Choroby gruczołów

Choroby gruczołów

wewnętrznego wydzielania

wewnętrznego wydzielania

Choroby gruczołów wewnętrznego wydzielania

Choroby gruczołów wewnętrznego wydzielania

rzadko notuje się w praktyce weterynaryjnej, ze

rzadko notuje się w praktyce weterynaryjnej, ze

względu na trudności diagnostyczne i często

względu na trudności diagnostyczne i często

mało konkretny obraz objawów klinicznych.

mało konkretny obraz objawów klinicznych.

Najczęściej mówi się o nadczynności lub

Najczęściej mówi się o nadczynności lub

niedoczynności poszczególnych gruczołów.

niedoczynności poszczególnych gruczołów.

Przyczynami niedoczynności

Przyczynami niedoczynności

najczęściej są:

najczęściej są:



1. niewystarczająca sekrecja hormonu z powodu

1. niewystarczająca sekrecja hormonu z powodu

zaniku lub zmian wstecznych gruczołu lub z

zaniku lub zmian wstecznych gruczołu lub z

powodu braku odpowiednich prekursorów

powodu braku odpowiednich prekursorów

hormonalnych

hormonalnych



2. nadmierne wiązanie lub przyspieszony rozpad i

2. nadmierne wiązanie lub przyspieszony rozpad i

wydalanie hormonu

wydalanie hormonu



3. niewrażliwość organów docelowych na

3. niewrażliwość organów docelowych na

działanie hormonu

działanie hormonu

Przyczynami nadczynności

Przyczynami nadczynności

najczęściej są:

najczęściej są:



1. zwiększona sekrecja w skutek guzów

1. zwiększona sekrecja w skutek guzów

nowotworowych lub uszkodzenia

nowotworowych lub uszkodzenia

mechanizmu sprzężenia zwrotnego

mechanizmu sprzężenia zwrotnego



2. zwiększonego wiązania, rozpadu lub

2. zwiększonego wiązania, rozpadu lub

wydalania hormonu

wydalania hormonu



3. nadwrażliwości organów docelowych

3. nadwrażliwości organów docelowych



UWAGA!!! – układ hormonalny ściśle

UWAGA!!! – układ hormonalny ściśle

współdziała z układem nerwowym!!!

współdziała z układem nerwowym!!!

Przysadka

Przysadka



Skład: 3 płaty – przedni i środkowy to część

Skład: 3 płaty – przedni i środkowy to część

gruczołowa i tylni to część nerwowa

gruczołowa i tylni to część nerwowa



Niedoczynność części gruczołowej u zwierząt

Niedoczynność części gruczołowej u zwierząt

prowadzi do karłowatości lub gigantyzmu.

prowadzi do karłowatości lub gigantyzmu.



Karłowatość – zahamowanie rozwoju i wzrostu

Karłowatość – zahamowanie rozwoju i wzrostu

kości długich, opóźniona wymiana zębów

kości długich, opóźniona wymiana zębów

mlecznych, objawy typowe dla niewydolności

mlecznych, objawy typowe dla niewydolności

tarczycy i kory nadnerczy.

tarczycy i kory nadnerczy.



Gigantyzm – zwiększony apetyt i pragnienia,

Gigantyzm – zwiększony apetyt i pragnienia,

wzrost masy czaszki, powiększenie głowy i

wzrost masy czaszki, powiększenie głowy i

klatki piersiowej, zgrubienie kończyn,

klatki piersiowej, zgrubienie kończyn,

nadmierny przyrost okrywy włosowej oraz

nadmierny przyrost okrywy włosowej oraz

cukrzyca

cukrzyca

Przysadka

Przysadka



Zaburzenia czynnościowe części nerwowej – wiążą

Zaburzenia czynnościowe części nerwowej – wiążą

się zwykle z hormonem antydiuretycznym

się zwykle z hormonem antydiuretycznym

( wazopresyną).

( wazopresyną).



Moczówka prosta – polidypsja, poliuria,

Moczówka prosta – polidypsja, poliuria,

odwodnienie, zaburzenia elektrolitowe, ciężar

odwodnienie, zaburzenia elektrolitowe, ciężar

właściwy moczu 1,002 do 1,005, suchość błon

właściwy moczu 1,002 do 1,005, suchość błon

śluzowych i skóry, lizawość, postępujące

śluzowych i skóry, lizawość, postępujące

wyniszczenie.

wyniszczenie.



