ORIENTACJE

SEKSUALNE

HOMOSEKSUALIZM

ASEKSUALNOŚĆ

mgr Aleksandra Jodko

Szkoła Podyplomowa Seksuologii

ORIENTACJA SEKSUALNA

• Trwały odczuwany wewnętrznie

popęd i pożądanie osób płci
odmiennej bądź tej samej

• Uwaga: Żadna orientacja

seksualna sama w sobie nie
jest uznawana za zaburzenie

DWUBIEGUNOWY MODEL

ORIENTACJI SEKSUALNYCH

Z. FREUD

Najstarsze badania orientacji
seksualnych bazowały na
dwubiegunowej skali od
hetero- do homoseksualizmu.

W świadomości
społecznej skala ta
obowiązuje do dziś.

B
I

HOM
O

HETER
O

JEDNOWYMIAROWY MODEL

ORIENTACJI SEKSUALNYCH

A. KINSEY

7 – stopniowa skala Kinseya

0- Osoba o nastawieniu heteroseksualnym, bez komponentu

homoseksualnego.

1- Osoba o nastawieniu zdecydowanie heteroseksualnym,

jedynie przypadkowy homoseksualizm.

2- Osoba o nastawieniu zdecydowanie heteroseksualnym, lecz z

bardziej niż przypadkowym homoseksualizmem.

3- Osoba o nastawieniu zarówno homoseksualnym jak i

heteroseksualnym.

4- Osoba o nastawieniu zdecydowanie homoseksualnym, lecz z

bardziej niż przypadkowym heteroseksualizmem.

5- Osoba o nastawieniu zdecydowanie homoseksualnym,

jedynie przypadkowy heteroseksualizm.

6- Osoba o nastawieniu wyłącznie homoseksualnym.

DWUWYMIAROWY MODEL

ORIENTACJI SEKSUALNYCH

M. STORMS

Dwuwymiarowa skala:

HOMOFILII – HETEROFILII,

które są od siebie niezależne

Biseksualizm jest wysoki w skali
hetero i homoseksualności;

Homoseksualizm jest wysoki w
skali homo i niski w skali
heteroseksualności;

Hetersorseksualizm jest wysoki w
skali hetero i niski w skali
homoseksualności

Aseksualizm – niski w skali homo i
niski w skali heteroseksualności

HOM
O

HETERO BI

ASEK
S

DEFINICJE JOHNA

MONEYA

• Pediatra i psycholog medyczny z John Hopkins

School of Medicine w USA

• HOMOFILIK – można nim być nie będąc lesbijką

ani gejem, ponieważ te dwa określenia implikują

styl życia z pewnym stopniem świadomości (self-

awareness) i identyfikacji z większą

społecznością gejów i lesbijek.

• HOMOFILIA / HETEROFILIA – nie oznacza

indywidualnego aktu na bazie uczuć

erotycznych, na przykład ktoś może żyć w

celibacie lub używać heterofilijnej fantazji do

ułatwienia doznań homoseksualnych i vice versa.

DEFINICJE JOHNA

MONEYA

• ORIENTACJA SEKSUALNA – odzwierciedlenie atrakcyjności

dla kogoś tej samej płci, innej lub obu.

• Relatywne postrzeganie granicy między indywidualną –

homofilią i heterofilią, nie dwubiegunową dichotomię, lecz

„dwoma równoległymi aspektami orientacji”

• HOMOSEKSUALIZM = niski poziom heterofilii i

wysoki poziom

homofilii

• HETEROSEKSUALIZM =

wysoki poziom heterofilii

niski poziom homofilii

• BISEKSUALIZM =

wysoki poziom homofilii

wysoki poziom heterofilii

• ASEKSUALIZM =

niski poziom homofilii

niski poziom heterofilii

M. SHIVELY i J. DeCECCO

• Rozpatrywanie orientacji seksualnych w 2

aspektach:

– Zachowań (preferencje instrumentalne)
– Uczuć (preferencje emocjonalne)

• Rozwój instrumentalnych i emocjonalnych

aspektów orientacji seksualnych jest
asynchroniczny

– Emocjonalny rozwija się raptownie w

dzieciństwie

– Instrumentalny później – w okresie dojrzewania

ASEX

HETEROSEKSUALNOŚĆ

BISEKSUALNOŚĆ

HOMOOSEKSUALNOŚĆ

ASEKSUALNOŚĆ

HIACYNT I ZEFIR

• Hiacynt - w mitologii greckiej

piękny młodzieniec, którego

upodobał sobie i nauczał strzelania

z łuku oraz grania na cytrze Apollo.

• Zefir z zazdrości tak skierował

rzucony dysk, że zranił śmiertelnie

Hiacynta, a z krwi zmarłego wyrósł

kwiat zwany dziś hiacyntem.

