dodatkowym”

skargi o „charakterze dodatkowym”



Ulpian D.15.1.44:

Ulpian D.15.1.44:

„Kto zawarł umowę z synem pod

„Kto zawarł umowę z synem pod

władzą ma dwóch dłużników: syna

władzą ma dwóch dłużników: syna

na całość długu, a ojca z

na całość długu, a ojca z

ograniczeniem do wysokości

ograniczeniem do wysokości

peculium

peculium

”.

”.

Rodzaje skarg

Rodzaje skarg



Odpowiedzialność za zobowiązania

Odpowiedzialność za zobowiązania

w sytuacji istnienia

w sytuacji istnienia

peculium

peculium



Actio de peculio

Actio de peculio



Actio tributoria

Actio tributoria



Odpowiedzialność za zobowiązania

Odpowiedzialność za zobowiązania

niezależne od istnienia

niezależne od istnienia

peculium

peculium



Actio quod iussu

Actio quod iussu



Actio de in rem verso

Actio de in rem verso



Actio exercitoria

Actio exercitoria



Actio institoria

Actio institoria

Co to jest

Co to jest

peculium

peculium

?

?



Ulpian D.15.1.5.3-4.

Ulpian D.15.1.5.3-4.

Słowo

Słowo

peculium

peculium

oznacza wedle jego

oznacza wedle jego

pochodzenia mały majątek

pochodzenia mały majątek

[„mająteczek”].

[„mająteczek”].

Tubero definiuje jednak

Tubero definiuje jednak

peculium

peculium

(…)

(…)

jako to, co niewolnik ma za

jako to, co niewolnik ma za

pozwoleniem właściciela jako

pozwoleniem właściciela jako

majątek odrębny od majątku

majątek odrębny od majątku

właściciela.

właściciela.

Actio de peculio

Actio de peculio

– zakres

– zakres

odpowiedzialności

odpowiedzialności

właściciela

właściciela



Właściciel odpowiada za

Właściciel odpowiada za

zobowiązania kontraktowe

zobowiązania kontraktowe

niewolnika do wysokości

niewolnika do wysokości

peculium

peculium

(odpowiedzialność

(odpowiedzialność

pro viribus

pro viribus

patrimonii

patrimonii

)

)



Przysługuje mu

Przysługuje mu

prawo dedukcji

prawo dedukcji



Pozostałych wierzycieli spłaca

Pozostałych wierzycieli spłaca

według kolejności zgłoszeń

według kolejności zgłoszeń

Actio de peculio

Actio de peculio

– prawo

– prawo

dedukcji

dedukcji



Wartość

Wartość

peculium

peculium

należy obliczać po

należy obliczać po

odliczeniu tego, co było należne

odliczeniu tego, co było należne

właścicielowi [

właścicielowi [

prawo dedukcji

prawo dedukcji

],

],

ponieważ „uważa się, że właściciel ma

ponieważ „uważa się, że właściciel ma

pierwszeństwo przed wierzycielami”

pierwszeństwo przed wierzycielami”



Ponadto odlicza się to, co niewolnik był

Ponadto odlicza się to, co niewolnik był

dłużny innym osobom będącym pod

dłużny innym osobom będącym pod

władzą jego właściciela

władzą jego właściciela



Właściciel musi jednak doliczyć do

Właściciel musi jednak doliczyć do

peculium

peculium

własne długi wobec niewolnika

własne długi wobec niewolnika

Actio de peculio

Actio de peculio

jako

jako

skarga terminowa

skarga terminowa



Ulpian D.15.2.1.pr:

Ulpian D.15.2.1.pr:

Powiada pretor: „Po śmierci tego, kto

Powiada pretor: „Po śmierci tego, kto

był pod władzą innego, albo po

był pod władzą innego, albo po

uwolnieniu go spod władzy (przez

uwolnieniu go spod władzy (przez

emancypację, wyzwolenie, sprzedaż), i

emancypację, wyzwolenie, sprzedaż), i

[również] jeśli wskutek podstępu tego,

[również] jeśli wskutek podstępu tego,

pod czyją był władzą,

pod czyją był władzą,

peculium

peculium

zostało

zostało

zmniejszone, dam skargę do wysokości

zmniejszone, dam skargę do wysokości

peculium

peculium

przez rok, odkąd po raz

przez rok, odkąd po raz

pierwszy można było wytoczyć skargę.”

pierwszy można było wytoczyć skargę.”

