OBJAWY

POZAPIRAMIDOWE PO

NEUROLEPTYKACH

(LEKACH P/PSYCHOTYCZNYCH)

NEUROLEPTYKI-DEFINICJA

to leki znoszące objawy wytwórcze

psychoz(omamy,urojenia,zaburzeni
a aktywności,uczuciowości,
świadomości)niezależnie od
przyczyny powstania.

MECHANIZM DZIAŁANIA

LEKÓW

PRZECIWPSYCHOTYCZNYCH

-blokowanie receptorów dopaminergicznych

D

2

w mózgowiu,efekt przeciwpsychotyczny

wynika blokowania tych receptorów w
limbice(ukł.mezolimbicznym); niestety
blokowane są też receptory D

2

w

prążkowiu;

-blokowanie receptorów dodaminergicznych

D

1

,D

3

,D

4

;

-blokowanie receptorów

serotoninergicznych 5HT

1A

,5HT

2A

NEUROLEPTYKI-

KLASYFIKACJA

PODZIAL NEUROLEPTYKÓW NA PODSTAWIE BUDOWY

CHEMICZNEJ:

- FENOTIAZYNY

:

- ALIFATYCZNE

,

-

AROMATYCZNE

:

- PIPERAZYNOWE,np.
flufenazyna,perazyna
perfenazyna
- PIPERYDYNOWE,np.
tiorydazyna

-

TIOKSANTENY:

-

ALIFATYCZNE

,np.

chlorprotiksen

-

AROMATYCZNE

PIPERAZYNOWE,np.

klopentiksol,flupentiksol

l

-

DIBENZOKSAZEPINY

,np.klozapina,

kwetiapina,olanzapina

- POCHODNE BUTYROFENONU,np.
haloperidol
- POCHODNE INDOLOWE*,np.
sertindol
- POCHODNE

DIFENYLOBUTYLOAMINY*,np.

fluspirylen,pimozyd
*

DOTYCHCZAS NIEDOSTĘPNE W POLSCE

- BENZAMIDY,np.sulpiryd,amisulpiryd

- LEKI BUDOWIE

DWUPIERŚCIENIOWEJ,np.risperidon

ziprazidon

NEUROLEPTYKI

PODZIAŁ WG RYZYKA WYSTĄPIENIA DZIAŁAŃ

POZAPIRAMIDOWYCH

KLASYCZNE

ATYPOWE

OBJAWY

POZAPIRAMIDOWE-

PODZIAŁ:

OSTRE PRZEWLEKŁE

DYSTONIE(OSTRE

REAKCJE DYSTONICZNE)

- to ruchy skręcające(np.skręty

szyi,tułowia,kończyn,języka,twarzy).P
ojawiają się m.in.podczas stosowania
neuroleptyków(idiosynkrazja),
najczęściej u dzieci i młodych
ludzi(częściej mężczyzn).Zazwyczaj
występują w pierwszych dniach
leczenia.

NAPADY WEJRZENIOWE

-to forma dystonii polegająca na

przymusowym patrzeniu w jeden

punkt przez wiele minut lub godzin.

leczenie:
-cholinolityki;
-leki antyhistaminowe;
- benzodiazepiny.

PARKINSONIZM

POLEKOWY

-częściej u młodych chorych i po 50r.ż.;
-częściej przy stosowaniu klasycznych

neuroleptyków;

- częściej przy stosowaniu co najmniej 2

neuroleptyków i w terapii kombinowanej

neuroleptyku z litem;

- symptomatologia przypomina parkinsonizm

pierwotny;

- występują drżenia w okolicy ust, rytmiczne

drżenia palców, mowa monotonna,

dyzartryczna,

-wzmożone napięcie

mięśniowe,sylwetka

przygarbiona,ruchy powolne;

- akineza,łojotok,ślinotok,zlewne

poty;

- L-dopa nie jest skuteczna –

prawdopodobnie dochodzi do trwałego
zablokowania receptorów
dopaminergicznych;

- poprawę można uzyskać stosując

cholinolityki i amantadynę;

-odstawienie leku prowadzi do ustąpienia

objawów po kilku tygodniach lub miesiącach.

DYSKINEZY

PONEUROLEPT

YCZNE

INNE

WYWOŁANE PRZEZ LEKI:
- P/WYMIOTNE,P/ZAWROTOM

GŁOWY,”ŻOŁĄDKOWO-

JELITOWE”NP.:METOKLOPRAMID

- AGONISTÓW DOPAMINY NP.:L-

DOPĘ

- P/MIGRENOWE,”POPRAWIAJĄCE

PRZEPŁYW KRWI”,ANTAGONIŚCI

WAPNIA TYPU FLUNARYZYNY-

CINARYZYNY

DYSKINEZY

OSTRE ZESPOŁY

DYSKINETYCZNE

PÓŹNE ZESPOŁY

DYSKINETYCZNE

OSTRE ZESPOŁY DYSKINETYCZNE

- ZESPOŁY DYSKINETYCZNO-

DYSTONICZNE

- OSTRA AKATYZJA

- to niemożnośc siedzenia.Subiektywnie

oceniana jest jako odczucie
wewnętrznego niepokoju.Jest
najczęstszym działaniem
niepożądanym neuroleptyków.

