Leki przeciwhistaminowe

Ze względu na problem, jaki obecnie stanowią choroby alergiczne, leki

przeciwhistaminowe należą aktualnie do grupy najpowszechniej stosowanych
preparatów farmakologicznych. Mechanizm powstawania reakcji alergicznej składa
się z dwóch faz: wczesnej fazy reakcji alergicznej – w której z komórek tucznych
a także bazofili uwalniana jest histamina jako główny obok innych madiator

(czynnik aktywujący płytki krwi (PAF) oraz produkty przemiany kwasu

arachidonowego (serotoniny, leukotrienów, prostaglandyn) i inne t.j. protezy,

cytokiny, czynnik martwicy nowotworów) reakcji alergicznej, a proces ten wywołany

jest przez specyficzny antygen lub alergen który wiąże się z IgE.; późnej fazy reakcji

alergicznej – w której do miejsca jej rozwoju napływają różnego rodzaju leukocyty,

a zwłaszcza eozynofile, które wzmagają lub przedłużają reakcję alergiczną.

Uwolniona histamina wiąże się ze specyficznymi receptorami wywołując

charakterystyczne efekty farmakologiczne. Istnieją trzy typy receptorów

histaminowych sprzężonych z białkiem regulatorowym G (postsynaptyczne H1, H2

i presynaptyczne H3), spośród których receptor H1 odgrywa najważniejszą rolę

w reakcji alergicznej

Leki przeciwhistaminowe

Schemat budowy receptora H1 (Rys.1A) i H2 (Rys.1B); (związanie histaminy z receptorem H1
powoduje zmianę konformacji białka receptorowego i powoduje aktywację białka G sprzężonego
z receptorem w obszarze 2 i 3 pętli wewnątrzkomórkowej; białko G przekazuje sygnał
z receptora na układ enzymatyczny jakim jest fosfolipaza C (PLC) co w toku dalszych reakcji
prowadzi w konsekwencji do stymulacji cyklazy guanylowej i utworzenia cGMP z GTP.
W przypadku receptora H2 następuje stymulacja cyklazy adenylowej i utworzenie cAMP
z ATP).

Leki przeciwhistaminowe

Schemat

uwalniania

histaminy

z

komórki tucznej i możliwość wpływania
na działanie histaminy (1. Środki, które
blokują

stymulację

komórek

produkujących histaminę np. poprzez
zmniejszenie

produkcji

IgE;

2.

Inhibitory biosyntezy histaminy, które
hamują

enzym

dekarboksylazę

histydyny

(a-fluoro-metylo-(S)-

histydyna; 3. Inhibitory uwalniania
histaminy z komórek magazynujących
(ketotyfen,

kromoglikan

dwusodowy,

nedokromil oraz niektóre leki H1-
antyhistaminowe

II

generacji

t.j.

cetyryzyna,

loratadyna,

terfenadyna,

aksatomid, azelastyna); 4. Antagoniści
receptorów

histaminowych:

H1-

antagoniści (difenhydramina, antazolina,
azatadyna, loratadyna, lewokabastyna i
inne) i H2-antagoniści (cymetydyna,
ranitydyna, famotydyna i inne); 5.
Substancje antagonizujące fizjologiczne
efekty

histaminy

(kortykoidy,

adrenalina, pewne sympatomimetyki)).

Leki przeciwhistaminowe

LEKI PRZECIWHISTAMINOWE I GENERACJI

Leki przeciwhistaminowe I generacji dobrze wchłaniają się z przewodu

pokarmowego, a działanie obserwuje się już po 15-30 minutach od podania,

z maksimum działania po 1 godz. Związki te w wątrobie ulegają szybko

biotransformacji i nie kumulują się. Okres półtrwania wynosi około 3 godzin, co

wymaga ich podawania co 4-6 godzin. Mają zastosowanie (pozajelitowe) przede

wszystkim w reakcjach alergicznych mających gwałtowny przebieg i dotyczy to
zwłaszcza chorób skóry, w których występuje silny świąd, gdzie działanie hamujące
OUN jest bardzo pożądane i korzystne.

Zatem, związki te mają wpływ na OUN, powodując senność, otępienie i zaburzenia

koordynacji ruchowej (podczas ich przyjmowania nie wolno prowadzić pojazdów

mechanicznych. Dodatkowo, leki te mogą wywoływać liczne działania niepożądane t.j.,
suchość w jamie ustnej, zaburzania w widzeniu (przeciwwskazania w jaskrze),
trudności w oddawaniu moczu (przeciwwskazania w przeroście gruczołu krokowego),
zaburzenia rytmu serca, zaburzenia żołądkowo-jelitowe, drżenie mięśni, zawroty głowy,

szumy w uszach, uszkodzenia szpiku, a także skórne objawy uczuleniowe.