Actio de peculio

Actio de peculio

jako

jako

skarga terminowa

skarga terminowa



Ulpian D.15.2.1.1:

Ulpian D.15.2.1.1:

Dopóki niewolnik lub syn są pod

Dopóki niewolnik lub syn są pod

władzą,

władzą,

actio de peculio

actio de peculio

jest wieczysta.

jest wieczysta.

Po śmierci, emancypacji, wyzwoleniu

Po śmierci, emancypacji, wyzwoleniu

lub sprzedaży [niewolnika lub syna],

lub sprzedaży [niewolnika lub syna],

skarga staje się temporalna, tj. roczna.

skarga staje się temporalna, tj. roczna.



Ulpian D.15.2.1.3:

Ulpian D.15.2.1.3:

Słusznie pretor uczynił skargę

Słusznie pretor uczynił skargę

czasową: bowiem wraz ze śmiercią lub

czasową: bowiem wraz ze śmiercią lub

sprzedażą wygasa

sprzedażą wygasa

peculium

peculium

, wystarczy

, wystarczy

rok na dochodzenie zobowiązania.

rok na dochodzenie zobowiązania.

Kiedy stosujemy actio de

Kiedy stosujemy actio de

in rem verso?

in rem verso?



Ulpian D.15.3.2-4:

Ulpian D.15.3.2-4:

I formułujemy regułę, że

I formułujemy regułę, że

actio de

actio de

in rem verso

in rem verso

jest udzielana

jest udzielana

zawsze tam, gdzie […] niewolnik

zawsze tam, gdzie […] niewolnik

coś tak wykorzystał, że

coś tak wykorzystał, że

sytuacja

sytuacja

majątkowa właściciela się

majątkowa właściciela się

poprawiła

poprawiła

, lub

, lub

nie pogorszyła

nie pogorszyła

.

.

Co to jest

Co to jest

versio

versio

?

?



Ulpian D.15.3.3.1: Przyjmuje się, że zostało dokonane

Ulpian D.15.3.3.1: Przyjmuje się, że zostało dokonane

przysporzenie w majątku w różnych przypadkach:

przysporzenie w majątku w różnych przypadkach:



czy to jeśli to, co niewolnik przyjął, obrócił na majątek

czy to jeśli to, co niewolnik przyjął, obrócił na majątek

właściciela (np. jeśli przyjął zboże i wykorzystał je na

właściciela (np. jeśli przyjął zboże i wykorzystał je na

wyżywienie niewolników swego właściciela),

wyżywienie niewolników swego właściciela),



czy to jeśli otrzymane od wierzyciela pieniądze

czy to jeśli otrzymane od wierzyciela pieniądze

wypłacił wierzycielowi [właściciela] […]

wypłacił wierzycielowi [właściciela] […]



czy też jeśli niewolnik dokonał jakiejś czynności dla

czy też jeśli niewolnik dokonał jakiejś czynności dla

prowadzenia spraw właściciela czy dla zarządzania

prowadzenia spraw właściciela czy dla zarządzania

[jego majątkiem] (np. jeśli zaciągnął pożyczkę aby

[jego majątkiem] (np. jeśli zaciągnął pożyczkę aby

kupić żywność lub odzież dla niewolników

kupić żywność lub odzież dla niewolników

właściciela),

właściciela),



czy też otrzymaną pożyczkę na cele

czy też otrzymaną pożyczkę na cele

peculium

peculium

przeznaczył na korzyść właściciela.

przeznaczył na korzyść właściciela.