SAFONA

• najsławniejsza poetka

starożytnej Grecji z przełomu

VII i VI wieku p.n.e., wybitna

przedstawicielka poezji

lirycznej (liryka eolska);

• pochodziła z miasta Mytilene

na wyspie Lesbos;

• tradycja związana z formą

wyrażania uczuć do

wychowanek w utworach

poetki, przyczyniła się do

powstania określenia "miłość

lesbijska" (od ojczyzny

Safony).

„…jeśliś mi przyjacielem,
młodszą wybierz
kochankę,
ja bowiem, starsza,
nigdy
nie zgodzę się żyć z
tobą…”

HOMOSEKSUALIZM

•

K. Boczkowski (1988)

•

„homoseksualista to osoba, której pociąg płciowy jest

wyłącznie lub prawie wyłącznie skierowany do osób

własnej płci i która wyłącznie lub prawie wyłącznie w

ten sposób uzyskuje zadowolenie seksualne”

•

HOMOSEKSUALNOŚĆ – wyłączne lub prawie

wyłączne ukierunkowanie zainteresowań i potrzeb

seksualnych na osoby własnej płci (nie zawsze

towarzyszą temu homoseksualne praktyki i

zachowania)

•

HOMOSEKSUALIZM (homofilia, urnigtum, inversio

sexualis, equisexualism) – homoseksualność połączona

z zachowaniem o homoseksualnym charakterze

HOMOSEKSUALIZM

homoseksualno
ść

+

zachowania o

homoseksualny

m charakterze

=

HOMO

SEKSUALIZ

M

INNE TERMINY ZWIĄZANE

Z HOMOSEKSUALNOŚCIĄ

• GAY – mężczyzna o homoseksualnych

skłonnościach

• LESBIJKA – kobieta o homoseksualnych

skłonnościach

• PEDERASTIA – kontakty seksualne dojrzałego

mężczyzny z młodzieńcem

• PAEDICATIO (analizm, seks analny) – doodbytnicze

kontakty seksualne

• EFEBOFILIA – kontakty seksualne starszych

mężczyzn z młodzieńcami

• KOROFILIA – kontakty seksualne starszych kobiet z

młodymi kobietami

INNE FORMY

HOMOSEKSUALIZMU

• Homoseksualizm zastępczy
• Homoseksualizm młodzieżowy
• Biseksualizm
• Zespoły dezaprobaty płci
• Słaba identyfikacja z płcią
• Osoby, które wyparły lub stłumiły

potrzeby homoseksualne

ROZPOWSZECHNIENIE

HOMOSEKSUALIZMU

• Badania oparte na metodach socjologicznych: ankietach

• Ankiety na początku XX wieku:

– Homoseksualizm był karany, traktowany jako przestępstwo,

najgorsze zboczenie, margines życia społecznego i obyczajowego

– Badania ankietowe, wykraczały poza leczenie zboczeńców – były

traktowane jako demoralizacja i zniewaga

• Boczkowski (1988) przytacza perypetie Hirschfelda, który w

1903 roku chciał zbadać 3000 studentów rozsyłając im ankiety

dotyczące m.in. zachowań homoseksualnych. Doprowadziło to

do skandalu opisywanego przez prasę, naukowiec został

skazany przez sąd na grzywnę i 10 dni aresztu.

• Raport Alfreda Kinseya (1948) – wywołał rezonans społeczny

w USA, spowodował sporo wrogości wobec autora.

• Dzisiaj: niektóre osoby nie przyznają się do takich zachowań z

poczucia winy, chęci tłumienia zdarzeń z przeszłości,

zaprzeczania.

ROZPOWSZECHNIENIE

HOMOSEKSUALIZMU

• Boczkowski (1988) – w Polsce 10% mężczyzn

ujawnia dominujący homoseksualizm.

• Z różnych badań wynika, że 1-6% obu płci

przejawia wyłącznie homoseksualizm.

• Rozpowszechnienie wyłącznego

homoseksualizmu jest podobne w wielu

regionach i krajach

(czasem jest to

interpretowane na korzyść teorii o biologicznym

podłożu homoseksualizmu)

ROZPOWSZECHNIENIE

HOMOSEKSUALIZMU

badacz

rok

zachowania seksualne (w odsetkach)

wyłącznie homoseksualne

epizodyczne

M

K

M

K

von Romer

1901

1

 

 

 

Hirschfeld

1903

1,5

 

 

 

Hirschfeld

1904

1,5

 

 

 

Hamilton

1929

 

 

17

 

Davies

1929

 

 

 

15

Landis

1940

 

4

 

15

Ramsey

1943

 

 

30

 

Finger

1947

 

 

27

 

McPartland

1947

6

6

 