- PSEUDOAKATYZJA – niepokój

ruchowy bez objawów subiektywnych.

postępowanie:

- propranolol-30-160mg/dobę;
- benzodiazepiny;
- pmantadyna;
- przy uporczywej akatyzji skuteczne

bywają też:klonidyna,selegilina lub
małe dawki amitriptyliny.

PÓŹNE ZESPOŁY

DYSKINETYCZNE(PÓŹNE

DYSKINEZY)

- DYSKINEZY

UST,POLCZKÓW,JĘZYKA(P

OLEKOWY ZESPÓŁ

MEIGE’A)

-

nieregularne, mimowolne,

choreoatetotyczne ruchy hiperkinetyczne;

- obejmują mięśnie mimiczne,

mięśnie policzków,
powiek,ust,języka;

- powodują układanie ust w ryjek,

cmokanie, zgrzytanie
zębami(bruksizm), chrząkanie,
wysuwanie żuchwy;

-wysuwanie języka;

-

ruchy mimowolne mogą dotyczyć także:

miednicy, kończyn, szyi.

postępowanie:

- powolne odstawianie stosowanego

neuroleptyku i zamiana na atypowy;

-diltiazem, nifedypina;
-cholinolityki;
-amantadyda, bromokryptyna;

późne dyskinezy- postępowanie-

c.d

.

- podawanie dużych dawek

witaminy E, leków
gabaergicznych(benzodiazepin,kw
asu walproinowego);

- obserwacja chorego;
- najwłaściwsze jest zapobieganie.

- rzadziej występujące rodzaje

późnych dyskinez:

-

PÓŹNA

DYSTONIA;

- PÓŹNE TIKI;

- PÓŹNE MIOKLONIE;

- DRŻENIE

- PRZEWLEKŁA AKATYZJA- rodzaj

późnych dyskinez

- w przeciwieństwie do ostrej akatyzji

nasila się po odstawieniu
neuroleptyku;

- może trwać wiele lat;
- zazwyczaj towarzyszy dyskinezom ust;
- wrażenie wewnętrznego napięcia,

chęć wyskoczenia ze skóry, przymus
np. pojękiwania.

ZZN-ZŁOŚLIWY ZESPÓŁ

NEUROLEPTYCZNY

to poważne i zagrażające życiu powikłanie

farmakoterapii neuroleptykami,powstające

w wyniku blokady receptorów

dopaminergicznych w mózgu(pdwzgórze,

zwoje podstawy mózgu,układ

nigrostriatalny-istota czarna i prążkowie)

przez leki LPP.

Częstość występowania-zależnie od kryteriów

rozpoznania-od 0,02% do 3% leczonych

neuroleptykami.Śmiertelność waha się od

5% do 20%.

objawy:

- pierwsze pojawiają się już w kilka godzin po

podaniu neuroleptyku,pełny obraz rozwija się

w przeciągu 2-9 dni, ale może też powstać

po kilku tygodniach stosowania;

- wysoka temperatura(hipertermia);
- OBJAWY POZAPIRAMIDOWE-akineza,

sztywność mięśniowa, drżenie mięśniowe,

objaw „scyzorykowy”,dystonia;

- objawy wegetatywne-

tachykardia,tachypnoe,

ZZN – c.d.

- wzrost ciśnienia tętniczego, przekrwienie płuc,

bladość, potliwość, ślinotok, bezmocz;

- wzrost aktywności transaminaz, kwasica

metaboliczna, mioglobinuria, leukocytoza ponad
15000/ml; wzrost kinazy
fosfokreatyninowej(CPK)powyżej400j.M/l;

- zaburzenia świadomości od przymglenia do śpiączki

włącznie

- Może prowadzić do zgonu, zazwyczaj w wyniku

późnego rozpoznania ZZN wskutek powikłań ze strony
ukł.krążenia, oddechowego i niewydolności nerek.

postępowanie:

- odstawienie LPP;
- monitorowanie podstawowych funkcji

życiowych;

- dożylne nawadnianie;
- ochładzanie;
- dantrolen;
- bromokryptyna, amantadyna, L-dopa,

pergolid, lizurid

- CBZ;

postępowanie-c.d.

-

lorazepam, klonazepam;

- profilaktyka DIC-

deksametazon,Fraxiparine;

- leczeniem z wyboru są elektrowstrząsy;
- leczenie chorób współistniejących;
- ponowne zastosowanie neuroleptyku

łącznie z benzodiazepiną lub zmiana na
atypowy.