http://ciekawostki.eu/ciekawe-90.html
Podział administracyjny Francji
Podstawy współczesnego podziału administracyjnego Francji ukształtowały się w okresie rewolucji francuskiej. Zniesiono wówczas podział na prowincje i wprowadzono departament. W tym samym czasie pojawiły się także francuskie gminy, nieco później kanton i arrondissements. Najwyższy stopień tego podziału - regiony - wprowadzono dopiero w 2. połowie XX wieku. Jednocześnie od końca XIX wieku podejmowano nieudane próby ograniczenia nadmiernej liczby gmin. Ostatecznie nacisk kładzie się teraz bardziej na współpracę gmin, która przyjmuję formę związków międzygminnych bądź terytoriów zwanych pays.
Współczesna Francja dzieli się zatem na:
Nazwa Liczba jednostek (2003)
polska francuska ogółem część europejska część zamorska
region région 26 22 4
departament département 100 96 4
arrondissement arrondissement 342 329 13
kanton canton 4 040 3 884 156
gmina commune 36 679
Departamenty zamorskie (départements d'outre-mer, DOM), z których każdy jest jednocześnie odrębnym region (régions d'outre-mer, ROM), stanowią integralną część Francji, wchodzącą w skład Unii Europejskiej.
Pozostałe obszary, czyli tzw. terytoria zamorskie (territoires d'outre-mer, TOM), choć stanowią część Francji, to nie wchodzą w skład Unii Europejskiej. Do niedawna istniało sześć takich terytoriów, ale jedno z nich, Polinezja Francuska, otrzymało status kraju zamorskiego (pays d'outre mer). Z pozostałych pięciu dwa posiadają status zwykły (Wallis i Futuna oraz Francuskie Terytoria Południowe), a trzy (Saint-Pierre i Miquelon, Majotta i Nowa Kaledonia) - specjalny status zbiorowości terytorialnych (collectivités territoriales). Ponadto Francja sprawuje kontrolę nad kilkoma wyspami na Oceanie Indyjskim i Spokojnym.
Podział administracyjny Francja, jej część metropolitalna dzieli się na 22 regiony, 96 departamentów oraz około 36 300 gmin. Ponadto wyróżnia się departamenty i terytoria zamorskie oraz zamorskie zbiorowości terytorialne. Więcej informacji na temat jednostek podziału administracyjnego wraz z danymi statystycznymi znajduje się w artykule: Regiony administracyjne i departamenty Francji. Obecny podział na departamenty został wprowadzony w 1789 roku - podczas rewolucji francuskiej. Stworzono wówczas departamenty jako jednostki terytorialne na tyle małe, aby było możliwe w ciągu jednego dnia dotarcie na koniu z najdalszego krańca departamentu do siedziby władz departamentu, załatwienie sprawy w administracji i powrót do miejsca zamieszkania. Podział na departamenty został skonstruowany w oderwaniu od wcześniej istniejącego podziału na prowincje również po to, aby zniszczyć poprzednie struktury władzy. Po II wojnie światowej okazało się, że departamenty są zbyt słabe gospodarczo i wymuszają nadmierną centralizację władzy publicznej. Dlatego w latach 70. XX wieku stworzono dodatkowy szczebel administracji tzw. regions des programmes, składające się z kilku departamentów. Ich zadaniem była koordynacja polityki regionalnej. Na początku lat 80. XX wieku rozpoczęto proces decentralizacji administracji publicznej i między innymi w 1982 roku powołano samorząd terytorialny na szczeblu regionów oraz departamentów wyposażony w szerokie kompetencje. Francja ma złożony system administracji swoich terytoriów zamorskich. Gminy Gminy są jednostkami stopnia podstawowego. Większość gmin wywodzi się jeszcze z czasów rzymskich, nieliczne gminy powstały później, niż w Średniowieczu. Istnieje ok. 36 300 gmin, ich ilość ulega nieznacznym wahaniom w ciągu wielu lat. Typowa francuska gmina jest mała, ok 22 500 gmin liczy co najwyżej 500 mieszkańców, a ok. 200 gmin ma ok. 100 mieszkańców. Zdarzają się także gminy mniejsze. Z drugiej strony w związku z przyznaniem wszystkim miastom takiego samego statusu w strukturze terytorialnej państwa 40 gmin liczy ponad 100 000 mieszkańców. Dopiero ustawa z 1971 r. nadała szczególny status trzem największym miastom: Paryżowi, Marsylii i Lyonowi. Miasta te są podzielone na dzielnice.
