ZARZĄDZNIE

ŁAŃCUCHEM

DOSTAW

W1

1

LITERATURA

1. Witkowski J.: Zarządzanie łańcuchem

dostaw. Koncepcje, procedury,
doświadczenia. PWE, Warszawa 2003

2. Bozarth C., Handfield R.B.:

Wprowadzenie do zarządzania operacjami i
łańcuchem dostaw. Kompletny podręcznik
logistyki i zarządzania dostawami.
Wydawnictwo HELION, Gliwice 2007

3. Zarządzanie łańcuchm dostaw. Praca

zbiorowa. Wydawnictwo HELION 2006

2

WPROWADZENIE

Dynamiczny rozwój rynku końca XX w

(globalizacja produkcji, postęp

technologiczny, konkurencja) skłania

coraz więcej przedsiębiorstw do

osiągania przewagi konkurencyjnej

poprzez wdrażanie nowoczesnych

technik zarządzania.

Poszukiwania w zakresie oszczędności

kosztów, poprawy jakości i skrócenia

czasu procesów tworzących

ostatecznie łączną wartość dla klienta

doprowadziły do koncentracji działań

w ramach

Zarządzania Łańcuchem

Dostaw

.

3

DEFINICJA

ŁAŃCUCHA

DOSTAW

4

PODSTAWOWE DEFINICJE

Łańcuch logistyczny

wg Gołembskiej

to taki łańcuch magazynowo-
transportowy, który stanowi
technologiczne połączenie punktów
magazynowych i przeładunkowych
drogami przewozu towarów oraz
organizacyjne i finansowe
skoordynowanie operacji, procesów,
zamówień i polityki zapasów
wszystkich ogniw tego łańcucha.

5

PODSTAWOWE DEFINICJE

Łancuch logistyczny

6

PODSTAWOWE DEFINICJE

Łańcuch dostaw

wg Christophera -

to sieć organizacji
zaangażowanych poprzez
powiązania z dostawcami
i odbiorcami w różne procesy i
działania, które tworzą wartość
w postaci produktów usług
dostarczanych ostatecznym
konsumentom.

7

PODSTAWOWE DEFINICJE

Łańcuch dostaw

wg Rutkowskiego -

Celem współpracy firm – ogniw
łańcucha jest osiągnięcie wysokiej
efektywności poszczególnych
przedsiębiorstw i ich sieci jako
całości, dzięki integracji i
koordynacji, jak również optymalizacji
wartości dodawanej przez wszystkie
ogniwa łańcucha do produktu
oczekiwanego przez klienta.

8

PODSTAWOWE DEFINICJE

Łańcuch dostaw

- to współdziałające w

różnych obszarach funkcjonalnych
firmy wydobywcze, produkcyjne,
handlowe, usługowe oraz ich klienci,
między którymi przepływają
strumienie produktów, informacji i
środków finansowych.

Termin „

łańcuch dostaw

” jest często

zastępowany pojęciem „

sieć dostaw

”.

9

PODSTAWOWE DEFINICJE

Łańcuch dostaw

10

UWAGI DO DEFINICJI

Uwagi krytyczne prof. Rutkowskiego

Podchodząc semantycznie do samego terminu

łańcuch dostaw można by sformułować tezę, iż

pojęcie to nie powinno być w ogóle używane

bądź warto by je po prostu zastąpić innym,

bardziej adekwatnym i precyzyjnym. Krytyka

skierowana jest przeciw stosowaniu obu słów

tworzących termin łańcuch dostaw.

Po pierwsze, siłą napędową działań w łańcuchu

dostaw są nie dostawy lecz popyt kreowany

przez klientów.

Po drugie, nie chodzi tu o łańcuch liniowo

powiązanych ze sobą ogniw, lecz o sieć wielu

współzależnych firm reprezentujących zarówno

świat zaopatrzenia jak i dystrybucji.

A zatem – co podkreśla M. Christopher – lepszym

pojęciem byłoby określenie

sieć popytu

(ang.

demand network).

11

CECHY ŁAŃCUCHA

DOSTAW

Z przytoczonych definicji łańcucha

dostaw wynikają następujące jego
cechy:

• struktura podmiotowa,
• przedmiot przepływu,
• cele, zakres czynnościowy i obszar

współdziałania uczestniczących
podmiotów.

12

PODMIOTY ŁAŃCUCHA

DOSTAW

Podmiotami (ogniwami) łańcucha dostaw

mogą być przedsiębiorstwa wydobywcze,

przetwórcze i handlowe. Ich miejsce

zajmowane w łańcuchu dostaw wynika z

podziału pracy na kolejnych etapach

produkcji.

