ISTOTA,

STRUKTURA

I FUNKCJE

RACHUNKOWOŚCI

•Podstawa prawna:

•Ustawa o rachunkowości z

dnia 29 września 1994 r. Dz.
U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694 z
późniejszymi zmianami

Rachunkowość określa się

jako system ciągłego

ujmowania w czasie,

grupowania,

prezentowania i

interpretowania,

wyrażonych w pieniądzu i

bilansujących się

ogólnych i szczegółowych

danych liczbowych o

działalności gospodarczej

i sytuacji majątkowej

jednostki gospodarującej

• rachunkowość nie ogranicza się jedynie

do rejestracji „suchych faktów", lecz
zaobserwowane zjawiska (zdarzenia
gospodarcze) odpowiednio przetwarza,
a następnie tak przetworzone
informacje przedstawia we właściwej
formie kierownictwu jednostki w celu
dalszego ich wykorzystania w procesie
zarządzania. Bardzo często
prezentowane informacje są
uzupełniane dodatkowo odpowiednią
ich interpretacją, ułatwiającą
podejmowanie racjonalnych decyzji,

Z definicji tej wynika, że:
• rachunkowość jest określonym

systemem, a więc całościowym i

zwartym zbiorem (układem)

metod, zasad i reguł

postępowania, umożliwiającym

osiągnięcie celu, dla którego jest

prowadzona. Jest to przy tym

najstarszy system ewidencji

gospodarczej, którego założenia z

doskonałym wynikiem wytrzymały

próbę czasu,

• przedmiot ewidencji rachunkowej

nie może być rozpatrywany w
sposób zawężony. Mówiąc o
szeroko

podjętej

działalności

jednostek

gospodarujących,

należy mieć na uwadze nie tylko
sam jej przebieg, ale również
środki (zasoby) niezbędne do jej
prowadzenia,

źródła

finansowania tych środków oraz -
co może jest najważniejsze -
rezultaty (wyniki) tej działalności.

Rachunkowość jako system

ewidencji i przetwarzania

informacji ekonomicznych

wyróżnia się cechami

szczególnymi, które nie

występują w innych

systemach informacyjnych.

Do tych cech zaliczymy:

•wszystkie zdarzenia gospodarcze

(operacje gospodarcze) będące

przedmiotem ewidencji

wymagają udokumentowania, tj.

ujęcia w formie prawidłowo

sporządzonych pisemnych

dowodów (dokumentów)

stwierdzających występowanie

tych zdarzeń;

• rachunkowość dokonuje pomiaru

zdarzeń gospodarczych i

majątku, posługując się głównie

miernikiem pieniężnym, dzięki

czemu możliwe jest całościowe

ujęcie działalności i stanu

majątkowego jednostek

gospodarujących,

• zdarzenia gospodarcze ujmuje

się w sposób usystematyzowany

(zwykle na kontach) według

zasad podanych w

obowiązujących planach kont,

dzięki czemu jest zapewniona

jednolitość ewidencji w

poszczególnych jednostkach

gospodarujących;

• ewidencja zdarzeń gospodarczych

(operacji gospodarczych) w systemie

kont odbywa się przy zastosowaniu

metody bilansowej, tzn. zgodnie z ich

dwoistą treścią ekonomiczną;

• rachunkowość cechuje kompletność i

ciągłość ewidencji; przedmiotem

ewidencji są wszystkie, a nie tylko

wybrane, zdarzenia gospodarcze mające

wpływ na stan majątkowy i działalność

jednostek. Rachunkowość jest

prowadzona w sposób ciągły

(permanentny);

• dostarczane dane liczbowe cechuje duża

rzetelność, którą osiąga się nie tylko dzięki

stosowanej metodzie bilansowej, ale również

dzięki okresowej weryfikacji i porównaniu

danych liczbowych wynikających z ewidencji

z danymi faktycznymi,

• szczególną cechą rachunkowości jest

znaczny stopień jej sformalizowania zarówno

zasady dokumentacji, ewidencji i

przetwarzania zdarzeń gospodarczych jak

również inwentaryzacji i sprawozdawczości

są uregulowane w odpowiednich przepisach

prawnych

Ustawa o rachunkowości

określa

następujący zakres rachunkowości:

• przyjęte zasady (opis) rachunkowości,

• prowadzenie ksiąg rachunkowych,

• okresowe ustalanie lub sprawdzanie

drogą inwentaryzacji rzeczywistego

stanu aktywów i pasywów,

• wycenę aktywów i pasywów oraz

ustalenie wyniku finansowego,

• sporządzenie sprawozdań finansowych,

• gromadzenie i przechowywanie

dokumentacji przewidzianej ustawą,

• poddanie badaniu i ogłaszanie

sprawozdań finansowych w

przypadkach przewidzianych ustawą.