Leki przeciwhistaminowe

-pochodne etanoloaminy

Difenhydramina (Diphenhydramine) BENZYDRAMINUM

2-(Difenylometoksy)-N,N-dimetyloetanamina

Klemastyna (Clemastine) CLEMASTINUM

[R-(R*,R*)]-2-[2-[1-(4-Chlorofenylo)-1-fenylo-etoksy]etylo]-1-metylopirolidyna

Leki przeciwhistaminowe

- pochodne etanodiaminy, imidazoliny, fenotiazyny

Chloropiramina (Chloropyramine) CHLOROPIRYBENZAMINE

N-[(4-Chlorofenylo)metylo]-N’,N’-dimetylo-N-2-pirydynylo-1,2-etanodiamina

Antazolina (Antazoline) PHENAZOLIUM

N-fenylo-N-(fenylometylo)-1H-imidazolo-2-metanamina

Leki przeciwhistaminowe

Prometazyna (Promethazine) DIPHERGAN

N,N,



-Trimetylo-10H-fenotiazyno-10-etanamina

Dioksoprometazyna (Dioxopromethazine) PROTHANON

5,5-Ditlenek N,N,



-10-[2-dimetyloamino)-propylo]fenotiazyny

Leki przeciwhistaminowe

-pochodne propyloaminy

R = Cl, Chlorfeniramina (Chlorpheniramine) ALLERGISAN



-(4-Chlorofenylo)-N,N-dimetylo-2-pirydyno-propanamina

R = Br, Deksbromfeniramina (Dexbrompheniramine) DISOPHROL

LEKI PRZECIWHISTAMINOWE II GENERACJI

Leki przeciwhistaminowe II generacji wprowadzono do lecznictwa w latach

80. W przeciwieństwie do I generacji antagonistów receptorów H

1

nie

przenikają lub bardzo słabo przenikają przez barierę krew-mózg, mają
wyłącznie specyficzne powinowactwo do receptorów H

1

i wykazują na ogół długi

biologiczny okres półtrwania. Leki przeciwhistaminowe II generacji nie są
podawane pozajelitowo, gdyż dobrze wchłaniają się z przewodu pokarmowego
i są metabolizowane w wątrobie do aktywnych metabolitów. Dodatkowo
niektóre związki (cetyryzyna, oksatomid, azelastyna) wykazują także działanie
przeciwzapalne.

Leki przeciwhistaminowe II generacji w porównaniu z lekami I generacji

nie powodują uczucia senności oraz pobudzenia, gdyż nie przechodzą lub słabo
przechodzą do OUN, co powoduje że mają one przedłużony czas działania (10-
24 godz) i dlatego mogą być stosowane raz dziennie. Nie ma także
przeciwwskazań do ich stosowania w jaskrze i przeroście gruczołu krokowego.

Leki przeciwhistaminowe

Leki przeciwhistaminowe

Ceteryzyna (Ceterizine) AMERTIL, ZYRTEC, VIRLIX

Kwas (+-)-[2-[4-[(4-chlorofenylo)fenylometylo]-1-piperazynylo]etoksy]octowy

Oksatomid (Oxatomide) TINSET

1-[3-[(4-Difenylometylo)-1-piperazynylo]-propylo]-2H-benzimidazol-2-on

Leki przeciwhistaminowe

-pochodne piperydyny

Astemizol (Astemizole) HISMANAL

1-(4-Fluorofenylo)metylo]-N-[1-[2-(4-metoksyfenetylo)-4-piperydynylo]-1H-benzimidazol-

2-amina

Cyproheptadyna (Cyproheptadine) PERITOL

4-(5H-Dibenzeno[a,d]cyklohepten-5-ylideno)-1-metylopiperydyna

Leki przeciwhistaminowe

Azatadyna (Azatadine) OPTIMINE

11-(1-metylo-4-piperydynylideno)-5H-benzeno[5,6]cyklohepta[1,2-b]-pirydyna

Loratadyna (Loratadine) CLARITINE

Ester etylowy kwasu 4-(8-chloro-11H-benzo[5,6]cyklohepta-[1.2-b]pirydyn-11-ylideno)-1-

piperydyno-karboksylowego

Leki przeciwhistaminowe

Lewokabastyna (Levocabastine) HISTIMET, LEVOCAB

Kwas [3S-[1(cis), 3



, 4



-1-[4-cyjano-4-(4-fluorofenylo)cykloheksylo]-3-metylo-4-fenylo-

4-piperydynokarboksylowy

Ebastyna (Ebastine) EBASTIL

1-[4-(1,1-Dimetyloetylo)fenylo]-4-[4-(difenylometoksy)-1-piperydynylo]-1-butanon

Leki przeciwhistaminowe

- pochodne pirolidyny

Akrywastyna (Acrivastine)

Kwas (E,E)-3-[6-(1-[4-Metylofenylo)-3-(1-pirolidynylo)-1-propenylo]-2-pirydynylo]-2-

propenowy

- inne pochodne

Dimetinden (Dimetindene) FORHISTAL

N,N-Dimetylo-3-[1-(2-pirydynylo)-etylo]-1H-indeno-2-etanamina

Leki przeciwhistaminowe

Azelastyna (Azelastine)

4-[(4-Chlorofenylo(metylo]-2-(heksa-1-metylo-1H-azepin-4-ylo)-1(2H)-ftalazinon

Mebhydrolina (Mebhydrolin) OMERIL

2,3,4,5-Tetrahydro-2-metylo-5-(fenylo-metylo)-1H-pirydo[4,3-b]indol