 

Kinsey

1948

4

3

37

25

Atnanasious

1970

 

 

33

20

McConaghy

1979

 

 

8

15

Tordjman

1982

6

3

 

 

Janus

1993

4

4

22

17

HOMOSEKSUALIZM

PRZYCZYNY

2

zasadnicze grupy

Związane z nieprawidłową lub

niedostateczną czynnością

hormonalną w okresie

płodowym (lub noworodkowym),

wywierającą wpływ na

ośrodki mózgowe

w podwzgórzu

Związane z czynnikami

psychicznymi i emocjonalnymi,

mającymi wpływ głównie

w okresie dzieciństwa

i dojrzewania

HOMOSEKSUALIZM

PRZYCZYNY

• Lew-Starowicz, Z., Lew-Starowicz, M. (1999):

– „…dla wielu ludzi homoseksualność to wynik

świadomego wyboru – stąd dążenie do

znalezienia takich przyczyn, które dowodziłyby

możliwości podejmowania decyzji o wyborze

orientacji homoseksualnej przez samych

zainteresowanych…”;

– „…wielu homoseksualistów „woli” teorie

biologiczne, które uwalniają ich od poczucia winy,

mniejszej wartości, ukazują zdeterminowany

charakter ich potrzeb i zachowań”.

TYPOLOGIA

HOMOSEKSUALNOŚCI

• Zróżnicowane kryteria:

– Rozwojowe
– Zależne od towarzyszącej patologii
– Zależne od stylu zachowania
– Zależne od związków partnerskich
– Zależne od osobowości

TYPOLOGIA

HOMOSEKSUALNOŚCI

FREUD, 1905

• Kryterium - teoria rozwoju

psychoseksualnego

5 typów:

TYP PREEDYPLANY

TYP EDYPALNY

TYP SYTUACYJNY

TYP ZRÓŻNICOWANY

TYP UKRYTY

Za: Lew-Starowicz, 1999

TYPOLOGIA

HOMOSEKSUALNOŚCI

ALLEN, 1969

•

Kryterium – zakres możliwej patologii towarzyszącej orientacji

homoseksualnej

•

Osobowość niedojrzała

•

Homoseksualność połączona z neurotyzmem (stanami lękowymi i histerią)

•

Homoseksualność kompulsywna (często wiążąca się z agresywnością)

•

Homoseksualność deprywacyjna (wiążąca się z przebywaniem w

jednopłciowym środowisku)

•

Osobowość biseksualna

•

Homoseksualność wiążąca się z zaburzeniami hormonalnymi (np.

eunuchoidyzmem, zaburzeniami jąder na tle zapalnym)

•

Homoseksualność powiązana z ekshibicjonizmem

•

Homoseksualność psychopatyczna (prowadząca do zachowań

przestępczych, zgwałceń)

•

Homoseksualność wiążąca się z alkoholizmem

•

Homoseksualność wiążąca się ze stanami psychotycznymi

•

Homoseksualność wiążąca się ze zmianami organicznymi w ośrodkowym

układzie nerwowym (otępienie, zakrzepy, stany poudarowe)

Za: Lew-Starowicz, 1999

TYPOLOGIA

HOMOSEKSUALNOŚCI

ABRAHAM, 1969

• Kryterium – role męskie i kobiece

• 2 typy:

GEJE – „zniewieściali” lub „męscy”

LESBIJKI – „zniewieściałe” lub „męskie”

Za: Lew-Starowicz, 1999

TYPOLOGIA

HOMOSEKSUALNOŚCI

FELDMAN i MacCULLOUH,

1971

• Kryterium – czas wystąpienia

2 typy:

PIERWOTNY

brak jakichkolwiek doświadczeń

heteroseksualnych

WTÓRNY

wcześniejsza aktywność heteroseksualna

Za: Lew-Starowicz, 1999

TYPOLOGIA

HOMOSEKSUALNOŚCI

MEYER, 1985

• Zasięg ekspresji homoseksualnej

– Wyłączna homoseksualność

– Przeważająca homoseksualność

– Biseksualność

– Sytuacyjna homoseksualność

– Ukryta homoseksualność

• Poziom JA

– Poziom neurotyczny

– Poziom borderline

– Poziom psychotyczny

• JA – syntonia

– JA – syntoniczna

homoseksualność

– JA – dystoniczna

homoseksualność

– Homoseksualne stany paniki

Za: Lew-Starowicz, 1999

• 5 kryteriów podziału

• Relacje z obiektem

– Stały związek z dorosłym

partnerem

– Okresowy związek z

dorosłym partnerem

– Pederastia

– Ukierunkowanie na członek

lub odbyt partnera

• Elementy parafilii

– Sadomasochizm

– Inne parafilie

TYPOLOGIA

HOMOSEKSUALNOŚCI

BOCZKOWSKI, 1988

• HOMOSEKSUALIŚCI - ZDOBYWCY

– Typ „don Giovanni” – zainteresowani partnerami, którzy nie

mieli jeszcze doświadczeń homoseksualnych

– Typ „don Juan” – po zdobyciu pożądanego partnera traci

zainteresowanie nim.

