Nauka o Państwie i prawie

10.10.2010

1. Kompendium wiedzy o społeczeństwie państwie i prawie Sławomira Wronkowska, Maria Znierczak PWN Warszawa 2004

2. Konstytucyjny ustrój państwowy RP Jerzy Kuciński Lexisnexis Warszawa 2003

3. Prawo Konstytucyjne kazusy i ćwiczenia praca zbiorowa Lexisnexis Warszawa 2007

4. Wstęp do prawoznawstwa Józef Nowacki Zygmunt Tobor Walters Pluer Polska Warszawa 2007

5.Wybrane zagadnienia teorii państwa i prawa wydane przez WSP

Polibiusz teoria ANAKYKLOSIS

Ochlokracja - rządy tłumu

Teoria ustroju mieszanego zakłada połączenie 3 form rządów monarchii, arystokracji i demokracji. Gdzie celem zachowania politycznej równowagi władza państwowa zostaje rozdzielona między szlachtą, monarchią a ludem a podział kompetencji poszczególnych organów ma charakter wyspecjalizowany?

Atrybuty władzy

- Globalizm - kompetencja do sprawowania władzy na danym terenie

- Suwerenność- jest niezależnością od innych państw.

Prawo - uregulowany system norm regulujących życie społeczne we wszystkich obszarach

Społeczeństwo - pierwszych zalążków państwowości można się dopatrywać u wspólnoty plemiennej gdzie kształtowały się klany, kasty.

- jest to na tyle duża ilość osób, aby mogła wyodrębnić wspólne cechy kulturowe.

Państwo kształtowało się na drodze ewolucji

Organizacja Społeczeństwa funkcjonują w 3 wymiarach

- personalny

- czasowy

- przestrzenny

Potrzeby społeczeństwa

- gospodarcze

- kulturowe

- religijne

- towarzyskie

- polityczne

Podział na klasy społeczne

- ekonomiczne - dochody

- kulturowe

- demograficzne

Relacje zachodzące między obywatelami mają charakter więzi społecznych

Normy postępowania (normy prawne, moralne, obyczajowe, religijne

Władza zapewnia byt ekonomiczny, ale również kulturowy

Władza

- Centralna

- Lokalna

Znaczenie Władzy

1. Substancjalne - możność, kompetencja

2. Podmiotowe - instytucja grupa osób zajmująca pozycję dominującą

3. Relacjonalnym - zachodzący między podmiotami sprawującymi władze

4. Strukturalnym - budować

Przesłanki istnienia władzy

- Dystrybucja dóbr - zaspokojenie potrzeb przy niedostatku dóbr w stosunku do potrzeb.

16.10.2010

Państwo

- Państwo określane, jako kraj geograficzny

-, Jako społeczność państwowa

- Grupa, organizacja państwowa oparta na więzi władztwa

Cechy organizacji państwowej

- członkowstwo (obywatelstwo)

- wierność patriotyzm

- jurysdykcja państwowa

- terytorium

- organizacja zasad zachowania, normy prawne (prawo jest zbiorem zasad postępowania zakazanego lub nakazanego

- globalność organizacja państwowa musi byś traktowana władna dzięki wielofunkcyjności może funkcjonować, jako całość

-hierarchiczność -podział na organy centralne i samorządy

- przymus państwowy - nakładanie podatków, kar

Zadania Państwa

- wykonywanie zadań w interesie publicznym

- realizacja funkcji w celu zapewnienia porządku i dobrobytu

Systemy rządów (systemy organów państwowych)

1. Gabinetowo- Parlamentarny (GB)

- głową państwa jest monarcha, który nie odpowiada ani parlamentowi ani konstytucyjnie

- sprawujący funkcje reprezentacyjną, którego prolegatywy (kompetencje, uprawnienia) wykonuje premier.

- Parlament jest 2 izbowy, przy czym istnieje wyższość izby gmin nad izbą lordów

- Rząd powoływany jest przez tą z pośród partii, która dysponuje większością izby gminy

- Rząd ma prawo inicjatywy ustawodawczej i prowadzi politykę ponosząc solidarną odpowiedzialność przed izbą gmin i przed działalnością partii opozycyjnych.

- Rząd kieruje parlamentem mogąc w ostateczności doprowadzić do jego rozwiązania.

- Premier jest formalnie pierwszym wśród równych, faktycznie posiada silną pozycje oprócz kierowania administracją jest także liderem partii rządzącej

- System rządów opiera się formalnie na zasadzie podziału władzy a praktycznie na ich współpracy.

- Zakłada się istnienie systemu 2 partyjnego (partia pracy i partia demokratyczna

- Gabinet cieni (jeden rządzi drugi w cieniu)

2. Włoski

Głową państwa jest nieodpowiedzialny prezydent, który powołuje rząd i dysponuje możliwością rozwiązania go.

Parlament jest 2 izbowy, przy czym obie izby są równoprawne

Rząd powinien się cieszyć poparciem większości parlamentu, przed którym jest odpowiedzialny indywidualnie i solidarnie oraz posiada prawo inicjatywy ustawodawczej.