• Tradycyjny podział rachunkowości

wyodrębniał trzy części składowe:

• księgowość,
• kalkulację (rachunek kosztów),
• sprawozdawczość finansową.

• Księgowość jest podstawowym

elementem składowym rachunkowości.
Księgowość stanowi część rejestracyjną
rachunkowości.

• Kalkulacja (łac. calculatio ' obliczenie') - jest to

ustalenie kosztu jednostkowego wytworzonego

produktu, dostarczenie informacji o wysokości

poniesionych kosztów oraz o wysokości

poszczególnych kosztów w całości (układ

kosztów kalkulacyjny).

• Sprawozdawczość finansowa pełni funkcje

sprawozdawcze, jej celem jest przygotowanie

informacji o stanie działalności gospodarczej

jednostki gospodarczej za pomocą sprawozdań

finansowych w postaci danych, do odbiorców

zewnętrznych. Wszystkie dane ekonomiczne

pochodzą z ksiąg rachunkowych jasno obrazując

sytuację majątkową, finansową i dochodową

jednostki. Stosuje się jednolitą zasadę według

wartości nabycia tzw. kosztu historycznego.

Informacje te winny być przedstawione rzetelnie,

prawidłowo i istotnie.

Główne odmiany
rachunkowości :
 
Rachunkowość finansowa
Rachunkowość zarządcza
Rachunkowość podatkowa
Rachunkowość bankowa
 

Rachunkowość finansowa jest systemem

ewidencji gospodarczej, odzwierciedlającym

w formie pieniężnej zjawiska i procesy

gospodarcze, zachodzące w danej jednostce.

Dzięki zapisom księgowym, możemy

przedstawić sytuację majątkowo – finansową

i wynik finansowy firmy.

 

W tej odmianie rachunkowości mamy do

czynienia z określeniem majątku (aktywa)

oraz sposobu jego finansowania (pasywa).

Jest to chyba najważniejsza różnica i cecha

charakterystyczna tego rodzaju księgowania

Rachunkowość zarządcza (tzw.

menedżerska) jest częścią

rachunkowości; system realizujący

procesy identyfikacji, pomiaru,

grupowania, analizy, opracowania,

interpretowania i komunikowania

informacji wykorzystywanych

przez zarządzających do

planowania kontroli i oceny działań

w organizacji oraz do zapewnienia
właściwej odpowiedzialności za jej

zasoby

.

Rachunkowość bankowa

(księgowość bankowa) – jest to system

ewidencji zdarzeń gospodarczych,

które mają miejsce w bankach.

Ewidencję tę opiera na zasadach

rachunkowości finansowej.

Rachunkowość bankowa obejmuje

także sprawozdawczość i prowadzenie

ksiąg rachunkowych banków.

Podmiotami księgowości bankowej są:

Narodowy Bank Polski, banki

komercyjne, banki spółdzielcze oraz

oddziały tych banków

.

Przedmiot i

metody

rachunkowości

Przedmiotem

rachunkowości są

operacje mające wpływ na

kształtowanie się kosztów

działalności

przedsiębiorstwa,

uzyskiwanych przychodów

oraz osiąganych wyników

finansowych, zysków lub

strat.

Przedmiotem

rachunkowości

przedsiębiorstwa są także

zasoby majątkowe i źródła ich

pochodzenia (finansowania)

oraz koszty, przychody i wynik

finansowy działalności

gospodarczej tego

przedsiębiorstwa w określonym

okresie

Rachunkowość posługuje się

głównie trzema metodami:

metodą bilansową - polega

ona na ujmowaniu (ewidencji),

grupowaniu i przedstawianiu

majątku przedsiębiorstwa i

wszystkich zjawisk

gospodarczych dwustronnie i

równoważnie, czyli bilansowe.