• HOMOSEKSUALIŚCI - SIŁACZE

– Mężczyźni o niedojrzałej psychice i narcystycznej postawie

wobec własnego ciała.

– Lubią być podziwiani, pragną być obiektem zainteresowania i

podziwu przy mało rozbudzonej sferze przeżyć erotycznych.

• HOMOSEKSUALIŚCI NIENAWIDZĄCY KOBIET

– Mężczyźni, którzy w okresie dzieciństwa mieli negatywne

uczucia do matek lub doznali przykrości ze strony kobiet.

Za: Lew-Starowicz, 1999

HOMOSEKSUALIZM a

EWOLUCJA

• Najlepszym sposobem przetrwania gatunku jest spłodzenie

potomstwa.

• Osobniki obniżające własną reproduktywność powinny zostać

wyrugowane z ewolucyjnego obiegu.

• Homoseksualizm niewątpliwie wyklucza posiadanie dzieci.

• Jak więc wytłumaczyć obecność gejów i lesbijek w ludzkiej

populacji?

• Musi istnieć jakiś mechanizm, który tego typu skłonnościom

pozwala przechodzić z pokolenia na pokolenie.

Na podstawie: MARCIN BOCZKOWSKI, 2004

HOMOSEKSUALIZM a EWOLUCJA

• Jednym z pierwszych, który postanowił zmierzyć się z tym

zagadnieniem, był Edward O. Wilson – słynny biolog z Harvard

University.

• W latach siedemdziesiątych wywołał burzę publikując książki

„Socjobiologia” i „O naturze ludzkiej”. W obydwu postulował zupełnie

nowe podejście do badań zachowań człowieka i społeczności ludzkich –

wyłącznie z ewolucyjnego punktu widzenia.

• Na kartach „O naturze ludzkiej” stwierdził, że homoseksualizm

można wyjaśnić w dość prosty sposób: wprawdzie geje czy

lesbijki nie posiadają dzieci, ale ich zachowanie jest ewolucyjnie

przystosowawcze, gdyż mogą dzięki temu więcej inwestować w

rodzinę – braci i siostry oraz ich potomstwo.

• Takie rozwiązanie zagadki sugerowały dwie poszlaki.

– Pierwsza, że męski homoseksualizm występuje częściej u młodszego z braci,

zatem mającego już w kogo inwestować.

– Po drugie, homoseksualiści są na ogół bardziej empatyczni, skłonni do

altruizmu, a więc gotowi pomagać rodzinie.

• Hipoteza okazała się fałszywym tropem.

• Badania przeprowadzone wśród homoseksualistów nie wykazały

zwiększonej gotowości z ich strony do poświęceń na rzecz

krewnych czy też poczucia szczególnej więzi z nimi. Co więcej,

niejednokrotnie czuli się oni zepchnięci na margines rodziny czy wręcz

odrzuceni.

Na podstawie: MARCIN BOCZKOWSKI, 2004

HOMOSEKSUALIZM a

EWOLUCJA

•

Odmienne wyjaśnienie zagadki homoseksualizmu zaproponował psycholog ewolucyjny Frank

Muscarella z Barry University w USA.

•

Jego zdaniem istotna jest funkcja, jaką pełnią takie zachowania – narodziły się one w toku ewolucji,

by wzmacniać więzi pomiędzy przedstawicielami tej samej płci. Tak jak rytuał hoka-hoka u

samic bonobo.

Wśród szympansic bonobo najbliższe przyjaciółki oddają się rytuałowi nazwanemu hoka-hoka.

Polega on na częstym i intensywnym pocieraniu się genitaliami, co ewidentnie sprawia małpom przyjemność. Nie

jest to jednak wyłącznie zachowanie hedonistyczne – spełnia ono ważną funkcję społeczną, wzmacniając więź

między samicami.

•

W przypadku ludzi homoseksualizm byłby szczególnie korzystny dla młodych mężczyzn, którzy

w zamian za usługi erotyczne wchodziliby w sojusze ze starszymi i wyżej stojącymi w hierarchii

panami. Dzięki temu sami by awansowali, a wyższa pozycja premiowana byłaby szerszym

dostępem do kobiet.

•

To wyjaśnienie nie jest przekonujące.

– Po pierwsze, nie tłumaczy występowania orientacji homoseksualnej, ale raczej biseksualną.