Geografia Całkowita granica lądowa: 2 892,4 km, w tym z: * Francją metropolitalną: o Andorą - 56,6 km, o Belgią - 620 km, o Hiszpanią - 623 km, o Luksemburgiem - 73 km, o Monako - 4,4 km, o Niemcami - 451 km, o Szwajcarią - 573 km, o Włochami - 488 km. * departamentami zamorskimi : o Brazylia - 673 km, o Surinam - 510 km, o Antyle Holenderskie - 10,2 km * Długość wybrzeża: 3 427 km o Zobacz: Wybrzeże Lazurowe (Riwiera Francuska), Côte d'Améthyste, Côte d'Argent, Côte de Jade, Côte d'Amour, Côte Sauvage, Côte d'Emeraude, Côte d'Albâtre. * Najwyższy punkt: Mont Blanc 4 808 m n.p.m. * Najniższy punkt: delta Rodanu 2 m p.p.m. * Większe miasta: Paryż, Marsylia, Lyon, Tuluza, Bordeaux, Strasburg, Lille, Nicea * Język urzędowy: francuski, * Inne języki w użyciu: bretoński, prowansalski, baskijski, korsykański, flamandzki
Język Językiem urzędowym we Francji jest francuski, posługuje się nim znaczna większość mieszkańców tego kraju, jednak poza nim istnieje wiele języków regionalnych: * prowansalski - językiem tym (obecnie uważanym za dialekt francuskiego) posługuje się około 2 mln ludzi w południowej Francji ( Prowansja, Delfinat, Langwedocja) * bretoński - mówi nim zaledwie 1/3 z 1,5 milionowej populacji Bretończyków zamieszkujących płw. Bretoński w zachodniej Francji * alzacki - dialekt języka niemieckiego, posługują się nim germańscy Alzatczycy zamieszkujący Alzację we wschodniej Francji * baskijski - mówi nim kilkadziesiąt tysięcy Basków zamieszkujących prowincję Bearn * kataloński - posługuje się nim kilkadziesiąt tysięcy Katalończyków zamieszkujących prowincję Roussillion w południowej Francji, przy granicy z Hiszpanią * arabski - posługuje się nim około 3 mln imigrantów z Afryki Północnej, gł. w większych miastach oraz na lazurowym wybrzeżu * flamandzki - mówi nim kilkadziesiąt tysięcy ludzi pochodzenia niderlandzkiego, zamieszkujących północną Francję (obszar Calais i Artois)
Ustrój polityczny Francji
Ustrój polityczny Francji opiera się na Konstytucji Francji, która głosi, że państwo francuskie jest niepodzielną, laicką (fr. laïcité), demokratyczną oraz socjalną republiką, zgodnie ze zdaniem:
La France est une République indivisible, laïque, démocratique et sociale.(fr.)
Władza wykonawcza
Władza wykonawcza we Francji sprawują dwie instytucje: Prezydent Republiki oraz Premier Rady Ministrów.
Prezydent Republiki
Zgodnie z konstytucją Prezydent Republiki (fr. Président de la République) miał być wybierany na siedem lat, jednak obecnie jego kadencję skrócono do pięciu lat (Referendum konstytucyjne w 2002 roku). To prezydent desygnuje kandydata na premiera, przewodzi Radzie Ministrów, jest zwierzchnikiem sił zbrojnych oraz ma prawo parafowania traktatów międzynarodowych. Prezydent ma prawo poddawania różnych kwestii politycznych pod referendum oraz może rozwiązać Zgromadzenie Narodowe. W sytuacjach nadzwyczajnych prezydent może przejąć pełnię władzy w państwie.
Zgodnie z systemem stworzonym przez de Gaulle'a prezydent ma dużą władzę. Jeżeli w parlamencie dominuje jego frakcja polityczna, to on decyduje kto będzie premierem oraz określa cele polityczne rządu. Jednak gdy frakcja prezydencka stanowi mniejszość parlamentu, prezydent musi wyznaczyć premiera wywodzącego się z opozycyjnej wobec siebie większości. Zjawisko względnej współpracy pomiędzy premierem i prezydentem wywodzącymi się z przeciwnych obozów politycznych nosi miano koabitacji i po raz pierwszy opisano je właśnie we Francji.
W takiej sytuacji znalazł się Prezydent Jacques Chirac w okresie od maja 1995 roku.
Zobacz też chronologiczne zestawienie prezydentów Francji.
Rada Ministrów
Francuski rząd (fr. gouvernement) , któremu przewodniczy Premier Francji (fr. Premier ministre), wykonuje swoje uprawnienia konstytucyjne z pomocą służby cywilnej oraz sił zbrojnych.
Gabinet jest odpowiedzialny przed parlamentem. Zgromadzenie Narodowe ma prawo przegłosowania wotum nieufności, co powoduje dymisję rządu. Ministrowie muszą udzielać odpowiedzi na pytania zadawane przez członków parlament zarówno na piśmie jak ustnie, co określa się po francusku jako questions au gouvernement. Jednocześnie ministrowie mają obowiązek stawiać się na posiedzeniach komisji dotyczących kierowanych przez nich resortów.
Zgodnie z tradycją rada ministrów składa się z następujących urzędników
* ministrów,
* wiceministrów (ministres délégués),
* sekretarzy stanu (secrétaires d'état),
W historii Piątej Republiki niektórzy ministrowie mieli też tytuł wicepremiera (ministres d'État), ale miał on znaczenie wyłącznie prestiżowe.
Ilość ministrów oraz podział kompetencji zmieniał się w różnych gabinetach. Jednak pewne najważniejsze funkcje i urzędy pozostawały niezmienne:
* Ministerstwo Finansów (podatki i budżet),
* Ministerstwo Spraw Wewnętrznych (bezpieczeństwo, władze lokalne),
* Ministerstwo Sprawiedliwości (więzienia, obsługa sądów, nadzór nad prokuraturą),
* Ministerstwo Edukacji,
* Ministerstwo Obrony,
* Ministerstwo Spraw Zagranicznych.
Gouvernement ma znaczącą rolę w określaniu prac legislacyjnych realizowanych w parlamencie. Rząd posiada prerogatywy uprawniające go do inicjatywy ustawodawczej oraz składania poprawek podczas posiedzeń parlamentu. Rząd może też powołać się na specjalny tryb pracy ustawodawczej, który skraca cykl tworzenia prawa.
W zwyczaju jest, że gabinet zbiera się raz w tygodniu (rano w środę) w Pałacu Elizejskim (fr. Élysée Palace) opowiadając na zaproszenie prezydenta.