Metoda podmiotowa polega na

tym, że rachunkowość prowadzona

jest odrębnie dla każdego

podmiotu gospodarczego

(przedsiębiorstwa). W

rachunkowości konkretnego

przedsiębiorstwa ujęte są nie tylko

zasoby i kapitały tego

przedsiębiorstwa, ale każda

pojedyncza operacja gospodarcza

dotycząca jego działalności

gospodarczej. Ma ona wpływ na

odrębne traktowanie podmiotu

pod względem prawnym.

Metoda grupowania

polega na ewidencji na

odpowiednich urządzeniach

księgowych (kontach)

operacji o jednorodnej lub

zbliżonej treści

ekonomicznej.

Funkcje

rachunkowości

1. informacyjną,
2. kontrolną,
3. sprawozdawczą,
4. analityczną,
5. statystyczną.

Funkcja informacyjna,

odgrywająca pierwszoplanową

rolę, polega na tworzeniu

określonych zbiorów informacji, a

następnie na odpowiednim ich

przetwarzaniu i przekazywaniu

kierownictwu przedsiębiorstwa w

celu ich właściwego stosowania w

procesie zarządzania. Informacje

te są wykorzystywane przez samo

przedsiębiorstwo ale i jego

otoczenie.

Kontrola jest nieodłącznym

elementem procesu

zarządzania bez względu na jego

szczebel i zakres. Ma ona na celu

sprawdzanie zgodności przebiegu

określonych działań z regułami

prowadzenia działalności

gospodarczej i planowanymi

zamierzeniami. Rachunkowość

dostarcza materiału liczbowego,

pozwalającego na zapewnienie

skuteczności kontroli

.

Funkcja sprawozdawcza

związana jest ze sporządzaniem

różnego rodzaju sprawozdań

finansowych zarówno

periodycznych, jak i dorywczych

na podstawie informacji

dostarczanych przez

rachunkowość.

Sprawozdawczość finansowa

stanowi ostateczny „produkt"

całego procesu przetwarzania

materiału informacyjnego.

Statystyczna funkcja

rachunkowości

polega na

dostarczaniu danych

umożliwiających skompletowanie

informacji o charakterze

makroekonomicznym. Temu celowi

służą sprawozdania sporządzane

dla potrzeb zewnętrznych (zgodnie

z zarządzeniami Głównego Urzędu

Statystycznego i innych organów

centralnych). Funkcja statystyczna

jest rozwinięciem funkcji

sprawozdawczej rachunkowości, a

zwłaszcza jej formy zewnętrznej.

Istota i

znaczenie zasad

rachunkowości

Zasady rachunkowości

określa się jako zbiór

obowiązujących reguł,

procedur i norm, które znajdują

zastosowanie w praktyce

gospodarczej, w celu

dostarczenia informacji

pełnych, rzetelnych, jasnych i

użytecznych, o sytuacji

majątkowej przedsiębiorstwa

oraz o jego działalności

gospodarczej i osiąganych

wynikach finansowych.

Wszystkie zasady

rachunkowości można ogólnie
podzielić na trzy grupy:

• zasady uniwersalne,
• zasady nadrzędne
(podstawowe),
• zasady szczegółowe
(podrzędne).

Zasady uniwersalne są stosowane w

rachunkowości we wszystkich krajach,

niezależnie od ustroju politycznego i

systemu gospodarczego.

Zasady podstawowe i szczegółowe

mogą być określane i wprowadzane do

praktyki gospodarczej w zależności od

rozwiązań przyjętych w regulacjach

prawnych danego kraj lub zastosowania

międzynarodowych rozwiązań, np.

Międzynarodowych Standardów

Rachunkowości.

.

Do uniwersalnych zasad
stosowanych w rachunkowości
zalicza się:

1) zasadę dwustronnego
(podwójnego) zapisu każdej
pojedynczej operacji
gospodarczej,

2) zasadę periodyzacji, czyli
okresowych sprawozdań
finansowych.

Zasada dwustronnego

(podwójnego) zapisu

wynika z metody bilansowej

polegającej na

rozpatrywaniu majątku

podmiotu gospodarczego -

według form występowania

majątku i według źródeł

finansowania (pochodzenia)

tego majątku. Jest to

najstarsza zasada w

rachunkowości.

Zasada periodyzacji polega na

podzieleniu działalności gospodarczej

każdego podmiotu gospodarczego na

pewne stale powtarzające się odcinki

czasu, np.: miesiąc, kwartał, rok.