– Po drugie, zachowania takie powinny być powszechne we wszystkich ludzkich społecznościach, a tak

nie jest.

– Po trzecie, dlaczego męskie przymierza musiałyby być cementowane przez seks? Zarówno u ludzi jak i

szympansów powszechnie występują sojusze osobników tej samej płci bez erotycznego podtekstu.

Takie rozwiązanie jest prostsze.

•

Inny wariant tej teorii - Homoseksualizm miał służyć łagodzeniu agresji pomiędzy samcami.

Skłonność do osobników tej samej płci została „wymyślona” przez ewolucję, aby ograniczyć walki i

stworzyć spoiwo społeczne, gdyż współpraca dawała znacznie większe korzyści ewolucyjne niż ostra

rywalizacja.

Na podstawie: MARCIN BOCZKOWSKI, 2004

• Podobnie jest z hipotezą sformułowaną kilka lat temu między innymi przez

Edwarda Millera z University of New Orleans.

• Nie uznaje homoseksualizmu jako produktu ewolucji wzmacniającego więzi

społeczne czy sprzyjającego powielaniu własnych genów.

• Zdaniem Millera skłanianie się ku przedstawicielom własnej płci jest

produktem ubocznym innego procesu – doboru seksualnego. Przykład

działania tego mechanizmu - wspaniały ogon pawia. Powstał on, gdyż samice

wybierały osobniki z najbardziej okazałymi ogonami, bo piękny ogon świadczył

o zdrowiu i sile potencjalnego partnera.

• Na podobnej zasadzie kobiety wybierają na stałych partnerów mężczyzn

cechujących się empatią, wrażliwością i łagodnością. Nieświadomie

preferują więc geny sprzyjające zachowaniom bardziej opiekuńczym, a więc

kobiecym. Jeżeli u danego osobnika zdarzy się kumulacja tego typu genów,

wówczas może on zostać za bardzo sfeminizowany. W ten sposób pojawia się

homoseksualizm.

• Brakuje wyjaśnienia fenomenu lesbijek.

• Zakłada istnienie genów, które przy pewnym spiętrzeniu u danego osobnika

prowadzą do pojawienia się orientacji homoseksualnej. Jednak poszukiwania

„genu homoseksualizmu” nie przyniosły do tej pory rozstrzygających

rezultatów, co może wskazywać, że nie jest on silnie zdeterminowany

genetycznie.

HOMOSEKSUALIZM a

EWOLUCJA

Na podstawie: MARCIN BOCZKOWSKI, 2004

KRYTYKA POJĘCIA

ORIENTACJI

SEKSUALNEJ

KATARZYNA BOJARSKA

W: JODKO, A. (2008). TABU

SEKSUOLOGII.

WARSZAWA: ACADEMICA

JAPOŃSKIE MAKAKI

• Żyjące w Japonii langury nie troszczą

się o teorię ewolucji ani o ludzkie

przesądy i uprzedzenia. Te

sympatyczne małpki z rodziny

makakowatych znane są z tego, że

ich samiczki żyją w długotrwałych

związkach lesbijskich. Profesor Paul

Vasey z uniwersytetu Lethbridge,

który od wielu lat obserwuje stado

langurów w okolicach Kyoto mówi:

"Stado liczy około 120 zwierząt.

Kiedy przychodzi pora godowa, wiele

samiczek łączy się w pary, całkowicie

ignorując samców. W pewnym

okresie takich lesbijskich par było

więcej niż związków

heteroseksualnych. Moim zdaniem

nadszedł czas, by poddać rewizji

teorię selekcji drogą doboru

seksualnego".

HOMOSEKSUALIZM U

ZWIERZĄT

• Lew-Starowicz, Lew-Starowicz (1999):

• U 3 gatunków oprócz człowieka

– Owce u owiec udomowionych:

» 9% wykazuje preferencje wyłącznie homoseksualne,
» 23% biseksualne (Miller, 1990)

– Małpy rezus
– Szympansy pigmejskie

• Dr Reinhard Goltenboth – Berliński Ogród

Zoologiczny

• „Krowy pozbawione partnera seksualnego zwracają

się do partnerek tej samej płci. Jeśli jednak w stadzie

pojawi się byk – natychmiast przenoszą swe

zainteresowanie na niego”

HOMOSEKSUALIZM U

ZWIERZĄT

• U 450 gatunków występują zachowania

homoseksualne:

• Samiczki delfina wsuwają płetwę w waginę innych

samiczek

• Samce szympansów ssą penisy innych samców
• Morsy „masturbują” samców płetwami
• Delfiny rzeczne wtykają sobie wzajemnie członki do

otworu wydechowego

• Samiczki misiów koala kopulowały z samiczkami
• Samce mew budują wspólne gniazda

