Antagoniści kanału

Antagoniści kanału

wapniowego

wapniowego

Kanał

wapniowy

• należy

do

kanałów

jonowych

,

które

regulują

bierny

przepływ

jonów

przez

błonę

,

zgodnie

z

ich

gradientem

stężeń

• stężenie

jonów

wapnia

jest

kilka

tysięcy

razy

większe

w

płynie

pozakomórkowym

niż

we

wnętrzu

komórki

• kanały jonowe są wybiórcze, są zdolne do

regulacji szybkości przepływu danego jonu
przez kanał (obecność „bramek”)

• mogą być w stanie otwartym, zamkniętym lub

w stanie spoczynku

Uwzględniając rodzaj stymulacji,

wyróżnia się 2 typy kanałów:

• zależne od

potencjału, w
komórkach
nerwowych i
mięśniowych

• zależne od

neuroprzekażnika,
w synapsach

Rozróżnia się 4 typy kanałów

wapniowych, zależnych od

potencjału:

• L- charakteryzuje się wysokim progiem potencjału

(>-30 mV) i długim czasem trwania inaktywacji
(>100 ms), jest on receptorem agonistów i
antagonistów kanału wapniowego, występują L

m

w

mięśniach i L

n

w neuronach

• N- wysoki próg potencjału (>-30 mV) i średni czas

trwania inaktywacji, odgrywają rolę przy
neurosekrecji, niewrażliwe na działanie
antagonistów k. wapniowych

• T- niski próg potencjału (>-70 mV) i szybkiej

inaktywacji (< ms), niewrażliwe na kadm, blokerami
są oktanol, nikiel, mibefradil i flunaryzyna

• P- średni próg potencjału, występują w niektórych

neuronach OUN

Kanał wapniowy jest integralnym białkiem

błonowym, glikoproteiną składającą się z 5

podjednostek: 

1

, 

2

, ,  i . Rozróżnia się kanały

wapniowe:

• bramkowane napięciem PDC
• modulowane agonistą ROC

Klasyfikacja antagonistów kanału

wapniowego

Klasyfikacja wprowadzona przez WHO w 1987 r. przyjmuje
następujące kryteria:

•selektywność blokowania kanałów wapniowych zależnych od
napięcia (klasa A i B)

•kardioselektywność i selektywność naczyniową

Uwzględniając drugie kryterium, środki w
poszczególnych klasach podzielono na 3
grupy :

Klasa A selektywne blokery kanału wapniowego

•

grupa 1 werapamilu

(pochodne fenyloalkiloaminy- werapamil,

galopamil, falipamil, tiapamil) wykazuje silny wpływ na serce

•

grupa 2 nifedypiny

(pochodne 1,4-dihydropirydyny- nifedypina,

nitrendypina, nimodypina, nisoldypina, nikardypina, isradypina,
felodypina, amlodypina, niwaldypina,lacidipina) wykazuje silne
działanie na naczynia

•

grupa 3 diltiazemu

(pochodne benzotiazepiny – diltiazem)

wykazuje większy wpływ na serce niż na naczynia krwionośne

Klasa B nieselektywne blokery kanału
wapniowego

– pochodne fenyloalkiloaminy

•

grupa 4 flunaryzyny

(flunaryzyna,

cynaryzyna) wpływa głównie na układ
naczyniowy

•

grupa 5 prenylaminy

(prenylamina,

fendylina) wykazuję małe powinowactwo
do kanałów wapniowych mięśnia
sercowego

•

grupa 6 inne

(perheksylina, etafenon,

beprydyl) wykazuje działanie na
wewnątrzkomórkowe mechanizmy
wapniowe

Różnice między werapamilem, diltiazemem i
nifedypiną:

Werapamil i diltiazem

- występują w formie dodatnio naładowanej

(przy fizjologicznej wartości pH ), osiągają miejsce wiązania tylko
przez otwarty kanał wapniowy, blokują kanał wapniowy w fazie
nieaktywnej lub w fazie otwarcia (działanie przeciw arytmiczne)

