Nauka czytania

w klasie I

Metody nauki czytania

1.Syntetyczne metody nauki czytania
 metoda alfabetyczna
 metoda dźwiękowa
 metoda sylabowa

2.Analityczne metody nauczania
 metoda globalno – zdaniowa
 metoda globalno – wyrazowa

3.Analityczno – syntetyczne metody nauki czytania.

1.Syntetyczne metody nauki czytania
- najstarsza grupa metod
 zapoznawanie uczniów ze strukturą umiejętności
czytania, która rozpoczyna się od części składowych
wyrazów tj. dźwięków, sylab czy liter
Wychodzi się od liter i dźwięków, potem buduje się z
nich sylaby, wyrazy i na końcu zdania.
a) alfabetyczna – sylabizowanie liter w porządku
alfabetycznym
b) dźwiękowa – dziecko poznaje głoski (samogłoski,
spółgłoski i ich odpowiedniki literowe), z których układa
sylaby, a z sylab tworzy się wyrazy
c) sylabowa – uczeń poznaje sylaby, z których buduje
wyrazy

Metoda alfabetyczna zrodziła się w Grecji. Nauka
czytania przy pomocy tej metody była bardzo uciążliwa
również w zastosowaniu do języka polskiego.
Wyraz człowiek składano z nazw liter:
Ce + zet + eł + o + wu + i – e – ka.
Toteż jedynym bodźcem do nauki czytania był kij, a bito
często i mocno
Pierwszą stronę elementarzy jeszcze w XIX wieku
zajmowały modlitwy, których zwrotki rozpoczynały się
od :
„Roszczką Duch Święty dziateczki bić radzi…”
uczniowie wygłaszali codziennie przed rozpoczęciem
nauki.

Metodę sylabową w Polsce zalecali Bronisław Trentowski
i Ewaryst Estkowski.
Estkowski opisał tą metodę w pracy pt „Metodyka
czytania i pisania”.
Estkowski rezygnuje z głosek i od razu przechodzi do ich
składni.
Dostrzega rolę pisania w nauce czytania i dlatego
naukę czytania łączy z nauką pisania.

Dziecko poznaje w tej metodzie mały i wielki alfabet
czyli nazwy liter, a następnie w toku sylabizowania
stopniowo nabywa umiejętność czytania.
Metoda nie sprawdziła się, czytanie było dla dzieci
trudne, polegało na technice składania z
poszczególnych elementów odpowiednich wyrazów.
Elementarna nauka czytania trwała dość długo.
2.Analityczne metody nauki czytania.
Proces nauki czytania rozpoczyna się od wyrazów.
W procesie zdobywania umiejętności czytania
wyróżniamy dwa procesy :
 proces analizy – wyodrębnienie z całości części czyli
z wyrazów liter
 proces syntezy – tworzenie nowych całości z części
czyli nowych wyrazów z liter

3.Analityczno – syntetyczne metody nauki czytania
Punktem wyjścia jest wyraz lub zdanie, analiza, a
później synteza
Odmiany analityczno – syntetycznych metod nauki
czytania:
 wyrazowa – wyraz punktem wyjścia, potem sylaby i
litery
 zdaniowa – zdanie punktem wyjścia

Uczeń :
najpierw wyodrębnia z wyrazów słuchowo głoski –
samogłoski i spółgłoski,
potem
wzrokowo głoski zapisane symbolami literowymi
Dziecko poznaje głoski w wyrazach.
Z głosek tworzy nowe zestawienia – wyrazy.
Podział metod analityczno – syntetycznych zależy od
tego, co jest przedmiotem analizy :
jeśli wyraz – to mówimy o metodach analityczno –
syntetycznych o charakterze wyrazowym

Czytanie może być wprowadzone metodą dźwiękowo –
barwną – wyrazową (Francja – Catingo)
Metody analityczno – syntetyczne zapewniają:
 poznawanie znaków języka pisanego z równoczesnym
zrozumieniem czytanego tekstu
W umiejętności początkowego czytania stosuje się
metodę analityczno – syntetyczną – wyrazową.
Etapy nauki czytania
I etap – od samogłosek do sylaby
 poznanie głosek ustnych, powrót do niemowlęcych
artykulacji, odczytywanie samogłosek, angażuje prawą
półkulę mózgu, która w sposób symultaniczny
(kompleksowy) ujmuje obraz graficzny litery, dzięki
wykorzystaniu wizualizacji w umyśle dziecka integrują
się: obraz, ruch, dźwięk związany z artykulacją danej
samogłoski, np.uniesienie rąk ku górze (naśladowanie
litery y, wydanie dźwięku)

Na czym to polega ?
1.Powtarzanie
Nauczyciel odczytuje głoski, dziecko je powtarza
zwracamy uwagę na układ ust podczas wymawiania
poszczególnych samogłosek
Posługujemy się ruchową wizualizacją y – uniesione
ręce
i – palec na nosku, obrazujący kropkę nad i.