We współczesnych łańcuchach dostaw

ważną rolę odgrywają przedsiębiorstwa

usługowe do których zaliczamy:

• firmy logistyczne i tranportowo-

spedycyjne,

• firmy brokerskie zajmujące się

pośrednictwem informacyjnym,

• zakłady utylizacji i składowania odpadów.

13

PODMIOTY ŁAŃCUCHA

DOSTAW

Podstawowymi zadaniami

firm

transportowo-spedycyjnych

są:

• organizowanie procesów

transportowych z wykorzystaniem

różnych środków transportowych

• organizowanie i wykonywanie operacji

składowania, ładunkowych, sortowania,

konsolidowania, konfekcjowania i

pakowania,

• stworzenie wymaganej dokumentacji

przewozowej,

• obsługa celna i kontrola fitosanitarna.

14

PODMIOTY ŁAŃCUCHA

DOSTAW

Do zadań

przedsiębiorstw

logistycznych

można zaliczyć:

• przyjmowanie i obsługa zleceń,
• kształtowanie i kontrola zapasów,
• monitorowanie ruchu przesyłek,
• doradztwo logistyczne,
• obsługa finansowa transakcji,
• instalowanie i obsługa serwisowa

dostarczonych wyrobów.

15

PODMIOTY ŁAŃCUCHA

DOSTAW

Firmy brokerskie

(brokerzy nabywców,

dostawców, transakcyjni) oferują
pośrednictwo informacyjne. Dzięki
zebranym i zagregowanym informacjom
o obecnych i przyszłych potrzebach
klientów, ofertach dostawców,
produktach i ich cenach starają się
łączyć partnerów, przez co przyczyniają
się do redukowania kosztów
transakcyjnych i tworzenia nowej
wartości.

16

WIĘZI W ŁAŃCUCHACH

DOSTAW

Ze względu na więzi występujące

pomiędzy ogniwami łańcucha
dostaw oraz konieczność
koordynowania ich działań można
wprowadzić następująca
klasyfikację sieci dostaw:

• sieci policentrczne (rodzaj więzi),
• sieci hierarchiczne

(sposóbkoordynacji).

17

WIĘZI W ŁAŃCUCHACH

DOSTAW

Klasyfikacja sieci dostaw:

• Sieci policentryczne

:

– sieci lokalne oparte na kontaktach osobistych,

– sieci dostaw oparte na więziach technicznych,

– sieci dostaw oparte na udziałach

kapitałowych,

– sieci wirtualne oparte na więziach

informacyjnych,

• Sieci hierarchiczne

:

– sieci koordynowane przez przedsiębiorstwo

produkcyjne,

– sieci koordynowane przez przedsiębiorstwo

handlowe,

– sieci koordynowane przez przedsiębiorstwo

logistyczne lub brokerskie.

18

WIĘZI W ŁAŃCUCHACH

DOSTAW

Typologia logistycznych układów

międzyorganizacyjnych zaproponowana przez

H.Ch. Pfohla:

• Strategiczna sieć zintegrowana

– układ kierowany

przez centralne przedsiębiorstwo produkcyjne lub

handlowe.

• Przedsiębiorstwo wirtualne

– wykorzystuje techniki

informatyczne przy realizacji incydentalnych

transakcji.

• Zintegrowana sieć operacyjna

– współpraca oparta

jest na zintegrowanym systemie informacyjnym

pozwalającym na korzystanie z wolnych mocy

produkcyjnych i usług logistycznych partnerów.

• Regionalna sieć zintegrowana

– oparta na

cyklicznej współpracy wielu małych firm

zlokalizowanych w danym regionie w zależności od

pojawiających się zamówień i ich wielkości.

19

TENDENCJE ROWOJOWE

ŁAŃCUCHÓW DOSTAW

20

TENDENCJE ROWOJOWE

ŁAŃCUCHÓW DOSTAW

21

TENDENCJE ROWOJOWE

ŁAŃCUCHÓW DOSTAW

22

TENDENCJE ROWOJOWE

ŁAŃCUCHÓW DOSTAW

23

ZARZĄDZANIE

ŁAŃCUCHEM

DOSTAW

24

GENEZA ZARZĄDZANIA

ŁAŃCUCHEM DOSTAW

(SCM)

• J. Forrester (1958)

– badając przepływy

miedzy dostawcami i odbiorcami,

identyfikował nadmierne zapasy u dostawców

wynikające ze stopniowego zwiększania się

przekłamań informacyjnych o niewielkich

zmianach popytu w miarę oddalania się od

rynku zbytu – „

efekt byczego bicza

” .