Od 31 maja 2005 roku funkcje premiera Francji pełni Dominique de Villepin wywodzący się z prawicowej partii UMP. Uprzednio był on ministrem spraw zagranicznych. Villepin objął funkcję po tym, jak jego poprzednik Jean-Pierre Raffarin podał się do dymisji na skutek klęski w referendum dotyczącym ratyfikacji traktatu konstytucyjnego. Rząd cieszy się nikłym poparciem społeczeństwa, które odrzuca próby przeprowadzenia niezbędnych reform socjalnych. Francuzi obwiniają całą klasę polityczną o przyczynienie się do wzrostu bezrobocia powyżej 10%.
Procedury legislacyjne władzy wykonawczej
Tylko prezydent i premier mają prawo podpisywania dekretów (décrets):
* prezydent ma uprawnienie do wydawania dekretów zawierających nominacje oraz dymisje wysokich urzędników cywilnych oraz dowódców wojskowych. Lista stanowisk obsadzanych w ten sposób jest wyszczególniona w konstytucji oraz ustawach regulujących funkcjonowanie poszczególnych instytucji.
* premier wydaje dekrety stanowiące rozporządzenia, kontrasygnowane przez odpowiedzialnych za poszczególne dziedziny ministrów. W niektórych obszarach rozporządzenia są jedyną regulacją, ale zwykle pełnią rolę aktów wykonawczych do wydanych już ustaw. W niektórych przypadkach przed wydaniem dekretu konieczne jest skonsultowanie go z Naczelnym Sądem Administracyjnym (fr. Conseil d'État), wtedy nosi on zwyczajową nazwę décrets en Conseil d'État. Dekrety nie poddane temu procesowi określane są jako dekrety uproszczone (décrets simples).
Poszczególni ministrowie mają uprawnienia do wydawania decyzji administracyjnych (arrêtés) w ramach zarządzanych przez nich instytucji, ale mają one niższą rangę legislacyjną niż ustawy i dekrety.
Władza ustawodawcza
Parlament w każdym kolejnym roku obraduje w trwającej 9 miesięcy sesji, ale w okolicznościach nadzwyczajnych prezydent może zwołać dodatkowe posiedzenie poza tym okresem. Mimo że uprawnienia parlamentu są mniejsze niż w Czwartej Republice, może on jednak doprowadzić do upadku rządu jeżeli Zgromadzenie Narodowe przegłosuje absolutną większością wotum nieufności.
Gabinet ma silny wpływ na prace parlamentu. Istnieje tryb legislacyjny, w którym rząd składa projekt ustawy do laski marszałkowskiej i jeżeli nie pojawi się wniosek o wotum nieufności dla gabinetu, to nowy akt prawny zostaje uchwalony bez głosowania. W przypadku, gdy parlamentarzyści będą chcieli zablokować ustawę, cała procedura może trwać maksymalnie 72 godziny (24 na złożenie wniosku o wotum nieufności i 48 na jego przegłosowanie).
Stosunek ustaw parlamentu do rozporządzeń rządu
We Francuskim systemie prawnym istnieje różnica pomiędzy ustawami (loi) i związanymi z nimi aktami wykonawczymi, czyli rozporządzeniami (règlement) stanowionymi dekretami (décrets) wydanymi przez premiera.
Zgodnie z konstytucją Francji:
Tylko ustawy mogą regulować następujące dziedziny życia:
* prawa obywatelskie oraz inne najważniejsze uprawnienia przyznawane obywatelom, obowiązki obywateli związane z obroną kraju,
* przyznawanie obywatelstwa, emigrację, małżeństwa oraz prawa rodzicielskie, dziedziczenie, darowizny,
* ściganie i karanie za najcięższe przestępstwa, procedury karne, amnestie, powoływanie sądów oraz uprawnienia sędziów, prokuratorów i adwokatów,
* postawę opodatkowania, jego wysokość i sposób ściągania podatków jak również politykę monetarną,
* ordynacje wyborcze do ciał obieranych w wyborach powszechnych,
* uprawnienia urzędników służby cywilnej, oraz służb mundurowych,
* nacjonalizację oraz prywatyzację mienia.
* ogólne zasady organizacji systemu obrony narodowej,
* uprawnienia i podział terytorialny samorządów orach źródła ich finansowania,
* system szkolnictwa,
* stosunki pracy, tworzenie związków zawodowych, system zabezpieczeń socjalnych.
Szczególną ustawą jest budżet państwa, który określa źródła finansowania oraz zobowiązania państwa.
Pozostałe obszary ładu prawnego są regulowane przez rozporządzenia rządu.
Procedury legislacyjne parlamentu
Inicjatywa ustawodawcza należy do rządu, a właściwie rady ministrów, jak również do odpowiednio licznej grupy parlamentarzystów. Projekt nowego prawa zgłoszony przez rząd określa się jako projet de loi, a ten złożony przez członków legislatywy jest nazywany proposition de loi. Każda nowa ustawa rządowa podlega przeglądowi realizowanemu przez Naczelny Sąd Administracyjny (Conseil d'État), przed złożeniem jej do laski marszałkowskiej. Projekty ustaw proponowane przez grupę parlamentarzystów nie mogą zwiększać obciążenia budżetu bez podania źródła finansowania nowych wydatków.
Ustawy rządowe rozpoczynają swój proces legislacyjny w Zgromadzeniu Narodowym, a te zgłoszone przez członków którejś z izb legislatywy są rozpatrywane najpierw w tej izbie. Jeżeli zapisy proponowane przez obie izby różnią się między sobą, to powoływana jest specjalna komisja harmonizacyjna. Składa się ona po połowie z członków Senatu i Zgromadzenia Narodowego. Jeżeli jej prace zakończą się fiaskiem, to o ostatecznym tekście decyduje niższa izba parlamentu.