Rozpoznanie- oznaczenie poziomu hormonu,

Rozpoznanie- oznaczenie poziomu hormonu,

badanie moczu.

badanie moczu.



Leczenie- wazopresyna donosowo w dawce 0,05 ml

Leczenie- wazopresyna donosowo w dawce 0,05 ml

2 x dz u psów o masie 10-15 kg.

2 x dz u psów o masie 10-15 kg.

Nadnercza

Nadnercza



Składają się z 2 odrębnych anatomicznie i

Składają się z 2 odrębnych anatomicznie i

fizjologicznie części: rdzenia i kory. Część korowa

fizjologicznie części: rdzenia i kory. Część korowa

pozostaje pod wpływem przysadki i wydziela

pozostaje pod wpływem przysadki i wydziela

hormony sterydowe (kortykosteroidy +

hormony sterydowe (kortykosteroidy +

androgeny, progesteron i estrogeny wydzielane

androgeny, progesteron i estrogeny wydzielane

także przez gruczoły płciowe). Część rdzenna

także przez gruczoły płciowe). Część rdzenna

ściśle związana z układem nerwowym wydziela

ściśle związana z układem nerwowym wydziela

katecholaminy.

katecholaminy.



Kortykosteroidy dzielimy pod względem

Kortykosteroidy dzielimy pod względem

fizjologicznym na glikokortykoidy ( kortyzol,

fizjologicznym na glikokortykoidy ( kortyzol,

kortykosteron) oraz

kortykosteron) oraz

mineralokortykoidy( aldosteron).

mineralokortykoidy( aldosteron).

Działanie glikokortykoidów sprowadza się

Działanie glikokortykoidów sprowadza się

do:

do:



1. stymulowania procesu tworzenia glukozy z

1. stymulowania procesu tworzenia glukozy z

białek i tłuszczów oraz hamowanie rozpadu glukozy

białek i tłuszczów oraz hamowanie rozpadu glukozy

przez zmniejszenie możliwości wykorzystania jej

przez zmniejszenie możliwości wykorzystania jej

przez tkanki.

przez tkanki.



2. działanie przeciwzapalnie i przeciwświądowe.

2. działanie przeciwzapalnie i przeciwświądowe.



3. wpływu na układ krwiotwórczy i krew w postaci

3. wpływu na układ krwiotwórczy i krew w postaci

litycznego oddziaływania na tkankę limfatyczną i

litycznego oddziaływania na tkankę limfatyczną i

limfocyty( zmniejszenie ilości eozynofilów we krwi

limfocyty( zmniejszenie ilości eozynofilów we krwi

obwodowej i pobudzenie erytropoezy).

obwodowej i pobudzenie erytropoezy).



4. stymulowania procesu zatrzymania przez nerki

4. stymulowania procesu zatrzymania przez nerki

wody i Na, a zwiększonego wydalania K.

wody i Na, a zwiększonego wydalania K.

Podstawową funkcją aldosteronu jest utrzymanie

Podstawową funkcją aldosteronu jest utrzymanie

odpowiedniego ciśnienia krwi.

odpowiedniego ciśnienia krwi.

Rdzeń nadnerczy

Rdzeń nadnerczy



Nie jest kontrolowany przez żaden z hormonów

Nie jest kontrolowany przez żaden z hormonów

tropowych i wydziela katecholaminy: adrenalinę,

tropowych i wydziela katecholaminy: adrenalinę,

noradrenalinę i dopaminę.

noradrenalinę i dopaminę.



Katecholaminy działają na układ krążenia,

Katecholaminy działają na układ krążenia,

mięśniówkę gładką i procesy przemiany materii.

mięśniówkę gładką i procesy przemiany materii.

Powodują wzrost ciśnienia krwi i przyspieszenie

Powodują wzrost ciśnienia krwi i przyspieszenie

akcji serca oraz pogłębienie oddechów i

akcji serca oraz pogłębienie oddechów i

podwyższenie poziomu cukru we krwi, a także

podwyższenie poziomu cukru we krwi, a także

ograniczenie motoryki przewodu pokarmowego.

ograniczenie motoryki przewodu pokarmowego.

Niedoczynność kory nadnerczy

Niedoczynność kory nadnerczy



Pierwotna – zwyrodnienie lub zanik tkanki korowej.

Pierwotna – zwyrodnienie lub zanik tkanki korowej.

Objawy – brak apetytu, wymioty, biegunka, spadek

Objawy – brak apetytu, wymioty, biegunka, spadek

masy ciała oraz zaburzenia w układzie krążenia:

masy ciała oraz zaburzenia w układzie krążenia:

wzrost Ht, spadek ciśnienia krwi, zapaść

wzrost Ht, spadek ciśnienia krwi, zapaść

naczyniowa.

naczyniowa.