Granice działania

Granice działania

niewolnika

niewolnika



Ulpian D.15.3.2-4:

Ulpian D.15.3.2-4:

Stąd, jeśli niewolnik wykorzystał pieniądze, aby się

Stąd, jeśli niewolnik wykorzystał pieniądze, aby się

wyżywić i odziać zgodnie z obyczajem właściciela

wyżywić i odziać zgodnie z obyczajem właściciela

, to jest

, to jest

w tym zakresie, jak to zwykł zrobić właściciel, Labeo pisze,

w tym zakresie, jak to zwykł zrobić właściciel, Labeo pisze,

że przysporzył majątek właściciela. To samo dotyczy syna.

że przysporzył majątek właściciela. To samo dotyczy syna.



Jeśli jednak otrzymanymi jako pożyczka pieniędzmi

Jeśli jednak otrzymanymi jako pożyczka pieniędzmi

ozdobił ściany domu właściciela sztukaterią albo czym

ozdobił ściany domu właściciela sztukaterią albo czym

innym, co raczej należy do zbytków niż do rzeczy

innym, co raczej należy do zbytków niż do rzeczy

użytecznych, nie wydaje się, by doszło do przysporzenia,

użytecznych, nie wydaje się, by doszło do przysporzenia,

(…) chyba że otrzymał polecenie lub zgodę od właściciela.

(…) chyba że otrzymał polecenie lub zgodę od właściciela.

Ponieważ właściciel nie może być obciążony przez coś,

Ponieważ właściciel nie może być obciążony przez coś,

czego sam by nie zrobił.

czego sam by nie zrobił.

Co więc będzie? Właściciel musi

Co więc będzie? Właściciel musi

tylko znieść, że wierzyciel odbierze (wyprowadzi) te

tylko znieść, że wierzyciel odbierze (wyprowadzi) te

przysporzenia, oczywiście bez uszkodzenia domu, aby

przysporzenia, oczywiście bez uszkodzenia domu, aby

właściciel nie był zmuszony sprzedać domu, aby móc

właściciel nie był zmuszony sprzedać domu, aby móc

zwrócić to, o co [dom] stał się bardziej wartościowy.

zwrócić to, o co [dom] stał się bardziej wartościowy.

Granice działania

Granice działania

niewolnika

niewolnika



Ulpian D.15.3.6:

Ulpian D.15.3.6:

„Jeśli niewolnik wydał pożyczone

„Jeśli niewolnik wydał pożyczone

pieniądze na luksus lub niegodziwe

pieniądze na luksus lub niegodziwe

rozrywki

rozrywki

za zgodą właściciela

za zgodą właściciela

uznaje

uznaje

się, że nastąpiła

się, że nastąpiła

versio

versio

, bowiem nie

, bowiem nie

chodzi o to, czy do dóbr właściciela

chodzi o to, czy do dóbr właściciela

coś trafiło, lecz czy czynność można

coś trafiło, lecz czy czynność można

uznać za czynność właściciela”

uznać za czynność właściciela”

Actio de in rem verso

Actio de in rem verso

a

a

peculium

peculium



Ulpian D.15.3.1 pr-1:

Ulpian D.15.3.1 pr-1:

Jeśli ci, którzy są pod czyjąś władzą, nie mają nic w

Jeśli ci, którzy są pod czyjąś władzą, nie mają nic w

peculium

peculium

,

,

albo mają, ale nie w pełnej wysokości [ich długu], ich

albo mają, ale nie w pełnej wysokości [ich długu], ich

zwierzchnicy familijni odpowiadają, jeśli to co zostało nabyte

zwierzchnicy familijni odpowiadają, jeśli to co zostało nabyte

stanowi przysporzenie w ich majątku

stanowi przysporzenie w ich majątku

, ponieważ wówczas

, ponieważ wówczas

wydaje się raczej, że z nimi samymi kontrakt został zawarty.

wydaje się raczej, że z nimi samymi kontrakt został zawarty.