Parlament jest najsilniejszym organem w państwie

Rząd jest na ogół koalicyjny zdarza się, że jest mniejszościowy (sprzyja to kryzys rządowym)

Premier formalnie Primus interparens

Zakład się istnienie systemu wielopartyjnego

Głową państwa jest prezydent

3. System rządów kanclerskich (Niemcy)

Głową państwa jest prezydent, który nie odpowiada parlamentarnie, którego prolegatywy wyznaczają mu raczej funkcję reprezentacyjną

Parlament 2 izbowy wyższość Bundestagu nad Bunderwachem

Rząd jest powoływany przez Bundestag i Prezydenta ma charakter koalicyjny.

Odpowiedzialność parlamentarną za działalność rządu ponosi kanclerz a ministrowie są odpowiedzialni przed kanclerzem.

Pozycja kanclerza jest szczególni silna jest on szefem rządu i liderem koalicji.

4. System Semi -Prezydencjalny (Francja)

Głową państwa jest prezydent, który nie odpowiada parlamentarnie, ale nie jest Relatywny (jest stronniczy) jest organem przedstawicielskim i dysponuje szerokimi prolegatywami włącznie z rozwiązaniem parlamentu i wprowadzeniem dyktatury

Przewaga zgromadzenia narodowego nad senatem `

Pozycja parlamentu jest niezbyt mocna, co wynika z konstytucyjnego ograniczenia funkcji prawodawczej jak i autonomii parlamentarnej

Rząd powoływany jest przez prezydenta i musi posiadać większość członków izby niższej

Rząd odpowiada politycznie przed prezydentem, parlamentem

Jednakże zasadniczo pozycja premiera jest wyeksponowana

5. System Prezydencki (USA)

Głową państwa jest prezydent, który nie odpowiada parlamentarnie i dysponuje nieograniczonymi prolegatywami.

Rządem jest tylko i wyłącznie prezydent, urzędnicy prezydenta Gabinet sekretarzy departamentów (nie posiadają statusu ministrów są doradcami)

Prezydent jest zazwyczaj liderem partii rządzącej

Nie może rozwiązać kongresu i nie ma inicjatywy ustawodawczej

Kongres jest 2 izbowy obie izby są równe.

Wyjątkowo silną pozycje w parlamencie posiada sąd najwyższy Jest interpretatorem konstytucji i bada konstytucyjność obowiązującego prawa, spełnia funkcję arbitra pomiędzy prezydentem, kongresem i władzami stanowymi

System organów państwowych opiera się formalnie i praktycznie na zasadzie podziału władzy między prezydenta, kongres i sąd najwyższy.

Zakłada się istnienia systemu dwupartyjnego

6. System Lektoria lny (Szwajcaria)

Funkcje prezydenta i premiera są połączone w jednej osobie

Parlament jest 2 izbowy a obie są równoprawne.

Rząd tworzony przez partie jest powołany prze parlament i posiada prawo inicjatywy ustawodawczej

Rząd nie ponosi odpowiedzialności parlamentarnej

Rząd jest najsilniejszym organem w państwie i steruje parlamentem

Stanowisko prezydenta, jako szefa kolegialnej egzekutywy

Zakłada się istnienie wielopartyjnego, przy czym grupy nacisku odgrywają większą rolę od partii

7. System RAD

Przejście do komunizmu Organizacja siły i przemocy

Duża rola przypada radom delegatów

Rada jest organem prawodawczym i wykonawczym

Rząd jest powoływany przez parlament

Delegaci sprawują władzę, wybiera ich lud

Rada najwyższa w jej skład wchodzi rada związku i rada narodowości

Rada najwyższa wybiera głowę państwa

Prezydium rady najwyższej mogło wydawać dekrety ustawodawstwo powszechne wymagało zatwierdzenia rady najwyższej.

Egzekutywa należała do premiera, którego powoływała rada najwyższa

Ministerstwa dzieliły się na ogólnozwiązkowe i ogólno republikańskie

17.10.2010

Formy Sprawowania rządów w RP

System RP jest zbliżony do systemu parlamentarno - gabinetowego ze wzmocnionym prolegatywami prezydenta i systemem zabezpieczeń stabilizujących rząd przed nagłym rozwiązaniem.

Trójpodział władzy

Parlament dwu izbowy - Bikameralizm (2 izby)

Władze wykonawczą sprawuje prezydent oraz rada ministrów

Rząd musi się cieszyć poparciem Parlamentu

Podstawowym sposobem powołania rządu jest desygnacja przez prezydenta, prezesa rady ministrów.

Rząd w terminie14 dni powinien przedstawić swój program sejmowi i uzyskać wotum zaufania

Sejm albo udziela poparcia albo sam wybiera rząd

Jeśli rząd nadal. Nie zostaje wybrany prezydent skraca kadencje sejmu.

Prezydent ma prawo zmian w radzie ministrów, ale te zmiany także są na wniosek prezesa rady ministrów.

Takowo sejm może wyrazić rządowi wotum nieufności, ale w takim wniosku musi wskazać kandydata na premiera.

Wotum nieufności można ogłosić też dla poszczególnego ministra, jeśli sejm uchwali to wotum to prezydent odwołuje tego ministra.

Prezydent ma prolegatywy, które mogą hamować działania sejmu.

Państwo jest organizacją polityczną wyposażona w suwerenną władze terytorialną gdzie przynależność ma charakter formalny.