Wtórna – spowodowana jest niedostatecznym

Wtórna – spowodowana jest niedostatecznym

wydzielaniem ACTH, brak jest zaburzeń

wydzielaniem ACTH, brak jest zaburzeń

elektrolitowych ponieważ wydzielanie aldosteronu

elektrolitowych ponieważ wydzielanie aldosteronu

nie jest kontrolowane przez ACTH, mogą też

nie jest kontrolowane przez ACTH, mogą też

występować objawy charakterystyczne dla

występować objawy charakterystyczne dla

niewydolności przysadki.

niewydolności przysadki.

Niedoczynność kory nadnerczy

Niedoczynność kory nadnerczy



Rozpoznawanie – trudne, mało swoiste objawy kliniczne,

Rozpoznawanie – trudne, mało swoiste objawy kliniczne,

które nakładają się na objawy choroby podstawowej.

które nakładają się na objawy choroby podstawowej.



Laboratoryjnie – test Thorna: ocena spadku eozynofilów

Laboratoryjnie – test Thorna: ocena spadku eozynofilów

po injekcji ACTH(rano przed karmieniem). Dawka ACTH

po injekcji ACTH(rano przed karmieniem). Dawka ACTH

0,25 – 0,5 mg/kg m.c po 6 godz ocena u psów, po 10

0,25 – 0,5 mg/kg m.c po 6 godz ocena u psów, po 10

godz u krów. Spadek 50 % eozynofilów świadczy o

godz u krów. Spadek 50 % eozynofilów świadczy o

zachowanej funkcji kory nadnerczy.

zachowanej funkcji kory nadnerczy.



Oznaczanie poziomu 17 – hydroksykortykosteroidów w

Oznaczanie poziomu 17 – hydroksykortykosteroidów w

plazmie lub ilości wydalania ich metabolitów w moczu.

plazmie lub ilości wydalania ich metabolitów w moczu.



Leczenie sprowadza się do wyrównania zaburzeń w

Leczenie sprowadza się do wyrównania zaburzeń w

gospodarce wodno-elektrolitowej i podaży octanu

gospodarce wodno-elektrolitowej i podaży octanu

dezoksykortykosteronu 1-3 mg/10 kg i.m przez kilka dni.

dezoksykortykosteronu 1-3 mg/10 kg i.m przez kilka dni.

Nadczynność kory nadnerczy

Nadczynność kory nadnerczy



Syndrom Cushinga psów

Syndrom Cushinga psów



Objawy: nadmierny rozrost podściółki tłuszczowej

Objawy: nadmierny rozrost podściółki tłuszczowej

w górnej części szyi, wilczy apetyt, zmniejszenie

w górnej części szyi, wilczy apetyt, zmniejszenie

napięcia i zanik mięśni brzucha ( obwisły brzuch).

napięcia i zanik mięśni brzucha ( obwisły brzuch).

Skóra staje się sucha, szorstka, niekiedy

Skóra staje się sucha, szorstka, niekiedy

nadmiernie pigmentowana. U 40 % psów można

nadmiernie pigmentowana. U 40 % psów można

stwierdzić miejscową mineralizację skóry mimo

stwierdzić miejscową mineralizację skóry mimo

normalnego poziomu Ca i P w surowicy.

normalnego poziomu Ca i P w surowicy.

Zwapnienia można stwierdzić również w narządach

Zwapnienia można stwierdzić również w narządach

miąższowych i mięśniach. U samców dochodzi do

miąższowych i mięśniach. U samców dochodzi do

zaniku jąder, u suk do zaniku cieczki.

zaniku jąder, u suk do zaniku cieczki.



Rozpoznanie – eozynopenia, limfopenia, wzrost

Rozpoznanie – eozynopenia, limfopenia, wzrost

glukozy, cholesterolu, Aspat, Alat, A.P.

glukozy, cholesterolu, Aspat, Alat, A.P.