I nie wydaje się

I nie wydaje się

actio de in rem verso

actio de in rem verso

niepotrzebna, gdy

niepotrzebna, gdy

wystarczyłaby

wystarczyłaby

actio de peculio

actio de peculio

. Najsłuszniej mówi bowiem

. Najsłuszniej mówi bowiem

Labeo, że może zdarzyć się tak, że wystąpiło przysporzenie w

Labeo, że może zdarzyć się tak, że wystąpiło przysporzenie w

majątku (

majątku (

rem versum sit

rem versum sit

), a

), a

actio de peculio

actio de peculio

nie znajduje

nie znajduje

zastosowania. Cóż bowiem, jeśli właściciel [niewolnika]

zastosowania. Cóż bowiem, jeśli właściciel [niewolnika]

odebrał

odebrał

peculium

peculium

bez podstępu? Co, jeśli

bez podstępu? Co, jeśli

peculium

peculium

wygasło

wygasło

wskutek śmierci niewolnika i upłynął rok, podczas którego

wskutek śmierci niewolnika i upłynął rok, podczas którego

można było wytoczyć

można było wytoczyć

actio de peculio

actio de peculio

?

?

Actio de in rem verso

Actio de in rem verso

jest mianowicie

jest mianowicie

nieograniczona

nieograniczona

i znajduje zastosowanie

i znajduje zastosowanie

również wtedy,

również wtedy,

gdy właściciel odebrał

gdy właściciel odebrał

peculium

peculium

nie

nie

działając podstępnie

działając podstępnie

, albo

, albo

actio de peculio

actio de peculio

po upływie

po upływie

roku nie jest już dostępna

roku nie jest już dostępna

.

.

Actio tributoria

Actio tributoria

– zakres

– zakres

odpowiedzialności

odpowiedzialności

właściciela

właściciela



Peculium

Peculium

przeznaczone na cele

przeznaczone na cele

handlowe (w tym zakłady rzemieślnicze)

handlowe (w tym zakłady rzemieślnicze)



Właściciel odpowiada za zobowiązania

Właściciel odpowiada za zobowiązania

kontraktowe niewolnika do wysokości

kontraktowe niewolnika do wysokości

peculium

peculium

(odpowiedzialność

(odpowiedzialność

pro viribus

pro viribus

patrimonii

patrimonii

)

)



Właścicielowi nie przysługuje prawo

Właścicielowi nie przysługuje prawo

dedukcji

dedukcji



Wierzycieli spłaca

Wierzycieli spłaca

proporcjonalnie do

proporcjonalnie do

wysokości ich wierzytelności

wysokości ich wierzytelności

Actio quod iussu

Actio quod iussu



Ulpian D.15.4.1 pr.:

Ulpian D.15.4.1 pr.:

Słusznie jest udzielana skarga

Słusznie jest udzielana skarga

quod iussu

quod iussu

przeciwko

przeciwko

właścicielowi niewolnika do pełnej wysokości

właścicielowi niewolnika do pełnej wysokości

zobowiązania, ponieważ

zobowiązania, ponieważ

kontrakt zawarty jest z tym, kto

kontrakt zawarty jest z tym, kto

udziela polecenia

udziela polecenia

(

(

iussum

iussum

)

)



Ulpian D.15.4.1.1:

Ulpian D.15.4.1.1:

Należy przyjąć, że zostało udzielone

Należy przyjąć, że zostało udzielone

iussum

iussum

, gdy ktoś

, gdy ktoś

przy świadkach, pisemnie lub przez formalne słowa, przez

przy świadkach, pisemnie lub przez formalne słowa, przez

posłańca, czy też co do jednej czynności lub ogólnie,

posłańca, czy też co do jednej czynności lub ogólnie,

upoważnia [osobę podlegającą władzy] np. przez

upoważnia [osobę podlegającą władzy] np. przez

stwierdzenie (…) „jaką chcesz czynność [jaki kontrakt]

stwierdzenie (…) „jaką chcesz czynność [jaki kontrakt]

chcesz zawrzeć ze Stichusem niewolnikiem moim,

chcesz zawrzeć ze Stichusem niewolnikiem moim,

zawieraj na moje ryzyko” [co oznacza, że właściciel

zawieraj na moje ryzyko” [co oznacza, że właściciel

przejmuje odpowiedzialność za swego niewolnika]

przejmuje odpowiedzialność za swego niewolnika]



Ulpian D.15.4.1.6:

Ulpian D.15.4.1.6:

Jeśli ktoś

Jeśli ktoś

zatwierdzi czynność

zatwierdzi czynność

, dokonaną przez niewolnika

, dokonaną przez niewolnika

lub

lub

filius familias

filius familias

, jest udzielana przeciw niemu

, jest udzielana przeciw niemu

actio

actio

quod iussu

quod iussu

.

.

Praepositio

Praepositio



Ustanowienie kierownikiem

Ustanowienie kierownikiem

(statku lub przedsiębiorstwa)

(statku lub przedsiębiorstwa)

połączone z powierzeniem

połączone z powierzeniem

obowiązków

obowiązków



Wyznaczenie zakresu czynności

Wyznaczenie zakresu czynności

za które właściciel będzie ponosił

za które właściciel będzie ponosił

odpowiedzialność w wypadku

odpowiedzialność w wypadku

actio exercitoria

actio exercitoria

i

i

actio institoria

actio institoria

Granice

Granice

praepositio

praepositio

określają

określają



Rodzaj

Rodzaj

negotiatio

negotiatio

(jakiego typu działalnością ma się

(jakiego typu działalnością ma się

zajmować

zajmować

magister navis

magister navis

)

)

Typowe czynności służące

Typowe czynności służące

osiągnięciu zysku w danym

osiągnięciu zysku w danym

rodzaju aktywności

rodzaju aktywności

Granice

Granice

praepositio

praepositio

określają

określają



Locus praepositionis

Locus praepositionis

czynności dodatkowe, naturalnie

czynności dodatkowe, naturalnie

związane lub konieczne dla normalnego

związane lub konieczne dla normalnego

funkcjonowania przedsiębiorstwa

funkcjonowania przedsiębiorstwa

(statku)

(statku)



Wszystkie czynności, których podjął się

Wszystkie czynności, których podjął się

magister navis

magister navis

w ramach

w ramach

cura navis

cura navis

obciążają armatora np. najem statku

obciążają armatora np. najem statku

dla przewozu osób i rzeczy, zakup

dla przewozu osób i rzeczy, zakup

wyposażenia, naprawa lub polepszenie

wyposażenia, naprawa lub polepszenie

statku, rozliczenie załogi

statku, rozliczenie załogi

Granice

Granice

praepositio

praepositio

określają

określają



Deklaracja woli

Deklaracja woli

exercitor

exercitor

navis

navis



Może ona modyfikować to, co

Może ona modyfikować to, co

wynika z

wynika z

locus praepositionis

locus praepositionis



Może w ten sposób dojść do

Może w ten sposób dojść do

ograniczenia odpowiedzialności

ograniczenia odpowiedzialności

exercitora

exercitora

Actio exercitoria

Actio exercitoria



Ulpian D.14.1.1.1:

Ulpian D.14.1.1.1:

Za

Za

magister navis

magister navis

[kapitana statku] musimy

[kapitana statku] musimy

uznać tego, któremu powierzona jest opieka nad

uznać tego, któremu powierzona jest opieka nad

statkiem.

statkiem.