Klasyfikacja różnych państw według charakteru klasowego

Kto włada środkami produkcji

- niewolnicze

- feudalne

- burżuazyjne

- socjalistyczne

Określenie ustroju

- wskazanie suwerena

- wskazanie organów państwa i określenie relacji między nimi

- ze względu na strukturę

Ze względu na strukturę

1. Uniatywne - jednolita władza dotyczy całego obszaru w takim samym zakresie

2. Federacje - państwo związkowe złożone z wielu państw, które ograniczyły wykonywanie swojej suwerenności na rzecz państwa

3. Konfederacja - związek kilku niezależnych państw, państwa wchodzące w skład ustaliły wspólne prawa

- unia personalna

- unia realna

Ze względu na głowę państwa

1. Monarchia (król, cesarz)

2. Republiki (na czele państwa stoi jedna albo wiele osób)

Ze względu na suwerena, (od kogo wywodzi się wszelka władza w państwie)

1. Demokracja

2. Autokracja - organy państwa wywodzą się i sprawują władzę z woli jednego człowieka lub grupy osób

3. Monarchia patrymonialna - władca, jako właściciel np. Kuwejt

4. Monarchia absolutna (tylko król jest źródłem prawa)

Z reguły ustrój państwa określa się wymieniając kilka form

Reżim polityczny - faktyczny sposób sprawowania władzy styl jej sprawowania i egzekwowania posłuszeństwa.

Stosunek władzy do ludności

Demokratyczne i Autorytarne

1. Reżimy Demokratyczne - gdzie obywatele istotnie wpływają na funkcjonowanie państwa faktycznie dokonują decyzji.

2. Demokracja bezpośrednia poprzez życie partyjne i procedury umożliwiające kontakt z władzami. Obywatel jest w nich podmiotem w najgorszym wypadku jest kompromis.

3. Reżim Liberalny - władza państwowa przypisuje sobie ograniczony zakres działania ingerując w takie kwestie, które są niezbędne i konieczne

4. Reżim Autorytarny - przeciwieństwo reżimu demokratycznego wąska elita władzy podejmuje decyzje, które narzuca nie pytając o zdanie Reżimy autorytarne przybierają formę reżimów policyjnych lub wojskowych, Najczęściej dochodzi do łamania podstawowych praw i wolności obywateli.

5. Reżim Totalitarny szczególny przypadek Reżimu Autokratycznego celem władzy totalitarnej jest całkowita kontrola, rozbudowany aparat policyjny eliminacja przedmiotów władzy, szczególna władza przypisana partii politycznej, kontrola gospodarki przez reglamentacje produkcji.

Organizacja Administracji Państwowej, Terenowej i Samorządowej

Administracja - ministrale - znaczy zarządzać - w kierunku zaspokajania potrzeb publicznych

Administracja Publiczna - Wszelka zorganizowana działalność sprawowana przez państwo w celu zapewnienia potrzeb obywateli.

Legislatywa - organy prawodawcze kompetentne do tworzenia prawa w Polsce Bikameralny parlament (sejm senat) wspólnie działają, jako zgromadzenie narodowe: powołuje prezydenta, ocenia niezdolność prezydenta, stawia prezydenta przed trybunałem stanu, uchwalanie nowej konstytucji.

Sejm, jako niższa izba parlamentu składa się z 460 posłów.5 Przedmiotowe wybory (powszechne, równe, tajne, bezpośrednie, proporcjonalne)

Podział mandatów następuje wprost proporcjonalnie do ilości uzyskanych głosów przez ugrupowania polityczne. Należy uzyskać min 5% głosów

Czynne prawo wyborcze posiadają obywatele, którzy w dniu wyborów posiadają 18 lat i nie są ubezwłasnowolnieni bądź pozbawieni przez sąd praw publicznych

Aby startować do sejmu trzeba mieć ukończone 21 lat 5 lat mieszkający na terytorium RP. Kadencja sejmu trwa 4 lata może być rozwiązany wcześniej w rezultacie uchwały 2/3 głosów liczby posłów, bądź na skutek postanowienia prezydenta, po zasięgnięciu opinii obu marszałków (sejmu i senatu)

Akty prawne powstające w sejmie: konstytucja, ustawy, uchwały

Struktura (skład)

-Plenum

-Marszałek i wicemarszałek

-Prezydium

-Konwent Seniorów

- Komisje sejmowe

Kompetencje

1. Ustawodawcze - tworzy prawo w randze ustawowej (ordynacja wyborcza, prawa i obowiązki obywateli, budżet)

2. Kreacyjna - uczestniczy w powoływaniu rządu, powołuje trybunał konstytucyjny, trybunał stanu, prezesów (NIK, NBP), swoich przedstawicieli w KRS oraz KRRiT

3. Kontrolne - środki kontroli nad parlamentem, komisje sejmowe

Senat izba wyższa od słowa senex - starzec

Tworzy ją 100 senatorów wybieranych w wyborach powszechnych (równe, tajne, bezpośrednie, większościowe)

Czynne prawo wyborcze tak jak w sejmie

Aby startować do senatu trzeba ukończyć 30 lat zamieszkiwać w RP przynajmniej 5 lat

Kadencja trwa 4 lat

Akty prawne wydawane przez senat to uchwały

Struktura tak jak w sejmie tylko bez konwentu seniorów

Kompetencje

1. Inicjatywa Ustawodawcza

2.Odżucanie lub koordynowanie ustawy uchwalonej przez sejm (30 dni na przyjęcie ustawy)

3. Kreacyjna wybiera - Prezesa NIK, Rzecznika praw obywatelskich, przedstawiciela w KRS i KRRiT

Ponadto uprawnienia do tworzenia prawa posiadają także rząd, prezydent, wojewoda, oraz organy samorządowe.

