Leki przeciwhistaminowe
Ze względu na problem, jaki obecnie stanowią choroby alergiczne, leki
przeciwhistaminowe należą aktualnie do grupy najpowszechniej stosowanych
preparatów farmakologicznych. Mechanizm powstawania reakcji alergicznej składa
się z dwóch faz: wczesnej fazy reakcji alergicznej – w której z komórek tucznych
a także bazofili uwalniana jest histamina jako główny obok innych madiator
(czynnik aktywujący płytki krwi (PAF) oraz produkty przemiany kwasu
arachidonowego (serotoniny, leukotrienów, prostaglandyn) i inne t.j. protezy,
cytokiny, czynnik martwicy nowotworów) reakcji alergicznej, a proces ten wywołany
jest przez specyficzny antygen lub alergen który wiąże się z IgE.; późnej fazy reakcji
alergicznej – w której do miejsca jej rozwoju napływają różnego rodzaju leukocyty,
a zwłaszcza eozynofile, które wzmagają lub przedłużają reakcję alergiczną.
Uwolniona histamina wiąże się ze specyficznymi receptorami wywołując
charakterystyczne efekty farmakologiczne. Istnieją trzy typy receptorów
histaminowych sprzężonych z białkiem regulatorowym G (postsynaptyczne H1, H2
i presynaptyczne H3), spośród których receptor H1 odgrywa najważniejszą rolę
w reakcji alergicznej
Leki przeciwhistaminowe
Schemat budowy receptora H1 (Rys.1A) i H2 (Rys.1B); (związanie histaminy z receptorem H1
powoduje zmianę konformacji białka receptorowego i powoduje aktywację białka G sprzężonego
z receptorem w obszarze 2 i 3 pętli wewnątrzkomórkowej; białko G przekazuje sygnał
z receptora na układ enzymatyczny jakim jest fosfolipaza C (PLC) co w toku dalszych reakcji
prowadzi w konsekwencji do stymulacji cyklazy guanylowej i utworzenia cGMP z GTP.
W przypadku receptora H2 następuje stymulacja cyklazy adenylowej i utworzenie cAMP
z ATP).
Leki przeciwhistaminowe
Schemat
uwalniania
histaminy
z
komórki tucznej i możliwość wpływania
na działanie histaminy (1. Środki, które
blokują
stymulację
komórek
produkujących histaminę np. poprzez
zmniejszenie
produkcji
IgE;
2.
Inhibitory biosyntezy histaminy, które
hamują
enzym
dekarboksylazę
histydyny
(a-fluoro-metylo-(S)-
histydyna; 3. Inhibitory uwalniania
histaminy z komórek magazynujących
(ketotyfen,
kromoglikan
dwusodowy,
nedokromil oraz niektóre leki H1-
antyhistaminowe
II
generacji
t.j.
cetyryzyna,
loratadyna,
terfenadyna,
aksatomid, azelastyna); 4. Antagoniści
receptorów
histaminowych:
H1-
antagoniści (difenhydramina, antazolina,
azatadyna, loratadyna, lewokabastyna i
inne) i H2-antagoniści (cymetydyna,
ranitydyna, famotydyna i inne); 5.
Substancje antagonizujące fizjologiczne
efekty
histaminy
(kortykoidy,
adrenalina, pewne sympatomimetyki)).
Leki przeciwhistaminowe
LEKI PRZECIWHISTAMINOWE I GENERACJI
Leki przeciwhistaminowe I generacji dobrze wchłaniają się z przewodu
pokarmowego, a działanie obserwuje się już po 15-30 minutach od podania,
z maksimum działania po 1 godz. Związki te w wątrobie ulegają szybko
biotransformacji i nie kumulują się. Okres półtrwania wynosi około 3 godzin, co
wymaga ich podawania co 4-6 godzin. Mają zastosowanie (pozajelitowe) przede
wszystkim w reakcjach alergicznych mających gwałtowny przebieg i dotyczy to
zwłaszcza chorób skóry, w których występuje silny świąd, gdzie działanie hamujące
OUN jest bardzo pożądane i korzystne.
Zatem, związki te mają wpływ na OUN, powodując senność, otępienie i zaburzenia
koordynacji ruchowej (podczas ich przyjmowania nie wolno prowadzić pojazdów
mechanicznych. Dodatkowo, leki te mogą wywoływać liczne działania niepożądane t.j.,
suchość w jamie ustnej, zaburzania w widzeniu (przeciwwskazania w jaskrze),
trudności w oddawaniu moczu (przeciwwskazania w przeroście gruczołu krokowego),
zaburzenia rytmu serca, zaburzenia żołądkowo-jelitowe, drżenie mięśni, zawroty głowy,
szumy w uszach, uszkodzenia szpiku, a także skórne objawy uczuleniowe.