2.Rozumienie (różnicowanie)
Nauczyciel wskazuje samogłoskę, a dziecko ją
odczytuje.
3.Nazywanie (czytanie)
Realizujemy tutaj zamianę rolami: raz dziecko uczy
dorosłego, a raz dorosły dziecko np.uczeń odczytuje
samogłoski lub nazywa przedstawione na ilustracjach
sytuacje, nauczyciel wskazuje odpowiednią literę.
Dziecko chętnie powtarza głoski, aby także uczyć
dorosłego, przy okazji w sposób zabawowy utrwala
swoją wiedzę.
Etap II – od sylaby do wyrazów
 poszerzamy zakres sylab, wykorzystując nowe
spółgłoski:
s, z, k, g, j, n.
 korzystamy z zestawów samogłoska + sylaba np.ana,
ene itp.

 posługujemy się znanymi już dziecku wyrazami oraz
wprowadzamy nowe – zbudowane z nowo poznanych
sylab
np:paba, mala, fawa
Jeśli uczeń opanował materiał z I i II etapu można
wprowadzić zdania i proste teksty, zbudowane z
poznanych dotychczas sylab.
Wszystkie ćwiczenia wykonujemy według schematu:
powtarzanie – rozumienie – nazywanie
Etap III – czytanie sylab
 pracujemy na sylabach z poznanymi dotychczas
spółgłoskami, czyli: p, m, b, l, t, d, f, w, s, z, k, g, j, n
 nowością będą sylaby: lol, nyk, muk itp.
 trening – nauka czytania na pseudowyrazach np.asos,
kitume, not, które uniemożliwiają dziecku zgadywanie

 czytanie zdań i tekstów dłuższych stosujemy dalej
system:
powtarzanie – rozumienie – nazywanie
Etap IV – czytanie nowych sylab
 zapoznanie z dwuznakami oraz spółgłoską ł.
 zwiększanie ilości wyrazów czytanych globalnie oraz
tekstów.
Etap V – samodzielne czytanie tekstów
 samodzielne czytanie tekstów ale nadal pracujemy
na materiale sylabowym
 ćwiczymy czytanie sylab, wprowadzamy spółgłoski
miękkie oraz samogłoski nosowe

 techniki początkowego czytania przez dzieci
poszczególnych wyrazów:
- czytanie po literze (głoskowanie)
- czytanie sylabami
- czytanie wyrazami
- czytanie sposobem mieszanym (część wyrazu dziecko
odczytuje sposobem „po literze”, część sylabami itp.)
Wprowadzenie nowej litery według Mariana
Falskiego.
1.Pogadanka na temat obrazka w celu ustalenia jego
podpisu.
2.Pokazanie podpisu obrazka i rozpoznanie jego treści.
3.Analiza wzrokowa rozpoznanego podpisu w celu
wyodrębnienia wyrazu podstawowego.
4.Rozpoznanie wyrazu w różnych sytuacjach.
5.Analiza wzrokowa wyrazu i poznanie nowej litery.

6.Analiza słuchowa wyrazu i poznanie głoski
odpowiadającej nowo poznanej literze.
7.Synteza wyodrębnionych liter i głosek.
8.Utrwalenie poznanej litery przy wykorzystaniu
alfabetu obrazkowego oraz wyrazów zgłaszanych przez
uczniów.
9.Analiza kształtu poznanej litery.
10.Próby pisania litery.
11.Zastosowanie nowo poznanej litery przy pisaniu
wyrazów i zdań.

Wprowadzenie nowej litery według Ewy i Feliksa
Przyłubskich
1.Stworzenie sytuacji, w której trzeba kilkakrotnie użyć
wyrazu podstawowego.
2.Analiza słuchowa wyrazu i budowa jego modelu z
czerwonych i niebieskich fiszek
 czerwone – samogłoski
 niebieskie – spółgłoski
3.Zamiana fiszek na litery już znane dziecku.
4.Pokaz nowej małej litery.
5.Rozpoznawanie nowej litery spośród innych.
6.Zgłaszanie przez uczniów wyrazów, w których słyszy
się głoskę odpowiadającą nowo poznanej literze.
7.Czytanie sylab powstałych z połączenia nowo
poznanej litery
z samogłoską np.ma, mo, me, mi, mu, my, am, om, em,
im, um, ym.

8.Czytanie wyrazów o znanych już literach i z nowo
poznaną literą.
9.Ćwiczenia w czytaniu dla wprawy przy wykorzystaniu
wycinanek i alfabetu ruchomego.
Wprowadzenie litery pisanej.
1.Pokaz nowej litery pisanej małej i wielkiej.
2.Analiza kształtu, omówienie konstrukcji litery.
3.Pokazanie sposobu pisania litery.
4.Wodzenie palcem lub ołówkiem po liniach tworzących
literę.
5.Przerysowanie litery element po elemencie.
6.Pisanie litery jednym ciągiem lub dwoma
(automatyzacja pisania).
7.Przyspieszenie tempa pisania.
8.Łączenie litery z innymi literami.
9.Pisanie sylab i wyrazów z nową literą.

Dziękuję

za uwagę