Sejm uchwala akty najwyższej rangi, na których to podstawie inne organy tworzą akty niższej rangi.

Egzekutywa organy wykonawcze

Organizowanie praktycznej realizacji zadań państwa w różnych dziedzinach życia publicznego.

Działa w granicach ustaw są to struktury bardzo rozbudowane, bowiem państwo realizuje coraz więcej zadań.

Prezydent, aby startować w wyborach trzeba mieć ukończone 35 lat wybory są większościowe.

Kadencja wynosi 5 lat Kandydatów zgłaszają organizacje państwowe wybory zarządza marszałek sejmu.

Kompetencje Prezydenta

1. Występuje do sejmu i senatu o powołanie i odwołanie prezesa NBP i pierwszego prezesa Sądu Najwyższego

2. Powołuje prezesów Sądu najwyższego i prezesa NSA

3. Na wniosek Krajowej rady sądownictwa wszystkich sędziów.

4. Nadaje stopnie wojskowe, tytuł naukowy profesora

5. Powołuje 1/3 składu KRRiT

6. Nadaje obywatelstwo polskie

7. Nadaje ordery i odznaczenia

8. Korzysta z prawa łaski

9. Zarządza wybory do obu izb parlamentu i zwołuje ich pierwsze posiedzenie po wyborach. Wyznacza marszałków, rozwiązuje parlament fakultatywnie, gdy sejm w ciągu 3 miesięcy od dnia złożenia projektu nie uchwali budżetu państwa, gdy udzieli rządowi wotum nieufności i nie powoła premiera.

10. Rozwiązanie parlamentu jest w efekcie niepowodzeń rządu za zgodą sejmu rząd powołany przez prezydenta w okresie 6 miesięcy nie uzyska wotum zaufania lub uzyska wotum nieufności

11. Podpisuje ustawy, ma prawo weta

12. Ma prawo zwracania się do trybunału konstytucyjnego

13. Ma prawo inicjatywy ustawodawczej

14. Wygłasza orędzie w parlamencie

15. Desygnuje Premiera

16. Ma wpływ na powołanie ministrów spraw zagraniczny, wewnętrznych, obrony narodowej

17. Reprezentuje państwo na zewnątrz

18. Ratyfikuje umowy międzynarodowe

19. Mianuje Przedstawicieli RP

20. Przyjmuje listy uwierzytelniające od przedstawicieli innych państw

21. Gdy sejm nie obraduje podejmuje postanowienie o stanie wojny

W dziedzinie zewnętrznego i wewnętrznego bezpieczeństwa państwa w razie jego zagrożenia ogłasza stan wojenny lub mobilizacje częściową lub powszechną.

22. Jest zwierzchnikiem sił zbrojnych i w porozumieniu z ministrem obrony narodowej obsadza najważniejsze stanowiska wojskowe.

23. W razie wewnętrznego zagrożenia państwa może na czas określony do 3 miesięcy wprowadzić stan wyjątkowy

Prezydent RP nie ponosi odpowiedzialności politycznej natomiast ponosi konstytucyjną przed trybunałem stany.

W skład Rządu wchodzą

- Prezes rady ministrów

- Wice Prezes rady ministrów

- Ministrowie

- Przewodniczący niektórych komitetów

Kompetencje

- Prowadzi politykę zagraniczną i wewnętrzną, kieruje pracą administracji rządowej

- zapewnia wykonanie ustaw,

- podejmowanie uchwał w zakresie wykonywania jego kompetencji

- Kierowanie i kontrola działalnością wszystkich organów administracji państwowej

-Sporządzanie projektu budżetu i innych centralnych planów finansowych

-nadzorowanie samorządów w tym samorządu terytorialnego

- utrzymywanie stosunków z innymi państwami pod przewodnictwem prezydenta oraz organizacjami międzynarodowymi

- zapewnienie bezpieczeństwa państwa

Poszczególni ministrowie są odpowiedzialni politycznie. Osoby zasiadające w rządzie podlegają również odpowiedzialności konstytucyjnej.

Organy sądownicze

Kompetencje

- Rozstrzyganie sporów prawnych na podstawie prawa cywilnego, administracyjnego, karnego

Art..175 Konstytucji

Wyróżniamy Sądy

-Powszechne

-rejonowe

-okręgowe

-administracyjne są dwu instancyjne

27.11.2010

Trybunał konstytucyjny - jest to sąd konstytucyjny orzeka głównie o zgodności z konstytucja (ustaw, umów międzynarodowych, których ratyfikacja wymaga uprzedniej zgody Prezydenta

Postępowanie wszczyna się na wniosek, który składa prezydent RP, Marszałkowie sejmu i senatu, Premier, 50 Posłów, 30 Senatorów, pierwszy prezes sądu najwyższego, prezes NSA, prokurator generalny, Rzecznik praw obywatelskich. Orzeczenia TK mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne.