Nowe prawo musi być podpisane przez prezydenta. Na tym etapie głowa państwa, marszałkowie obu izb, grupa 60 senatorów lub 60 posłów może zaskarżyć projekt przed Trybunał Konstytucyjny. Prezydent ma też prawo veta, które zmusza parlament do ponownego głosowania projektu ustawy. Jeżeli nowe prawo zostanie przegłosowane, to prezydent musi je podpisać. Po kontrasygnacie przez odpowiedniego ministra ustawa jest publikowana w dzienniku ustaw (fr. Journal Officiel de la République Française).
Zgromadzenie Narodowe
Zgromadzenie Narodowe (fr. Assemblee Nationale) jest niższą izbą parlamentu francuskiego. Składa się z 577 deputowanych (posłów) wybieranych na 5 letnią kadencję. Wybór przedstawiciela do parlamentu opiera się na uzyskaniu większości w jednym z lokalnych okręgów wyborczych. Podczas każdych wyborów głosowanie obejmuje cały skład Zgromadzenia Narodowego.
Po ukonstytuowaniu się nowo wybranego parlamentu, o tym kto zostanie premierem decyduje zwykle partia mająca najwięcej miejsc w parlamencie.
Senat
Senat składa się z 321 senatorów. Jego skład jest obierany przez około 145 tys elektorów. Mandat senatora daje prawo zasiadania w izbie przez 6 lat. Co 3 lata połowa członków Senatu jest wybierana przez elektorów. Poprzednia ordynacja obowiązuje jednak do 30 czerwca 2004. Dawała ona senatorowi prawo do zasiadania w izbie przez 9 lat.
Elektorzy to zwykle przedstawiciele władzy lokalnej. 304 senatorów reprezentuje swoje departamenty (fr. départements), 5 terytoria zależne a 12 Francuzów mieszkających na emigracji.
Prerogatywy Senatu są bardzo ograniczone i zwykle rozstrzygający głos ma Zgromadzenie Narodowe. W historii Piątej Republiki izba wyższa zwykle była kierowana przez prawicową większość. Wynikało to z ordynacji wyborczej. Dziś wielu Francuzów uważa sposób obierania Senatu za zupełny anachronizm.
Rada Społeczno-Ekonomiczna
Rada Społeczno-Ekonomiczna (fr. Le Conseil Economique et Social ) jest ciałem doradczym. Nie bierze udziału w procesie legislacyjnym, ale konsultuje tworzone prawo, szczególnie w kwestiach związanych z gospodarką i sprawami społecznymi. Rada publikuje raporty które są przesyłane do rządu i parlamentu oraz publikowane w dzienniku ustaw.
Linki zewnętrzne
* Strona Zgromadzenia Narodowego
* Strona Senatu
* Strona Rady Społeczno-Ekonomicznej
Władza Sądownicza
Francuski system prawny opiera się na prawie stanowionym, jednak wyroki sądów mają znaczenie w interpretacji niektórych przepisów. Sądownictwo jest podzielone na powszechne oraz administracyjne.
Sądy Powszechne
Sądy powszechne zajmują się rozstrzyganiem spraw cywilnych oraz karnych. System sądowniczy składa się z sądów trzech instancji - rejonowych, apelacyjnych oraz sądu kasacyjnego (Cour de cassation).
Sędziowie są urzędnikami państwowymi, jednak posiadają szereg praw, które chronią ich niezależność. Sędziów nie można przenosić ani awansować bez ich zgody. Na straży niezależności sędziów i prokuratury stoi Naczelna Rada Niezawisłości Sądownictwa (fr. Conseil Superieur de la Magistrature). Członkami rady są prezydent, minister sprawiedliwości, przewodniczący sądów administracyjnych i kasacyjnych oraz sędziowie i prokuratorzy reprezentujący samorząd zawodowy. Rada decyduje o nominacjach sędziowskich i prokuratorskich, ma prawo do prowadzenia postępowań dyscyplinarnych przeciwko sędziom.
Prokuratura odpowiada przed Ministrem Sprawiedliwości. W przeszłości prowadziło to do wielu podejrzeń, dotyczących umarzania spraw niewygodnych dla rządzącej partii. Niektórym postępowaniom dotyczącym skorumpowanych polityków próbowano ukręcić głowę, co wywoływało burzliwe debaty.
Ławnicy biorą udział tylko w sprawach dotyczących najcięższych zbrodni. Zgodnie z prawem rzymskim, we Francji oskarżony jest niewinny dopóki ponad wszelką wątpliwości nie udowodni mu się winy.
Sądownictwo administracyjne
Sądy administracyjne zajmują się rozstrzyganiem spraw spornych pomiędzy obywatelami a instytucjami państwa oraz między różnymi urzędami. Każda decyzja urzędnika może zostać zaskarżona. Sądownictwo administracyjne podobnie jak powszechne zapewnia możliwość apelacji. Wyroki rejonowych trybunałów administracyjnych, mogą podlegać apelacji do administracyjnych sądów apelacyjnych, a najwyższą instancją, do której można się odwołać jest Naczelny Sąd Administracyjny (fr. Conseil d'État) (jego wydział zajmujący się pozwami).