Hirsutyzm

Nierównomierne linienie

Nadmierna potliwość

Nadczynność kory nadnerczy

Nadczynność kory nadnerczy



Leczenie- chirurgiczne usunięcie obu nadnerczy –

Leczenie- chirurgiczne usunięcie obu nadnerczy –

bardzo trudne!!!, Izomer orto, para insektycydu

bardzo trudne!!!, Izomer orto, para insektycydu

DDD- działający wybiórczo na nadnercza p.o w

DDD- działający wybiórczo na nadnercza p.o w

dawce 50 mg/kg przez 5-10 dni, tydzień przerwy i

dawce 50 mg/kg przez 5-10 dni, tydzień przerwy i

ponownie w tej samej dawce. Po całkowitym

ponownie w tej samej dawce. Po całkowitym

ustąpieniu objawów zalecane są dawki

ustąpieniu objawów zalecane są dawki

podtrzymujące 8-10 mg/kg/dzień.

podtrzymujące 8-10 mg/kg/dzień.

Przytarczyce

Przytarczyce



Konie mają 4 przytarczyce, często leżą w tkance

Konie mają 4 przytarczyce, często leżą w tkance

łącznej powyżej grzbietowej granicy tarczycy, ale

łącznej powyżej grzbietowej granicy tarczycy, ale

lokalizacja jest zmienna. Produkują PTH i

lokalizacja jest zmienna. Produkują PTH i

kalcytoninę. PTH różni się od ludzkiego sekwencją

kalcytoninę. PTH różni się od ludzkiego sekwencją

aminokwasów w C- końcowym odcinku, taka sama

aminokwasów w C- końcowym odcinku, taka sama

sekwencja jest w N- końcowym odcinku (zestawy

sekwencja jest w N- końcowym odcinku (zestawy

do oznaczeń zawierają przeciwciała dla C –

do oznaczeń zawierają przeciwciała dla C –

końcowego odcinka)

końcowego odcinka)



W weterynarii używa się systemu pomiarowego

W weterynarii używa się systemu pomiarowego

dla 3 różnych rodzajów przeciwciał: skierowane w

dla 3 różnych rodzajów przeciwciał: skierowane w

środkowy odcinek łańcucha, skierowane w C –

środkowy odcinek łańcucha, skierowane w C –

końcowy odcinek i w N- końcowy

końcowy odcinek i w N- końcowy

PTH

PTH



Działa na układ kostny, nerki i przewód

Działa na układ kostny, nerki i przewód

pokarmowy

pokarmowy



1. Zatrzymanie Ca przez nerki (zwiększa resorpcję

1. Zatrzymanie Ca przez nerki (zwiększa resorpcję

zwrotną), wzrost wydalania P.

zwrotną), wzrost wydalania P.



2. Powoduje resorpcję wapnia z kości poprzez

2. Powoduje resorpcję wapnia z kości poprzez

aktywację cyklazy adenylowej

aktywację cyklazy adenylowej



3. Zwiększa wchłanianie Ca z jelit, ale tylko przy

3. Zwiększa wchłanianie Ca z jelit, ale tylko przy

udziale 1,25 dihydrocholekalcyferolu

udziale 1,25 dihydrocholekalcyferolu



Antagonistycznie działa kalcytonina.

Antagonistycznie działa kalcytonina.

Przytarczyce - konie

Przytarczyce - konie



U koni obserwuje się pierwotną, wtórną i

U koni obserwuje się pierwotną, wtórną i

pseudonadczynność przytarczyc.

pseudonadczynność przytarczyc.



Pierwotne bardzo rzadkie.

Pierwotne bardzo rzadkie.



Wtórne – żywieniowe: zły stosunek Ca do P = ch.

Wtórne – żywieniowe: zły stosunek Ca do P = ch.

Otrębowa, Ca i P w osoczu prawidłowy, wzrasta

Otrębowa, Ca i P w osoczu prawidłowy, wzrasta

wydalanie P z moczem. Leczenie – dieta.

wydalanie P z moczem. Leczenie – dieta.



Zatrucie witaminą D3 – wzrost stężenia Ca, P w

Zatrucie witaminą D3 – wzrost stężenia Ca, P w

normie, wapnienie tkanek miękkich.

normie, wapnienie tkanek miękkich.



Pseudonadczynność – chłoniaki, nowotwory

Pseudonadczynność – chłoniaki, nowotwory

żołądka

żołądka

Przyczyny hiperkalcemii

Przyczyny hiperkalcemii



1. Pierwotna nadczynność przytarczyc

1. Pierwotna nadczynność przytarczyc



2. Guzy nowotworowe

2. Guzy nowotworowe



3. Hiperwitaminoza D3

3. Hiperwitaminoza D3



4. Niedoczynność kory nadnerczy

4. Niedoczynność kory nadnerczy



5. Niewydolność nerek, choroby układu kostnego

5. Niewydolność nerek, choroby układu kostnego

(osteomyelitis, osteodystrofia przerostowa)

(osteomyelitis, osteodystrofia przerostowa)



6. Przedawkowanie preparatów Ca

6. Przedawkowanie preparatów Ca



7. Odwodnienie dużego stopnia

7. Odwodnienie dużego stopnia



8. Wzrost PTH znaczny lub średni przemawia za

8. Wzrost PTH znaczny lub średni przemawia za

pierwotną nadczynnością przytarczyc.

pierwotną nadczynnością przytarczyc.