KSZTAŁTOWANIE SIĘ

HOMOSEKSUALNEJ

TOŻSAMOŚCI

PROCES

• A. Długołęcka – 5 faz identyfikacji
• proces samoakceptacji i

wychodzenia z ukrycia

• rozwój = proces uczenia się

nazywania swojej seksualności,
umieszczania siebie w
zróżnicowanym kontekście
społecznym

1. UWRAŻLIWIENIE

• heteronormatywność – pierwsza

koncepcja samego siebie wynika z
założenia, że heteroseksualizm
dotyczy wszystkich ludzi

• rozdarcie pomiędzy wyobrażeniami

na swój temat a pojawiającymi się
emocjami i potrzebami

• rodzące się poczucie bycia „innym”
• do czego prowadzi poczucie inności?

1. UWRAŻLIWIENIE cd.

• spadek poczucia własnej wartości
• zastępowanie zainteresowania heteroseksualnego

„intelektualizacją” lub „twórczością”

• angażowanie się w potajemne relacje
• rzadko – otwarcie się

• Dzieci, które manifestują nonkonformistyczny rodzaj zachowań,

znajdują się pod uważniejszą obserwacją rodziców, zmierzającą do
wywierania nacisku na zmianę ich zachowań

• Kultura wiąże nieaprobowane zachowania seksualne z

homoseksualizmem, dlatego ludzie, którzy odkrywają u siebie te
cechy w dzieciństwie, przyswajają sobie negatywną bazę dla
samooznaczenia siebie jako lesbijki lub geja

• Może to prowadzić do wewnętrznej homofobii („zinternalizowana

homofobia”)

2. POMIESZANA

IDENTYFIKACJA

• pojawia się po raz pierwszy w okresie adolescencji
• przypuszczenie, że jest się osobą homoseksualną,

kłóci się ze stworzonym obrazem samego siebie i
kreuje nieuporządkowaną identyfikację, co budzi
silny niepokój

• homoseksualizm zaczyna wyłaniać się ze

świadomości

– u chłopców około 17 roku życia
– u dziewcząt około 18 roku życia

• w wieku 19 lat 75% młodzieży określa się wg

swojej orientacji seksualnej

2. POMIESZANA

IDENTYFIKACJA cd.

• seksualność chłopców i dziewczynek w tym

wieku kształtuje się różnie

– chłopcy są świadomi swoich zainteresowań

wcześniej niż dziewczęta i wcześniej przeżywają
homoseksualną identyfikację niż dziewczęta

– chłopcy jeszcze przed okresem dojrzewania

angażują się w kontakty seksualne, męska
seksualność osiąga swój szczyt około 17 roku
życia

– kobiety – około 35 roku życia

• PRZEJAWY POMIESZANEJ IDENTYFIKACJI

3. PRZYJMOWANIE

IDENTYFIKACJI

• Definiowanie siebie jako osoby homoseksualnej i

takie prezentowanie siebie innym jest pierwszym
stopniem w procesie wychodzenia z ukrycia

• U kobiet ten proces zaczyna się około 21-23 roku

życia, u mężczyzn nieco wcześniej

• STRATEGRIE PRZYJMOWANIA IDENTYFIKACJI

– Kapitulacja
– Pajacowanie
– Pasywność
– Zaangażowanie

3. PRZYJMOWANIE

IDENTYFIKACJI cd.

• ZEWNĘTRZNE MECHANIZMY RADZENIA SOBIE

– Pozorna tajemniczość

• Strategia stosowana wobec najbliższego otoczenia, głównie

rodziców; cicha zmowa, utrzymywanie dyskrecji – obie strony znają
sekret, ale udają niewiedzę.

• Efekt: Ja nie może być w pełni zaakceptowane; Słabną bliskie

relacje emocjonalne.

– Oddzielenie

• Izolowanie przyjaciół homoseksualnych i heteroseksualnych
• Efekt: Życie podwójnym życiem

– Ograniczenie

• Rezygnacja z kontaktów z ludźmi zorientowanymi heteroseksualnie
• Efekt: Ograniczenie prawdziwego życia

4. PROCES „COMING OUT”

• Stopniowe ujawnianie siebie jako osoby

homoseksualnej

• Gdy pojawia się chęć „normalnego życia”
• Otwarcie

– Niewerbalne
– Werbalne

• M. Beisert „coming out to sposób

porządkowania relacji ja-świat”

• Może prowadzić do odrzucenia i izolacji,

separacji i niezależności

5. ZAANGAŻOWANIE

• Adaptowanie się do nowej, rzadziej

obieranej drogi życiowej

• Mniej kosztowne okazuje się funkcjonowanie

zgodne z własnymi preferencjami niż życie
w ukryciu i prezentowanie się jako osoba
heteroseksualna