W jego kompetencji jest także

- orzekanie o zdolności celów i działalności partii politycznych z konstytucją

- rozpatrywanie skarg konstytucyjnych

- rozpatrywanie sporów kompetencyjnych między centralnymi organami administracji w państwie

TK składa się z 15 doświadczonych sędziów, których wybiera sejm, kadencja trwa 9 lat.

Prezesa i WC Prezesa powołuje prezydent z pośród kandydatów, których przedstawia zgromadzenie ogólne sędziów trybunału. Korzysta on z takich samych uprawnień jak sędziowie powszechni.

Trybunał Stanu - jest organem, przed którym ponoszą odpowiedzialność osoby zajmujące najwyższe stanowiska w państwie (prezydent, premier, członkowie rządu, prezes (NIK, NBP)).

Jest to odpowiedzialność konstytucyjna, czyli za naruszenie konstytucji i innych ustaw. Decyzje o postawienie przed nim prezydenta podejmuje zgromadzenie narodowe a innych sejm.

Członków TS wybiera sejm (wyłączając posłów i senatorów) Przewodniczącym jest Prezes Sądu Najwyższego.

NIK - należy do organów kontroli państwowej obok niej mamy rzecznik praw obywatelskich i KRRIT

Powołany jest do kontroli działalności gospodarczej, finansowej, administracyjno - organizacyjnej organów administracji rządowej, NBP, Państwowe spółki, państwowych jednostek organizacyjnych także organów samorządów terytorialnych

Kontrola obejmuje legalność, gospodarność, celowość i rzetelność.

Szczególnie ważnym zadaniem NIK-u jest przedkładanie sejmowi analizy budżetu państwa

NIK podlega sejmowi i jego prezesa powołuje sejm za zgodą senatu. Prezes NIK musi być apolityczny i posiada immunitet

Rzecznik Praw obywatelskich (ombudsman)

Powołany do ochrony moralności i praw człowieka i obywatela.

Rzecznik jest powoływany przez sejm za zgodą senatu na 5 lat

Jego praca polega na badaniu czy w toku działania różnych organów nie zostały naruszone w/w zasady.

Jest niezawisły, niezależny działa tylko i wyłącznie na wniosek, (który nie podlega żadnym opłatą)

Rzecznik nie musi rozpatrywać wniosku może wskazać wnioskodawcy tory albo sam przekazać sprawę innemu organowi.

Prokuratura należy do organów ścigania karnego ma za zadanie kontrole przestrzegania prawa, ściga przestępstwa prowadząc postępowania przygotowawcze oraz nadzorując je pełni funkcje oskarżyciela publicznego. Może też brać udział w postępowaniach cywilnych. Występowanie o stwierdzenie niezgodności z prawem aktów organów samorządowych.

Na czele stoi Prokurator Generalny, któremu podlegają

Prokuratury

- Krajowa

- Apelacyjna

- Okręgowa

- Rejonowa

- Wojskowa

Wszyscy są powoływani przez Prokuratora Generalnego

Partie Polityczne - grupy celowe, które zmierzają do uzyskania władzy w państwie

Partie - wpływają na bieg spraw państwowych poprzez frakcje parlamentarne

Partie polityczne spełniają 2 główne role

- Przekazują idee polityczne społeczeństwa

- zbierają postulaty społeczne i polityczne na ich podstawie formułują Programy

Grupy nacisku (interesów)

Nie dążą do władzy, lecz do uzyskania konkretnych rozwiązań

Kościoły (wspólnoty wyznaniowe)

Oparte są na więzi uznania wspólnych wartości religijnych, mniej lub bardziej sformalizowane

Monoteistyczne - jeden bóg Polska w 1993 przyjęła umowę w formie konkordatu (obejmuje przyjecie danej Religi w danym państwie) ze stolicą apostolską a ratyfikowała ją 5 lat później.

11.12.2010

Prawo a Moralność

IUS EST ARS BONI AEQVI - prawo jest sztuką tego, co dobre i sprawiedliwe

LEX - ustawa

Dwie Koncepcje Prawa

Prawo pozytywne

Prawo naturalne

Przedstawiciele prawa pozytywnego

John Austin

Georg Jellinek

Hans Kelsen

Prawo wobec pozytywistów to normy praw (prawo formalne)

Prawo Natury - natura, która jest różnie definiowana to, co obowiązuje plus reguły życia społecznego, wartości moralne.

Moralność

Nurt higieny życia moralnego-jak uniknąć cierpień i być szczęśliwym

-hedonizm

-epikureizm

- unikanie cierpień

- hołdowanie szczęścia

Nurt perfekcjonistyczny - doskonałość osobista troska o własny poziom życia Kant doskonałość wewnętrzna

Nurt Higieny współżycia społecznego - T. Hobbes

Relacje między prawem a moralnością CH. Thomasus - kryterium charakteru obowiązków obowiązki prawne są wymuszane obowiązki moralne płynące z reguły uczciwości są nie wymagalne

E. Kannt Prawa to ogół warunków, pod którymi wolność jednej osoby może być pogodzona z wolnością innej osoby.

Imperatyw - postępuj według takiej maksymy, jaką byś chciał żeby inni postępowali według ciebie

Człowiek to cel sam w sobie a nie, jako środek - imperatyw praktyczny

Gwarancją wolności jest prawo. Prawo legalne motywy są nieistotne

Moralności prawem wymusić nie można wymusić jedynie zewnętrzne zachowanie

Hans KELSEN:

Moralność ma charakter autonomiczny Moralność brak autorytetów zewnętrznych.