Pierwotna nadczynność przytarczyc

Pierwotna nadczynność przytarczyc



Gruczolaki, hiperplazja.

Gruczolaki, hiperplazja.



Objawy – polidypsja, poliuria, ogólna słabość,

Objawy – polidypsja, poliuria, ogólna słabość,

nietolerancja wysiłkowa, utrata apetytu, spadek

nietolerancja wysiłkowa, utrata apetytu, spadek

masy ciała, wymioty, zaparcia.

masy ciała, wymioty, zaparcia.



W badaniach – hiperkalcemia, normofosfatemia

W badaniach – hiperkalcemia, normofosfatemia

do hipofosfatemii, hipostenuria, alkalizacja

do hipofosfatemii, hipostenuria, alkalizacja

moczu, zwapnienia w nerkach.

moczu, zwapnienia w nerkach.



Uwaga!!! Przy niewydolności nerek wzrost PTH

Uwaga!!! Przy niewydolności nerek wzrost PTH

spowodowany jest zaburzeniami w jego krążeniu.

spowodowany jest zaburzeniami w jego krążeniu.

Zawsze oznaczyć Ca zjonizowany – niski przy

Zawsze oznaczyć Ca zjonizowany – niski przy

niewydolności nerek, wysoki w pierwotnej

niewydolności nerek, wysoki w pierwotnej

nadczynności przytarczyc.

nadczynności przytarczyc.

Tarczyca

Tarczyca



Bogato unaczyniony gruczoł

Bogato unaczyniony gruczoł

.

.



Położony na pierwszych pierścieniach tchawicy

Położony na pierwszych pierścieniach tchawicy

.

.



Składa się z dwu płatów połączonych cieśnią

Składa się z dwu płatów połączonych cieśnią

.

.

Hormon

Hormon

y tarczycy

y tarczycy

:

:



Thyro

Thyro

ksyna

ksyna

i

i

tr

tr

ójjo

ójjo

dotyronin

dotyronin

a

a



Calcitonin

Calcitonin

Thyro

Thyro

ksyna

ksyna

i

i

tr

tr

ójjo

ójjo

dotyronin

dotyronin

a

a

■

Stru

Stru

k

k

tur

tur

a

a

:

:

O

CH

2

CH COOH

NH

2

I

I

I

I

HO

O

CH

2

CHCOOH

NH

2

I

I

I

HO

Thyroxine

Triiodothyronine

5'



Regula

Regula

cja wydzielania

cja wydzielania

:

:

Hypothalamus

Anterior Pituitary

Thyroid gland

Thyroxin & Triiodothyronin

Thyrotropine Releasing Hormone

(TRH)

Thyroid Stimulating Hormone

(TSH)

Biosynte

Biosynte

za

za



Jod jest dostaje się do tarczycy na drodze

Jod jest dostaje się do tarczycy na drodze

transportu aktywnego pod kontrolą TSH

transportu aktywnego pod kontrolą TSH



Pero

Pero

ksy

ksy

da

da

za Tarczycy

za Tarczycy

(TPO)

(TPO)

utlenia jodki do

utlenia jodki do

podjodynów

podjodynów

(HO

(HO

I

I

).

).



TPO

TPO

katalizuje przyłączenie jodu do tyrozyny

katalizuje przyłączenie jodu do tyrozyny

.

.



Thyro

Thyro

ksyna jest magazynowana w postaci

ksyna jest magazynowana w postaci

t

t

yr

yr

e

e

oglobulin

oglobulin

y

y

.

.



TSH

TSH

pobudza

pobudza

l

l

iz

iz

osom

osom

y do uwalniania

y do uwalniania

t

t

hyro

hyro

ksy

ksy

n

n

y z t

y z t

hyr

hyr

e

e

oglobulin

oglobulin

y

y

.

.