• Na tym etapie więcej niż 90% lesbijek i

gejów nie chciałoby zmieniać swojej
orientacji

• WIEK UJAWNIANIA SIĘ WOBEC OTOCZENIA

5. ZAANGAŻOWANIE cd.

• Strategie stosowane w fazie

zaangażowania:

–

Łączenie – próba połączenia homoseksualnych
zachowań ze sposobem życia ludzi heteroseksualnych,
postrzeganie homoseksualizmu jako niezwiązanego z
pracą zawodową i życiem rodzinnym

–

Potwierdzenie – przyjęcie homoseksualizmu ze
świadomością, że jest źródłem cierpienia, wymaganie
respektowania siebie pomimo homoseksualizmu

–

Odwrócenie – konfrontacja ze stygmatyzacją,
poszukiwanie i publiczne eksponowanie pozytywnych
przykładów związanych z homoseksualizmem, np.
słynnych ludzi zorientowanych homoseksualnie,
edukowanie społeczeństwa

5. ZAANGAŻOWANIE cd.

• Wzrost samoświadomości i poczucia kontroli nad

negatywnymi emocjami dotyczącymi orientacji
seksualnej daje większą szansę kierowania i
tworzenia stabilnego, satysfakcjonującego życia

• W wymiarze behawioralnym są to:

– Poczucie komfortu związane z własnymi emocjami i

uczuciami wiążącymi się z homoseksualnością

– Pozytywne relacje z partnerem/ partnerką
– Fantazje homoseksualne niebudzące dyskomfortu i/lub

poczucia winy

– Przyjazny stosunek do innych ludzi
– Pozytywne otwarcie
– Grupa akceptujących ludzi
– Zdolność do pełnej relacji z drugą osobą

ORIENTACJE W ICD 10

• F66 Zaburzenia psychologiczne i zaburzenia zachowania

związane z rozwojem i orientacją seksualną

• F66.0

– Zaburzenia dojrzewania seksualnego
– Cierpienie z powodu niepewności co do tożsamości płciowej lub

orientacji seksualnej, prowadzące do wystąpienia lęku lub depresji.
Najczęściej dotyczy adolescentów

• Kodowanie ICD-10:
• dla heteroseksualizmu F66.0.0
• dla homoseksualizmu F66.0.1
• dla biseksualizmu F66.0.2

• F66.1

– Orientacja seksualna niezgodna z ego (ego-dystoniczna)
– Brak akceptacji orientacji seksualnej. Identyfikacja płciowa lub

preferencje seksualne są ustalone, ale z powodu współistniejących
zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania występuje
pragnienie ich odmienności i dążenie do zmiany płci.

• Kodowanie ICD-10:
• dla heteroseksualizmu F.66.1.0
• dla homoseksualizmu F.66.1.1
• dla biseksualizmu F.66.1.2

4 orientacja ???

ASEKSUALIZM – definicje

• Określenie/ samookreślenie osób nie

odczuwających pożądania seksualnego

• Z punktu widzenia seksuologii –

niesprawność, dysfunkcja seksualna

• Z punktu widzenia osób aseksualnych –

czwarta orientacja

• Naukowcy – postulują by uznać

aseksualność za 4 orientację

• Aseksualizm nie powinien być mylony z

celibatem, który jest celową abstynencją

www.aven.com

Asexual Visiility and

Education Network

ASEKSUALIZM – badania

naukowe

• 2-3% baranów nie wykazuje

zainteresowań żadną z płci

• 12% szczurów i myszoskoczków nie

interesuje się ani samicami ani
samcami

ASEKSUALIZM – badania

naukowe

 A. Bogaert, 2004 rok
 W badaniu przeprowadzonym na próbie 18 000 Brytyjczyków,

pytano respondentów o ich pociąg fizyczny.

 Badani mieli zadeklarować czy odczuwają pożądanie do płci

przeciwnej, własnej czy może obu płci, ale dano im również
możliwość zadeklarowania braku zainteresowania seksem.

 Jeden procent badanych (n=195) odpowiedział, że „nigdy

nie odczuwał pociągu do żadnej z płci”.

 Ponieważ aseksualność wyłoniła się przypadkiem w badaniach

nad seksualnością nie ma więcej danych dotyczących tej
grupy i nie wiadomo, dlaczego zadeklarowali oni brak
zainteresowania seksem

 Jak dotąd nie przeprowadzono żadnych badań nad osobami

aseksualnymi lub deklarującymi aseksualność.