Naczelny Sąd Administracyjny rozpatruje również skargi dotyczące decyzji rządu. Jeżeli rozporządzenia wykonawcze lub inne decyzje władzy wykonawczej są sprzeczne z ustawami lub ogólnymi zasadami państwa prawa, to mogą zostać unieważnione na mocy wyroku tego sądu.
Trybunał Konstytucyjny
Trybunał Konstytucyjny (fr. Conseil Constitutionnel) rozpatruje akty prawne i ocenia, czy są one zgodne z konstytucją oraz traktatami międzynarodowymi. Wniosek o wszczęcie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym mogą składać prezydent, marszałek Senatu, marszałek Zgromadzenia Narodowego, premier, 60 senatorów lub 60 posłów. Jednocześnie za niekonstytucyjne trybunał może uznać przepisy sprzeczne z Deklaracją Praw Człowieka i Obywatela(fr. Déclaration des Droits de l'Homme et du Citoyen) oraz Europejską Konwencją Praw Człowieka.
Trybunał Konstytucyjny składa się z 9 sędziów z czego 3 jest mianowanych przez prezydenta, 3 przez marszałka Senatu i 3 przez marszałka Zgromadzenia Narodowego.
Sądy rozrachunkowe
Sądownictwo rozrachunkowe zajmuje się audytem finansów państwa oraz innych instytucji publicznych. Jego struktura opiera się na lokalnych sądach rozrachunkowych, a instytucją odwoławczą jest tutaj Naczelny Sąd Rozrachunkowy (fr. Cour des Comptes). Ciało to publikuje coroczny raport, który czasami staje się wstępnym materiałem dla działań prokuratury.
System polityczny Francji
RZĄD:
Rząd jest organem kolegialnym składającym się z premiera oraz ministrów. Ponosi on odpowiedzialność zarówno przed parlamentem, jak i prezydentem. Parlament może uchwalić wobec niego wotum nieufności, prezydent natomiast może zdymisjonować gabinet6.
Po powstaniu rządu nie jest wymagane uzyskanie wotum zaufania, jednak przyjmuje się, aby gabinet miał zaufanie parlamentu i był przez niego akceptowany7.
Kompetencje rządu:
* określanie i realizacja polityki państwa;
* kierowanie administracją i armią;
* wydawanie dekretów z mocą ustaw w sprawach nie zastrzeżonych dla parlamentu;
* odpowiedzialność polityczna przed Zgromadzeniem Narodowym8.
Szczególną funkcję w rządzie pełni premier. Do jego osobistych uprawnień należy:
* obsadzanie stanowisk wojskowych oraz cywilnych, niezastrzeżonych dla innych organów;
* inicjatywa ustawodawcza;
* wydawanie dekretów;
* kontrasygnowanie określonych przez konstytucję aktów prezydenta;
* możliwość zwrócenia się do Rady Konstytucyjnej z wnioskiem o zbadanie zgodności z konstytucją ustawy oraz zobowiązań międzynarodowych
Obecnie premierem jest François Fillon.
WŁADZA SĄDOWNICZA:
Władzę sądowniczą we Francji sprawują niezawisłe sądy powszechne. Prezydent, z racji tego, że pełni funkcję przewodniczącego Najwyższej Rady Sądownictwa, jest gwarantem niezależności władzy sądowniczej. Sędziowie są nieusuwalni. Status sędziów i prokuratorów reguluje ustawa organiczna.
Nad przebiegiem wyborów, referendów oraz zgodnością z konstytucją ustaw i dekretów czuwa Rada Konstytucyjna. W jej skład wchodzi 9 członków. Prezydent, przewodniczący Zgromadzenia Narodowego i Senatu mianują po trzech członków.
Poza tymi organami władzę sądowniczą sprawują:
1. Sąd Kasacyjny, będący najwyższą instancją cywilną i karną;
2. sądy apelacyjne;
3. sądy wielkiej instancji;
4. sądy instancji;
5. sądy szczególne i administracyjne.
Prezydentów i ministrów sądzi Wysoki Trybunał Sprawiedliwości9.
PARTIE POLITYCZNE:
Najważniejsze partie polityczne Francji to:
* prawicowa Unia na rzecz Ruchu Ludowego (Union pour un Mouvement Populaire, UMP), istniejąca od 2002,
* Partia Socjalistyczna (Parti Socialiste, PS) założona w 1969,
* Unia Demokracji Francuskiej (Union pour la Démocratie Française, UDF, centryści) powstała w 1995,
* Front Narodowy (Front National, FN, skrajnie prawicowy, populistyczny) istniejący od 1972;
* Francuska Partia Komunistyczna (Parti Comuniste Française, PCF) założona w 1920,
* liczne partie skrajnej lewicy,
partie ekologiczne10.
FRANCJA
Położenie (patrz: mapa)
Francja leży na zachodzie Europy, graniczy m.in. z Niemcami, Szwajcarią i Hiszpanią.
Z trzech stron oblewają ją wody morskie: M. Północne, M. Śródziemne i Atlantyk.
Całkowita powierzchnia - 549 087 km2 (łącznie z Korsyką)
Ludność
Ludność Francji liczy 59,2 miliona mieszkańców, a średnie zaludnienie 108 osób na km2.
Przyrost naturalny 0,42%.
Cudzoziemcy stanowią 6,3% obywateli, a spośród 1,3 miliona robotników przybyłych z innych krajów Unii, prawie połowa to Portugalczycy. Drugą pod względem liczebności wspólnotą narodową są Algierczycy, a tuż za nimi sytuują się Marokańczycy.
Wyznanie i język
Głównym wyznaniem w Republice Francuskiej jest katolicyzm (ok. 85%)
Oficjalnym językiem Republiki jest francuski.