5

5

’

’

-De

-De

j

j

od

od

y

y

na

na

za

za

przekształca

przekształca

Tyro

Tyro

ksy

ksy

n

n

ę w

ę w

Tr

Tr

ójj

ójj

odotyronin

odotyronin

ę głównie w tkankach

ę głównie w tkankach

obwodowych

obwodowych

(80%).

(80%).



Transport:

Transport:



Tyro

Tyro

ksy

ksy

n

n

a wiąże się z białkami osocza

a wiąże się z białkami osocza

(PBI)

(PBI)

.

.



Główne białko wiążące tyroksynę to TBG

Główne białko wiążące tyroksynę to TBG

“

“

Thyroxin-binding globulin”.

Thyroxin-binding globulin”.



Okres półtrwania

Okres półtrwania

: 6

: 6

- 7 d

- 7 d

ni

ni

.

.

Działanie hormonów tarczycy

Działanie hormonów tarczycy

:

:



Przyspiesza wzrost i biosyntezę białek

Przyspiesza wzrost i biosyntezę białek

.

.



Bierze udział we rozwoju układu nerwowego

Bierze udział we rozwoju układu nerwowego

.

.



Zwiększa przemianę podstawową i wykorzystanie

Zwiększa przemianę podstawową i wykorzystanie

tlenu

tlenu

.

.



Wpływa na wzrost ciepłoty ciała

Wpływa na wzrost ciepłoty ciała

“

“

Efekt

Efekt

kaloryczny

kaloryczny

”.

”.



Wpływa na układ krążenia

Wpływa na układ krążenia

:

:



Przyspiesza częstość skurczów serca

Przyspiesza częstość skurczów serca

.

.



Zwiększa siłę skurczów serca

Zwiększa siłę skurczów serca

.

.



Zwiększa rzut serca

Zwiększa rzut serca

.

.

Zapotrzebowanie na jod

Zapotrzebowanie na jod



Zapotrzebowanie na jod u bydła

Zapotrzebowanie na jod u bydła

mięsnego wynosi 0.23 mg/lb paszy

mięsnego wynosi 0.23 mg/lb paszy

[0.5 ppm (0.2 – 2.0)]

[0.5 ppm (0.2 – 2.0)]



Zapotrzebowanie na jod rośnie dwu-,

Zapotrzebowanie na jod rośnie dwu-,

trzykrotnie w przypadku obecności

trzykrotnie w przypadku obecności

goitrogenów w paszy

goitrogenów w paszy



Maksymalne, tolerowane stężenie

Maksymalne, tolerowane stężenie

jodu w paszy wynosi 50 ppm

jodu w paszy wynosi 50 ppm

Stany wynikające z hipotyreozy

Stany wynikające z hipotyreozy

:

:



Wole obojętne

Wole obojętne

:

:



Przyczyna

Przyczyna

:

:

niedobór jodu w diecie

niedobór jodu w diecie

.

.



Objawy

Objawy

:

:



Hypertrofia tarczycy

Hypertrofia tarczycy

.

.



Niskie stężenie tyroksyny

Niskie stężenie tyroksyny

.

.



Wzrost stężenia

Wzrost stężenia

TSH.

TSH.



Leczenie

Leczenie

:

:

Preparaty jodu.

Preparaty jodu.



Kretynizm

Kretynizm

:

:



Stan nieodwracalny wynikający z niedoboru tyroksyny w

Stan nieodwracalny wynikający z niedoboru tyroksyny w

okresie niemowlęcym

okresie niemowlęcym

.

.



Opóźnienie rozwoju umysłowego

Opóźnienie rozwoju umysłowego

.

.

NIEDOBÓR JODU

NIEDOBÓR JODU

Niedobór pierwotny – niedobór w glebie wodzie i roślinach

Niedobór pierwotny – niedobór w glebie wodzie i roślinach

Wole endemiczne

występuje w

okolicach o niskiej zawartości jodu w glebie,
często w połączeniu z obecnością
wolotwórczych substancji

w karmie

Pogórze Karpackie (Małopolska) i Pogórze Sudeckie.

Tereny
nadmorskie

•Niedobór wtórny – nie zależy od warunków glebowych, ale od
goitrogenów występujących w karmie

Goitrogeny - substancje, które zaburzają
funkcję tarczycy poprzez zakłócanie
wychwytu jodu, mogą one powodować
rozszerzenie tarczycy, czyli wole.