Nifedypina i inne pochodne dihydropirydyny

- związki hydrofobowe, ich

działanie nie zależy od częstotliwości otwierania kanałów wapniowych,
wykazują powinowactwo do kanałów w fazie spoczynkowej

Grupa 1- werapamilu

-Werapamil- Verapamil

występowanie:

ISOPTIN, LEKOPTIN, STAVERAN

charakterystyka:

-jest związkiem optycznie czynnym, stereoselektywne jest jego:
•działanie terapeutyczne (S:R = 11:1)
•efekt pierwszego przejścia (S:R = 5:1)
•wiązanie z białkiem (S:R = 1:2)
•biodostępność (S:R = 1:2,5)

-blokuje bramkowane napięciem kanały wapniowe typu L w mięśniach
gładkich i w mięśniu sercowym

-izomer R(+) odpowiedzialny za rozszerzenie naczyń wieńcowych
-izomer S(-) odpowiedzialny za ujemne działanie chrono-(częstość),
dromo-(przewodnictwo) i inotropowe (siła skurczu)

-hamuje także kanały sodowe (przy dużych stężeniach), potasowe i
różne typy receptorów (

1

, 

2

– adrenergiczne, M- cholinergiczne,

opioidowe)

zastosowanie:

w arytmii (niemiarowości nadkomorowe, niemiarowości

komorowe wywołane chorobą niedokrwienną serca), w chorobie
wieńcowej i w nadciśnieniu, stosuje się racematy

Werapamil, R=H

Gallopamil, R= -OCH

3

-Galopamil- Gallopamil

charakterystyka:

budowa chemiczna i działanie zbliżone do

werapamilu

zastosowanie:

w chorobie wieńcowej

 

- Tiapamil i falipamil-

są nowymi lekami w tej grupie

 

- Mibefradil-

bloker kanałów wapniowych typu T, nie jest aktualnie

stosowany ze względu na działanie niepożądane

Grupa 2 – nifedypiny

Budowa chemiczna a działanie:

Nisoldipine

Nitrendipine –CH

2

-CH

3

Nicardipine – CH

2

-CH(CH

3

)

2

Nivaldipine

Felodipine

Amlodipine

Isradipine

Lacidipine

-Nifedypina- Nifedypine

występowanie:

ADALAT, CORDAFEN, CORINFAR, CORDIPIN, GRODALAT,

NIFEDYPINE

charakterystyka:

• wprowadzona w 1975r.
• blokuje bramkowane napięciem, będące w stanie nieaktywnym kanały
wapniowe typu L w m. gładkich

• nie wpływa na siłę skurczu m. sercowego ani na ukł. przewodzący
• nie jest polecana w chorobie niedokrwiennej serca

• dawki powodujące spadek ciśnienia mogą powodować odruchowe
pobudzenie ukł. adrenergicznegoczęstoskurcz i skurcz naczyń

krwionośnych, w przypadku takich objawów stosuje się leki -

adrenolityczne

zastosowanie:

nadciśnienie, stosuje się doustnie w monoterapii lub z

innymi lekami hipotensyjnymi, stosuje się również preparaty o
przedłużonym działaniu (Adalat-retard)

biodostępność:

65-70%

-Nisoldypina i nikardypina-

nisoldipine, nicardipine

występowanie:

nisoldypina- BAYMYCARD, SYSCOR CC, nikardypina-

ANTAGONIL, CARDENE

zastosowanie:

choroba niedokrwienna serca, nisoldypina wykazuje ~100-

krotnie wyższą selektywność naczyniową, działa szczególnie na
naczynia wieńcowe , jej czas działania jest dłuższy

 

-Nitrendypina, nilwadypina, isradypina-

nitrendipine, nilvadipine,

isradipine

 

występowanie:

nitrendypina- BAYOTENSIN, BAYPRESS, NITRENDYPINA,

nilwadypina- ESCOR, NIVADIL, isradypina- LOMIR, VASCAL

zastosowanie:

nadciśnienie tętnicze

biodostępność:

nitrendypina ~30%

-Nimodypina-

Nimodipine

 

występowanie:

NIMOTOP

zastosowanie:

zapobiega zwężaniu naczyń mózgowych, przeciwdziała

niedokrwieniu mózgu, zapobiegawczo i leczniczo w schorzeniach
neurologicznych, spowodowanych niedotlenieniem mózgu

 

-Felodypina, amlodypina-

felodipine, amlodipine

 

występowanie:

felodypina- FLENDIL, MODIP, MUNOBAL, amlodypina-

AMLOPIN, AMLOZEK, NOMODIPINE, NORVASC, TENOX

zastosowanie:

jako leki hipotensyjne

biodostępność:

amlodypina 52-88%

Grupa 3- diltiazemu (pochodne
benzotiazepiny

)

wykazuje większy wpływ na serce niż na naczynia krwionośne

Diltiazem

BLOCALCIN, DIACORDIN,
DILZEM, OXYCARDIL

2 centra chiralne
Stereoizomery (+) i (-) oraz
cis i trans

W lecznictwie stosowany jest
(

+)-cis-dilitiazem



60 –

krotnie większe powinowactwo
do kanałów wapniowych
sarkolemy mięśnia sercowego
niż izomeru (+)-trans.

Działanie:

Blokuje bramkowane napięciem kanały

wapniowe w mięśniach gładkich naczyń
i w mięśniu sercowym

Zastosowanie:

 zapobieganie i leczenie dusznicy

bolesnej

 Choroba niedokrwienna
 Nadciśnienie
 Arytmia

Nieselektywne blokery

Nieselektywne blokery

kanału wapniowego

kanału wapniowego

(

pochodne fenyloalkiloaminy)

Cinnarizine

X=H

CINNARIZINUM,
STUGERON

Flunarizine

X=F

FLUNARIZINUM

Grupa 4 – flunaryzyny

Wpływa głównie na układ naczyniowy

Działanie:



blokują kanały wapniowe zależne od potencjału, kanały

sodowe
 hamują działanie kalmoduliny oraz niektórych
neuroprzekaźników i neuromodulatorów
hamują indukowany przez jony Ca

2+

skurcz naczyń

Zapobiegają agregacji płytek i hamują rozwój miażdżycy

Flunaryzyna działa

silniej

niż

Cynaryzyna

Zastosowanie:

W zaburzeniach naczyniowych mózgu na tle miażdżycy
W skurcz naczyń
W stanach pourazowych i poudarowych
W zaburzeniach błędnikowych
W zaburzeniach krążenia obwodowego

Prenylamine

R= -CH

2

-

C

6

H

5

PRENYLAMIN,
SEGONTIN

Fendiline

R= -C

6

H

5

SENSIT

Grupa 5- prenylaminy

Wykazuje małe powinowactwo do kanałów wapniowych
mięśnia sercowego

Prenylamina, fendylina i lidoflazyna mają
zastosowanie w chorobie niedokrwiennej serca.

Lidoflazine

CLINIUM

Terodiline

MICTROL

Działanie:

Antagonista kanału wapniowego i

sodowego
Działa antycholinergicznie,

spazmolitycznie i miejscowo znieczulająco

Zastosowanie:

W urologii jako środek zmniejszający

napięcie mięśnia wypieracza moczu

Optymalne działanie po 2-3 tygodniach

stosowania

Grupa 6- inne

Wykazuje działanie na wewnątrzkomórkowe mechanizmy
wapniowe

Perhexiline

PEXID

Działanie:

Blokuje kanału sodowe i wapniowe
Wpływa na poziom osoczowych

transaminaz ( po odstawieniu leku

poziom enzymów wraca do normy)

Zastosowanie:

Niewydolność wieńcowa
Niedokrwienie mięśnia sercowego
Zapobiegawczo w dusznicy

bolesnej

Bepridil

BEPADIN, VASCOR

Działanie:

Blokuje kanały
wapniowe, sodowe i
potasowe

Zastosowanie:

Zapobiegawczo w
dusznicy bolesnej