Odcinki te nazywają się okresami

obliczeniowymi, obrachunkowymi lub

sprawozdawczymi. Między początkiem

każdego okresu sprawozdawczego, a

jego końcem ujmuje się każdą operację

gospodarczą chronologicznie (w

dziennikach, systematycznie na

odpowiednich kontach, a na

zakończenie tego okresu sporządza się

sprawozdania.

W praktyce gospodarczej

typowymi okresami

sprawozdawczymi są

poszczególne miesiące i rok

kalendarzowy, nazywany rokiem

obrotowym.

Rok obrotowy to okres zazwyczaj

od 1 stycznia do 31 grudnia. W

praktyce można stosować inne

terminy roku obrotowego, ale

zawsze musi on obejmować 12

kolejno po sobie

następujących miesięcy.

Nadrzędne zasady rachunkowości

określone w ustawie o rachunkowości

zmierzają z dostosowaniem polskiego prawa

o rachunkowości do rozwiązań

międzynarodowych, a w szczególności do

prawa obowiązującego w Unii Europejskiej.

Chodzi głównie o to, ażeby przyjęte zasady

w prawie polskim stanowiły zespół zasad i

norm wykorzystywanych przy prowadzeniu

ksiąg rachunkowych, których dane są

wykorzystywane dla sporządzenia

sprawozdania finansowego konkretnego

przedsiębiorstwa. Zasady te służą każdemu

przedsiębiorstwu do prowadzenia polityki

rachunkowości, a znalazły swoje odbicie w

założeniach koncepcyjnych

Międzynarodowych Standardów

Rachunkowości.

Do nadrzędnych zasad

wymienionych zarówno w

założeniach koncepcyjnych

do Międzynarodowych

Standardów Rachunkowości,

jak i w polskiej ustawie o

rachunkowości należy

zaliczyć:

1. zasadę kontynuacji działania,
2. zasadę ciągłości,
3. zasadę memoriału,
4. zasadę współmierności,
5. zasadę ostrożności (ostrożnej
wyceny),
6. zasadę istotności,
7. zasadę przewagi treści nad
formą,
8. zasadę prawdziwego i
rzetelnego obrazu.

Zasada kontynuacji

działania opiera się o

założenie, że podmiot w

którym prowadzi się

rachunkowość będzie

kontynuował swoją działalność

gospodarczą w najbliższej

przyszłości i że nie przewiduje

się jego likwidacji.

Przestrzeganie tej zasady ma

wpływ na wycenę majątku

przedsiębiorstwa i jego ujęcie

w bilansie.

Ustawa o rachunkowości z dnia 29 września 1994 r.

formułuje tę zasadę w art. 5 ust. 2: Przy stosowaniu

przyjętych zasad (polityki) rachunkowości przyjmuje

się założenie, że jednostka będzie kontynuowała w

dającej się przewidzieć przyszłości działalność w

niezmniejszonym istotnie zakresie, bez postawienia

jej w stan likwidacji lub upadłości, chyba że jest to

niezgodne ze stanem faktycznym lub prawnym.

Ustalając zdolność jednostki do kontynuowania

działalności, kierownik jednostki uwzględnia

wszystkie informacje dostępne na dzień

sporządzenia sprawozdania finansowego, dotyczące

dającej się przewidzieć przyszłości, obejmującej

okres nie krótszy niż jeden rok od dnia bilansowego.

Zasada ciągłości polega na stosowaniu w

danym przedsiębiorstwie w sposób ciągły

jednakowych i tych samych zasad grupowania

operacji gospodarczych, wyceny aktywów i

pasywów, dokonywania odpisów

amortyzacyjnych, ustalania wyniku

finansowego.

Realizacja tej zasady ma wpływ na

porównywalność informacji zawartych w

sprawozdaniu finansowym w przekroju

poszczególnych okresów sprawozdawczych

(kolejnych lat). Realizacja tej zasady polega

między innymi na tym, że każdy bilans

końcowy (sporządzany na koniec roku

sprawozdawczego) jest jednocześnie bilansem

otwarcia w nowym okresie sprawozdawczym

.

Zasada memoriału polega na

ujęciu w danym okresie

wszystkich operacji

gospodarczych dotyczących

danego przedsiębiorstwa

zarówno w zakresie

przychodów, jak i kosztów, w

momencie ich wystąpienia, a

nie w momencie (terminie)

zapłaty.