•Wywołujące względny niedobór jodu np. sole Ca
•Zakłócające wewnątrztarczycową przemianę jodu

Powodujące zaburzenia w wychwytywaniu i gromadzeniu
jodu przez tarczycę np. tiocyjaniany występujące w roślinach
krzyżowych (kapusta, kalarepa, rzepa) – podawanie
zwiększonej ilości jodu zapobiega ich działaniu
Powodujące zaburzenia na dalszych etapach biosyntezy
hormonu np. pochodne tiomocznika, leki zawierające siarkę
(np. tiobarbituran) - podawanie zwiększonej ilości jodu nie
zapobiega ich działan

iu

Objawy

Cielęta

•Powiększenie tarczycy – wole
•Zgrubienie skóry i tkanki podskórnej w okolicy krtani
•Zahamowanie wzrostu
•Wyłysienia na skórze

Dorosłe

•Nieregularna i osłabiona ruja
•Zmniejszony popęd płciowy samców i
zwyrodnienie plemników

•Poronienia

Leczenie

•Jodek lub jodan potasu
•Lizawki z solą jodową – w okresie

utrzymania pastwiskowego

•Mieszanki mineralne i pasze treściwe zawierające 0,01% jodu –
w okresie utrzymania oborowego

Zapobieganie

•Lizawki lub mieszanki mineralne zawierające związki jodu
•W rejonach ubogich w jod nawozi się trwałe użytki zielone
azotanami sodu

Przypadek kliniczny

Przypadek kliniczny

Wskaźniki morfologiczne

Wskaźniki morfologiczne

Stężenia hormonów

Stężenia hormonów

Tyroksyna

μg/ml

Trójjodotyronin

a

ng/ml

TSH

μg/ml

Norma

4,0 – 17,0

0,9 – 4,0

0,0 – 1,2

Wartości

oznaczone u

matek

4,29

4,40

1,692

1,254

0,17

0,10

Milk goiter

Milk goiter

Milk goiter

Milk goiter

•

Pojawia się

Pojawia się

7

7

-

-

10

10

dnia życia.

dnia życia.

•

Zaczyna ustępować

Zaczyna ustępować

około 4 miesiąca.

około 4 miesiąca.

•

Całkowicie zanika

Całkowicie zanika

pomiędzy

pomiędzy

6

6

a

a

9

9

miesiącem.

miesiącem.



Obrzęk śluzakowaty (

Obrzęk śluzakowaty (

Myxedema

Myxedema

)

)

:

:



Niedobór tyroksyny u dorosłych spowodowany

Niedobór tyroksyny u dorosłych spowodowany

:

:



Chirurgicznym usunięciem tarczycy

Chirurgicznym usunięciem tarczycy

.

.



Zniszczenie tarczycy przez jod radioaktywny

Zniszczenie tarczycy przez jod radioaktywny

.

.



Zanik gruczołu tarczowego

Zanik gruczołu tarczowego

.

.



Objawy

Objawy

:

:



Osłabienie mięśni

Osłabienie mięśni

.

.



Utrata łaknienia

Utrata łaknienia

.

.



Bradykardia i mały rzut serca

Bradykardia i mały rzut serca

.

.



Sucha, zimna skóra

Sucha, zimna skóra

.

.



Łamliwe włosy

Łamliwe włosy

.

.



Nabrzmiała twarz bez wyrazu

Nabrzmiała twarz bez wyrazu

.

.



Leczenie

Leczenie

:

:



Tyro

Tyro

ksy

ksy

n

n

a – leczenie ratujące życie

a – leczenie ratujące życie

.

.

Zapalenie tarczycy

Zapalenie tarczycy

Hashimoto

Hashimoto

przewlekłe limfocytowe zapalenie

przewlekłe limfocytowe zapalenie

gruczołu tarczowego, wole

gruczołu tarczowego, wole

limfocytarne, choroba Hashimoto,

limfocytarne, choroba Hashimoto,

ang. Hashimoto's thyroiditis, chronic

ang. Hashimoto's thyroiditis, chronic

lymphocytic thyroiditis,

lymphocytic thyroiditis,

łac.