Prawo jest ustanowione przez autorytet zewnętrzny i trzeba się do niego stosować.

Juliusz STHAE

Moralność normuje zachowanie jednostek prawo normuje zachowanie w życiu społecznym

Pietrarzycki

Prawo to fakt społeczny oparty na emocjach. Emocje podstawowy element życia społecznego. Głód i sex to podstawowe emocje potrzeby. Moralność i prawo to tematy rozłączne Emocje mają charakter imperatywny. Emocje prawne posiadają charakter imperatywno - atrybutywny

Prawo intuicyjno pozytywne - Intuicja zbiega się z prawem

Klauzule generalne w prawie dają nam bardzo duże możliwości stosowania prawa zgodne z intuicją.

Zakresy funkcjonowania prawa i moralności

- Rozłączny - moralność, co innego a prawo, co innego

Nadrzędność moralności nad prawem

Prawo to minimum moralności

Nie każde niestosowanie się do zakazu prawnego pociąga ujemną ocenę moralną

Nie zawsze prawo realizuje normy z najniższego szczebla moralnego

Nadrzędność prawa nad moralnością

Prawo to sprawiedliwość i dobro ogółu reszta to pochodne.

Zakaz krzyżowania się moralności z prawem

Można wymusić tylko zewnętrzne zachowania

Motywacja adresatów i postaw wobec prawa Alf Ross

Co znaczy, że coś jest dobre?

- naturalizm - znak różności między dobrem a empiryzmem (doświadczenie) dobre, bo sprawdzone

- Intuicyiizm - dobre, bo sumienie mi tak podpowiada

- Emotywizm - stanowisko, nonkongnitywizm - bez wartości poznawczej Przy pomocy wypowiedzi nic się nie stwierdza subiektywna ocen Metafizyka

Motywacja Adresatów

- interesowna - adresat zwraca uwagę na własne korzyści Konformista człowiek elastyczny, zmienna osoba

- bezinteresowna - słuszność celowościowa wg. oceny normy, które mu się podobają

-legalistyczna się - zawsze należy postępować zgodnie z prawem. Aprobujemy porządek prawny.

-odwołanie się do autorytetów prawotwórczych akceptowanie władzy, która ustanowiła prawo.

Wypowiedzi o zgodności zachowania z normą

- zwroty stosunkowe stwierdzamy stosunek czy coś jest czy nie zgodne z normą

- oceny stosunkowe - dane zachowanie jest dobre złe, zgodne nie zgodne z normą Element oceniający prawo dobre z natury.

- ocena krytyczno stosunkowa - dokonujemy oceny normy

Akceptowanie normy a nasze zachowanie

1. Akceptujemy normę i postępujemy zgodnie z nią

2. Akceptujemy normę i postępujemy nie zgodnie z nią

3. Nie akceptujemy normę i postępujemy zgodnie z nią - unifikacja postępowania

4. Nie akceptujemy normę i postępujemy nie zgodnie z nią

Państwo Prawa Zasada Sprawiedliwości społecznej

Koncepcje Przestrzegania Prawa

1. Wszyscy obywatele

2. Czy tylko Organy państwowe?

Stosowanie praw w koncepcji firm

- koncepcja formalna zachowanie zasad - forma

- koncepcja materialna - treść

Sprawiedliwość

-, gdy coś jest dzielone

- reguła podziału

-- równo dla wszystkich

-- każdemu według potrzeb

-- reguły zasług

Sprawiedliwość dystrybuowana według z góry określonych kryteriów

Kumulatywna - wyrównawcza kara dostosowana do czynu

Materialna - dobre przepisy formalne

Rozumienie Przepisów Prawa

Przepis - fizyczny wyraz myśli

Norma - reguła postępowania zakazanego, nakazanego lub dyferentnego

Adresaci przepisów prawa - podmioty, do których kierowane są przepisy prawa

-pozostałe podmioty

-podmioty stosujące prawo (org. państwowe)

Rodzaje przepisów prawa

- o charakterze bezwzględnie stosowanym

- zakazujące

- uprawniające

- nakazujące

- odsyłające

- blankietowe

- proste

- złożone

LEX GENERALIS - LEX SPECIALIS

(reguła powszechna) (reguła specjalna)

Fakty prawne są to wszystkie okoliczności wymienione w przepisach prawnych, które pociągają za sobą skutki prawne, powodują powstanie, zmianę lub wygaśnięcie uprawnień bądź obowiązków bądź jedno i drugie

Zdarzenie - okoliczności niezależne od woli podmiotów najczęściej działanie siły wyższej (VIS MAIOR)

Zachowanie podmiotów - działanie bądź zaniechanie czynności prawnych.

Orzeczenia sądowe, jako fakty prawne 19.12.2010

1. CIVIL LAW - decyzje administracyjne mają charakter posiłkowy

2. COMMON LOW - sędzia jest “związany” - wcześniejszym orzeczeniem w podobnej sprawie

Precedens - jest to rozstrzygnięcie w sprawie podobne do tej, którą prowadzi się później.