Ustawa o rachunkowości z dnia 29

września 1994 r. formułuje tę

zasadę w art. 6 ust. 1: W księgach

rachunkowych jednostki należy

ująć wszystkie osiągnięte,

przypadające na jej rzecz

przychody i obciążające ją koszty

związane z tymi przychodami

dotyczące danego roku

obrotowego, niezależnie od

terminu ich zapłaty

.

Przeciwieństwem zasady

memoriału jest zasada kasowa,

która polega na zaliczaniu do

przychodów danego okresu tylko

tych przychodów, które nastąpiły

w wyniku rzeczywistego wpływu

środków pieniężnych do kasy lub

na rachunek bankowy

przedsiębiorstwa. To samo dotyczy

poniesionych kosztów. Zasada ta

nie ma zastosowania przy

prowadzeniu ksiąg rachunkowych.

Z zasadą memoriału łączy się

zasada współmierności,

która polega na tym, że koszty

wywołujące określone

przychody muszą być ujęte w

rachunkowości w tym samym

okresie, w którym zostały ujęte

przychody. Zasada ta powoduje

powstanie rozliczeń

międzyokresowych

przychodów i kosztów.

Ustawa o rachunkowości z dnia 29

września 1994 r. formułuje tę

zasadę w art. 6 ust. 2: Dla

zapewnienia współmierności

przychodów i związanych z nimi

kosztów do aktywów lub pasywów

danego okresu sprawozdawczego

zaliczane będą koszty lub

przychody dotyczące przyszłych

okresów oraz przypadające na ten

okres sprawozdawczy koszty,

które jeszcze nie zostały

poniesione.

Zasada ostrożności

(ostrożnej wyceny) polega

na zachowaniu rozwagi przy

dokonywaniu wyceny

poszczególnych składników

majątku, takich jak np:

należności, przewidywania

kosztów, przychody i zyski, a

także wartości niektórych

składników majątku trwałego i

obrotowego.

Zasada istotności polega na tym, że
rozwiązania rachunkowości prezentują

informacje, które mają ważne

znaczenie dla podjęcia decyzji.

Zasada ta realizowana jest głównie w

„rachunkowości zarządczej". Przez

informację istotną (ważną) należy

rozumieć taką informacje, której

pominiecie lub zniekształcenie może

wpłynąć ujemnie na decyzje

podejmowane przez odbiorców

informacji (np. dyrekcje

przedsiębiorstw, zarządy spółek lub

potencjalnych inwestorów).

Zasada przewagi treści na formą

-przestrzeganie tej zasady polega na

prezentowaniu zgromadzonej w

rachunkowości informacji zgodnie z

rzeczywistością, nawet wtedy kiedy

jest to sprzeczne z wymogami

formalny. Inaczej mówiąc, operacje

gospodarcze muszą być w

rachunkowości ujmowane i rozliczane

zgodnie z ich charakterem i

rzeczywistością ekonomiczną. Zasada

ta jest kontrowersyjna, stąd też, nie

zawsze była akceptowana w

przepisach prawa.

Zasada prawdziwego i

rzetelnego obrazu polega na

tym, że rachunkowość musi

odzwierciedlać - przez

zastosowanie prawidłowej

ewidencji operacji gospodarczych i

ich przetworzenia (agregacje) oraz

odpowiednią sprawozdawczość -

rzetelny, czyli rzeczywisty i

wiarygodny obraz stanu

majątkowego konkretnego

podmiotu gospodarczego

.

Z nadrzędnych zasad

rachunkowości, które stanowią

podstawy prowadzenia

rachunkowości, wynikają

zasady podrzędne, mające

bezpośrednio wpływ na jakość

rachunkowości każdego

przedsiębiorstwa, a tym

samym na jakość

sporządzanego sprawozdania

finansowego.

Przykładowo, z nadrzędnej zasady

ciągłości wynika zasada

porównywalności sprawozdań,

która zmierza do tego, by

użytkownicy (odbiorcy)

sprawozdań dostarczanych przez

rachunkowość mieli możliwość

porównania tych sprawozdań w

poszczególnych okresach w

przeszłości i przyszłości. Realizacja

tej zasady wymaga względnej

stałości stosowanych metod i

rozwiązań.

Zgodnie z zasadą

porównywalności bilans

końcowy za dany okres

powinien być identyczny,

jeśli chodzi o formę i układ,

z bilansem początkowym.

Ułatwia to czytanie i analizę

bilansu.