• W. Alderson (1957)

– sformułował zasady

odraczania wykonawstwa usług i alokacji

zapasów na kolejne szczeble w kanałach

dystrybucji jako sposób na zmniejszenie

ryzyka wiązanego ze zmianami zachowań

klientów.

• R. Oliver i M. Webber (1982)

– twórcy pojęcia

„zarządzanie łańcuchem dostaw” – Supply

Chain Management (SCM).

25

„EFEKT BYCZEGO BICZA”

Efekt byczego bicza

(ang. bullwhip effect,

whiplash effect lub whipsaw effect) polega na

wzmocnionym przenoszeniu zmian popytu w

łańcuchu dostaw. Stosunkowo niewielkie

odchylenia popytu zgłaszanego przez finalnych

nabywców rosną w miarę przekazywania

informacji o popycie w górę łańcucha dostaw

do producenta i dalej do dostawców. Informacja

przepływająca przez łańcuch dostaw w postaci

zamówień w rzeczywistości nie odzwierciedla

zmian popytu na rynku detalicznym, lecz

zawiera szereg decyzji menedżerów odnośnie

zapasów. Zamówienia składane dostawcy

obejmują pozycje niezbędne do uzupełnienia

zapasów cyklicznych i zapasów bezpieczeństwa

do poziomu gwarantującego zaspokojenie

przyszłego popytu.

26

„EFEKT BYCZEGO BICZA”

Efektywną walkę z efektem byczego

bicza w zintegrowanym łańcuchu
dostaw zapewniają następujące
działania:

–

dzielenie się informacjami,

–

koordynowanie procesów w łańcuchu
dostaw i wspólne podejmowanie decyzji,

–

skracanie czasu realizacji zamówienia.

27

„EFEKT BYCZEGO BICZA”

28

„EFEKT BYCZEGO BICZA”

29

DEFINICJA SCM

Zarządzanie łańcuchem dostaw

to proces

decyzyjny związany z synchronizacją
fizycznych, informacyjnych i finansowych
strumieni popytu i podaży
przepływających między jego
uczestnikami w celu osiągnięcia przez
nich przewagi konkurencyjnej i tworzenia
wartości dodanej z korzyścią dla
wszystkich jego ogniw, klientów oraz
pozostałych interesariuszy.

Wg. J. Witkowskiego „Zarządzanie łańcuchem dostaw”. PWE, Warszawa 2003

30

CELE ZARZADZANIA

ŁAŃCUCHEM DOSTAW

Logistycznymi celami zarządzania

łańcuchem dostaw są:

• Logistyczna oszczędność

– minimalizacja

całkowitych kosztów przepływu produktów i

informacji przy zachowaniu wymaganego przez

klientów poziomu jakości obsługi dostaw,

• Logistyczna wydajność

– zapewnienie jak

najkrótszego czasu realizacji zamówień i

możliwie wysokiej niezawodności,

częstotliwości i elastyczności dostaw przy

założonym poziomie kosztów przepływu,

• Optymalizacja poziomu zapasów

w skali

łańcucha dostaw wraz z elastycznym

dostosowywaniem się do preferencji w zakresie

obsługi dostaw poszczególnych segmentów

rynku.

31

OBSZARY ZARZADZANIA

ŁAŃCUCHEM DOSTAW

Do podstawowych obszarów zarządzania

łańcuchem dostaw można zaliczyć:

• konfigurowanie produktu i sieci,

• projektowanie wyrobów przy

wykorzystaniu potencjału i wiedzy

dostawców,

• formowanie sieci produkcyjnej (wybór

zadań produkcyjnych, miejsc produkcji

i utrzymywania zapasów,

• optymalizacja procesów zachodzących

w łańcuchu dostaw.

32

ZASADY ZARZADZANIA

ŁAŃCUCHEM DOSTAW

1. Jawność i zaufanie

– udostępnianie

uczestnikom łańcucha dostaw informacji

dotyczących popytu, prognoz sprzedaży,

harmonogramów produkcji i zamówień oraz

informacji dotyczących fizycznego przepływu

produktów i zachowań klientów.

2. Współdziałanie strategiczne

– wspólne

planowanie i realizacja strategii

marketingowo – logistycznych łańcucha z

określeniem miejsca i roli poszczególnych

ogniw w kanałach dystrybucji, procesach

wytwarzania produktu, obsługi klientów oraz

zadań w czasie trwania akcji promocyjnych

33

ZASADY ZARZADZANIA

ŁAŃCUCHEM DOSTAW

3.

Przywództwo

– ustalenie centralnego

koordynatora przepływu, czyli ogniwa

będącego głównym inicjatorem

podejmowanych działań oraz

kontrolującego ich wykonanie.