łac.

thyroiditis Hashimoto, thyroiditis

thyroiditis Hashimoto, thyroiditis

lymphocytica chronica

lymphocytica chronica

Zapalenie tarczycy

Zapalenie tarczycy

Hashimoto

Hashimoto

Występowanie:

Występowanie:

•

•

psy, kury, szczury laboratoryjne

psy, kury, szczury laboratoryjne

•

•

naczelne

naczelne

•

•

ludzie

ludzie

Czynniki ulegające uszkodzeniu

Czynniki ulegające uszkodzeniu

•

tyreoglobulina

tyreoglobulina

•

tyreoperoksydaza

tyreoperoksydaza

(mikrosomalna)

(mikrosomalna)

•

Białka receptorów TSH

Białka receptorów TSH

•

Białka cytoszkieletowe:

Białka cytoszkieletowe:

tubulina

tubulina

Zapalenie tarczycy

Zapalenie tarczycy

Hashimoto

Hashimoto

Odpowiedź humoralna

Odpowiedź humoralna



Produkcja przeciwciał

Produkcja przeciwciał



Odkładanie się kompleksów

Odkładanie się kompleksów

immunologicznych w błonie podstawnej

immunologicznych w błonie podstawnej



Proliferacja limfocytów B w tarczycy

Proliferacja limfocytów B w tarczycy

Odpowiedź komórkowa

Odpowiedź komórkowa



Uczulone limfocyty T

Uczulone limfocyty T



Cytotoksyczność

Cytotoksyczność



Niesprawne limfocyty T-supresorowe

Niesprawne limfocyty T-supresorowe

Wole wrodzone

Wole wrodzone



Istota

Istota

Zaburzona synteza tyreoglobuliny

Zaburzona synteza tyreoglobuliny



Podatność

Podatność

Owce, kozy, bydło

Owce, kozy, bydło



Objawy

Objawy

Słabe lub martwe noworodki

Słabe lub martwe noworodki

Ślepota

Ślepota

Słaba pokrywa włosowa

Słaba pokrywa włosowa

Choroby związane z hypertyreozą

Choroby związane z hypertyreozą

:

:



Choroba

Choroba

Graves’

Graves’

a

a

Basedowa

Basedowa

e

e

(

(

Wole

Wole

toksyczne

toksyczne

)

)

:

:



Przyczyny

Przyczyny

:

:

choroba o podłożu autoimmunologicznym

choroba o podłożu autoimmunologicznym

przebiegająca ze wzmożon syntezą tyroksyny

przebiegająca ze wzmożon syntezą tyroksyny

.

.



Objawy

Objawy

:

:



Przerost tarczycy

Przerost tarczycy

.

.



Wytrzeszcz oczu

Wytrzeszcz oczu

.

.



Podwyższona ciepłota ciała

Podwyższona ciepłota ciała

.

.



Nowotwory tarczycy

Nowotwory tarczycy

:

:



Leczenie

Leczenie

:

:



Tyreostatyki

Tyreostatyki

.

.

Naturalne preparaty

Naturalne preparaty

hormonalne

hormonalne



Odtłuszczony wyciąg tarczycy bydlęcej

Odtłuszczony wyciąg tarczycy bydlęcej

.

.



Częściowo oczyszczona tyreoglobulina

Częściowo oczyszczona tyreoglobulina

.

.



Sproszkowany, wysuszony ekstrakt

Sproszkowany, wysuszony ekstrakt

świńskiej tarczycy

świńskiej tarczycy

Syntetyczne preparaty

Syntetyczne preparaty

hormonalne

hormonalne



Levothyroxin T

Levothyroxin T

4

4

:

:



Powolny efekt, długie działanie

Powolny efekt, długie działanie

.

.



Liothyronin T

Liothyronin T

3

3

:

:



Szybki efekt, krótkie działanie

Szybki efekt, krótkie działanie

.

.

Leki tyreostatyczne

Leki tyreostatyczne

:

:



Jodki

Jodki

:

:



Zmniejsza unaczynienie gruczołu

Zmniejsza unaczynienie gruczołu

.

.



Zmniejsza uwalnianie tyroksyny z tyreoglobuliny

Zmniejsza uwalnianie tyroksyny z tyreoglobuliny

.

.



Efekty uboczne

Efekty uboczne

:

:



nadwrażliwość

nadwrażliwość

.

.



Powiększenie tarczycy (Jod-Basedow)

Powiększenie tarczycy (Jod-Basedow)

.

.



Jod radioaktywny

Jod radioaktywny

:

:



Odpowiednio wyliczona dawka powoduje częściowe

Odpowiednio wyliczona dawka powoduje częściowe

zniszczenie gruczołu

zniszczenie gruczołu

.

.



Alternatywa do leczenia chirurgicznego

Alternatywa do leczenia chirurgicznego

.

.



Thionamid

Thionamid

y

y

:

:



Hamują aktywność

Hamują aktywność

TPO.

TPO.



PTU

PTU

-

-

6-N-Propyl-2-thiouracil

6-N-Propyl-2-thiouracil

i

i

Methimazole.

Methimazole.