Do innych podrzędnych zasad

rachunkowości, które mają wpływ na

sprawozdawczość finansową zalicza

się:

terminowość, aktualność i

bezstronność.

Terminowość i aktualność ściśle się

ze sobą wiążą, gdyż tylko informacja

sporządzona we właściwym terminie

ma aktualny charakter i może zostać

efektywnie wykorzystana.

Aktualność (wiarygodność)

informacji zależna jest od tego,

czy jest ona neutralna, a więc

wolna od uprzedzeń.

Chodzi o uniknięcie

specjalnego preparowania

informacji, zawartych w

sprawozdaniach, które mogą z

góry wpłynąć na podejmowane

decyzje.

Zasada bezstronności

polega na tym, że

informacje zawarte w

sprawozdawczości nie są

selekcjonowane i wynikają z

obiektywnej rzeczywistości.

Z zasady prawdziwego i
rzetelnego obrazu wynikają
takie zasady podrzędne
(szczegółowe), jak:

1. zasada dokumentacji,
2. zasada kompletności,
3. zasada jasności

(zrozumiałości,
przejrzystości),

Zasada dokumentacji polega na

tym, że każde zdarzenie gospodarcze

będące przedmiotem ewidencji musi

być udokumentowane. Nie może być

ewidencji bez odpowiedniego dowodu

księgowego.

Zasada ta obowiązuje tak

rygorystycznie, że nawet niektóre

sprostowania uprzednio dokonanych

zapisów mogą być dokonane jedynie

na podstawie odpowiedniego

pisemnego dowodu (dowodem tym jest

tak zwane polecenie księgowania).

Warto podkreślić, że zasada ta

znalazła wyraźne odbicie w

polskim prawie bilansowym.

W ustawie o rachunkowości

problem ten został wyraźnie

określony w art. 20, poprzez

stwierdzenie: „podstawą zapisów

w księgach rachunkowych są

dowody księgowe stwierdzające

dokonanie operacji gospodarczej,

zwane dalej „dowodami

źródłowymi".

Zasada kompletności,

polega na tym, że w

rachunkowości muszą być

ujęte wszystkie operacje

gospodarcze, które dotyczą

tego przedsiębiorstwa w

danym okresie czasu. Muszą

one zostać zaksięgowane w

ujęciu chronologicznym i

systematyczn

ym.

Zasada jasności (zrozumiałości lub

przejrzystości) polega na tym, iż

wszelkie informacje dostarczane przez

rachunkowość w postaci różnego

rodzaju sprawozdań muszą być

zrozumiałe dla ich odbiorców i

użytkowników. Stąd też wszystkie

pozycje (składniki) bilansowe muszą

wynikać z ewidencji prowadzonej na

kontach, zweryfikowane w wyniku

inwentaryzacji. Salda poszczególnych

kont powinny zostać potwierdzone w

drodze spisu z natury lub procesu

uzgodnienia np. salda należności.

Obok omówionych zasad istotne

znaczenie w rachunkowości ma

zasada wyceny majątku w oparciu

o „koszt historyczny".

Polega ona na ustalaniu wartości

poszczególnych składników według

ceny nabycia zapłaconej w dniu

nabycia tych składników lub

rzeczywistych kosztów wytworzenia

produktów, półproduktów, środków

trwałych i innych składników majątku

poniesionych w dniu ich powstania, a

więc bez uwzględnienia czynnika

inflacji. Ceny te i koszty określane są

nazwą „koszty historyczne".

Krajowe i

międzynarodowe

regulacje prawne w

zakresie

rachunkowości

Niezbędna jest

systematyczna aktualizacja

zasad rachunkowości i

wprowadzenie nowych

definicji, przy jednoczesnym

zachowaniu spójności

całego systemu norm

prawnych, nazywanych

często prawem bilansowym.

Głównym celem norm prawnych

jest zapewnienie, by prowadzenie

rachunkowości w sposób rzetelny i

wiarygodny umożliwiało dostarczanie

niezbędnych informacji o sytuacji

majątkowej i działalności gospodarczej

podmiotów gospodarczych wszystkim

zainteresowanym odbiorcom: urzędom

państwowym, organom kontroli,

organom finansowym, bankom,

aktualnym i potencjalnym

udziałowcom i akcjonariuszom oraz

innym osobom prawnym i fizycznym.