Współcześnie obserwujemy trend do unifikacji obu tych systemów.

Prejudykat - Precedens

Orzeczenia sądowe w Polsce (tak samo decyzje administracyjne)

Deklaratoryjne - (stwierdza istniejący stan prawny)

Konstytutywne - (są traktowane, jako fakty prawne) takie, które powodują powstanie, zmianę, praw i obowiązków.

Skutki Prawne - Wszelkie następstwa prawne, jakie przepisy prawa wiążą z faktami prawnymi.

W przepisach istnieją tak zwane klauzule generalne są to zwroty o nie ostrym zakresie, które dają organom stosującym prawo dużą swobodę w ich interpretacji.

Kompetencja - określenie uprawnień bądź obowiązków

Stosunek prawny - więź łącząca podmioty prawa

Elementy stosunku prawnego

- Podmioty

- Treść

- Przedmioty

Sankcja - ujemne skutki prawne dla podmiotu polegające na zastosowaniu represji, jakie powinny nastąpić w przypadku naruszenia jakiejś normy

1.Sankcje Karne:

-Kary

-Środki karne

2. Sankcja Egzekucyjna (najczęściej w prawie administracyjnym) np.. eksmisja

3. Sankcja Niemożności (LEXEGE)

Budowa normy prawnej

Hipoteza - wskazanie adresata

Dyspozycja - wskazanie zachowania

Sankcja - tylko w prawie karnym

Budowa aktów prawnych

- data, nr

- część zasadnicza

- przepisy przejściowe i końcowe

- podpis

- ogłoszenie w dzienniku ustaw

Zarządzenia Premiera i ministrów są publikowane w Monitorze Polskim

1. Prawo cywilne - zawiera przepisy ogólne (przepisy o własności, zobowiązania, przepisy o spadkach i dziedziczeniu, księgach wieczystych i Hipotece, prawo rodzinne i opiekuńcze, prawo pracy)

2. Prawo Karne - jakie zachowania są zabronione bądź nakazane, jakie są skutki

3. Prawo administracyjne - normuje organizacje i działalność organów państwowych, stosunki między organami państwa a obywatelami, oraz między samymi organami.

4. Prawo finansowe - Skarbowe normuje gospodarkę finansową państwa, system bankowo pożyczkowy, obieg pieniężny.

5. Prawo wekslowe i czekowe

6. Prawo Handlowe i Gospodarcze

7. Prawo rolne

8. Prawo geologiczno - górnicze

9. Prawo międzynarodowe prywatne - stosunki między suwerennymi państwami

10. Prawo kanoniczne

Procedura Ustawodawcza

Inicjatywa ustawodawcza - prawo wniesienia do parlamentu przez określone podmioty projektu ustaw. Przysługuje: posłom (15), rządowi, prezydentowi.

Prawo zwyczajowe - musi być:

Element zewnętrzny, czyli faktyczne przestrzeganie danej normy

Element wewnętrzny - przekonanie o jej słuszności

Współczesne prawo zwyczajowe jest traktowane marginalnie

Pojęcie obowiązywania prawa

- kryterium behawiorystyczne obowiązuje norma, bo jest stosowana

- kryterium tetyczne - obowiązuje, ponieważ zostało wydane przez kompetentny organ

- kryterium aksjologiczne - te są obowiązujące, które my oceniamy pozytywnie

Zasada Retroakcji LEX RETRO NON AGIT - prawo nie działa wstecz

- prawo traci moc wiążącą poprzez wydanie nowego przepisu

- przez upływ czasu

- przez niestosowanie (negatywny zwyczaj DESUATUDO TER DESUATUDINEM)

Reguły kolizyjne

1. Akty wyższego rzędu uchyla moc niższego rzędu LEX SUPERIOR DEROGAT LEGI INFERIOROI

2. Akt późniejszy uchyla wcześniejszy LEX POSTERIOR DEROGAT LEGI PRIORI

3. Przepisy szczegółowe uchylają przepisy ogólne LEX SPECIALIS DEROGAT LEGI GENERALI

08.01.2011

Jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej (spółki, jednostki organizacyjne)

Osoba fizyczna jest to podmiot (człowiek), który jest pełnoletni osoba ta nie jest ubezwłasnowolniona całkowicie, osoba ta nie została pozbawiona praw publicznych prawomocnym wyrokiem.

Zdolność prawną ma każdy człowiek z chwilą urodzenia się Zdolność prawna NASCITURUS dziecko poczęte, ale nieurodzone pod warunkiem, że urodzi się żywe.

Osoby prawne - prawo każdego państwa określa istotę oraz strukturę abstrakcyjnego pojęcia osób prawnych

- tryb powstawania

- zakres działania

- tryb likwidacji

-określa, które taką osobowość posiadają

Osoby prawne dzielimy na

- Korporacje a w ramach nich stowarzyszenia i związki a w nich partie polityczne związki zawodowe

- Zakłady - fundacje, przedsiębiorstwa państwowe, szereg innych podmiotów

Przebieg procesu stosowania prawa

Stosowanie prawa to proces zmierza do wydania decyzji indywidualnej

Wszystko, co robimy, aby nie naruszyć prawa

Etapy procesu stosowania prawa

1. Wybór przepisu obowiązującego, który będzie podstawą wydania decyzji w konkretnej sprawie

2. Interpretacja wybranego przepisu prawnego

3. Zebranie materiału dowodowego w aktach, z którymi mają być związane skutki prawne

W zakresie zbierania materiałów istnieje zasada swobodnej oceny dowodów.