ASEKSUALIZM – badania

naukowe

 Kinsey Institute, 2006
 Osoby aseksualne mogą być

scharakteryzowane jako ludzie o niskim
poziomie pożądania i pobudliwości
seksualnej

 Nie unikające całkowicie zachowań

seksualnych

ASEKSUALIZM – typy

 Typ A

 Występuje popęd seksualny
 Nie występuje uczucie romantycznej

miłości

 Typ B

 Nie występuje popęd seksualny
 Występuje uczucie romantycznej miłości

 Typ C

 Występuje popęd seksualny
 Występuje uczucie romantycznej miłości

 Typ D

 Nie występuje popęd seksualny
 Nie występuje uczucie romantycznej

miłości

Heteroemocjonalni

Homoemocjonalni

Biemocjonalni

ASEKSUALIZM – różnicowanie

F52. OGÓLNE KRYTERIA – DYSFUNKCJE

SEKSUALNE

 dysfunkcja seksualna nie spowodowana zaburzeniem

organicznym ani chorobą somatyczną

 osoba nie jest zdolna do uczestniczenia w związkach

seksualnych odpowiednio do swoich pragnień;

 dysfunkcja występuje często, lecz w pewnych

sytuacjach może się nie ujawnić;

 dysfunkcja występowała przez co najmniej 6 miesięcy;
 dysfunkcji zupełnie nie można przypisać innym

zaburzeniom psychicznym i zaburzeniom zachowania w
ICD-10, ani schorzeniom somatycznym (jak zaburzenia
endokrynologiczne) czy farmakoterapii.

ASEKSUALIZM – różnicowanie

F52.0 BRAK LUB UTRATA POTRZEB SEKSUALNYCH
HIPOLIBIDEMIA

 Spełnione ogólne kryteria dysfunkcji seksualnej (F52).
 Brak lub utrata pożądania seksualnego, przejawiająca

się zmniejszeniem zainteresowania tematami seksualnymi,

myślenia o sprawach seksualnych z uczuciem pragnienia

oraz zmniejszeniem wyobrażeń seksualnych.

 Brak zainteresowania inicjowaniem aktywności

seksualnej zarówno z partnerem, jak i w sytuacji

samotnej masturbacji, co prowadzi do aktywności

seksualnej o częstości wyraźnie mniejszej od oczekiwanej,

biorąc pod uwagę wiek i okoliczności, lub o częstości

bardzo znacznie obniżonej w porównaniu z poziomem

poprzednio dużo wyższym.

ASEKSUALIZM – różnicowanie

 Awersja seksualna
 Orientacja ego - dystoniczna
 Farmakoterapia zaburzeń psychicznych
 Chroniczne zmęczenie
 Nadmierny stres

ASEKSUALIZM – religia

 Pewne religie i sekty uważają, że aseksualność jest

duchowo lepszym stanem

 Osoby aseksualne twierdzą, że brak „zwierzęcych

potrzeb” pozwala doświadczać głębszej duchowości

 Niektóre religie – szejkersi i gnostycy – uważają każdą

aktywność seksualną za grzech

 Niektóre wyznania – dzieci są darem od Boga lub sposób

na szerzenie wiary

 Niektóre wyznania – seksualność jest darem od bogów

(niektóre odmiany tantry obejmują seks, a kilka odmian

neopogaństwa zawiera pojęcie uświęconej seksualności)

 NIE MYLIĆ Z CELIBATEM, który jest celową abstynencją

od aktywności seksualnej

ASEKSUALIZM – literatura

 Powieść Johna Braine’a „Zazdrosny Bóg”

(The Jealous God,1964) – dobry przykład
seksu widzianego z perspektywy grzechu.

 Greg Egan – „Rozpacz (Distress, 1995,

powieść science fiction) – wizja świata XXII
wieku, w którym słowo „aseks” jest jedną z
siedmiu uznanych płci.

AUTOMONOSEKSUALIZM

5 orientacja ???

 Zainteresowanie realizacją popędu seksualnego wyłącznie

poprzez zachowania autoerotyczne

 „Masturbacja do lustra”
 Imieliński („Seksiatria”, 1982)

 „Automonoseksualizm – jest dewiacją, w której rolę fetysza spełnia

własne ciało, lecz upodobnione poprzez strój lub odpowiednie
ułożenie do ciała kobiety. Własne nagie ciało (lub przybrane w
odzież przeciwnej płci), odpowiednio ustawione przed lustrem
może imitować ciało przeciwnej płci oraz wzbudzać podniecenie
seksualne”

 „Rozkosz seksualna osiągana jest przez uprawianie masturbacji z

równoczesnym wyobrażaniem sobie odbywania stosunku
seksualnego z „partnerem” przeciwnej płci widzianym w lustrze”

 „Automonoseksualizm, oprócz cech fetyszyzmu, zawiera w sobie

skłonności transwestytyczne i narcystyczne, a w dziedzinie praktyk
seksualnych cechuje się nałogową masturbacją”