4.

Wzajemność

– uzgodnienie zasad podziału

ryzyka i ewentualnych korzyści

wynikających ze wspólnie podejmowanych

przedsięwzięć oraz odejście od praktyk

przerzucania kosztów utrzymania zapasów

na dostawców lub odbiorców na rzecz

monitorowania i optymalizowania zapasów

wzdłuż całego łańcucha

34

SZKOŁY

ZARZĄDZANIA

ŁAŃCUCHEM

DOSTAW

35

SZKOŁA ŚWIADOMOŚCI

FUNKCJONALNEJ ŁAŃCUCHA

Definicję typową dla szkoły świadomości

funkcjonalnej łańcucha sformułował J.

Houlihan (1988), który stwierdził, że:

„Zarządzanie łańcuchem dostaw pokrywa

przepływ produktów od dostawcy, poprzez

producenta i dystrybutora do

ostatecznego użytkownika”.

Akcent w tej definicji położony jest na

przepływie produktów, jak również na

przyjęciu założenia, iż w procesy

dodawania wartości do produktu

włączonych jest wiele podmiotów i funkcji,

w tym także dostawcy i producenci.

36

SZKOŁA ŚWIADOMOŚCI

FUNKCJONALNEJ ŁAŃCUCHA

37

SZKOŁA ZARZĄDZANIA

PUNKTAMI STYKU

(LOGISTYCZNA)

Szkoła zarządzania punktami styku (logistyczna)

podkreśla rolę powiązań między różnymi

obszarami funkcjonalnymi w łańcuchu dostaw.

Koncentruje się ona na próbie wykorzystania

lepszego zarządzania punktami styku w celu

osiągnięcia znaczącej przewagi

konkurencyjnej.

38

SZKOŁA ZARZĄDZANIA

PUNKTAMI STYKU

(LOGISTYCZNA)

Przedmiotem jej zainteresowania jest

zarządzanie przepływami produktów przez

różne segmenty łańcucha, co sprawia, iż

logistyka i transport są postrzegane jako

główne zmienne warunkujące osiągnięcie

przewagi konkurencyjnej.

Czołowym przedstawicielem tej szkoły jest

J. Turner (1993), który definiuje

zarządzanie łańcuchem dostaw jako:

„ ... technikę zorientowaną na wszystkie

punkty styku w łańcuchu od dostawców

surowców, poprzez różne szczeble

produkcji, składowanie i dystrybucję do

ostatecznego klienta” .

39

SZKOŁA INFORMACYJNA

Zwolennicy szkoły informacyjnej podkreślają,

że obok przepływów produktów przez

łańcuch równie ważny jest przepływ

informacji, którym trzeba zarządzać

podobnie jak przepływami produktów. Jest to

niewątpliwie rozszerzenie punktu spojrzenia

obu poprzednio wspomnianych szkół.

40

SZKOŁA INFORMACYJNA

Głównym reprezentantem szkoły

informacyjnej jest L. Johansson (1994),

który w swej definicji zarządzania

łańcuchem dostaw wskazuje, iż:

„ ... wymaga ono, aby wszyscy uczestnicy

łańcucha dostaw byli właściwie

informowani. W zarządzaniu łańcuchem

dostaw, punkty styku oraz przepływy

informacji między różnymi ogniwami

łańcucha dostaw są krytycznymi

elementami dla ostatecznych wyników

jego funkcjonowania”.

41

SZKOŁA INTEGRACYJNA

Szkoła integracyjna traktuje łańcuch dostaw nie

tylko jako zbiór bloków funkcjonalnych czy

organizacyjnych, które przecinają przepływy

produktów i informacji ale również procesów

biznesowych (dodawania wartości).

Najjaskrawsza definicja zarządzania łańcuchem

dostaw w duchu szkoły integracyjnej została

sformułowana przez The Global Supply Chain

Forum i zacytowana przez D. Lamberta, M.

Cooper i J. Pacha, którzy definiują zarządzanie

łańcuchem dostaw jako:

„ ... integrację kluczowych procesów biznesowych

od końcowych użytkowników, poprzez

początkowych dostawców, którzy dostarczają

produkty, usługi i informacje oraz dodają

wartość dla klientów i innych udziałowców

łańcucha dostaw”.

42

SZKOŁA INTEGRACYJNA

Na uwagę zasługuje fakt, iż przedstawiciele

tej szkoły myślenia odchodzą od

tradycyjnych ram zarządzania

logistycznego i próbują wmontować w

mechanizmy zarządzania łańcuchem

dostaw większość działań ważnych z

punktu widzenia prowadzenia biznesu.

43