Gospodarka - Francja jest największym krajem rolniczym Europy Zachodniej i drugim po Włoszech producentem wina na świecie. Jest to również jeden z najpotężniejszych krajów uprzemysłowionych świata, a najsilniejszymi sektorami są hutnictwo, przemysł samochodowy i lotniczy.
Wskaźnik inflacji (2002)
1,9
Wskaźnik bezrobocia (2002)
8,7
dochód narodowy "na głowę" - 23870 (PPS, 2001)
Ustrój - Francja jest republiką, w której, zgodnie z Konstytucją władza podzielona jest między prezydenta, rząd i Zgromadzenie Narodowe. Prezydent jest głową państwa i mianuje premiera. Z rekomendacji premiera mianuje i odwołuje też innych ministrów i przewodniczy Radzie Ministrów. Jest również uprawniony do rozwiązywania Parlamentu i ogłaszania referendum w sprawach wielkiej wagi. Rząd w myśl konstytucji "określa i kieruje polityką narodu". Parlament składa się z dwóch izb: Zgromadzenia Narodowego (557 członków) i Senatu (317 senatorów).
Ciekawostki
Paryż - Stolica Francji. W Paryżu znajduje się kilka najsłynniejszych muzeów świata. W Luwrze zgromadzono jedną z największych i wywierających najsilniejsze wrażenie kolekcji sztuki; można tu spotkać jedną z najbardziej znanych mieszkanek Paryża: Monę Lizę. Z innych muzeów wymieńmy Orsay, poświęcone sztuce XIX wieku. Obsadzona drzewami aleja Champs-Elysees prowadzi do Łuku Tryumfalnego, którego budowę zlecił w 1806 r Napoleon. Ten zabytek wraz z wieżą Eiffla stał się symbolem Francji. Paryż zawsze słynął z ożywionego życia nocnego, a dzielnica Montmartre ze swoimi kawiarniami i bistrami jeszcze dziś jest jego centrum.
Wino
Francja jest jednym z największych producentów wina na świecie, a Francuzi chlubią się swoimi winami. Do produkcji francuskiego wina używa się 300 odmian winorośli. Winoroślą, z których wyrabia się wina wysokogatunkowe, rosną w wielu regionach, w tym Alzacji, Bordeaux, Burgundii, Szampanii i dolinie Loary.
Kuchnia
Francuzi uważają gastronomię za sztukę. Ich kuchnia słynie na całym świecie z różnorodności i wyrafinowania. Niektóre przysmaki są dość niesamowite, jak na przykład burgundzkie ślimaki czy żabie udka. Natomiast w Lyonie skosztujemy tamtejszych wędlin, w Bretanii naleśników i różnych placków, na południowym wschodzie podadzą nam cassoulet czy pasztet z gęsich wątróbek. We Francji wytwarza się ponad trzysta gatunków sera, z których najpopularniejsze to brie, camembert i roquefort. Chociaż bagietki i rogaliki można dziś kupić we wszystkich supermarketach Europy, to Francuzi wolą kupować je w małych piekarniach i cukierniach, oferujących całą gamę pieczywa i słodkości.
Moda
Coco Chanel jest najprawdopodobniej najbardziej znaczącym nazwiskiem francuskiej mody. Francuska modystka, która stała na czele wielkiej mody przez blisko sześćdziesiąt lat, zaczynała w 1913 roku od skromnego sklepiku w Deauville. U szczytu kariery zatrudniała 3 500 osób, a jej imperium obejmowało dom mody, fabrykę tkanin i laboratoria wytwarzające perfumy. Młodzi krawcy przybywali do Paryża, aby uczyć się zawodu pod okiem mistrzyni, a Francja zyskała miano "mekki mody". Dzisiaj francuskie pokazy mody uchodzą ciągle za najbardziej prestiżowe, a francuscy kreatorzy mody osiągają międzynarodowe sukcesy. Jednocześnie klasyczna linia ubrań Chanel zdaje się stale cieszyć równym powodzeniem.
gospodarka Francji
Francja znajduje się w czołówce najbardziej rozwiniętych państw świata (czwarte miejsce w świecie).
Ważną pozycję w gospodarce kraju zajmuje wysoko wydajne rolnictwo. Pod względem produkcji rolnej Francja zajmuje pierwsze miejsce w Europie. Rozwojowi rolnictwa sprzyjają korzystne warunki środowiska, toteż użytki rolne zajmują ponad połowę powierzchni kraju.
Do najważniejszych upraw należą , w tym pszenica, jęczmień i kukurydza. W ich produkcji Francja zajmuje czwarte miejsce w świecie. Drugą pozycję zapewniają jej zbiory buraków cukrowych, lnu i winogron, trzecią - zbiory owoców i warzyw, w tym głównie jabłek. Na czwartym miejscu znajduje się pod względem upraw rzepaku i słonecznika.
Uprawia się także ryż, rośliny strączkowe, konopie, tytoń. Produkcja wina stawia Francję na pierwszym miejscu na świecie, a produkcja cukru - na pierwszym miejscu w Europie.
Ważną rolę w gospodarce odgrywa również hodowla, głównie bydła i owiec. Wysoka jest produkcja mięsa, mleka oraz jego przetworów. Kraj ma drugie miejsce w świecie w produkcji serów i piąte w produkcji masła.
Istotna jest także gospodarka leśna i pozyskiwanie drzewa. Francja jest trzecim producentem surowego drewna w Europie.