Prowadzenie rachunkowości w

oparciu o obowiązujące przepisy

prawne i standardy zawodowe ma

zapewnić właściwe informacje

zarządowi podmiotu

gospodarczego i jego

pracownikom.

Zbiór przepisów prawnych

regulujących prowadzenie

rachunkowości nie ma -jak

dotychczas - powszechnie

stosowanej nazwy. Najczęściej

używaną w Polsce jest nazwa

„prawo bilansowe" lub „normy

prawne z zakresu

rachunkowości".

W wielu organizacjach

międzynarodowych, zestaw zasad

dotyczących rachunkowości jest

najczęściej określany mianem

„standardów rachunkowości".

Przez „standardy

rachunkowości" rozumie się

normy zawierające wskazania

dotyczące polityki prowadzenia

rachunkowości i sposobów

rozwiązania problemów w

zakresie ustalania wielkości i

wyceny wartości, metod

prowadzenia ewidencji oraz

reguł prezentacji w

sprawozdawczości.

Przepisy regulujące zasady prowadzenia

rachunkowości w Polsce zawarte są w

podstawowym akcie prawnym, jakim jest ustawa o

rachunkowości z 29 IX 1994 roku (wielokrotnie

nowelizowana). Na podstawie delegacji ustawowych

Minister Finansów wydał kilkanaście rozporządzeń

wykonawczych. Na poziomie rozporządzenia

uregulowane zostały zagadnienia szczegółowych

zasad rachunkowości dla niektórych podmiotów

gospodarczych i instytucji. Są wśród nich jednostki
sektora finansowego (banki, fundusze emerytalne,

domy maklerskie i fundusze emerytalne), organy

administracji publicznej (organy podatkowe

szczebla centralnego i terytorialnego), partie

polityczne, komitety wyborcze , itp).

W drodze nowelizacji ustawy o

rachunkowości z 2001 r. polskie prawo

bilansowe wzbogaciło się - na

podstawie art. 10 ust. 3 tej ustawy - o

nową formę aktu prawnego, jaką jest

krajowy standard rachunkowości.

Artykuł ten określa, że w sprawach

nieuregulowanych przepisami ustawy i

rozporządzeniami wykonawczymi do

ustawy, jednostki mogą stosować

krajowe standardy rachunkowości, zaś

w przypadku braku takiego standardu

mogą stosować Międzynarodowe

Standardy Sprawozdawczości

Finansowej.

Krajowy Komitet Standardów

Rachunkowości zatwierdził i ogłosił w

Dzienniku Urzędowym Ministra Finansów 6

Krajowych Standardów Rachunkowości.

Pierwszy Krajowy Standard Rachunkowości

zatytułowany „Rachunek przepływów

pieniężnych'' (opublikowany w Dzienniku

Urzędowym Ministra Finansów z 2003 r. Nr

12 póz. 69). Standard ten opisuje zasady

ewidencjonowania i prezentacji przepływów

pieniężnych oraz formułuje wytyczne

dotyczące ustalania wartości

poszczególnych części tego rachunku

przepływów pieniężnych oraz zakres

merytoryczny poszczególnych pozycji tego

rachunku.

Rozporządzenia Unii Europejskiej w

zakresie rachunkowości dotyczą

Międzynarodowych Standardów

Rachunkowości i Międzynarodowych

Standardów Sprawozdawczości Finansowej.

Istotnym novum po wejściu Polski do Unii

Europejskiej jest obowiązek zapoznawania

się z unijnymi aktami prawa, w

szczególności z rozporządzeniami, mającymi

status obligatoryjny. Stosuje się je

bezpośrednio, nie zaś za pośrednictwem

prawa krajowego. Osoby prawne i fizyczne

muszą same zapoznać się z ich treścią,

bowiem kwestie w nich uregulowane nie są

powtarzane w krajowych aktach prawnych.

Podsumowanie

zajęć

1. Gdy wartość poszczególnych
składników aktywów i pasywów,
przychodów i kosztów, jak też zysków i
strat nadzwyczajnych ustala się
oddzielnie, jest to realizacja zasady:

a) ciągłości bilansowej,
b) memoriału,
c) indywidualnej wyceny (zakazu
kompensaty).

2. Rachunkowość spełnia
miedzy innymi funkcje:

a) planistyczną,
b) kontrolną,
c) motywacyjną.

3. Zaliczenie do kosztów danego
miesiąca przypadających na ten
okres kosztów, pomimo że nie
zostały jeszcze poniesione wynika
z zasady:

a) ciągłości,
b) współmierności przychodów i
kosztów,
c) ostrożności.