Leki przeciwhistaminowe
-pochodne etanoloaminy
Difenhydramina (Diphenhydramine) BENZYDRAMINUM
2-(Difenylometoksy)-N,N-dimetyloetanamina
Klemastyna (Clemastine) CLEMASTINUM
[R-(R*,R*)]-2-[2-[1-(4-Chlorofenylo)-1-fenylo-etoksy]etylo]-1-metylopirolidyna
Leki przeciwhistaminowe
- pochodne etanodiaminy, imidazoliny, fenotiazyny
Chloropiramina (Chloropyramine) CHLOROPIRYBENZAMINE
N-[(4-Chlorofenylo)metylo]-N’,N’-dimetylo-N-2-pirydynylo-1,2-etanodiamina
Antazolina (Antazoline) PHENAZOLIUM
N-fenylo-N-(fenylometylo)-1H-imidazolo-2-metanamina
Leki przeciwhistaminowe
Prometazyna (Promethazine) DIPHERGAN
N,N,
-Trimetylo-10H-fenotiazyno-10-etanamina
Dioksoprometazyna (Dioxopromethazine) PROTHANON
5,5-Ditlenek N,N,
-10-[2-dimetyloamino)-propylo]fenotiazyny
Leki przeciwhistaminowe
-pochodne propyloaminy
R = Cl, Chlorfeniramina (Chlorpheniramine) ALLERGISAN
-(4-Chlorofenylo)-N,N-dimetylo-2-pirydyno-propanamina
R = Br, Deksbromfeniramina (Dexbrompheniramine) DISOPHROL
LEKI PRZECIWHISTAMINOWE II GENERACJI
Leki przeciwhistaminowe II generacji wprowadzono do lecznictwa w latach
80. W przeciwieństwie do I generacji antagonistów receptorów H
1
nie
przenikają lub bardzo słabo przenikają przez barierę krew-mózg, mają
wyłącznie specyficzne powinowactwo do receptorów H
1
i wykazują na ogół długi
biologiczny okres półtrwania. Leki przeciwhistaminowe II generacji nie są
podawane pozajelitowo, gdyż dobrze wchłaniają się z przewodu pokarmowego
i są metabolizowane w wątrobie do aktywnych metabolitów. Dodatkowo
niektóre związki (cetyryzyna, oksatomid, azelastyna) wykazują także działanie
przeciwzapalne.
Leki przeciwhistaminowe II generacji w porównaniu z lekami I generacji
nie powodują uczucia senności oraz pobudzenia, gdyż nie przechodzą lub słabo
przechodzą do OUN, co powoduje że mają one przedłużony czas działania (10-
24 godz) i dlatego mogą być stosowane raz dziennie. Nie ma także
przeciwwskazań do ich stosowania w jaskrze i przeroście gruczołu krokowego.
Leki przeciwhistaminowe
Leki przeciwhistaminowe
Ceteryzyna (Ceterizine) AMERTIL, ZYRTEC, VIRLIX
Kwas (+-)-[2-[4-[(4-chlorofenylo)fenylometylo]-1-piperazynylo]etoksy]octowy
Oksatomid (Oxatomide) TINSET
1-[3-[(4-Difenylometylo)-1-piperazynylo]-propylo]-2H-benzimidazol-2-on
Leki przeciwhistaminowe
-pochodne piperydyny
Astemizol (Astemizole) HISMANAL
1-(4-Fluorofenylo)metylo]-N-[1-[2-(4-metoksyfenetylo)-4-piperydynylo]-1H-benzimidazol-
2-amina
Cyproheptadyna (Cyproheptadine) PERITOL
4-(5H-Dibenzeno[a,d]cyklohepten-5-ylideno)-1-metylopiperydyna
Leki przeciwhistaminowe
Azatadyna (Azatadine) OPTIMINE
11-(1-metylo-4-piperydynylideno)-5H-benzeno[5,6]cyklohepta[1,2-b]-pirydyna
Loratadyna (Loratadine) CLARITINE
Ester etylowy kwasu 4-(8-chloro-11H-benzo[5,6]cyklohepta-[1.2-b]pirydyn-11-ylideno)-1-
piperydyno-karboksylowego
Leki przeciwhistaminowe
Lewokabastyna (Levocabastine) HISTIMET, LEVOCAB
Kwas [3S-[1(cis), 3
, 4
-1-[4-cyjano-4-(4-fluorofenylo)cykloheksylo]-3-metylo-4-fenylo-
4-piperydynokarboksylowy
Ebastyna (Ebastine) EBASTIL
1-[4-(1,1-Dimetyloetylo)fenylo]-4-[4-(difenylometoksy)-1-piperydynylo]-1-butanon
Leki przeciwhistaminowe
- pochodne pirolidyny
Akrywastyna (Acrivastine)
Kwas (E,E)-3-[6-(1-[4-Metylofenylo)-3-(1-pirolidynylo)-1-propenylo]-2-pirydynylo]-2-
propenowy
- inne pochodne
Dimetinden (Dimetindene) FORHISTAL
N,N-Dimetylo-3-[1-(2-pirydynylo)-etylo]-1H-indeno-2-etanamina
Leki przeciwhistaminowe
Azelastyna (Azelastine)
4-[(4-Chlorofenylo(metylo]-2-(heksa-1-metylo-1H-azepin-4-ylo)-1(2H)-ftalazinon
Mebhydrolina (Mebhydrolin) OMERIL
2,3,4,5-Tetrahydro-2-metylo-5-(fenylo-metylo)-1H-pirydo[4,3-b]indol