Francja posiada znaczne zasoby surowców mineralnych, jednak obserwuje się stały spadek ich wydobycia. Zamknięto wiele nierentownych kopalni węgla kamiennego. Obecnie wydobywa się go jedynie w Lotaryngii. Tam też występują złoża rud żelaza.
Eksploatowane są niewielkie ilości ropy naftowej i gazu ziemnego. Z innych surowców wydobywa się uran w Masywie Centralnym, boksyty w Prowansji, sole potasowe w Alzacji, sól kamienną w Lotaryngii.
Głównymi gałęziami przemysłu przetwórczego jest przemysł maszynowy (zwłaszcza środków transportu) i metalowy, a także chemiczny i spożywczy.
Francja słynie również z produkcji artykułów luksusowych: perfum, kosmetyków i renomowanej odzieży.
Ponad 75% energii elektrycznej kraju pochodzi z elektrowni atomowych.
kultura Francji
Większą część ludności stanowią Francuzi. Ich kultura i język nie są jednak jednolite. Zaznacza się wiele regionalnych różnic w obyczajach i dialektach języka francuskiego. Wskazują one na odmienne rodowody poszczególnych grup etnicznych, tworzących obecnie naród francuski.
Całkowitą odrębność językowo-kulturową zachowali Baskowie, Korsykanie, Alzatczycy, Bretończycy i Flamandowie. Poza francuskim, poszczególne grupy etniczne używają języka baskijskiego, korsykańskiego, bretońskiego, flamandzkiego, katalońskiego oraz dialektu niemieckiego. Francuzi bardzo dbają o czystość języka francuskiego i wszelkie słowa obcego pochodzenia zastępowane są rodzimą terminologią.
Główną religią jest katolicyzm (90%), następnie protestantyzm (2%). Muzułmanie i żydzi stanowią po 1% ludności. Religia nie ma jednak statusu religii państwowej, gdyż w 1905 r. ustanowiony został rozdział Kościoła od państwa.
Problemem współczesnej Francji jest narastający rasizm i nietolerancja względem imigrantów, zwłaszcza z dawnych kolonii. Ogromna jest również niechęć do wpływów amerykańskiej kultury i stylu życia.
Francja kojarzy się najczęściej z wysoko rozwiniętą kulturą i sztuką, a także elegancją. Już od czasów średniowiecza Francja była europejskim centrum intelektualnym i artystycznym, szczyt rozwoju osiągając w XVIII i XIX w. W Paryżu atmosfera tamtych czasów jest wyczuwalna do dziś.
Francja jest nazywana stolicą mody. W Paryżu pracuje wielu światowej sławy projektantów mody i modelek. Pokazy nowych kolekcji największych domów mody stanowią ważne miejsce w życiu stolicy. Zjeżdżają się na nie goście z całego świata.
Tylko w Paryżu pracują mistrzowie krawieccy, szyjący luksusowe ubrania dla najzamożniejszych ludzi świata. Moda lansowana w Paryżu nadal dyktuje tendencje i style mody światowej. Francja jest również światowym centrum produkcji perfum. Nie bezpodstawnie kojarzy się więc Francję z elegancją i luksusowymi dobrami.
Francja to także kolebka wielu europejskich myślicieli, pisarzy, artystów, wynalazców i twórców nowych kierunków filozoficznych. Wywierały one wpływ zarówno na całą kulturę europejską, jak i światową.
Francuzi wolny czas spędzają aktywnie, najczęściej uprawiając sport. Do najpopularniejszych sportów należy jazda na rowerze, rugby i piłka nożna, a także tenis, jeździectwo i żeglarstwo. Nadal grywa się również w tradycyjną narodową grę w kule (boules).
Najważniejszym świętem narodowym Francji jest dzień 14 lipca, rocznica zburzenia Bastylii. W całym kraju odbywają się z tej okazji liczne festyny, koncerty, fajerwerki, ludzie bawią się i tańczą na ulicach. Ze świąt religijnych obchodzi się tradycyjne święta katolickie. W ciągu roku odbywa się również wiele regionalnych uroczystości, festiwali i jarmarków.
Do imprez międzynarodowych należy m.in. Festiwal Filmowy w Cannes, odbywający się na wiosnę; Światowy Festiwal Teatrów Lalkowych w Charlesville-Mézičre; MIPCOM - Festiwal Telewizji i Video w Cannes. Także karnawał w Nicei przyciąga licznych turystów.
W Lourdes znajduje się główny ośrodek kultu religijnego Francji i jeden z najważniejszych dla chrześcijaństwa. W znajdującej się tu grocie Matka Boska objawiła się Bernadecie, uznanej później za świętą.
Miasteczko odwiedzają tłumy pielgrzymów z całego świata (ok.5 mln rocznie). Przybywa wśród nich wielu chorych, wierzących w uzdrawiającą moc cudownego źródełka. Lourdes jest także miejscem religijnych imprez kulturalnych, m.in. Festiwali Wielkanocnych, międzynarodowego Biennale Sztuki Sakralnej, festiwali filmowych.
Turystyka
Francja to państwo położone w Europie Zachodniej nad Oceanem Atlantyckim i Morzem Śródziemnym. Graniczy z Hiszpanią, Andorą, Monako, Włochami, Szwajcarią, Niemcami, Luksemburgiem i Belgią. Liczba ludności we Francji to ponad 60 milionów (2003r), z czego ponad 2 mln ludzi (1999r) zamieszkuje Paryż, który jest stolicą Francji. Część metropolitalna dzieli się na 22 regiony i 96 departamentów. Ponadto wyróżnia się departamenty i terytoria zamorskie oraz zbiorowości terytorialne. Językiem urzędowym we Francji jest francuski, posługuje się nim znaczna większość mieszkańców tego kraju, jednak poza nim istnieje wiele języków regionalnych: prowansalski, bretoński, alzacki, baskijski, kataloński, arabski, flamandzki.