4. Subsumcja - zakwalifikowanie danego przypadku do pewnego rodzaju określonego przez przepisy prawa zachowania się.

5. Wiążące ustalenie konsekwencji prawnych

(6. Kontrola wykonanej kary) według DR Cichego

Stosowanie prawa w przypadkach nieuregulowanych

Per Analogiam

- Analogia Legis - konkretny przepis

- Analogia Juris - całość prawa

A Fortiori

- A Maiuri Ad Minus - jeśli mogę coś więcej to mogę też i mniej

- A Maiuri Ad Maius - jeżeli nie mogę mniej to nie mogę więcej

A Contr ario - jeśli pewien stan rzeczy spełnia przesłanki prawne 1, 2, 3 to pociąga za sobą konsekwencje x, y, z.

Interpretacja

Exegeze - sposób czytania tekstu prawnego

Sposób ustalania i zakresu norm prawnych zawartych w przepisach

Analityczna koncepcja wykładni prawa traktuje ją, jako sposób ustalenia tekstu prawnego w oparciu o analizę logiczną semiotyczną

Strategia Hermeneutyka - uznanie rozumienia za centralną kategorie filozoficzną, analiza pojęcia prerozumienia traktowanie interpretacji, jako pomocy toczonej w pewnej wspólności……….

Racjonalność metafizyczna - prawo, jako element racjonalnego bytu Ład przyrody idzie w parze z ładem moralnym, prawa są poznawalne

Scientestyczna - technologiczna - połączenie nauki z technologią żaden związek między moralnością a wiedzą nie istnieje

Podział wykładni prawa

1. Wykładnia językowa - ustalenie znaczenia i zakresu tekstu prawnego w oparciu o język

2. Wykładnia ponad językowa

3. Wykładnia literalna

4. Wykładnia rozszerzająca

Wykładnia pozajęzykowa

- Celowościowa (teleologiczna) - znaczenie decydujące ma tutaj cel, do jakiego zmierzał ustawodawca

- Funkcjonalna - ustalająca znaczenie jakiegoś przepisu uwzględnia się skutki jego zastosowania

- Systemowa (systematyczna) - polega na tym, że interpretator poznaje treść przepisu przez określenie jego miejsca, które dany przepis wypełnia w systemie

09.01.2011

Zasady prawne

Sąd najwyższy podejmuje uchwały mające na celu wyjaśnienie znaczenia przepisów budzących wątpliwości lub takich, których stosowanie wywoła wątpliwości w orzecznictwie. Uchwały te są podejmowane w składzie 7 sędziów, skład całej izby, połączonych izb lub sądu najwyższego na wniosek

- rzecznika praw obywatelskich

- prokuratora generalnego

- przewodniczącego komisji nadzoru finansowego

- rzecznika ubezpieczonych

Uchwały pełnego składu Sądu Najwyższego z chwilą powzięcia ich uzyskują moc zasad prawnych

Skład 7 sędziów również może postanowić o nadaniu jego uchwale mocy zasady prawnej Zasady te wiążą jedynie wszystkie składy orzekające w Sądzie Najwyższym a nie inne sondy.

Podobny charakter mają uchwały NSA mające na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych Przedmiot tych uchwał stanowią problemy wykładni prawa, które nie mają bezpośredniego związku z postępowaniem toczącym się z postępowaniem w konkretnej sprawie (uchwały abstrakcyjne) podejmowane w składzie 7 sędziów, całej izby lub pełnym składzie na wniosek:

- Prezesa NSA

- Prokuratora Generalnego

- Rzecznika praw obywatelskich

- Uchwały te wiążą wszystkie składy orzekające sądów administracyjnych. Zawarta w nich wykładnia formalnie nie wiąże organów administracji państwowej jak również stron postępowania.

Luki Prawne

Jest to brak, dysonans miedzy tym, co jest a co być powinno.

Luki Extralegen- luki, których jedynym uzasadnieniem jest założenie braku przepisów, jakie (zdaniem oceniającego) powinny obowiązywać w danym systemie prawnym.

Luki Intra legen - uzasadnienie opiera się ze w systemie prawa brak jest przepisów, które jednoznacznie określają skutki prawne.

Luki kontra legen - opierają się na założeniu, że w systemie prawa brak jest przepisów właściwych słusznych i sprawiedliwych.

Charakter przepisów

LEX IMPERFECTAE - przepisy, które nie określają skutków prawnych

LEX PERFECTAE - te, które określają skutki prawne

LEX PLUS QUAM PERFECTA - przepisy określają skutki i sposoby ich egzekwowania

Prawo Karne

- Materialne - czym jest przestępstwo, jakie są rodzaje, okoliczności wyłączające odpowiedzialność karną, środki karne, zasady odpowiedzialności

- Procesowe - co zrobić, określa organy postępowania karnego, strony i uczestników postępowania (biegli) ich uprawnienia i obowiązki, Terminy, procedurę prowadzenia spraw.

- Wykonawcze - określa kwestie wykonania kar i środków karnych

---