Ulpian D.14.1.1.3

Ulpian D.14.1.1.3

Magistri navis

Magistri navis

są ustanowieni dla wynajmu

są ustanowieni dla wynajmu

statków, lub dla przewozu towarów lub

statków, lub dla przewozu towarów lub

pasażerów lub dla kupowania sprzętów

pasażerów lub dla kupowania sprzętów

[„uzbrojenia” statku]; lecz choćby

[„uzbrojenia” statku]; lecz choćby

magister navis

magister navis

był ustanowiony dla zakupu lub sprzedaży

był ustanowiony dla zakupu lub sprzedaży

towaru, również z tego tytułu zobowiązuje

towaru, również z tego tytułu zobowiązuje

exercitora

exercitora

. (…)

. (…)

Actio exercitoria

Actio exercitoria



Ulpian D.4.1.1.4

Ulpian D.4.1.1.4

Nie ma różnicy, jakiego status jest sam

Nie ma różnicy, jakiego status jest sam

magister navis

magister navis

:

:

czy jest osobą wolną, czy

czy jest osobą wolną, czy

niewolnikiem

niewolnikiem

,

,

czy należy do

czy należy do

exercitora

exercitora

, czy do

, czy do

innej osoby

innej osoby

(…)

(…)



Ulpian D.4.1.1.5

Ulpian D.4.1.1.5

Za

Za

magister navis

magister navis

uważamy nie tylko tego, kogo

uważamy nie tylko tego, kogo

ustanowił

ustanowił

exercitor

exercitor

, lecz również tego, kogo

, lecz również tego, kogo

ustanowił sam

ustanowił sam

magister

magister

. I tak odpowiedział uczony

. I tak odpowiedział uczony

Iulian w odniesieniu do nieświadomego

Iulian w odniesieniu do nieświadomego

exercitora

exercitora

.

.

Jeśli

Jeśli

exercitor

exercitor

wie o tym i pozwala, by ten [tzn.

wie o tym i pozwala, by ten [tzn.

osoba ustanowiona przez

osoba ustanowiona przez

magister navis

magister navis

]

]

wykonywał obowiązki

wykonywał obowiązki

magister navis

magister navis

, uznaje się, że

, uznaje się, że

sam go ustanowił (…)

sam go ustanowił (…)

Actio exercitoria

Actio exercitoria



Ulpian D.14.1.1.7:

Ulpian D.14.1.1.7:

Pretor nie przyznaje

Pretor nie przyznaje

actio exercitoria

actio exercitoria

z

z

każdej przyczyny, lecz [tylko] z tytułu

każdej przyczyny, lecz [tylko] z tytułu

sprawy, do której

sprawy, do której

magister

magister

został

został

ustanowiony (…)

ustanowiony (…)

np. jeśli wynajął statek do transportu

np. jeśli wynajął statek do transportu

towarów, albo jeśli kupił rzeczy użyteczne do

towarów, albo jeśli kupił rzeczy użyteczne do

żeglowania, albo jeśli zawarł kontrakt dla

żeglowania, albo jeśli zawarł kontrakt dla

naprawy statku lub jeśli ktoś [w tym celu]

naprawy statku lub jeśli ktoś [w tym celu]

poniósł nakłady na statek, albo jeśli żeglarze

poniósł nakłady na statek, albo jeśli żeglarze

żądają wynagrodzenia za swą pracę.

żądają wynagrodzenia za swą pracę.

Actio exercitoria

Actio exercitoria



Afrykanus D.14.1.1.7 pr:

Afrykanus D.14.1.1.7 pr:

„Tycjus ustanowił Stichusa

„Tycjus ustanowił Stichusa

kapitanem statku (

kapitanem statku (

magister

magister

navis

navis

). Ten zaciągnął pożyczkę,

). Ten zaciągnął pożyczkę,

zapewniając, że zaciąga ją na

zapewniając, że zaciąga ją na

naprawę statku. Zapytano, czy

naprawę statku. Zapytano, czy

Tycjusz odpowiada na podstawie

Tycjusz odpowiada na podstawie

actio exercitoria

actio exercitoria

tylko wtedy, gdy

tylko wtedy, gdy

wierzyciel udowodni, że pożyczkę

wierzyciel udowodni, że pożyczkę

rzeczywiście zużyto na naprawę…

rzeczywiście zużyto na naprawę…

Actio exercitoria

Actio exercitoria



„…

„…

Julian odpowiedział, że wierzyciel może

Julian odpowiedział, że wierzyciel może

skutecznie skarżyć, jeśli w chwili udzielania pożyczki

skutecznie skarżyć, jeśli w chwili udzielania pożyczki

statek wymagał naprawy. Albowiem z jednej strony

statek wymagał naprawy. Albowiem z jednej strony

nie można wymagać od wierzyciela, by przejmował

nie można wymagać od wierzyciela, by przejmował

nadzór nad naprawą i prowadził w ten sposób bez

nadzór nad naprawą i prowadził w ten sposób bez

zlecenia sprawy Tycjusza, co miałoby miejsce,

zlecenia sprawy Tycjusza, co miałoby miejsce,

gdyby musiał udowodnić, że pieniądze naprawdę

gdyby musiał udowodnić, że pieniądze naprawdę

zużyto na naprawę. Z drugiej strony można odeń

zużyto na naprawę. Z drugiej strony można odeń

wymagać, by wiedział, że pożycza na cel wchodzący

wymagać, by wiedział, że pożycza na cel wchodzący

w zakres ustanowienia kapitana statku. To z kolei

w zakres ustanowienia kapitana statku. To z kolei

może istnieć tylko wtedy, gdy wie on, że pieniądze

może istnieć tylko wtedy, gdy wie on, że pieniądze

są konieczne do naprawy. Z tego powodu, nawet

są konieczne do naprawy. Z tego powodu, nawet

gdyby statek wymagał naprawy, a pożyczono by

gdyby statek wymagał naprawy, a pożyczono by

znacznie więcej niż było w tym celu konieczne,

znacznie więcej niż było w tym celu konieczne,

pretor nie udzieli pożyczkodawcy skargi na całość.”

pretor nie udzieli pożyczkodawcy skargi na całość.”

Actio exercitoria

Actio exercitoria



Ulpian D.14.1.1.12:

Ulpian D.14.1.1.12:

Praepositio

Praepositio

określa zatem warunki dla

określa zatem warunki dla

kontrahentów.

kontrahentów.

Stąd jeśli

Stąd jeśli

exercitor

exercitor

ustanowił

ustanowił

magister navis

magister navis

jedynie

jedynie

do tego, by dochodził pieniędzy za przewóz, nie zaś

do tego, by dochodził pieniędzy za przewóz, nie zaś

do tego, by wynajmował statek (np. dlatego że sam

do tego, by wynajmował statek (np. dlatego że sam

oddał statek w najem),

oddał statek w najem),

exercitor

exercitor

nie będzie

nie będzie

odpowiadał, jeśli magister wynajął. (…)

odpowiadał, jeśli magister wynajął. (…)

lub jeśli magister był ustanowiony dla przewozu

lub jeśli magister był ustanowiony dla przewozu

pasażerów, a nie dla transportu towarów i

pasażerów, a nie dla transportu towarów i

odwrotnie, przekroczywszy granice ustanowienia,

odwrotnie, przekroczywszy granice ustanowienia,

[magister] nie zobowiązuje

[magister] nie zobowiązuje

exercitora

exercitora

.

.

Lecz również jeśli [magister] jest ustanowiony, by

Lecz również jeśli [magister] jest ustanowiony, by

wynajmował statek dla przewozu określonych

wynajmował statek dla przewozu określonych

towarów, np. jarzyn lub konopi, ten [zaś] wynajął

towarów, np. jarzyn lub konopi, ten [zaś] wynajął

dla transportu marmuru lub innego budulca,

dla transportu marmuru lub innego budulca,

exercitor

exercitor

nie będzie odpowiadał.

nie będzie odpowiadał.