Francja od wielu lat zajmuje pozycję światowego lidera wśród krajów turystycznych. W 1998 r. Kraj ten odwiedziło 70 mln turystów zagranicznych, głównie obywateli UE, zwłaszcza Niemiec, Wielkiej Brytanii, Belgii i Holandii. Ponadto liczna jest grupa obywateli Stanów Zjednoczonych i Japonii. Każdego roku turyści przybywający do Francji zostawiają tam dużo pieniędzy, co stawia ten kraj na trzecim miejscu w rankingu światowym ( za USA i Hiszpanią).
W 2000r wpływy z turystyki zagranicznej wyniosły 30,68 mld dol USA.
Zróżnicowanie warunków naturalnych powoduje, że Francja posiada bogate i różnorodne walory przyrodnicze. Znajduje się tu wiele ośrodków turystyki nadmorskiej. Międzynarodową sławę zyskały miejscowości położone we wschodniej części wybrzeża Morza Śródziemnego, zwanego Lazurowym Wybrzeżem. Klimat i roślinność śródziemnomorska oraz piękne plaże przyciągały tu odwiedzających już w XVIII w. Do najważniejszych miejscowości turystycznych należą: Saint-Tropez, Cannes, i Nicea.
W Delcie Rodanu jedynym ośrodkiem wypoczynku nadmorskiego jest Saintines-Maries-de-la-Mer. Jego zaletą jest położenie w sąsiedztwie atrakcyjnych przyrodniczo obszarów chronionych, co pozwala na uprawianie alternatywnych metod turystyki m.in. obserwowanie ptaków, turystyka konna, rowerowa.
Obszary górskie Francji pozwalają na rozwój sportów zimowych. Najpopularniejsze ośrodki znajdują się w Alpach, gdzie koncentruje się 63% górskich stacji sportów zimowych oraz 70 % wyciągów narciarskich. Początki turystyki w Alpach sięgają XVIII w., kiedy przyjeżdżano tu przede wszystkim w celach leczniczych. Sporty zimowe zaczęły się cieszyć popularnością dopiero po 1924 r., kiedy w Chamonix zorganizowano po raz pierwszy Zimowe Igrzyska Olimpijskie. Największe ośrodki sportów zimowych znajdują się w bardziej dostępnej komunikacyjnie części Alp. Chamonix-Mont-Blanc stanowi tu główną bazę wypadową; w pobliżu powstało 100 km szlaków i tras narciarskich. Osobliwości świata przyrody i zróżnicowany krajobraz górski cieszą się dużym uznaniem wśród turystów. W Alpach dużą atrakcją są lodowce, zwłaszcza udostępniony do zwiedzania Mer de Glace. W Owernii można obserwować krajobraz wulkaniczny m.in. jeziora kraterowe. Słabo zagospodarowane i niedostępne Pireneje zachowały w dużym stopniu charakter dzikości. W wapiennych masywach rozwinęły się tu zjawiska krassowe.
Nieodłącznym elementem krajobrazu Francji, cieszącym się zainteresowaniem turystów są obszary związane z uprawą winorośli. Specjalne trasy turystyczne połączone ze zwiedzaniem piwnic i degustacją powstały m.in. w Burgundii, Szampanii, Dolinie Rodanu, w okolicach Bordeaux. W Prowansji podobną popularnością cieszą się rejony uprawy lawendy, zwłaszcza w okresie kwitnienia.
Jednym z największych na świecie ośrodków turystyki krajoznawczej i kongresowej jest Paryż. Od XVII w. uznawany powszechnie za „stolicę świata”, światowym centrum rozrywki i „stolicą” światowej mody. Znajduje się tu ponad 60 placówek muzealnych i 50 teatralnych, wiele sal koncertowych, światowej sławy opera. W Paryżu warto obejrzeć oprócz katedry Notre Dame, Wieży Eiffla i Łuku Triumfalnego jedno z najwspanialszych muzeów Luwr, który wraz z oddanymi do użytku w grudniu 1997 r. nowymi salami ( m.in. sztuka starożytnego Egiptu, Grecji i Rzymu, XVI i XVII wieczne malarstwo włoskie ) stał się drugim co do wielkości muzeum na świecie. Koniecznie trzeba też zobaczyć muzeum impresjonizmu i Muzeum Człowieka. Należy również odwiedzić cmentarz Pere-Lachaise, miejsce ostatniego spoczynku wielu wybitnych twórców m.in. Chopina, a także kultowego piosenkarza lat siedemdziesiątych, Jima Morrisona, wokalisty zespołu The Dorrs. Niedaleko Paryża znajduje się też Euro Disneyland - bajkowe miasteczko bohaterów bajek Walta Disneya.
Innymi francuskimi atrakcjami turystycznymi są m.in.: Carcasonne - największe całkowicie zachowane średniowieczne miasto warowne w Europie z pięćdziesięcioma czterema basztami, barbakanem i zamkiem; romańskie opactwo benedyktynów na wysepce Le-Mont-Saint-Michel w Kanale La Manche; Lourdes, miejsce objawień Maryi, największy ośrodek kultu maryjnego na świecie. Unikat na skalę światową stanowią prehistoryczne jaskinie w dolinie Wezery z malowidłami naskalnymi z paleolitu. Rzesze turystów przyciągają też przepiękne zamki nad Loarą.