4. Zasada ciągłości zakłada, iż:

a) jednostka gospodarcza ma
obowiązek prowadzenia ewidencji
operacji gospodarczych w porządku
chronologicznym,
b) w następujących po sobie latach
obrotowych należy stosować
niezmienione zasady wyceny aktywów
i pasywów,
c) należy stosować automatyczną
kontrole ciągłości zapisów i przenoś
obrotów.

5. Celem standaryzacji
rachunkowości jest:

a) powołanie światowej instytucji
dla interpretowania prawa
dotyczącego rachunkowości,
b) harmonizacja prawa
rachunkowości w krajach
członkowskich Unii i w świecie,
c) ujednolicenie prawa
rachunkowości z prawem
podatkowym.

6. W zakres rachunkowości
wchodzą miedzy innymi:

a) analiza sytuacji finansowej
jednostki,
b) bezwzględny obowiązek
badania sprawozdania
finansowego przez biegłego
rewidenta,
c) wycena aktywów i pasywów
oraz ustalanie wyniku
finansowego

.

7. Zasada ostrożnej wyceny
zobowiązuje podmiot gospodarczy do
aktualizacji wartości składników
majątkowych:

a)w przypadku, gdy podmiot osiągnął
dodatni wynik finansowy,
b) bez względu na wynik finansowy,
c) w przypadku, gdy obniżenie wartości
ma wpływ na zwiększenie ko uzyskania
przychodów.

8. Zasada kontynuacji działania
polega na tym, że:

a) jednostka może funkcjonować
wyłącznie jako spółka akcyjna,
b) jednostka będzie kontynuować
działalność gospodarczą w
niezmienionym istotnie zakresie, w
dającej się przewidzieć przyszłości,
c)nie nastąpi spadek wydajności pracy
w radzie i zarządzie.

9. Podmiotowa metoda rachunkowości
polega na:

a) stosowaniu podwójnego zapisu
operacji gospodarczych,
b) obserwacji zdarzeń i procesów z
punktu widzenia wyodrębnionej i
majątkowo i organizacyjnie jednostki,
c) grupowaniu zdarzeń
gospodarczych wg cen wspólnych
obserwowanych elementów.

10. Zasada memoriału nakazuje:

a) ująć w księgach rachunkowych
tylko te operacje, które zostały
opłacone,
b) ująć w księgach rachunkowych
wszystkie operacje gospodarcze
dotyczące danego roku niezależnie od
tego czy zostały opłacone, czy nie,
c) ujmować każdą operację
gospodarczą zgodnie z metodą
bilansową.

11. W stosowanych przez jednostkę
zasadach rachunkowości mogą być
przyjęte uproszczenia, jeżeli:

a) są prowadzone odpowiednie księgi
pomocnicze,
b) w księgach ujmuje się zapisy w
porządku chronologicznym i
systematycznym,
c) nie wywiera to istotnie ujemnego
wpływu na prawidłowy, rzetelny i jasny
sposób przedstawienia sytuacji
majątkowej, finansowej, wyniku oraz
rentowności jednostki.

12. W sprawach nieuregulowanych
przepisami ustawy o rachunkowości
należy stosować w pierwszej kolejności
rozwiązania podane w:

a) międzynarodowych standardach
rachunkowości,
b) krajowych standardach
rachunkowości,
c) międzynarodowych standardach
sprawozdawczości finansowej.

13. Krajowy Komitet Standardów
Rachunkowości opracowuje i
wydaje:

a) normy wykonywania zawodu
księgowego,
b) interpretacje do ustawy o
rachunkowości,
c) krajowe standardy
rachunkowości.

14. W zakres pojęcia
rachunkowości wchodzi miedzy
innymi:

a) gromadzenie i przechowywanie
dowodów księgowych,
b) analiza sytuacji gospodarczej
jednostki,
c) kontrola wewnętrzna jakości
produkcji.

15. Ustalając zdolność jednostki do
kontynuowania działalności, kierownik
jednostki uwzględnia wszystkie
informacje dostępne na dzień
sporządzenia sprawozdania
finansowego, dotyczące dającej się
przewidzieć przyszłości, obejmującej
okres nie krótszy od dnia bilansowego
niż:

a) pół roku,
b) jeden rok,
c) trzy lata

.